Ijtimoiy psixologiyada guruhlar va jamoalar - Psixologiya - Referatlar

Ijtimoiy psixologiyada guruhlar va jamoalar

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

496 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Reja: 1. G uru h lar va ularning turlari. 2. Jamoa h a q ida tushuncha. 3. G uru h lar va jamoada shaxslararo munosabatlar. . 4. Lider va uning turlari. Liderlik q ilish uslublari. 5. G uru h jamoalarda ma`naviy psixologik i q lim. Unga ta`sir etuvchi omillar. 6. Guru h lardagi shaxslararo munosabatlarni o` rganish metodlari. Norasmiy Rasmiy

www.arxiv.uz H ar bir shaxs o` z faoliyatini turli guru h lar sharoitida y o ki turli guru h lar ta`sirida amalga oshiradi. Chunki jamiyatdan chetda qolgan yoki insonlar guruhiga umuman qo`shilmaydigan individning o`zi yo`q. Kishi jamiyatda yashar ekan, u doimo turli insonlar bilan muloqotda,o`zaro ta`sirda bo`ladi, bu muloqot jarayonlari esa doimo kishilar guruhida ro`y beradi. Shuning uchun ham guruhlar muammosi, uni o`rganish va guruhlarni shakllanishiga oid ilmiy xulosalar chikarish insoniy psixologiyaning asosiy mavzularidan va muammolaridan biridir. Shaxs ijtimoiy mavjudot. U o`zining hayoti davomida boshqa kishilar bilan bevosita muloqotda bo`ladi va bu orqali o`zining ijtimoiy mohiyatini amalga oshiradi. Bunday muloqot turli xil guruhlarda ruy beradi. Гуруҳлар бир неча асос бўйича таснифланиши мумкин Tuzilish tamoyili va usuli b o’ yicha Norasmiy O’zaro munosabatlarning yaqinligi va chuqurligiga qarab kichik katta shartli real nora s miyrasmiyGuruhlar bir necha asos bo’yicha tasniflanishi mumkin Shaxsning guru h normalariga b o’ lgan munosabatiga k o’ ra referent guru h lar far q lanadi Rasmiy

www.arxiv.uz Guru h ning a`zolarga ta`siri Ko n f or mizm - moslashish Tash q i Ichqi Negativizm – guru h fikriga q arshi turish Asosida birikadi va uyushadi . Har bir shaxs o`z faoliyatini turli guruhlar sharoitida yoki turli guruhlar ta`sirida amalga oshiriladi. Chunki, jamiyatdan chetda qolgan yoki insonlar guruhiga umuman qo`shilmaydigan individning o`zi yo`q, kishi jamiyatda yashar ekan, u doimo turli insonlar bilan muloqotda, o`zaro ta`sirda bo`ladi, bu muloqot jarayonlari esa doimo kishilar guruhida ro`y beradi. Shuning Norasmiy Rasmiy

www.arxiv.uz uchun ham guruhlar muammosi, uni o`rganish va guruhlarning shakllanishiga oid ilmiy xulosalar chiqarish ijtimoiy psixologiyaning asosiy mavzularidan va muammolaridan biridir. Psixologik ma`noda guruh - bu umumiy belgilar, umumiy faoliyat, muloqot hamda umumiy maqsad asosida birlashgan kishilar uyushmasidir. Demak, olimlar guruhi tashkil topishi uchun albatta qandaydir umumiy maqsad yoki tilaklar, umumiy belgilar bo`lishi shart. Masalan, talabalar guruhi uchun umumiy narsalar ko`p (o`quv faoliyati, bilim olish, yoshlarga xos birliklar (o`spirin yoshlar), ma`lum o`quv yurtida ta`lim olish istagi va hokazo. Ko`chada biror tasodif ro`y berganligi uchun to`plangan kishilar uchun ham umumiy bo`lgan narsa bor - bu qiziquvchanlik bo`lib o`tgan hodisaga guvohlik, unga umumiy munosabatdir. Guruhni alohida shaxslar tashkil etadi, lekin har bir guruh psixologiyasi uni tashkil etuvchi alohida shaxslar psixologiyasidan farq qiladi va o`ziga xos qonuniyatlarga bo`ysunadi. Ayni shu qonuniyatlarni bilish esa turli tipli guruhlarni boshqarish va ana shu guruhlarni tashkil etuvchilarni tarbiyalashning asosiy mezonidir. Guruhlarning turlari ko`p, hozir biz katta guruhlar psixologiyasiga to`xtalib o`tamiz: Katta guruhlar . Bu umumiy fazo va makonda mavjud bo`lgan ko`p sonli kishilar uyushmasidir. Bunday katta guruhlarga korxonaning mehnat jamoasini, maktab pedagogik jamoasini misol qilish mumkin. Biroq bu jamoadagi kishilar, masalan, ko`pchilik o`qituvchilar bir-birlari bilan bevosita o`zaro aloqalarda bo`lmasligi ham mumkin, lekin shu bilan bir vaqtda ularning a`zosi hisoblanadi hamda maktab ichki hayotining barcha qoidalariga amal qiladi. K a t t a g u r u h l a r kishilarning shunday birlashmalariki, undagi odamlar soni avvalo ko`pchilikni tashkil etib, ma`lum sinfiy, ilmiy, irqiy, profesional belgilar ularning shu guruhga mansubligini ta`minlaydi. Katta guruhlarni tashkil etuvchilar ko`p sonli bo`lganligi va ular xulq- atvorini belgilovchi mexanizmlarning o`ziga xosligi tufayli bo`lsa kerak, ijtimoiy psixologiyada olimlar ko`pincha kichik guruhlarda ish olib borishini afzal ko`radilar. Lekin katta kishilar uyushmasining psixologiyasini bilish juda katta tarbiyaviy va siyosiy-mafkuraviy ahamiyatiga ega. Bu sohadagi tadqiqotlarning kamligi bir tomondan, aytib o`tilganidek, ko`pchilikni qamrab olishda qiyinchiliklar bo`lsa, ikkinchi tomondan, katta guruhlar psixologiyasini o`rganishga qaratilgan metodik ishlar zahirasining kamligidir. Masalan, ishchilar yoki ziyolilar sinfi psixologiyasi o`rganilishi kerak, deylik. Avvalo o`sha ishchilarning soni ko`p, qolaversa, ishchilarning o`zi turli ishlab chiqarish sharoitlarida ishlayotgan, turli iqlim sharoitlarida yashayotgan turli millatga mansub kishilardir. Ularning barchasini qamrab oladigan yagona ishonchli metodikani topish masalasi tadqiqotchi oldiga juda jiddiy muammolarni qo`yadi. Shuning uchun ham har bir katta guruhga taalluqli bo`lgan asosiy yetakchi sifatni topish va shu asosda uning psixologiyasini o`rganish hozircha ijtimoiy psixologiyadagi asosiy metodologik yo`llanma bo`lib kelmoqda. Qolaversa katta guruhlar jamiyatning tarixiy taraqqiyoti mobaynida Norasmiy Rasmiy

www.arxiv.uz shakllangan guruhlar bo`lgani uchun ham har qanday guruhni o`rganishdan oldin, hoh bu sinflar bo`lsin, hoh millatlar yoki xalqlar psixologiyasi bo`lsin, uning hayot tarzi, unga xos bo`lgan odatlar, udumlar, an`analar o`rganiladi. Ijtimoiy psixologik ma`noda, hayot tarzini o`rganish deganda, u yoki bu guruhga taalluqli bo`lgan kishilar o`rtasida amalga oshiriladigan muloqot tiplari, o`zaro munosabatlarda ustun bo`lgan psixologik omillar, qiziqishlar, qadriyatlar, extiyojlar va boshqalar nazarda tutiladi. Ana shularning umumiyligi tufayli har bir shaxsda, ya`ni u yoki bu katta guruhga mansub bo`lgan shaxsda t i p i k xislatlar shakllanadi. Masalan, 90 yillarning yoshlariga xos bo`lgan tipik sifatlar ana shu yoshlar o`rtasida keng tarkalgan urf- odatlar, modda, so`zlashish xususiyatlari, qadriyatlar, qiziqishlar va xokazolar tufayli shakllanadi. Shuning uchun ham 20 yoshli kishining psixologiyasini tulik ravishda o`rganish uchun undagi bilish jarayonlarining o`ziga xosligi, shaxsi, xarakteri va individual psixologik xususi yatlaridan tashqari, yana unga o`xshash yoshlarda ustun bo`lgan psixologik xislatlarining qanchalik namoyon bo`lishini, u mansub bo`lgan va asosan vaqtini o`tkazadigan guruhlar psixologiyasini, milliy sifatlarini ham nazarda tutish va ularni o`rganish zarur. Bu degani, har bir shaxs ongida uning yakka, alohida orttirgan shaxsiy tajribasiga aloqador psixologik tizimlardan tashqari, uning qaysi millat, elat sinfiga mansubligi singdirilgan psixologik tizimlar ham mavjuddir va uni ilmiy tadqiqotchi inkor etmasligi kerak. Etnik guruhlar Ijtimoiy psixologiyada katta guruhlar ichida etnik guruhlar psixologiyasi, ya`ni etnopsixologiya bo`yicha ko`proq tadqiqotlar o`tkazildi. Ayniqsa, hozirgi davrda har bir jumhuriyatlar alohida, mustaqil davlat mavqeini olgan, lekin boshqa tomondan qaraganda, hamdustlik mamlakatlari ittifoqi sharoitida millatlar o`rtasida muttasil aloqalar mavjudligidan kelib chiqib, milliy psixologiya masalalari kun tartibida avvalgidan ham muhim masala sifatida qo`yilmoqda. Katta guruhlar ichida milliy guruhlarga ko`proq e`tibor berishni lozim, bunday etiborning yana bir boisi - O`zbekistonda bu sohada ayrim tadqiqotlarning o`tkazilganligi, lekin ular ko`p hollarda milliy psixologiya darajasiga olib chiqilmaganligidadir. Kichik guruh - nisbatan barqaror, tarkibi jihatidan a`zosi unchalik ko`p bo`lmagan, umumiy maqsad bilan bog`langan kishilarning birlashmasi. Bunda kichik guruh a`zolari o`rtasida bevosita aloqalar o`rnatiladi va amalga oshiriladi. Bu guruhda, umumiy maqsad mavjud bo`lib, uning a`zolari bu maqsadga erishish yo`lida o`zlarining barcha kuchlarini safarbar etadilar. Kichik guruhga kiruvchi kishilar bir-birlarini shaxsan biladilar va guruh oldida turgan vazifalarni hal qilish uchun bir-birlari bilan muloqotda bo`ladilar. Norasmiy Rasmiy

www.arxiv.uz Fassilitatsiya- individ faoliyat mahsuliga boshya individ bevosita ta`siri bo`lib: sensor kuchayishlar, ish- harakat va fikrlashning tezligida namayon bo`ladi. Ingibitsiya- boshya ta`sir individlar reaksiyalardagi tormozlanishi, faoliyatning susayishi. Kichik guru h 2 kishidan 40 kishigacha Disbalans- nomutanosiblik Oila, ishlab chiqarish brigadasi , samolyot yoki kosmik kema ekipaji, o`quvchilar sinfi kichik guruh sifatida qarashi mumkin. Ba`zi kichik guruh ichida birlamchi guruhlar mavjud bo`lishi mumkin. Bunday guruh unchalik katta bo`lmay, uning a`zolari 2-7 kishini tashkil etadi. Uning a`zolari kichik guruhning a`zolari bo`lish bilan birga, mustaqil uyushma bo`lishi mumkin. Shartli guruh - faqatgina nom jihatdan mavjud bo`lgan kishilarning uyushmasidir. Shartli guruhga kiruvchi kishilar bir-birlari bilan hech vaqt uchrashmasliklari ham mumkin, lekin shu bilan birga guruhga ajratish bo`yicha umumiy, ijtimoiy va psixologik xususiyatlarga ega bo`ladi. Masalan, o`smirlar mamlakatimizning qaysi shahar va qishlog`ida yashashidan, hech qachon bir yerga to`planmasliklaridan qat`iy nazar shartli guruhga birlashtirilishi mumkin. Real guruh - haqiqatdan mavjud bo`lgan kishilarning uyushmasidir. Bu guruhdagi kishilar real aloqa va munosabatlar maqsad va vazifalar bilan o`zaro bog`langan bo`ladilar. Real guruh Norasmiy Rasmiy

www.arxiv.uz qisqa vaqt davomida yoki uzoq muddat davomida mavjud bo`lishi, son jihatdan ko`p yoki kam bo`lishi ham mumkin. Rasmiy guruh - rasmiy hujjatlar asosida to`plangan guruh (ustav, shtat), ishlab chikarishdagi ta`minot bo`limi, oliy o`quv yurtidagi talabalar ish yuzasidan rasmiy guruhlardir. Bunday guruh a`zolari o`rtasida ish yuzasidan bo`ladigan aloqalar o`rnatiladi. bu aloqalar ham hujjatda ko`zda tutilgan bo`ladi. Ular bo`ysunish yoki teng huquqlikni, topshiriq bajarishdagi javobgarlikning ko`p yoki kam bo`lishini ko`zda tutadi. Norasmiy guruh - psixologik motivatsiyaning yagona yo`nalishi asosida simpatiya, qarashlarning yaqinligi, e`tiqod asosida vujudga keladi. Bunda rasmiy hujjatlar hech qanday kuchga ega emas. Agar simpatiya va o`zaro bog`liqlik yo`qolsa, guruh ham tarqab ketadi. Referent guruh (etalon guruh) — bu real yoki xayolan mavjud bo`lgan guruh bo`lib, uning qarashlari, qonun-qoidalari namuna bo`lib hisoblanadi. Guruh normalarini tan oluvchi ularni eng yaxshi deb hisoblovchi va ularga qo`shiluvchi shaxs shu guruhga kirishi mumkin. .Bunda shaxs bu normalarga qo`shilibgina qolmay, ularni himoya qiladi va zarur bo`lsa, tashviqot qilishi mumkin. Norasmiy RIVOJLANISH DARAJASIGA KO`RA GURUHNINIG TURLARI nazarda tutiladi Tashkil etilmagan guru h lar: Assosasiyalar Tashqaridan tashkil etilgan guru h ar DIffuz guruhlar I shlab chiqarish T ashkilotlar o’quv K asaba uyushma tashkilotlari H arbiy q i s mTurli jamiyatlar Ichkaridan tashkil etilgan guruhlar Korporatsiya Jamoa Rasmiy

www.arxiv.uz Odamlar ijtimoiy birlashmasi rivojlanishining yuqori shakli jamoadir. Norasmiy Faoliyatining umumiy ma q sadga erishish y o’ lida psixologik jipsiligi va umumiy foydali motivlar bilan gavsiflanuvchi guruhdir. Jamoaning muhim belgisi – ma sad va vazifalarning ijtimoiy ahamiyatga ega ekanligidir. Agar bu belgi b o’ lmasa, guruh jamoa deb atalishi mumkin emas. Faoliyat maqsadiga ko`ra Rasmiy

www.arxiv.uz Bosh q a jamoa lar tizimida tutgan o` rn i va alokalari g a q arab; birlamchi va asosiy jamoalar ajratiladi. Guruhlar va jamoa. Shaxs ikki xil munosabatda - xizmat yuzasidan b o` ladigan va shaxsiy munosabatlarda b o` ladi. Xizmat yuzasidan b o` ladigan munosabatlar guruh tarkibi bilam birga hujjatlarda qayd eti l adi. Shaxsiy munosabatlar esa simpatiya, bogli q lik, d o` stlik, o` rtoqlik, antipatiya asosida vujudga keladi. Xizmat yuzasidan b o` ladigan va shaxsiy munosabatlar shaxslararo tizimini tashkil etadi. Guruh a`zolari bir-birlariga nisbatan bir xil holatda b o` la ol a dilar. Guruhning har bir a`zosi o` zining shaxsiy va ishga taalu q li b o` lgan sifatlariga, o` zining mavqeiga k o` ra guruhdagi shaxslararo munosabatlar tizimida muayyan holatni egallaydi. o` tkazilgan tadqiqotlarning k o` rsatishicha, ayrim kishilar boshqalariga nisbatan k o` proq obr o` ga ega b o` ladilar. Eksperiment malumotlariga k o` ra, sinf jamoasida, ya`ni 30-40 o`q uvchi ichida eng mashhur, obro`lisi 3-4 o`q uvchi b o` lishi mumkin. Ularning mashhurligi quyidagi omillarga bog`liq bo`ladi: Birinchidan, buning sababi bu o`q uvchilarning guruhning boshqa a`zolari bilan alo q a o` rnata olish malakalaridir. Norasmiy Rasmiy

www.arxiv.uz Ikkinchidan, shaxs o` zining bilim va malakalari tufayli, bu bilimlar bilan o` rto q lashish, bosh q a kishilarga be g` araz yordam k o` rsatishga intilishi sababli mashhur b o` lishi mumkin. Uchinchidan, tash q i k o` rinishi omili tufayli ham shaxs guruhda avtoritet qozonishi mumkin. Bu omilga jismoniy kuch k o` rsatkichini ham kiritish mumkin. Guruh yoki jamoadagi ba`zi a`zolar shaxsiy o`zaro munosabatlardan chetda qoladilar. Ular bunday alo q alar o` rnatish uchun o` zlariga sherik tanlaydilar. Biro q bu ushbu shaxs jamoa tomonidan xohlanmaydi, degan s o` z emas. Bu shaxs ish yuzasidan b o` ladigan munosabatlarga kirishadilar, unga berilgan rolni yaxshi bajaradilar. Jamoa bu a`zosining shaxsiy o` zaro munosabatlarini jamoadan tashqarida yaxshi o` rnatiladi. Guruhda shaxs yana shunday holatda ham b o` lishi mumkin, bunda uni guruhdoshlari d o` stlikda, shaxsiy munosabatlarda rad etadilar. Guruhdagi yakkalab qo` yish (izolyatsiya) va rad etish sabablari ham turlicha b o` lishi mumkin. Birinchidan, rad etiluvchi o`q uvchilarning o`q ishga befar q munosabatda b o` lishi. Ikkinchidan, ba`zi o`q uvchilarning sinfdoshlarn tomonidan rad ztilishi ular bilan b o` ladigan muloqotning q izi q arli emasligi bilan ham tushuntiriladi. Uchinchidan ajralib qolganlik guruhdoshlari bilan aloqa o`rnata olmaslikka ham bogliq bo`lishi mumkin. Rasmiy lider liderlikka saylangan yoki tayinlangan lider bo`lib, ushbu jamoaning faoliyatiga rasman javobgar hisoblanadi. Norasmiy lider - rasmiy liderlik mavqeini egallamaganligiga qaramay, ko`pchilik tomonidan e`tirof etilgan, obro`ga ega bo`lgan lider. Norasmiy Guruhlar yoki jamoalarda o`ziga boshchilik rolini oluvchi shaxs farqlanadi. Psixologiyada bunday shaxs lider deyiladi. Lider guruhni tashkil etish va boshqarish uchun tayinlanishi yoki belgilanishi mumkin. O`zaro munosabatlar sohasi bo`yicha liderlarning ikki turi farqlanadi. Rasmiy

www.arxiv.uz Demak, ayni bir jamoada bir necha lider mavjud bo`lishi mumkin. Agar jamoada liderlar ko`p bo`lsa, bu ijobiy holat. Lekin bunda liderlarning axloqiy normalari bir-biriga zid kelmasligi lozim. Liderlarning turli-tumanligi jamoa hayotining turlicha bo`liilini ta`minlaydi. Bu jihatdan o`zaro munosabatlarnnng 3 xil darajasini ajratib ko`rsatish mumkin. Liderlar o`rtasida o`zaro munosabatlar jamoadagi psixologik iqlimning muhim tomonidir. Bundan tashqari jamoaning psixologik iqlimiga jamoa a’zolari o`rtasidagi giaxslararo munosabatlar ham katta ta’sir ko`rsatadi. Bunda jamoa a’zolari o`rtasidagi o`zaro munosabatlarnnng qanchalik chuqur bo`lishi muhim rol o`ynaydi.

www.arxiv.uz Jamoadagi normal psixologik iqlimni belgilovchi bevosita ko`rsatkichlar ham mavjud. Jamoadagi erkinlik atmosferasi. Muloqot turli shakllarining mavjudligi. Umumiy maksadni tushunish va unga erishishga intilish. Fikr-mulohazalarni ochiqchasiga aytish imkoniyatining mavjudligi. Tanqid qilish erkinligi. Nizolarning ham mavjud bo`lishi. Jamoa a`zolari o`rtasida vazifalarning to`g`ri taqsimlanishi. Boshliqning norasmiy o`rtasida vazifalarning to`gri taqsimlanishi. Xodimlar qo`nimsizligining kamligi. Bulardan tashqari jamoaning psixologik iqlimiga bir qancha omillar ta`sir ko`rsatishi mumkin. O`quvchi, talabalar jamoasidagi ma`naviy psixologik iqlimning tashqilotchisi – o`qituvchi, guruh rahbari hisoblanadi. Har bir guruh rahbari jamoada normal psixologik iqlimni yaratish uchun unga ta`sir etuvchi omillarni yaxshi bilishi zarur. Chunki yaxshi tashkil etilgan jamoada normal psixologik iqlim mavjud bo`lganda guruh a`zolarining o`zlashtirishi, tartib-intizomni saqlashi ham yaxshi yo`lga qo`yiladi. Guruh va jamoalardagi shaxslararo muiosabatlarni o`rganishda kuzatish, eksperiment, turli xil suhbat me`yorlaridan foydalaniladi. Shaxslararo munosabatlari o`rganishish metodlaridan yana biri - sotsiometriya metodidir. 2-daraja - ish yoki o`qish yuzasidan buladigan o`zaro munosabat.1-daraja simpatiya yoki antipatiya asosida vujudga keluvchi utaro munosabatlar 3-daraja insoniy munosabatlar yoki chuqur ishonchga asoslangan o`zaro munosabatlar

www.arxiv.uz Bu metodning mohiyati shundan iboratki, inson u yoki bu ko`rsatkich bo`yicha guruh a`zolarini tanlaydi. Qilingan tanlashlar asosida kishining guruhdagi shaxslararo munosabatlar tizimida tutgan o`rni haqida xulosa chiqaradi. Demak, sotsiometriya metodi yordamida guruh a`zolari o`rtasidagi simpatiya yoki antipatiyani aniqlash mumkin, sotsiometriya metodni operativ tarzda o`tkazish, uning natijalarini esa matematik ravishda qayta ishlash va grafik tarzda ifodalash mumkin. Sotsiometriya tadqiqot metodi sifatida tan olish bilan bir qatorda uning ba`zi kamchiliklarining ham ko`rsatib o`tish zarur. Asosiy kamchsilik shundan iboratki, sotsiometriya metodi mavjud munosabatlar tuzilishining sabablarini imkonini bermaydi. Shuning uchun ham sotsiometriyadan olingan ma`lumotlar kuzatish, suhbat, psixologo-pedagogik eksperiment natijalari bilan to`ldirilishi lozim. Sotsiometriya metodidan guruh jamoa a`zolari o`zaro bir-birlarini yaxshi bilgan holatlardagina, rasmiy ish yuzasidan bo`ladigan va shaxsiy munosabatlardagi haqiqiy o`rnini aniqlash, birlamchi guruhlar mavjudligi yoki mavjud emasligini topish, birlamchi guruhlarning paydo bo`lish va tarqab ketish sabablarini aniqlash mumkin! Sotsiometriya metodining mohiyati shundan iboratki, tekshiriluvchiga birga qilinadigan ishlar yoki guruh a`zolarning ishlarini birgalikda bajarishga hohishlari to`grisida savollar beriladi. Beriladigan savollar tanlash ko`rsatkichlari deyiladi. Kuchli va kuchsiz ko`rsatkichlar farqlanadi. Kuchlilari chuqur va barqaror munosabatlari, kuchsizlari esa yuzaki va beqaror munosabatlarni aniqlashga imkon yaratadi. Kuchli va kuchsiz ko`rsatkichlar mazmun jihatdan turlicha bo`lishi mumkin, lekin ulardagi umumiy narsa-natija, ya`ni sherik tanlashdir. Sotsiometrik tadqiqotdan olingan malumotlar asosiy sotsiogrammalar tuziladi. Agar guruh a`zolari soni 20 tadan ko`p bo`lsa, sotsiometrik matritsa tuzish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Shuningdek, natijalarni grafik ravishda, zanjir, uchburchak yoki yulduzcha shaklida ham ifodalash mumkin. Shunday qilib, sotsiometriya metodi ob`ektiv va aniq malumotlar, ya`ni shaxsning guruh yoki jamoadagi real holatini aks ettiruvchi ma`lumotlar olishga imkon beradi va amaliy maqsadlarda foydalanishi mumkin. Mavzuni mustahkamlash uchun savollar. 1 .Guruhlarning tafsiflanishi. 2.Rivojlanish darajasiga ko`ra guruhlarning turlari. 3.Jamoa va uning eng muhim belgilari. 4.Faoliyati maqsadiga ko`ra jamoalarning turlari. 5.Shaxslararo munosabatlar nima?

www.arxiv.uz 6.Shaxslararo munosabatlarda guruh a`zolarining tutgan mavqelari. 7.Liderlar va ularning turlari. 8.Liderlik uslublari. 9.Guruh va jamoalardagi ma`naviy-psixologik iqlim. 11.Shaxslararo munosabatlarni o`rganish metodlari. ADABIYOTLAR 1. V. M. Karimova Ijtimoiy psixologiya asoslari. T: O`qituvchi nashriyoti 1994. 2. Andreeva G. M. Aktualnie problemi sotsialnoy psixologii. M. Iz. MGU. 1998 3. Sotsialnaya psixologiya: Uchebnoe posobie dlya studentov ped institutov. (A. V. Petrovskiy, V. V. Abramenkova, M. ye. Zelenova i dr. pod. red A. V. Petrovskogo M. Prosveshenie, 1987 4. Sotsialnaya psixologiya: Istoriya, teoriya, empiricheskie isledovaniya. Por red ye. S. Kuzmina, V. ye. Semenova L. G. U. 1979 5. Anikeeva N. P. Jamoadagi ruxiy muxit - Toshkent,"Ukituvchi", 1992 6. KovalevA. G Kollektiv i sotsialno-psixologicheskie problemi rukovodstva. - M. :Politizdat 1975 7. Kolominskiy YA. V. Psixologiya vzaimootnosheniya v malix gruppax. M: Izd. B. GU. 1976 8. Petrovskiy A. V, Shpalinskiy V. V. Sotsialnaya psixologiya kollektiva. M: Prosveshenie 1978

O'xshashlar

Sotsial psixologiyada guruhlar va jamoa muammosi

Ijtimoiy psixologiyada shaxs muammosi

Psixologiyada shaxs va jamiyat muammolari

Psixologiyada boshqaruv muammosi

Guruhlar haqida umumiy tushuncha