Олий ўқув юртларида бошқарув ва уларнинг структураси - Pedagogika - Referatlar

Олий ўқув юртларида бошқарув ва уларнинг структураси

Yuklangan vaqt:

25.04.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

752 KB

Ko'chirib olish

Олий ўқув юртларида бошқарув ва уларнинг структураси Режа: 1. Олий ўқувюртлари бошқарувининг марказий, ҳудудий органлари ва уларнинг вазифалари. 2. Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институтининг ташкилий тузилмаси. 3. Олий ўқув юртларининг факультетлари, кафедралари ва уларнинг вазифалари.

1. Олий ўқув юртлари бошқарувининг марказий, ҳудудий органлари ва уларнинг вазифалари Олий ўқув юртларининг вазифаси халқ хўжалигининг барча тармоқлари учун юқори малакали мутахассисларни тайёрлашдан иборатдир. Олий ўқув юртлари катта икки гуруҳга бўлинади: университетлар ва институтлар. Бугунги кунда Ўзбекистон олий мактаби тизимида 84 та олий ўқув юрти мавжуд. Шулардан 21 таси университетлар ва 63 таси эса институтлар ҳисобланади. Ана шу 21та университетларнинг 12 таси Ўзбекистон мустақилликка эришган дастлабки икки йилда ташкил топди. Бу келтирилган маълумотлардан шу нарсани англаш мумкинки, олий таълим тизимида асосий массани институтлар ташкил этади. Олий таълим ўрта махсус касб-ҳунар таълими негизига асосланади, ҳамда икки босқичга эга: бакалавриат ва магистратура. Бакалавриатлар-мутахассисликлар йўналишлари бўйича фундаментал ва Амалий билим берадиган, таълим муддати камида тўрт йил давом этадиган таянч олий таълимдир. Магистратура-аниқ мутахассислик бўйича фундаментал ва амалий билим берадиган, бакалавриат негизида таълим муддати камида икки йил давом этадиган олий таълимдир. Маълумки, олий ўқув юртлари бошқаруви мураккаб системани ташкил этади. Олий ўқув юртлари бошқарувининг бош органи Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги ҳисобланади. Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бакалаврлар ва магистрларни тайёрлаш илмий-педагогик кадрларнинг малакасини ошириш, ўқув жараёнининг мазмунини такомиллаштириш, моддий-техника таъминотини жаҳон андозалари даражасига кўтариш, тадқиқот ишларини юксалтириш билан боғлиқ масалаларни амалга оширишга раҳбарлик қилади. Шунингдек, бакалавриат йўналишлари ва магистратура мутахассисликлари бўйича ўқув режаларини, Давлат таълим стандартларини ишлаб чиқишни ташикил этади ва уларни тасдиқлайди.

Республикада олий таълимни ривожлантиришнинг асосий йўналишларини ишлаб чиқиб, уларни тасдиқлашни Вазирлар Маҳкамасига киритади Олий ва ўрта маъсус таълим вазирлигининг энг муҳим вазифаларидан бири меъёрий-техник ҳужжатларни, дарслик ва ўқув қўлланмаларини ёзишни, нашр этишни ташкил этиш ҳисобланади. Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий ўқув юртларига раҳбарликни тўғридан-тўғри ва вилоят хокимликларидаги Оли йўқув юртлари бошқармалари орқали амалга оширади. Бизда бугунги кунда тармоқ Олий ўқув юртлари ҳам фаолият юритмоқда. Бу олий юртлари фақат ана шу тармоқ ёки вазирликлар тизими ва фаолияти учун кадрлар тайёрлаб беради. Масалан, қишлоқ хўжалиги институтлари ва тиббиёт институтларини шу гуруҳга киритиш мумкин. Бу олий ўқув юртлари фаолиятини координация қилиш олий ва ўрта махсус таълим вазирлигидан ташқари тармоқ вазирликлари зиммасига ҳам юклатилди. Олий ўқув юртининг тури, категорияси ва мутахассислар тайёрлаш шаклига қараб ўзининг структурасида филиаллар, факультетлари, бўлимлари, кафедралари, ўқув-консультация пунктлари, лабораториялари, ахборотресурс марказлари, ўқув-ишлаб чиқариш ва экспертиментал базаларига, устахоналари, компьютер маркази, босмахона, спортсоғломаштириш лагерлари ва бошқа бўлинмаларига эга бўлади. (расм). Олий ўқув юртининг бутун фаолиятига раҳбарлик институт ректорига юклатилади. Ректор институтнинг ҳолати ва фаолияти учун бирдан-бар жавобгар шахс ҳисобланади. Ректор кадрлар тайёрлаш бўйича ўқув режалари, дастурлари, илмийтадқиқот ишлари режалари маърузалар, лаборатория ва амалий дарсларнинг сифати, амалиётлар ва талабаларнинг мустақил ишлашини ташкил этишни назорат қилади.

Чизма. Олий таълим муассасасининг структураси.

2. Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институтинингташкилий тузилмаси Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2004 йил 26 мартдаги 144 сонли қарорига биноан Самарқанд кооператив институти негизида ташкил этилди. Маълумки, олий ўқув юртларида ўқув жараёнларининг самарали ташкил этилиши ташкилийбошқарув жараёнининг нечоғлик тўғри ташкил этилганлигига боғлиқдир. Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институтида иқтисодиёт ва менежмент, банк ва молия хизматлари, сервис ва туризм факультетларида 13 та бакалавриат йўналишлари бўйича бакалаврлар тайёрланмоқда. Бу таълим йўналишлари қуйидагилар ҳисобланади: 1. 5111008 – «Касб таълими: бухгалтерия ҳисоби ва аудит». 2. 5111017 – «Касб таълими: иқтисодиёт». 3. 5230100 – «Иқтисодиёт (тармоқлар ва соҳалар бўйича)». 4. 5230600 – «Молия» 5. 5230700 – «Банк иши» 6. 5230900 – «Бухгалтерия ҳисоби ва аудит». 7. 5230400 –«Маркетинг (туризм)». 8. 5230200 – «Менежмент (туризм)». 9. 5231700 – «Кадрлар менежменти». 10. 5610100 –«Хизматлар соҳаси (ресторан иши)». 11. 5610100 – «Хизматлар соҳаси (товар экспертизаси хизматларини ташкил этиш)». 12. 5610200 – «Меҳмонхона хўжалигини ташкил этиш ва бошқариш». 13. 5610300 – «Туризм (фаолият турлари ва йўналишлари бўйича)».

Олий ўқув юртининг факультети тўғрисидаги Низом Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлигининг 1998 йил 5-декабр 343 сонли буйруғи билан тасдиқланган. Факультет олий ўқув юртининг ўқув-илмий вамаъмурий тармоғи ҳисобланиб, кадрлар тайёрлаш мллий дастурига мувофиқ тегишли таълим йўналишлари ва мутахассисликлари бўйича талаба, аспирант ва докторантларни тайёрлаш ҳамда иқтисод, соғлиқни сақлаш ва маданиятга тегишли соҳаларнинг раҳбар ходимлари ва мутахассисларни малакасини ошириш, шунингдек, кафедраларнинг илмий-тадқиқот ишларини мувофиқлаштириш ишлари билан шуғулланади. Олий ўқув юртининг факультети таълим, фан ва ишлаб чиқаршни интеграллаштириш мақсадида йирик корхона ва муассасалар қошида ҳамада белгиланган тартибда тузилган битим асосида хорижий таълим муассасалари билан ҳамкорликда ташкил этилиши мумкин.

4. Олий ўқув юртларининг факультетлари ва уларнинг вазифалари Факультет ишига раҳбарликни факультет декани амалга оширади. Факультет декани, Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги билан келишилган ҳолда, олий ўқув юрти ректори томонидан профессор ёки тажрибали доцентлар сафидан тайинланади. Декан лавозими мустақил штат лавозими ҳисобланади ва уни ўриндошлик тартибида эгаллашга йўл қўйилмайди. Факультет деканининг асосий вазифалари: - факультетда ўқув, илмий, маънавий-маърифий ва илмий-услубий ишларига бевосита раҳбарлик қилади; - олий ўқув юрти илмий кенгаши қарорларининг бажарилишини кузатади ва ўз қарорларининг (факультет кенгаши) бажарилишини назорат этади; - ўқув тарбиявий жараён, талабаларнинг малакавий иши ва амалиёти устидан назоратни амалга оширади; - ўқув машғулотлари жадвалини тузишда раҳбарлик қилади ва унинг бажарилиши устидан назорат ўтказади, талабалар давомати учун масъул ҳисобланади; - талабаларнинг мустақил ишлаши, шунингдек, уларнинг билимини рейтинг асосида баҳолаш устидан назоратни ташкил этади; талабаларни кунсдан курсга ўтказиш тўғрисида буйруқ лойиҳасини тайёрлайди, уларни давлат аттестациясига ва битирув малакавий ишларини ҳимоя қилишга киритади; факультетда хорижий талабалар мавжуд бўлган ҳолларда, улар билан ишлаш ўқув юртининг халқаро бўлими билан келишилган ҳолда амалга оширилади; - иқтидорли талабаларни излаш ва улар билан ишлаш, уларни «Улуғбек», «Умид» жамғармалари, номли стипендиялар ҳамда фанлар бўйича ўтказиладиган олимпиадалар танловида иштирок этишга тайёрлаш билан боғлиқ бўлган тадбирларни ташкил этади;

- амалдаги низомга мувофиқ факультет талабаларига стипендия тайинлаш бўйича тақдимнома беради; - аспирантларни тайёрлаш, профессор-ўқитувчилар малакасини ошириш бўйича ишларни мувофиқлаштиради, алоҳида ўрнак кўрсатганларни турли танловларда («Устоз», «Умид» ва ҳоказо) иштирок этишлари тавсия этади; - факультет таркибига кирувчи кафедраларнинг фанлари бўйича, шу жумладан хорижий оимлар билан ҳамкорликда дарслик, ўқув ва услубий қўланмаларни тайёрлашда умумий раҳбарликни амалга оширади, компъютер совдхонлиги бўйича машғулотлар ташкил этади; - «Йилнинг энг яхши факультети» унвони учун, ҳар йили ўтказиладиган кўрик-танловда факультет иштирокини ташкил этади; - факультет кенгашига раҳбарлик қилади, кафедралараро йиғилишлар, илмий ва илмийғуслубий конференцияларни (шу жумладан хорижий мутахассислар иштирокида) ташкил этади; - олий ўқув юртининг маркетинг хизмати билан ҳамкорликда корхона ва муссасаларнинг факультет чиқараёган малакали мутахассисларига бўлган эҳтиёжни ўрганади, шунингдек, педагог кадрлар, талабалар ва илмий ахборотлар билан ўзаро алмашиш учун бошқа таълим муассасалари билан алоқаларни ўрнатади; - таълим хизматларини ташкил эти шва амалга оширишга жавоб беради, бюджетдан ташқари мабағларни топи шва улардан ўқув мақсадларида фойдаланиш йўлларини қидиради; - факультет «Маънавият» марказининг ишига раҳбарлик қилади, маънавий-маърифий ишларни ўтказади, жу младан, талабалар уйларида (ётоқхона); - факультетни тамомлаганлар билан алоқа ўрнатилади, уларнинг амалий ишлари сифатини таҳлил қилади; - факультет ихисослиги бўйича халқ хўжалигида банд бўлган олий маълумотли мутахассисларнинг малака оширишини ташкил этади;

- ўз ваколати доирасида факультетнинг барча ходимлари, талабалари ва бошқа ўқувчилари учун мажбурий бўлган фармойиш ва кўргазмаларни чиқаради. Низом бўйича факультет декани олий ўқув юрти илмий кенгашининг аъзоси, Давлат аттестация комиссисиясининг аъзоси,олий ўқув юрти қабул комиссисясининг аъзоси ҳисобанади. Факультет декани ҳар йили олий ўқув юртининг илмий кенгашида ўтган ўқув йилида амалга оширилган ўқув тарбиявий, илмий ва илмийуслубий ишлар бўйича ҳисобот беради ва факультет фаолиятининг натижалари бўйича тўла масъулиятни ўзиа олади. Кундузги ўқув шаклида талабалар сони150 дан 300 гача бўлган ҳолатда, факультет деканигаёрдам тариқасида 0,5 штат бирлигига эга бўлган декан мувоини штат вазифаси киритилади. Талабалар сони 300 дан ортиқни ташкил этганда, келгуси ҳар 150 кишига қўшимча равишда 0,5 штат бирлиги берилади. Сиртқи факультетларда талабалар сони 500 дан ортиқ бўлганда декан муовини лавозими белгиланади. Декан муовинлари, аксарият ҳолларда, илмий даража ёки илмий унвонга эга бўлган шахслар сафидан, факультет деканининг тавсиясига кўра, олий ўқув юртининг ректори томонидан тайинланади. Факультет фаолиятининг асосий масалаларини кўриб чиқиш учун декан қошида факультетнинг илмий кенгаши ташкил этилиши мумкин. Факультетлар, олий ўқув юрти илмий кегашининг қраори асосида, ректорнинг буйруғи билан қайта ташкил этилади ва тугатилади. Олий ўқув юртларининг кафедралари Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълими вазирлигининг 1998 йил 5-декабр 343-сонли буйруғи билан тасдиқланган. «Олий ўқув юртлари кафедралари тўғрисида»ги низом асосида фаолият юритади. Кафедра олий ўқув юрти (факультет) тузилишидаги, бир ёки бир неча турдош фанлар бўйича ўқув-услубий ва илми-услубий ишларни амалга

оширувчи, талабалар орасида маънавий-маърифий ишларни олиб борувчи, шунингдек, илмий ва илмий-педагогик кадрлар тайёрлвчи ҳамда уларнинг малакасини оширувчи, асосий тармоқ ҳисобланади. Кафедра факультет деканига ёки бевосита ректорга бўйсинади. Кафедрани одатда профессор унвонига ёки Фан доктори илмий даражасига эга бўлган, белгиланган тартибда шу вазифага сайланувчи, кафедра мудири бошқаради. Кафедра таркибига профессорлар, доцентлар, катта ўқитувчилар, ассистентлар, катта ва кичик илмий ходимлар, докторант ва аспирантлар, шунингдак, стажёрлар, инженер-техник ва ўқув-ёрдамчи ходимлари киради. Кафедра мудири, олий ўқув юртининг барча тармоқларида кафедра фаолиятига тегишли масалалар муҳокама ва ҳал этилишида иштирок этади; кафедра иш режаси, профессор-ўқитувчиларнинг шахсий иш режаларини ва кафедра фаолияти доирасидаги бошқа хужжатларни тасдиқлайди; кафедра ходимларининг педагогик юклааларини бўлади ва ходимларининг функционал вазифаларини белгилайди ҳамда уларнинг ўз вақтида ва сифатли бажарилишини назорат қилади; кафедрага ишга олиш, ишдан бўшатиш ва ходимларни янги вазифаларга тайинлаш, уларни маънавий ва моддий рағбатлантириш, шунингдек, интизомий чора кўриш тўғрисида олий ўқув юрти раҳбариятига белгиланган тартибда таклифлар киритади; олий ўқув юртининг егишли хизмат тармоқларидан ўқув-тарбиявий ва илмий-тадқиқот жараёнини ўтказиш учун зарурий бўлган шароитларни таъминлашни талаб этади. Кафедра мудирининг шахсий режаси олий ўқув юртининг ректори ёки факультет декани томонидан тасдиқланади. Кафедра фаолияти учун шахсий масъулият кафедра мудирига юклатилади. Кафедра мудири раҳбарлик қилаётган кафедранинг иши бўйича ҳисоботнинг муддат ва шакллари белгиланган тартибда оли йўқув юртининг ректори томонидан белгиланади.

Кафедранинг иши, ўқув, илмий-услубий, маънавий-маърифий, тадқиқот, тадқиқот ва бошқа иш турларини қамраб олган, истиқболий ва жорий (йиллик) режаларга мувофиқ амалга оширилади. Ушбу режалар ва кафедра фаолиятига тегишли бошқа масалаларнинг бажарилиши, кафедра профессор-ўқитувчиларининг иштирокидаги кафедра мажлисларида, кафедра мудирининг раислигида муҳокама этилади. Кафедра мажлисларига кафедранинг бошқа ходимлари ёки бошқа кафедралардан ва олий ўқув юртларидан (хорижийларнинг ҳам) ходимлар таклиф этилиши мумкин. Кафедра зиммасига қуйидаги вазифалар юклатилади: • барча ўқув шакллари (ишлаб чиқаришдан ажралган ва ишлаб чиқаришдан ажралмаган ҳолларда) бўйича олий таълимнинг давлат таълим стандартларига мувофиқ тузилган ўқув режаларида белгиланган маърузалар, лаборатория, амалий ва бошқа турдаги машғулотларни юксак назарий, илмий-услубий ва касбий даражада ўтказиш; талабаларнинг малакавий амалиётига, курс лойиҳаларига (ишларига), битирув малакавий ишларига, магистрлик диссертацияларига, шунингдек, мустақил ишларига раҳбарлик қилиш; талабалар билимининг рейтинг назоратини жорий этиш; талабаларнинг аудиториядан ташқари ишларини ташкил этиш бўйича тадбирлар ўтказиш; • ривожланган демократик давлатлар даражасидаги юксак маънавий ва аҳлоқий талабларга жавоб берувчи юқори малакали кадрларни тайёрлаш; • кафедра фанлари бўйича ўқув дастурларни ишлаб чиқиш ва белгиланган тартибда тасдиққа тақдим этиш, шунингдек, турдош кафедралар томонидан тайёрланган ўқув дастурларга тақриз ва хулосалар тайёрлаш; • дарслик, ўқув, услубий ва кўргазмали қўлланмаларни тайёрлаш, шунингдек, олий ўқув юрти ректоратининг топшириғига биноан қайта нашр этиладиган дарслик, ўқув қўлланма ва уқув-услубий адабиётлар, жумладан, хорижий олимлар билан ҳаммуллифликда яратилганларга хулосалар тузиш;

нодавлат таълим муассасаларининг буюртмалари бўйича зарурий ўқувуслубий адабиётларни тайёрлашда иштирок этиш; • иқтидорли талабалар билан ишлаш, уларни олимпиада ва танловларда, жумладан, «Умид» жамғармаси танловида иштирок этишга тайёрлаш, талабаларнинг мустақил тайёрланиш шакл ва услубларини такомилаштириш; аудитория ишларини оптимизициялаштириш ҳисобига мустақил тайёрланиш ҳажмини ошириш бўйича чоралар кўриш; • тасдиқланган режага мувофиқ илмий-тадқиқот ишларини олиб бориш, тугалланган илмий-тадқиқот ишларини муҳокама этиш ва уларнинг натижаларини ишлаб чиқаришга жорий этиш, тугатилган ишмий ишларни нашр этишга тавсия бериш; таълим, фан ва ишлаб чиқаришнинг самарали интеграциясини таъминлаш; талабаларнинг илмий-тадқиқот ишларига раҳбарлик қилиш; • кафедра ходимларининг шахсий режаларидаги ўқув, ўқув-услубий ва тарбиявий ишларини кўриб чиқиш; тажрибали ўқитувчиларнинг иш тажрибаларини ўрганиш, умумлаштириш ва тарқатиш, янги педагогик технологияни жорий этиш; педагогик фаолият билан шуғулланишни бошлаган ўқитувчиларга педагогик моҳирликни эгалшага ёрдам бериш; ахборот базасини яратиш, ўқув машғулотларини ўтказиш жараёнида замонавий ўқув техника воситаларидан ва якка тартибда ўқитиш, мустақил таълим олиш воситаларидан фойдаланиш, масофали таълим тизимини ривожлантириш; хорижий ўқув юртларининг иш тажрибасини ёритиб бориш; • рақобатбардош ва илмий-педагогик кадрларни тайёрлаш; кафедра аъзолари ёки ректорат топшириғига биноан бошқа тадқиқотчилар томонидан ҳимояга тақдим этилган диссертацияларни кўриб чиқиш; таълим хужжатларининг эквивалентлигини белгилаш бўйича эксперт гуруҳлари таркибида иштирок этиш; • бюджетдан ташқари маблағларни жалб этиш, шунингдек, илмийтехникавий ёрдам кўрсатиш мақадида саноат, қишлоқ хўжалик

корхоналари, кооперативлар, деҳқон, фермер ва бошқа хўжаликлар билан алоқа ўрнатиш; • олий ўқув юртини битирганлар ва мазкур кафедрада аспирантурани ўтаганлар билан мунтазам алоқаларни ташкил этиш; • кафедра профили бўйича мутахассислар малакасини ошириш бўйича тадбирлар ўтказиш; таълим хизмати кўрсатиш тизимини кенг ривожлантириш; • хорижий ҳамкорлар, илмий ва таълим муассасалари билан халқаро алоқаларни ривожлантириш. Кафедра, камида бешта ўқитувчи мавжуд бўлганда уларнин бири, одатда профессор илмий унвони ёки фан доктори илмий даражасига ва камида иккита фан номзоди илмий даражаси ёки доцент илмий унвонига эга бўлганда ташкил этилади. Жисмоний тарбия, чет тиллари (нолисоний олий ўқув юртларида), графика ва чизмачилик, расм ва мусиқа кафедралари эса, одатда, камида икки ўқитувчи илмий даража ёки унвонга эга бўлган тақдирда, ташкил этилади. Кафедра, ўқув-тарбиявий ва илмий жараённи таъминловчи, ўқув ва илмий лабораторияларга, кабинетларга, марказларга ва бошқа тармоқларга эга бўлиши мумкин. Мутахассис чиқарувчи кафедра, зарурий ҳолларда, корхона ёки ташкилот ҳудудида жойлаштирилган филиалга эга бўлиши ва уларнинг моддий-техника базасидан фойдаланиши мумкин. Кафедар филиалида штатдаги ўқитувчи ва ходимлар каби, ўриндошлик бўйича жалб этилган, корхона ва ташкилотнинг етакчи мутахассислари ишлайдилар. Кафедра филиалига раҳбарлик қилиш, кафедра мудирининг тақдимномасига биноан ва мувофиқ корхона ёки ташкилот билан келишилган ҳолда, олий ўқув юртининг ректори томонидан филиал ташкил этилган корхона ёки ташкилотнинг етакчи мутахассисларидан бирига,

одатда, илмий унвон ёки илмий даражага эга бўлган ва кафедрада штат ўриндошлиги шартида ишлаётган шахсга топширилади. Кафедра филиалига раҳбарлик қилиш бўйича ишлар, ректорнинг топшириғи бўйича ташкилий-услубий ишлар сифатида, ўқитувчининг шахсий режасида ҳисобга олинади. Кафедра филиали барча турдаги ишлари бўйича белгиланган муддатларда мувофиқ кафедра олдида ҳисобот беради. Кафедра, олий ўқув юрти илмий кенгашининг қарори асосида ректорнинг буйруғи билан ташкил этилади ва тугатилади. Кафедранинг тузилиши ва унинг штатлари олий ўқув юртининг ректори томонидан тасдиқланади. Олий ўқув юрти кафедраларининг профессор-ўқитувчилари таркиби ва илмий ходимлари лавозимларига сайлаш ―Олий ўқув юртлари педагогик ходимларини ишга қабул қилиш тартиби тўғрисида‖ги Низомга мувофиқ белгиланган тартибда танлов бўйича амалга оширилади. Кафедрада қуйидаги ҳужжатлар бўлиши керак: • ўқув, илмий-тадқиқот, услубий ва тарбиявий ишларни қамраб олган иш режалари; • талабаларда фатанпарварлик,ўз ватани билан фахрланиш, бой миллий анъаналарга, халқ меросига ва умуминсоний қадриятларга ҳурматни шакллантириш бўйича ―Маънавият‖ Марказларида, Талабалар уйларида ўтказиладиган тадбирларнинг режалари; • кафедра фанлари бўйича амалдаги ўқув-услубий ва бошқа ҳужжатлар; • анкета маълумотларига эга бўлган кафедра таркибининг рўйхати (докторант ва аспирантлар учун тадқиқотнинг бажарилиш муддати кўрсатилган бўлиши керак); • мажлислар баённомаси. АҚШда Олий мактаб ўз-ўзини бошқариш ҳуқуқига эга. Олий ўқув юртини штатдаги ректор ёки бир неча йилга сайланган Президент бошқаради. Ўз-ўзини бошқаришда вазифалари аниқ тақсимлаб берилган бир

неча гуруҳлар босқичма-босқич иштироки тамойилига амал қилинади. Унинг таркибига профессор-ўқитувчилар, ўқитувчилар, илмий ходимлар ва бошқа ходимлар киради. Талабалар ўқиши эркин ташкил этилган. Кўп сонли ўқув босқичлари билан бирга ўқув режалари таклиф этилади. Ўқишга ҳақ тўланмайди. Агар талаба ёки уларнинг ота-оналари озиқ-овқат харажатлариникўтара олмаса ўқиш учун молиявий ёрдам кўрсатиш тўғрисидага федерал қонунга кўра улар молиявий ёрдам оладилар. Бу ёрдамнинг ярми стипендияга қўшиб берилса иккинчи ярми қарз тариқасида берилади. Лавозимларни эгаллаш учун ўқитувчиларни танлаш бўйича кафедра ва илмий кенгаш мажлислари очиқ тартибда ўтади. Танловда қатнашувчиларга уларнинг номзодлари муҳокама қилинадиган кафедра ва илмий кенгаш мажлисларида қатнашиш ёки уларнинг хоҳишига кўра кафедра ёки илмий кенгаш қарори билан танишиш ҳуқуқи берилади. Илмий кенгаш котиби танлов натижалари тўғрисида ўн кун муддатда унда қатнашган шахсларни ёзма равишда хабардор қилади. Олий таълим муассасаси (факультет) илмий кенгашининг қарори, агар у ушбу низом талабларига риоя этилган ҳолда қабул қилинган бўлса, узилкесил ҳисобланади. 5. Олий ўқув юртларида ташкил этилган «Ёшлар иттифоқи» Ўзбекистон Республикаси ёшлар ижтимоий ҳаракатининг мақсади ва вазифалари Маълумки, мамлакатимиз ёшларини озод ва обод Ватан яратишдек улуғ мақсад йўлида бирлаштириш, уларнинг ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоялаш, мустақил Ўзбекистоннинг жисмонан соғлом, маънан етук, дунёқараши теран, мустақил фикирловчи, миллий ва умумбашарий қадриятларга асосланган демократик тамойилларни, бозор иқтисодиёти асосларини чуқур эгаллаган

фуқораларини вояга етказишга ҳар тамонлама кўмаклашишда «Ёшлар иттифоқи» ёшлар ижтимоий ҳаракатининг ўрни беқиёсдир. Ўзбекистон «Ёшлар иттифоқи» ёшлар ижтимоий ҳаракати мамлакатимиз ёшларини ихтиёрийлик, ошкоралик, ҳуқуқ ва мажбуриятлар тенглиги тамойили асосида бирлаштирадиган нодавлат ва нотижорат ташкилотидир. Ҳаракат ўз фаолиятини Ўзбекистон Республикаси Кониституцияси ва бошқа қонун хужжатлари ҳамда ўзининг уставига мувофиқ амалга оширади. Ҳаракатнинг асосий мақсади мамлакатимиз ёшларини озод ва обод Ватан яратишдек улуғ мақсад йўлида бирлаштириш, милий ғоямизга таянган холда мустақил Ўзбекистоннинг жисмонан соғлом, маънавий етук, дунёқараши теран ва мустақил фикирловчи, миллий ва умумбашарий қадриятларга асосланган демократик тамойилларни, бозор иқтисодиёти асосларини чуқур эгаллаган ёшларни вояга етказишга ҳар тамонлама кўмаклашиш, ўсиб келаётган авлоднинг инсон ҳуқуқлари ва қадрқимматини улуғлашга, халқимизнинг обрўси ва нуфизини, юртимизнинг шон-шухратини оширишга хизмат қиладиган узоқ муддатли кенг кўламли ижтимоий-иқтисодий, маънавий-маърифий жараёнлардаги фаол иштирокини таъминлашдан иборатдир. Ҳаракатнинг асосий вазифалари қуйидагилардан иборат: - мамлакатимизда ёшларга оид давлат сиёсатини белгилашда ва амалга оширишда, фуқоралик жамиятини барпо этишда қатнашиш; - ёшларнинг ғайрат-шижоати, билими, иқтидори ва салохиятига таянган ҳолда ҳар бир йигит ва қизнинг Ватан равнақи, юрт тинчлиги, халқ фаровонлигига хизмат қиладиган интилиш, изланиш ва ташаббусларини қўллаб-қувватлаш орқали «Кучли давлатдан кучли жамият сари» тамойилини рўёбга чиқаришда фаол иштирок этишига эришиш; - ёш авлодни милий ғояларимизга садоқат, Она диёрга мехр-мухаббат, мамлакатимизнинг милий манфаатларини мухофаза этишдек улуғ ва олийжаноб мақсадлар, этиқод, жасурлик ва фидойилик рухида тарбиялашга

мўлжалланган ташкилий, тарбиявий тадбирларнинг узоқ муддатли стратегиясини белгилаш ва амалга ошириш; - ёшларнинг халқаро ва мамлакат миқёсидаги сиёсий жараёнларга мустақил ва онгли муносабатини шакллантириш, фаол фуқаролик ва фидойи ватанпарварлик позициясини камол топтириш; - барча таълим-тарбия муассасаларида, аҳоли турар жойлари, ишлаб чиқариш соҳаларида маънавий-руҳий муҳитнинг аҳволини, ёшларнинг кайфиятини, мақсад ва муддаоларини ҳисобга олган ҳолда ижобий анъана ва ташаббусларни қўллаб-қувватлаш, мавжуд муаммоларни, уларнинг ижтимоий-сиёсий муҳитга, ёшларнинг онги ва дунёқарашига таъсирини таҳлил этиш, нуқсонларни бартараф этишнинг самарали чораларини кўриш; - маънавий-мафкуравий тарғибот ишларининг шаклан ва мазмунан уйғунлигини, мунтазамлигини, самарадорликка асосланишини таъминлаш, яъни маъруза, суҳбат, баҳс-мунозаралар, семинарлар ва конференциялар, оммавий маданий ва спорт тадбирлари, оммавий ахборот воситалари орқали мамлакатда амалга оширилаётган ислоҳотларнинг; қабул қилинаётган Қонунлар, Қарорлар ва Фармонларнинг моҳиятини ёшларга тезкорлик билан етказиш ва кундалик фаолият дастурига айлантириш; - ҳар бир ҳудуднинг ўзига хос хусусиятларини, ёшлар қатламларининг талаб ва эҳтиёжларини, миллий таркибини ҳисобга олган ҳолда улар ўртасида олиб бориладиган маданий-маърифий тадбирларнинг дастурларини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш; - ўзбек халқининг бебаҳо маънавий меросидан ёшларимизнинг мунтазам ва тўлақонли баҳраманд бўлишига, уларнинг манна шундай маънавий муҳитда камол топишига эришиш; - жамиятда диний мутаассиблик ва ақидапарастликнинг барча кўринишларига, юрт тинчлиги ва осойишталигига раҳна соладиган, ватандошларимизнинг иймон-эътиқоди ва ишончига путур етказадиган ҳар қандай ғоя ва назарияларга қарши курашиш;

- турли тўгараклар, ижтимоий ёрдам марказлари, клублар орқали ашларни касбга ўргатиш, уларда тадбиркорлик кўникмаларини шакллантириш ва ривожлантириш, бозор иқтисодиётининг тамойилларини ўрганишлари ва ўз соҳасининг етук эгалари бўлиб етишишларига кўмаклашиш; - ижтимоий ҳимояга муҳтож, ногирон болалар мактаб-интернатлари тарбияланувчиларини, болаликдан ногирон ўсмирлар ва ёшларни оталиққа олиш, уларнинг ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилиш, уларга ғамхўрлик кўрсатиш, ҳунар ўрганиш, иш билан таъминлашга, ўзларини жамиятнинг тенг ҳуқуқли аъзоси сифатида ҳис этишларига кўмаклашиш; - ёшларнинг жаҳон фани ва маданияти, замонавий технологияларни пухта ўзлаштириши орқали миллий фан ва маданиятни замонавий тараққиёт чўққисига кўтаришга ёрдамлашиш; - ёшларга Ўзбекистоннинг ташқи ва ички сиёсатда эришаётган ютуқлари аҳамиятини англатиш орқали уларда миллий ғурур ва ифтихор туйғусини тарбиялаш; - ёшларнинг ҳуқуқий билимларини ошириш ёўли билан Ўзбекистон Республикаси Конституциясига, қонунларига ҳурмат ҳиссини тарбиялаш, айни пайтда ўзининг фуқаролик ҳуқуқи ва бурчини англаган ҳолда яшаши, жамият ҳаётида фаол иштирок этишига кўмаклашиш; - ижтимоий адолат мезонларининг ҳар қандай шаклда бузилишига, ҳаётимизда учрайдиган иллатлар-порахўрлик, ошна-оғайнигарчилик, маҳаллийчилик, уруғчилик, гуруҳбозлик, мансабпарастлик, ичкиликбозлик, гиёҳвандлик, ахлоқий нопокликка, қонунбузарликнинг барча кўринишларига, хориждан кириб келаётган миллий маънавиятимизга ёт бўлган зарарли удумларга, ахборот хуружларига қарши ёшларнинг кескин ва муросасиз муносабани шакллантириш; - ёшлар ва болалар жамоат бирлашмалари, нодавлат нотижорат ташкилотларининг ёшлар ва болаларни ақлий, ижодий ва жисмоний жиҳатдан камол топтиришга қаратилган фаолиятини қўллаб-қувватлаш;

- ёшларнинг ижтимоий, иқтисодий, ҳуқуқий муаммоларини ҳал этишга қаратилган дастурларни биргаликда ишлаб чиқиш ва амалга ошириш мақсадида Ўзбекистон Республикасидаги ёшлар ва болалар жамоат бирлашмалари, нодавлат-нотижорат ташкилотларининг шу соҳадаги фаолиятини мувофиқлаштириб бориш; - давлат ҳокимиятининг барча тармоқлари, нодавлат ташкилотлар, оммавий ахборот воситалари, шунингдек халқаро ва хорижий ёшлар ташкилотлари билан ҳамкорликни йўлга қўйиш; - ижтимоий ҳимояга муҳтож ёшлар ва ёш оилаларга турли йўналишда маънавий ва моддий ёрдам кўрсатиладиган, руҳий, тиббий, ҳуқуқий ва бошқа соҳаларда маслаҳат берадиган, касб-ҳунар танлашда ва ишга жойлашишда, замонавий ахборот технологияларини ўзлаштиришда ёрдам берадиган, касбҳунар танлашда ва ишга жойлашишда, замонавий ахборот технологияларини ўзлаштиришда ёрдам берадиган ва бўш вақтларини мазмунли ўтказишга хизмат қиладиган тармоқларни кенгайтириш; - ёшларга жисмоний тарбия ва спорт билан шуғулланишлари учун шартшароит яратиш, ҳарбий хизматга тайёрлаш йўналишларида ишни ташкил этишнинг амалий тизимларини яратиш; - таълим, Фан, техника, ахборот технологиялари, маданият, санъат, спорт, тадбиркорлик соҳаларида кўзга кўринарли ютуққа эришган истеъдодли ва иқтидорли ёшларни рағбатлантириб бориш.

Адабиётлар: 1. Мирзиѐв Ш.М. Танқидий таҳлил, қатъий тартиб интизом ва шахсий жавобгарлик – ҳар бир раҳбар фаолиятининг кундалик қоидаси бўлиши керак. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар маҳкамасининг 2016 йил якунлари ва 2017 йил истиқболларига бағишланган мажлисидаги Ўзбекистон Республикаси Президентининг нутқи. // Халқ сўзи газетаси. 2017 йил 16 январь, №11. 2. Мирзиѐев Ш.М. Эркин ва фаровон демократик Ўзбекистон давлатини биргаликда барпо этамиз. Тошкент, ―Ўзбекистон‖ НМИУ, 2017. –29 б. 3. Мирзиѐев Ш.М. Қонун устуворлиги ва инсон манфаатларини таъминлаш юрт тараққиѐти ва халқ фаровонлигининг гарови. ―Ўзбекистон‖ НМИУ, 2017. – 47 б. 4. Мирзиѐев Ш.М. Буюк келажагимизни мард ва олижаноб халқимиз билан бирга қурамиз. ―Ўзбекистон‖ НМИУ, 2017. – 485 б. 5. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги ―Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантириш бўйича ҳаракатлар стратегияси тўғрисида‖ ги ПФ-4947-сонли Фармони. Ўзбекистон Респубикаси қонун ҳужжатлари тўплами, 2017 й., 6-сон, 70- модда 6. Ўзбекистон Республикаси Президентининг ―Олий таълим тизимини янада ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида‖ги

O'xshashlar

Олий ўқув юртларида ўқув жараёнини ташкил этиш

Умумий ўрта таълим ўқув юртларида биологик таълим мазмуни

Ўрта махсус касб хунар ўқув юртларида ўқитишнинг назарий асослари

Касб ҳунар ўқув юртларида махсус фан ўқитувчиларнинг педагогик фаолияти

Педагогика олий ўқув юрти студентларининг мустақил ишлари