Psixologik masalahatni o`tkazish va uning bosqichlari - Psixologiya - Referatlar

Psixologik masalahatni o`tkazish va uning bosqichlari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

77 KB

Ko'chirib olish

Psixologik masalahatni o`tkazish va uning bosqichlari Reja: 1. Psixologik maslahat qanday o'tkaziladi 2. Psixologik maslahatning asosiy bosqichlari 3. Psixologik maslahat amallari 4. Mijozni kutib olish amallari

Psixologik maslahatga qanday tayyorlanish kerak. Psixologik maslahatga tayyorlanish qator umumiy va xususiy masalalarni hal etishni talab etadi. Shu bilan bir qatorda umumiy masalalar umumiy maslahatchilarga taalluqli bo'ladi, xususiy masalalar esa mijozlami qabul qilish va psixologik maslahatga taalluqli bo'ladi. Psixologik maslahatga tayyorgarlik umumiy masalalariga asosan quyidagilar kiritiladi: l.Xona va uskunalarni, maslahat o'tkazish joyini tanlash. Xonalarni jihozlashga - uni mijoz va maslahatchi uchun qulay bo'Igan kursi va stullar, iloji boricha aylanadigan kursilar, jurnal stollari bilan ta'minlash kiradi. Maslahatlar, ya'ni psixolog-maslahatchi mijozni ko'p o'rganish zarur bo'lganida hamda mijozning xulqini verbal diqqat bilan kuzatish muhim bo'lganida kursilar o'rniga stullardan foydalaniladi. Maslahat o'tkazish vaqti ko'p bo'lganida va maslahat paytida psixolog-maslahatchi hamda mijoz o'rtasida qulay, norasmiy sharoit yaratish kerak bo'lganida kursidan foydalanish ma'qul hisoblanadi. Mebellardan tashqari psixologik maslahatda biror-bir yozib olingan Iavhalarni ko'rish yoki eshitish zarur bo'lib qoladigan holatlar uchun audio-video texnikalarga ega bo'lish ma'qul hisoblanadi. 2. Masiahatlami qayd etib borish uchun maslahatchi qog'oz, nusxa olish texnikasi, kompyuter va boshqa zarur uskunalar bilan ta'minlangan bo'lishi kerak. Bundan tashqari psixologik maslahatda mijozni psixologik testlardan o'tkazish natijalarini son jihatidan ishlab chiqishda zarur bo'lishi mumkin bo'Igan kalkulyatorga ega bo'lish maqsadga muvofiq. 3. Maslahat o'tkazish joyini kerakli hujjatlar bilan va ularni saqlash vositalari, jumladan qayd etish jumallari kartotekasi va seyf bilan jihozlash. 4. Maslahatxonasi minimum mutaxassisliklar bo'yicha adabiyotlar, shu jumladan, psixologik adabiyotlar bilan ta'minlangan bo'lishi kerak. Bu adabiyotlar birinchidan, psixolog-maslahatchi bevosita birinchi manbalardan o'zi va mijozga zarur bo'Igan ma'lumotlarni o'z vaqtida olishi uchun kerak bo'ladi. Ikkinchidan, mustaqil bilim olish uchun mijozlarga taqdim etishda zarur bo'ladi. Bundan tashqari, shu yerning o'zida psixologik maslahatda qo'shimcha haq uchun

psixologik maslahatning tavsiyalari bo'yicha doimiy foydalanish uchun psixologik amaliyot bo'yicha ommaviy nashrlarni sotib olish tavsiya etiladi. Maslahat o'tkazilishi kerak bo'Igan xona mijoz unda o'zini qulay his etadigan qilib jihozlanadi. Psixologik maslahat xonasi ishxona va uy sharoitlariga o'xshash bo'lgani ma'qul bo'ladi. Psixologik masiahatlami tayyorlash maxsus masalalariga quyidagilar kiradi: • qayd etilgan jumal va kartotekada mavjud bo ' Igan mijoz to ' g ' risidagi ma ' lumotlar bilan psixolog - maslahatchining dastlabki tanishib chiqishi . Наг bir mijozga shaxsiy varaqani odatda , psixologik maslahatga murojaat etishda va aniq bir maslahatchiga qabulga kelganida to ' ldiriladi . Psixolog - maslahatchi mijozning individual varaqasiga ma ' lumotlarni yozib boradi . U mijozdan olingan barcha ma ' lumotlar sir saqlanishiga javobgar shaxs hisoblanadi ; • psixologik maslahat davomida kerak bo'lishi mumkin bo'Igan material va uskunalarni tayyorlash; • har xil kerak bo'lib qolishi mumkin bo'Igan manbalardan mijoz to'g'risida maslahatlar yoki qo'shimcha ma'lumotlar olish; • mijozning individual xususiyatlarini va uni tashvishlantiradigan muammoni hisobga olib maslahat o'tkazish rejasini tuzish. Psixologik maslahat qanday o'tkaziladi? Maslahatlar psixolog-maslahatchining mijoz bilan shaxsan uchrashuvidan boshlanadi. Maslahatchi yoki uning yordamchisi mijozni maslahat o'tkaziladigan xonaga kirishda, turib kutib olinishi tavsiya etiladi. Kutib oluvchi birinchi bo'lib mijozga o'zini tanishtirishi, agarda zarur bo'lsa uni kuzatib olib kirishi va maslahat paytida o'tirishi kerak bo'Igan joyga o'tqazishi kerak. Mijoz bilan gaplashish, psixologik maslahat so'rab kelgan muammosi bo'yicha gap boshlashdan awal, mijozning yonida biroz sukut saqlab turish kerak. Chunki bu vaqt davomida mijoz biroz tinchlanishi, bo'lajak suhbatga tayyor bo'lishi kerak. Mijoz tinchlanganidan va maslahatchini tinglashga psixologik tayyor bo'lganidan keyin mijozning muammosi haqida suhbatni boshlash mumkin. Mijoz bilan suhbatni, u bilan inson sifatida tanishish

bilan, maslahatlar uchun muhim, lekin mijoz kartotekasida qayd etilmagan ma'lumotlardan boshlash kerak. Agar zarurat tug'ilib qolsa, maslahatchi o'zi haqida biroz so'zlab berishi ham mumkin. Umumiy tanishish yakunlanganidan keyin maslahatchi mijozga uni nimalar tashvishlantirayotganligi to'g'risida gapirib berishni taklif etadi va diqqat hamda chidam bilan uning gaplarini tinglaydi. Vaqti- vaqti bilan maslahatchi mijozga savol berishi, o'ziga kerakli narsani aniqlab olishi mumkin, lekin mijozning fikrini iloji boricha bo'lmaslik kerak. Chunki u o'z dardini to'liq aytib berishi kerak. Psixolog-maslahatchining savollari albatta, mijozga yomon ta'sir qilmasligi, ya'ni uning xayolini, fikrini buzmasligi, jahlini chiqarmasligi, keskin vaziyatga olib kelmasligi, hattoki suhbatni to'xtatish istagi paydo bo'Imasligini kuzatib borishi yoki boshqa mavzuda gaplashishi kerak bo'ladi. Mijozni tinglayotgan maslahatchi ismlar, kun, hodisa, faktlarni eslab qolishi kerak. Bu mijozning shaxsini tushunib olish, uning muammosini hal etish uchun to'g'ri yo'lni tanlash, samarali xulosalar va tavsiyalar ishlab chiqishga yordam beradi. Eng yaxshi usul, bu mijozdan olinayotgan ma'lumotlarni yozib bormasdan eslab qolish hisoblanadi. Biroq maslahatchida eslab qolish xususiyati sust bo'lsa, mijozdan ruxsat so'rab eshitgan gaplarini yozib borishi mumkin. Mijoz chin ko'ngildan gaplarini aytib bo'lgandan keyin psixolog-maslahatchida mijozning muammosi mazmuni to'g'risida ma'lum tushuncha yuzaga kelishi kerak hamda muammoning mumkin bo'lgan sabablari va uni hal qilish usullari to'g'risida tasawur paydo bo'lishi kerak. Maslahatchi fikrini jamlab olishi, mijoz esa maslahatchini diqqat bilan tinglashga tayyor bo'lishi uchun zarur bo'lgan kichik bir tanaffusdan so'ng, barchasini psixolog-maslahatchi unga tushuntirib aytishi kerak. Keyin suhbatni psixolog-maslahatchi davom ettiradi. Mijoz endi maslahatchini tinglashi va agar xohlasa o'zini qiziqtiruvchi savollar berishi, o'zininggaplariga qo'shimchalar kiritishi mumkin. Bundan tashqari maslahatning bu qismida mijoz psixolog-maslahatchidan eshitgan gaplar to'g'risida o'z fikrini aytishi mumkin. Ba'zida mijoz o'zi va o'z muammosi to'g'risida aytib berganlari psixolog-maslahatchi uchun yetarli bo'lmasligi mumkin. Mijozning muammosi mohiyati va yechimiga nisbatan to'g'ri xulosa chiqarish va asosli tavsiyalarni ifoda etish uchun psixolog-maslahatchiga

qo'shimcha ma'lumotlar kerak bo'ladi. Bunday hollarda o'z fikr va xulosalarini ifoda etishdan awal psixolog-maslahatchi mijoz bilan yoki mijozda yuzaga kelgan muammoga aloqasi bo'lgan boshqa, ya'ni maslahat uchun foydali ma'lumot bera oladigan shaxslar bilan qo'shimcha suhbatlar o'tkazadi. Maslahatchi mijozning muammosi to'g'risida boshqa shaxslar bilan suhbatlashmoqchi ekanligi to'g'risida oldindan unga aytishi va undan ruxsat so'rashi kerak. Ba'zida mijozning muammosi bo'yicha qaror qabul qilishi uchun psixolog-maslahatchiga qator psixologik testlar yordamida mijozni qo'shimcha o'rganishi kerak bo'ladi. Bunday holatda u mijozga psixologik test nimalardan iborat bo'lishi, qancha vaqt kerak bo'lishi, qanday o'tkazilishi va qanday natijalar berishi mumkinligini tushuntirib, shunday tekshirish o'tkazish zarurligini aytish kerak. Psixologik tekshirish natijalari qayerda va kim tomonidan yoki qanday foydalanishi mumkinligi to'g'risida oldindan aytish ham muhim hisoblanadi. Agarda mijoz psixologik testlar o'tkazishga rozilik bermasa, psixolog-maslahatchi uni majburlashi kerak emas. Shu bilan birga agarda, haqiqatan ham shunday bo'lsa, u mijozga psixologik testlardan voz kechishi, muammoni tushunib yetishi va uni hal etish to'g'ri yo'lni topishni qiyinlashtirishi mumkinligi to'g'risida ogohlantirib qo'yishi kerak. Psixologik maslahatning asosiy bosqichlari Psixologik maslahat butun jarayoni boshidan-oxirigacha maslahatlar asosiy bosqichlari ketma-ketligidan iborat bo'lishi mumkin. Maslahatlar davomida ulardan har biri o'ziga zarur, alohida bir masalani hal qiladi va o'ziga xos xususiyatga ega. Psixologik maslahat o'tkazishning asosiy bosqichlari quyidagilardan iborat: l.Tayyorgarlik bosqichi. Bu bosqichda psixolog-maslahatchi qayd etish jurnalidagi dastlabki yozuvlar hamda uchinchi shaxslardan, masalan, maslahat o'tkazishga buyurtma qabul qilgan psixologik maslahat xodimidan mijozto'g'risidagi ma'lumotlar bilan tanishib chiqadi. Ishning bu bosqichida psixolog-maslahatchi bundan tashqari ushbu bobning awalgi bo'limida aytib o'tilgan barcha ishlarni bajarib, o'zi ham psixologik maslahat o'tkazishga tayyorlanadi.

2. Yo'naltirish bosqichi. Bu bosqichda psixolog-maslahatchi mijoz bilan tanishadi va birgalikda ishlarga tayyorlanadi. Mijoz ham o'zi tomonidan shunday qiladi. Agarda maslahat o'tkazish uchun boshqa barcha tayyorgarlikiar amalga oshirilgan bo'lsa, bu bosqich o'rtacha 5—7 daqiqa vaqt talab etadi. 3. Diagnostik bosqich. Ushbu bosqichda psixolog-maslahatchi mijozning muammolarini tinglaydi va uni tahlil qilish asosida mijozning muammosini tushunib, aniqlab oladi. Ushbu bosqichning asosiy mazmuni mijozning o'zi va o'z muammosi to'g'risidagi ma'lumotlari hamda mijozning muammosini aniqlash va uni hal etishning to'g'ri yo'lini topish uchun mijozni psixodiagnostik tekshiruvdan o'tkazishdan iborat bo'ladi. Psixologik maslahat o'tkazish uchun aniq vaqtni belgilash ancha qiyin, chunki vaqtni belgilashda ko'p narsa mijozning muammosi va uning individual xususiyatlariga bog'liq bo'ladi. Aslida bu vaqt psixologik testlar o'tkazishdan tashqari, kamida bir soatni tashkil etadi. Ba'zida psixologik maslahatning bu bosqichi 4 soatdan 6-8 soatgacha vaqt talab etishi mumkin bo'ladi. 4.Tavsiyalar berish bosqichi. Psixolog-maslahatchi awalgi bosqichlarda mijoz va uning muammosi to'g'risida yetarli ma'lumotlar to'plab, ushbu bosqichda u bilan birgalikda muammosini hal etish bo'yicha amaliy tavsiyalar ishlab chiqadi. Bu yerda tavsiyalar aniqlashtiriladi, oydinlashtiriladi, hartaraflama puxta ishlab chiqiladi. Psixologik maslahatning bu bosqichini o'tkazishga sarflanadigan o'rtacha vaqt odatda, 40 daqiqadan bir soatgacha bo'ladi. 5. Nazorat bosqichi. Ushbu bosqichda psixolog-maslahatchi va mijoz bir-biri bilan olgan tavsiyalar va amaliy maslahatlarning qanday amalga oshirilishi, qanday nazorat qilib borilishi va baholanishi to'g'risida kelishib oladilar. Shu yerning o'zida ishlab chiqilgan tavsiyalarning bajarilishi davomida yuzaga kelishi mumkin bo'lgan qo'shimcha masalalami psixolog-maslahatchi va mijoz, keyinchalik qayerda va qanday qilib muhokama qilishlari to'g'risidagi masala ham hal qilinadi. Ushbu bosqich oxirida, agarda zarurat yuzaga kelsa, psixolog-maslahatchi va mijoz bir-birlari bilan keyingi gal qachon uchrashishlari to'g'risida kelishib olishlari mumkin. Psixolog-maslahatchining ushbu yakunlovchi bosqichi 20—30 daqiqa davom etadi.

Agarda yuqorida aytilgan barcha fikrlami xulosa qilib aytmoqchi bo'lsak, psixologik maslahatning beshta bosqichini ham o'tkazish uchun (psixologik testlar uchun vaqtni hisobga olmaganda) ikki soatdan 10- 12 soatgacha vaqt kerak bo'lishini aniqlash mumkin. Psixologik maslahat amallari Psixologik maslahat amallari deyilganda, psixologik maslahatning alohida masalasi hal etilishida yordam beradigan psixologik maslahat olib borish usullari bo'yicha birlashtirilgan guruhlari tushuniladi. Psixologik maslahatning natijaliligi bevosita uning amallari puxta o'ylanganligiga bog'liq bo'ladi. Odatda amallar psixologik maslahat aniq bir bosqichi bilan bog'liq bo'lganligi sababli biz awalgi bobda ko'rsatilgan va ta'riflangan bosqichlar bilan bog'lab, ularni ajratamiz va ko'rib chiqamiz. Psixologik maslahat birinchi bosqichida, odatda hech qanday maxsus amallar ajratilmaydi va qo'llanilmaydi. Ikkinchi bosqichda mijoz bilan uchrashish, maslahat o'tkazishga uni umumiy, emotsional-ijobiy tayyorlash, mijoz bilan psixolog-maslahatchi munosabatlarida psixologik to'siqlarni yo'qotish amallari qo'llaniladi. Mijozni kutib olish amallari Mijozni kutib olishda psixolog-maslahatchi bajaradigan shu jumladan, u bilan awalo salomlashish, maslahat o'tkazish paytida o'tirishi kerak bo'lgan joyga olib kelish kabi maxsus harakatlami o'z ichiga oladi. Bu amallarga psixolog- maslahatchining mijoz bilan gap boshlashi paytida mijozga nisbatan o'z o'rnini tanlashi, maslahatchining mijoz bilan psixologik aloqa o'rnatish uslublari, psixolog- maslahatchi aytadigan birinchi so'zlar kiradi. Keyingi «psixologik maslahatlar texnikasi» deb atalgan bobda ko'rsatilgan uslublarni to'laroq, kerakli misollar asosida ko'rib chiqamiz. Ushbu amal maslahatlar eng boshidan psixolog-maslahatchi mijozda yaxshi taassurotlar uyg'otishga va maslahatlarning muvafFaqiyatli bo'lishi, kayfiyatni ko'tarishga yordam beradigan boshqa aniq uslublar va harakatlami ham o'z ichiga

oladi. Psixolog- maslahatchi murojaat etgan ko'pchilik mijozlar odamlar bilan, shu jumladan psixolog-maslahatchi bilan oddiy muomala qilishga xalaqit qiladigan psixologik to'siqlar va komplekslarga ega bo'ladilar. Bunday to'siqlarva komplekslar salbiy ta'siri notanish vaziyatlarda, misol uchun psixolog-maslahatchi bilan birinchi uchrashuvda, mijozning notanish odam — maslahatchi bilan o'zining shaxsiy muammolari to'g'risida murakkab suhbat oldidan, ayniqsa, kuchli namoyon bo'ladi. Mumkin bo'lgan komplekslar salbiy ta'sirini va psixologik to'siqlarni yo'qotish uchun «psixologik to'siqlarni yo'qotish» amalidan foydalaniladi. Bu amalni qo'llanilganda, psixolog-maslahatchi maxsus harakatlar va uslublar yordamida mijozni tinchlantiradi, unda psixologik xavfsizlik vaziyatini yaratadi, uni o'zini erkin tutishiga yordam beradi, unga ishonchlilik bag'ishlaydi. O'ziga bo'lgan ishonchini uyg'otadi. Ushbu amal doirasida xususan, mijozda kayfiyatni ko'taruvchi, unda ijobiy emotsional kayfiyat uyg'otuvchi maxsus uslublar qo'llaniladi. Psixologik maslahatlar uchinchi bosqichida hamdard bo'lib, (empatik) tinglash deb ataluvchi amaldan hamda uning fikrlashi va xotirasini faollashtirish, mijoz fikrini mustahkamlash, yorqinlashtirish amali va psixodiagnostik amallardan keng foydalaniladi. Empatik tinglash amali bir-biriga bog'Iiq ikki holatdan iborat: Empatiya va tinglash, ular ushbu holatda bir-birini to'ldiradi. Tinglash psixolog-maslahatchi o'zining fikrlari va hayajonlarini vaqtinchalik esdan chiqarib, o'z diqqatini to'laligicha mijozga, uning gaplariga qaratishdan iborat. Empatik tinglashningvazifasi psixolog maslahatchi mijoz unga gapirayotgan gaplarini shaxsan qabul qilishi hamda barchasini oxirigacha tushunishga va mijozning o'zi kabi o'ylash va sodir bo'layotganlardan tashvishlanishga yordam beruvchi ancha chuqur va emotsional tushunishdan iborat bo'ladi (tinglashning empatik holati). Mijozni empatik tinglash paytida psixolog-maslahatchi bir vaqtning o'zida o'z rolida qola turib, o'zini mijoz bilan psixologik o'xshatadi. Mijoz gapirayotganlar haqida o'ylash, taxmin qilishni, fikr yuritishni davom ettiradi. Biroq bu alohida fikrlash hisoblanadi. Bunday fikrlash jarayonida psixolog-maslahatchi mijoz obraziga kirib, uning gaplarini o'zida psixologik baholash va tushunishga harakat

qilib mijozni o'z o'miga qo'yib ko'radi. Mana shunga empatik tinglash deb ataladi. Bu psixologik maslahatning ikkinchi bosqichi asosiy amali sanaladi. Mijozni fikrlashi va xotirasini faollashtirish amali deganda, ularni qo'llash natijasida mijozning bilish jarayonlari, xususan muhokama etilayotgan muammo, uni to'g'ri amaliy hal etish bilan bog'Iiq bo'lgan mijozning xotirasi va fikrlashini faollashtiradigan, yanada mahsuldor bo'lib qoladigan uslublar tizimiga aytiladi. Ushbu amalni qo'llash natijasida mijoz uning muammosi bilan bog'Iiq xulosalar va faktlarni aniqroq va to'laroq eslay boshlaydi. O'zi va uni diqqat bilan tinglayotgan psixolog-maslahatchi uchun awal ongida yashirin bo'lgan holatlarni ochadi. Fikriashni faollashtirish amaliga tinglab tasdiqlash, mijoz aytgan gaplar to'g'risida ma'lum, ko'pincha ijobiy munosabatni bildirish uslublari, mijozda aytgan gaplarini to'g'ri ifoda etishda qiyinchiliklar yuzaga kelganida unga amaliy yordam ko'rsatish kabi usullar kiritilishi mumkin. Bunga mijozning o'zini dovdiratib qo'yadigan nutqidagi tutilishlarni psixolog-maslahatchi to'ldirishi, uning*gaplari birtekis va bog'liqligini ta'minlashi hamda psixologik to'siqlarni yo'qotishi, mijozga esa bundan keyin nimalar to'g'risida gapirishini eslashga yo'naltiruvchi, mijozning xotirasi va fikrini rag'batlantiruvchi savollarni kiritishi mumkin. Qo'llab-quwatlab turish amali mijozni tinglab turib psixolog-maslahatchi vaqti-vaqti bilan ko'pincha mijozning o'zi maslahatchi tomonidan uni gaplarini ma'qullashini istab turgan paytlarda - so'zlar, ishoralar, mimikasi, pantomimika va boshqa mumkin bo'lgan ekstra hamda paralingvistik vositalar bilan mijoz aytgan gaplarni ma'qullab, uni qo'llab turishdan iborat. Psixolog-maslahatchining mijoz fikrini oydinlashtirib turishi, uning gaplarini tinglayotganda va fikri unchalik tushunarli yoki aniq ifoda etilmaganda vaqti- vaqti bilan suhbatlashib, ovozini chiqarib mijoz fikrini o'zi uchun aniqlashtirib yoki unga fikrini aniqroq ifoda etishga yordam berib turishdan iborat bo'ladi. Mijozning o'zi psixolog-maslahatchiga tushuntirib berayotganidan qoniqmagan paytlarda ko'pincha shunday amallardan foydalanish zarur bo'ladi. Psixologik maslahat o'tkazish to'rtinchi bosqichida quyidagi amallardan foydalanish mumkin bo'ladi: ishontirish, tushuntirish, o'zaro mos keladigan yechimni izlash, aniqlik kiritish, har tomonlama puxta o'ylab chiqish. Bu amallarning barchasi

psixolog-maslahatchining mijoz bilan birgalikdagi ishlab chiqilgan maslahatlar va tavsiyalarni uning ongiga yetkazish bilan bog'liq bo'ladi. Bu amallardan maqsad, psixolog-maslahatchi chiqargan xulosa va yechimlarni mijoz to'la va chuqur tushunib yetishiga hamda mana shu yechimlarni bajarishga uni yo'naltirishga erishishdan iborat. Ishontirish - bu psixolog-maslahatchi mijoz bilan uzoq vaqt davomida ishlashi natijasida taklif etgan tavsiyalari to'g'riligini mijozga mantiqiy aniq asoslarda isbotlab berishga asoslanadi. Ishontirish asoslarini faktlar, mijoz uchun tushunarli va yetarlicha ishonarli isbotlash o'z ichiga oladi. Tushuntirish — bu muammolarsababli psixolog-maslahatchida yuzaga keladigan fikvlarni keng, aniq bayon etish, mijozga tushuntirishni o'z ichiga oluvchi amaldir. Bu yerda psixolog-maslahatchi ataylab mijoz tomonidan o'ziga turli savollar keltirib chiqarishga va bu savollarga aniq, tushunarli javob beradigan tarzda u bilan suhbat tashkil qilishga harakat qiladi. U javoblarni taklif etar ekan, psixolog-maslahatchi shu vaqt mijozni diqqat bilan kuzatadi va mijozga aytilayotgan gaplar unga tushunarli ekanligini tasdiqlovchi aniq belgilarni unda kuzatadi. «O'zaro mos keladigan yechimni izlash» deb ataluvchi amalda quyidagilar ko'zda tutiladi. Psixologik maslahat olib borish jarayonida ko'pincha maslahatchining taklifi mijozni qoniqtirmaydigan vaziyatlar yuzaga keladi. Mana shunday hollarda mijozning muammosini hal etish uchun unga yanada mos keladigan boshqa yechimni izlash zarur. Ushbu amal yechimning muqobil variantlarini taklif etish, mijozni qoniqtiradigan yechimni tanlash huquqini uning o'ziga berish, taklif etilayotgan yechimda mijozni nimalar qoniqtirmasligini oydinlashtirish, uning muammosini yechimi bo'yicha mijozning o'zi fikrini aytishini taklif etish kabi uslublarni o'z ichiga oladi. Keyingi amal «detallarni aniqlashtirish» — psixolog-maslahatchi va mijozning birgalikda ishlab chiqqan amaliy tavsiyalarini bajarish bilan bog'liq bo'lgan mijoz uchun kichik, lekin muhim tafsilotlami tushuntirishdan iborat. Mijoz uni faqat to'g'ri tushunib olganligini emas, balki olgan tafsilotlarini hayotda bajarish uchun

nimsiar qilish kerakligini yaxshi bilishiga ishonch hosil qilishi uchun psixolog- maslahatchi unga savollar beradi va javoblan asosida ular muhokama qilgan masalalarni to'g'ri tushunganligini aniqlaydi. Agarda muhokama qilingan masalalarni mijoz yaxshi tushunmasa, u o'zining fikrlarini mijozga qo'shimcha ravishda tushuntirishga harakat qiladi. Bu ishni u odob bilan amaliy va yo'naltirib bajarishga harakat qiladi. Beshinchi yakunlovchi bosqichda psixolog-maslahatchi tomonidan to'rtinchi bosqichda foydalanilgan amallar qo'IIaniladi. Biroq bu gal ular mijozni maslahatchidan olgan tavsiyalarini amaliy bajarishdan kutilayotgan samarasini baholashga taalluqli bo'ladi. Bu yerda mijozda muammo albatta, hal etilishiga ishonchi hamda maslahatlardan keyin darhol o'z muammosini amaliy hal qilishga kirishishga tayyorgarligini mustahkamlash amali maxsus hisoblanadi. Ushbu bosqichda ishontirish, uqtirish, emotsional-ijobiy rag'batlantirish va qator boshqa uslublarni ham qo'llash mumkin.

Adabiyotlar: 1. Umumiy psixologiya A.V.P е trovskiy tahririda, Toshk е nt 1992 yil, 53–62 b е tlar. 2. Kazakov V.G., Kondrat е va L.L. Psixologiya, M. 1989, 282–316 b. 3. M.V., Domash е nko I.A. Atlas po psixologii, M. 1990, 27–42 b. 4. N е mov R.S. Psixologiya, M. 1990, 12–17 b е tlar (rus tilida) 5.G`ozi е v E. Psixologiya, T. 1994, 13–31 b е tlar. www.arxiv.uz www.referat.arxiv.uz

O'xshashlar

Eksperimental–psixologik tadqiqotlarni tashkil qilish, o`tkazish va olingan natijalarni qayta ishlash

Munozarada ishtirok etish va uni o`tkazish mahorati

O`quv va mеhnat faoliyatining psixologik xususiyatlari

O`spirinlik davrining psixologik xususiyatlari

O`spirinlik davrining psixologik xususiyatlari