O'quv ustaxonasida darsni tashkil qilish va o'tkazish metodikasi - Pedagogika - Referatlar

O'quv ustaxonasida darsni tashkil qilish va o'tkazish metodikasi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

27.77734375 KB

Ko'chirib olish

O'quv ustaxonasida darsni tashkil qilish va o'tkazish metodikasi Reja: 1. O'quv ustaxonasi haqida umumiy ma'lumotlar 2. Chilangarlik - mexanik ustaxonasida jihozlarning joylashtirilishi. 3. O ' quv ustaxonasida dars

Kasb-hunar kollejlarida o'quv ustaxonalari o'quvchilarga kasb - hunar asoslarini mehnat harakatlari, operatsiyalarni kichik mutaxassislar bajaradigan vazifalarini, tegishli kasb uchun asos bo'lgan ishlarni bajarish usullarini sifatli o'rganish maxsus sharoit yaratish maqsadida tashkil etiladi. Turli kasblar bo'yicha mehnatning mazmuniga, ishlab chiqarish ishlarining o'qitilishi xosligiga qarab, turli kasblar uchun o'quv ustaxonalarida ishlab chiqarish ta'limining muddati turlichadir. Tokar, frezerchi, remontchi-slesar, payvandchi va shunga o'xshash kasblarga, ya'ni o'quv va ishlab chiqarish vazifalarini muvaffaqiyatli qo'shib olib borish mumkin bo'lgan joylarda o'quvchilar o'quv ustaxonalarida ikki yil davomida ta'lim oladilar, bu esa ta'lim davrining 50-60 foizini tashkil qiladi. Mutaxassislarning mehnati murakkab, qimmatbaho, yirik o'lchamli ishlab chiqarish uskunalariga xizmat ko'rsatish, ularni tuzatish, sozlash bilan murakkab texnologik jarayonlarni, qurilish-montaj ishlari va shunga o'xshash ishlarni bajarish bilan bog'liq bo'lgan boshqa kasblar bo'yicha o'quv ustaxonalarida faqat asosiy harakatlar va operatsiyalarni: slesarlik, elektr-montaj ishlari, qurilishda pardozlash, dastlabki montaj ishlari va shu kabilarni o'rganish uchun tashkil qilinadi. Chunki to'la texnologiya jarayonini bajarishga o'rgatish uchun maxsus o'quv sharoitini vujudga keltirish iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiq emas. Kasb bo'yicha mehnat mazmunining xususiyatiga qarab, o'quv ustaxonalarida o'quvchilarni ishlab chiqarish ta'limi ulaming unumli mehnati jarayonida o'tkaziladi. Shu sababli o'quv ustaxonalari ta'lim talablariga ham, ishlab chiqarish talablariga ham muvofiq bo'lishi zarur. O'quvchilarning ish o'rinlarini rejalashtirish, tashkil etish va jihozlash, o'quv ustaxonalarini tashkil etish hamda o'quv ishlab chiqarish faoliyati xususiyatlari, tabiiyki turli kasblar uchun turlichadir. Ammo, umuman, o'quv ustaxonalari uchun xos bo'lgan umumiy talablarni ajratib ko'rsatish mumkin. O'quv ustaxonalari quyidagi talablarga javob berishi kerak: • uskunalaming normal o'rnatilishi. joylashtirilishi va ishlashi uchun sharoitlarga (maydon, binoning qavati, balandligi, texnologik potokni hisobga olgan holda rejalashtirish va hokazo) ega bo'lishi;

• mehnat xavfsizligi, sanitariya va gigiena talablariga muvofiq bo'lishi (yong'in va portlash xavfi bo'lgan bo'limlarni, shuningdek, chang va gaz chiqadigan bo'linmalarni asosiy binodan ajratish; ko'tarma-transport qurilmalarining, yong'in paytida chiqish yo'llari va o't o'chirish vositalarining mavjudligi, normal va sun'iy yoritkichlar, shamollatish qurilmalarining mavjudligi; binoda normal ish haroratining ta'minlanishi va hokazolar); • o'quvchilar ish o'mini jihozlashning asosi yakka tartibda foydalaniladigan uskuna, ya'ni o'quvchilar o'z kasblari uchun xos bo'lgan o'quv-ishlab chiqarish ishlarini bajaradigan uskunadir. Bunga nisbatan asosiy o'quv-texnika talablari: ularning kasbga mosligi, konstruksiyasining zamonaviyligi, universalligi, boshqarishning nisbatan osonligi, ixchamligi, foydalanish va xizmat ko'rsatishda qulayligi, ishda xavfsizligi. Bu talablarning me'yorlari tegishli me'yoriy hujjatlarda ko'zda tutilgan bo'lib, turli tarmoqlar uchun turlichadir: Ishlab chiqarish estetikasi talablariga - binoning rangi va bo'yoq turlari (shifti oq, devorlari och sariq bo'lishi); bezaklar va mebel g'ilofi hamda devorlardagi bezaklar uslubining uyg'unligi, pol va derazalarni yaxshilab tozalash imkoniyatini mavjudligi va hokazo. O'quv ustaxonasining jihozlanishini shartli ravishda uch qismga bo'lish mumkin: o'quvchilarning ish o'rni hamda foydalanilgan uskunalar va ustozning ish o'rni. O'quvchining ish o'rni o'quv dasturi talablariga muvofiq ishlab chiqish ta'limi uchun zarur uskunalar, asboblar, priborlar, moslamalar bilan ta'minlanadi. Ish xususiyatiga, ta'lim davriga, o'quv-ishlab chiqarish mehnatining tashkil etilish usuliga qarab o'quvchilarning ish o'rinlari yakka tartibda va brigadalarga mo'ljallangan bo'lishi mumkin. Remontchi slesarlar, yig'uvchi slesarlar, elektromontajchi kabi kasblar uchun brigadaga mo'ljallangan ish o'rinlari xosdir.

O'quvchining ish o'rnining asosiy tarkibiy qismlari: 1 . O'quv ustaxonalarida mehnat qurollaridan foydalanish va joylashtirish uchun zarur bo'lgan muayyan maydon. 2. O'quv - ishlab chiqarish jihozlari. 3. Materiallar, yarim tayyor mahsulotlar, tayyor mahsulotlar va chiqindilarni saqlash va joylashtirish uchun moslamalar. 4. Moslamalar, asbob-uskunalar, o'quv va texnik hujjatlarni saqlash va joylashtirish uchun moslamalar. 5. Ish o'rinlariga biriktirilgan ko'tarma transport vositalari (aravachalar, tallar, ko'targichlar va h.k.).. O'quvchilarni ish o'rinlariga nisbatan umumiy talablardan quyidagilarni ajratib ko'rsatish maqsadga muvofiqdir: • uskunalarning texnik jihatdan soz bo'lishi, to'sigiar, yerga ulash o'z-o'zidan to'xtatib qo'yuvchi moslama, himoya qurilmalari, saqlagichlar, ko'larma uskunalai va o'quvchilar ishini xavfsizligini ta'minlovchi boshqa vositalarning mavjudligi; • ish vaqtida asboblar, moslamalar asosiy va yordamchi materiallar; tayyor mahsulotni, o'quv-texnika hujjatlarini qulay, ishonchli tarzda saqlash hamda joylashtirish uchun qurilmalar bilan ta'minlash; • ish o'rnining yaxshi yoritilgan bo'lishi, o'quvchilaming ish paytida o'zlarini erkin his qilishlari va eng -unumli harakat qilishlari uchun sharoitning yaratilishi; zarur hollarda o'tirib ishlash uchun qulaylik yaratilishi va ergonomika talablariga javob berishi; • zarur hollarda avariya signalini berish uchun moslama yoki ustoz bilan masofadan aloqa o'matish vositalari bilan jihozlanishi; • uskunalarga joriy xizmat ko'rsatish, ularni tozalash va yig'ishtirish uchun qulaylik bo'lishi lozim. O'quvchilarning ish o'rinlari yakka tartibda foydalanadigan asbob-uskunalar bilan ham jihozlanadi. Asboblar turkumini belgilashda uning universalligi, foydalanish muddati, qiymati hisobga olinadi. Odatda, o'quvchilarning ish o'rinlari

eng ko'p ishlatiladigan asboblar bilan jihozlanadi, O'quvchilarga ishda kerak bo'ladigan asboblar ustozdan yoki asboblar omboridan olinadi. Eng ommaviy o'quv ustaxonasi - umumiy slesarlik ustaxonasi bo'lganligi uchun slesar ish o'rnini yakka tartibda foydalaniladigan doimiy asboblar bilan jihozlashning taxminiy ro'yxatini keltirib o'tamiz: iskanjani o'quvchi bo'yiga moslash uchun kalit dasta - I; metalldan yasalgan o'lchov lineykasi-1; chizg'ich-1; belgi qo'yadigan sirkul-l; keraer-1; tekshirishda foydalaniladigan shakldor lineyka- 1; slesarlar tekshirishda foydalanadigan yassi uchburchak lineyka-1; shtangensirkul-ShC 1-1; slesarlik iskanasi-1; slesarlik kreysmeyseli-1; vazni 400- 500 gramm bo'lgan slesarlik po'lat bolg'asi-1; № va №2-4-5 tishli xilma-xil egovlar; shchetka-supurgi-1. Bunda eng muhimi-hamma narsa o'zining aniq o'rniga ega bo'lishi, doimo qo'l yetadigan joyda turishi, ta'limning turli tegishli vositalarining yaxshi saqlanishidir. O'quv ustaxonasida o'quvchilar ish o'rnini rejalashtirish va joylashtirish ularning uskunalar bilan jihozlanishiga, o'quv ustaxonasining tipik mahsulotiga, derazalar qanday o'ratilganligiga, binoning hajmi va shakliga bog'liq. Ish o'rinlari uskunalarini joylashtirish normativlari turli kasblar uchun bo'lib, ular vazirliklar va idoralar tomonidan tasdiqlangan. Ishlab chiqarish sexlari va uchastkalari normativlariga muvofiqlashtirilgan. Shu bilan birga, mo'ljal uchun dastgoh va boshqa yirik uskunalarni o'quv ustaxonasida joylashtirishning o'rtacha quyidagi me'yorlaridan foydalanish mumkin: devor va ustundan dastgoh, qurilma, agregatning yon yoki orqa tomoni o'rtasidagi masofa kamida 0,5 m; uskunalarning qatorlari orasidagi yo'lning kengligi kamida 1,5 m; bir qatordagi dastgohlar, qurilmalar, agregatlarning yon tomonlari o'rtasidagi masofa kamida 0,5 m; markaziy yo'lak kengligi kamida 2m, Uskunalar deraza yasayotgan o'quvchining chap yoki old tomonida bo'ladi. O'quvchilarning ish o'rinlariga o'rnatiladigan uskunalardan, ya'ni yakka tartibda foydalanadigan uskunalardan tashqari hamma foydalanadigan uskunalar bilan ham jihozlanadi. Bunday uskunalarning turlari va miqdori kasb xususiyatiga, o'quv ustaxonasining mahsulotiga, o'quv yurtida o'rganilayotgan kasblarga, o'quv

yurtida yordamchi xizmat xonalarining mavjudligiga hamda boshqa bir qator omillarga bog'liq. Bunday ishlarrning asosiy vazifasi ishlab chiqarish ta'limi dasturining to'la va sifatli bajarilishini ta'minlashdir. Misol tariqasida umumiy slesarlik o'quv ustaxonasi uchun hamma foydalanadigan uskunalar ro'yxati quyidagilardan iborat bo’'lishi mumkin: iskanja va parmalash dastgohi-3; dastaki burma press (yoki gidravlik)-!; iskanja dastgohini ko'ndalang randalovchi dastgoh-1; ikki yoqlama charx dastgohi-1-2; pishangli qaychi-1; belgi qo'yadigan plitali stol-1; metallni tekislash uchun plita-1; truba qisqichli stol-1; qirindi uchun quti-1. Amaliy kasbiy ta'lim o'qituvchisining ish o'mi Ustoz amaliy kasbiy ta'lim o'qituvchisining ish o'rnini oqilona jihozlanishi va tashkil etilishi o'quv ustaxonasida O'quvchilarga muvoffaqiyatli ishlab chiqarish ta'limi berishda katta ahamiyatga ega. O'quv ustaxonasining nimaga ixtisoslan- ganligidan qat'i nazar, ustozning ish o'rni quyidagi umumiy talablarga javob berishi kerak: O'quvchi quyidaqilar o’quv ishlab chiqarish ishlarini bajarishning mehnat usullarini yaqqol ko'rsatish uchun zaruriy sharoit yaratilishi-maxsus qurilmalar bilan ta'minlanishi, ular qulay joylashtirilishi, yorug'lik, fon yaxshi bo'lishi kerak; barcha o'quvchilar aniq ko'rishi uchun qulay bo'lishi; • uskunalar, jihozlar, o'quv-texnika hujjatlari, ta'limiy-didaktik va texnik vositalar joylashtirilishi, saqlanishi hamda foydalanishining qulayligi hamma narsa qo'l yetadigan joyda bo'lishi, qidirish, foydalanish uchun ko'p vaqt va kuch sarflash talab qilinmasligi; • O’quvchilarga kirish, joriy va yakuniy yo'riqlar berish paytida ular tanlaydigan maxsus maydonchalarning mavjudligi.

Namunali o'quv-texnika jihozlari, estetik bezagi va doimo saranjom bo'lishining o'quvchilarga tarbiyaviy ta'siri katta bo'lib, ular uchun o'rnakdir. Ta'lim mazmunining takomillashtirilishiga, ilmiy tavsiyalarga hamda pedagogik tajribaning yutuqlariga muvofiq o'quv-texnika va, didaktik materiallarining sistematik to'ldirib, yangilanib turishi. Ustoz ish о 'rnining tashkil etilishi va jihozlanishi tegishli kasb xususiyatlariga, o'quv muassasasining imkoniyatlariga, ustozning tajribasiga, o'quv muassasasidagi o'quv-material ta'minotining umumiy uslubiga bog'liq, Shartti ravishda ustoz ish o'rnini asosiy qo'shimcha (takomillashtirish maqsadida vujudga keltiriladigan) jihozlashga ajratish mumkm. Asosiy jihozlarga quyidagilar: • ustoz ish o'rning uskunalari o'rnatiladigan podium (supacha); • ish stoli va stuli, sinf doskasi, videoproektor; • o'rgatiladigan barcha operatsiyalar va tipik ishlab chiqarish ishlari bo'yicha didaktik vositalar va o'quv-texnika hujjatlari; • o'quv-ishlab chiqarish ishlarini bajarishning mehnat harakatlari va usullarini namoyish qilish uchun moslama (namoyish qilinadigan dastgoh panel, dastgoh, elektr yig'uv tarmoqcha, o'quv xonasi, payvandlash posti va hokazo); • asboltlar, moslamalar, materiallar, hujjatlar, ta'limning didafctik va texnika vositalarini saqlash uchun moslama (shkaflar, qutilar, kassetalar, peshtaxtalar va hokazo); • ta'limning didaktik va texnik vositalaridan foydalanish va saqlash uchun moslama (namoyish taxtalari, plakatlar osiladigan joy, ekran va hokazo). • Ta'limning texnik vositalari (TTVj, signalizatsiya va o'quvchilar bilan tezkor aloqa bog'lashni masofadan boshqarish pulti. • O'quvchilarning ish o'miga energiya - elektr toki, siqiq havo, issiq havo va hokazolarni yetkazib berish va to'xtatib qo'yish uchun maxsus tarmog'i. • Ustozning ish o'rnini didaktik vositalar bilan ta'minlash alohida ahamiyatga ega. Bu masalaga kompleks yondashish kerak, ya'ni ustaxonada o'rganiladigan

o'quv dasturming har bir mavzusi uni o'quvchilar to'la va sifatli o'rganishini ta'minlaydigan «eng maqbul miqdordagi» vositalar bilan jihozlanishi lozim. • Ish o'rnida, albatta, barcha zarur ma'lumotnoma jadvallari, standartlar jadvali, ma'lumotnoma adabiyoti, tegishli kasb bo'yicha barcha darslikiar va qo'llanmalari bo'lishi shart. Bularning hammasi ustoz ishini tartibga soladi, ish vaqtini ancha lejaydi, uning obro'si oshishiga yordam beradi. O'quvchilaming ish jarayonida ularda asosiy ma'lumotnoma materiallari bo'Ushi haqida ham g'amxo'rlik qilish kerak. Ustaxona devorlariga osilgan ma'lumotnoma jadvallari o'rnatilgan taxtalar yoki asosiy ma'lumotnoma jadvallarining to'plamlari shular jumlasiga kiradi. • O'quv ustaxonaning tashqi bezagi nihoyatda xilma-xil bo'lishi mumkin, bunda koip narsa ana shunday bezashning imkoniyatlariga, ustoz va guruh faollarining tashabbuskorligiga, bilim yurti bezaklarining umumiy uslubiga bog'liq bo'ladi. O'quv ustaxonasini bezash paytida me'yordan chiqib ketmaslik kerak. Ustaxona devorlarining bo'm-bo'sh bo'lishi yaxshi emas, ammo devorlarga ko'pdan-ko'p plakatlar, taxtalar va jadvallarni qalashtirib tashlash kerak emas. Devorlarda turli-tuman axborotlar ko'p bo'lsa, ular idrok etilmaydi, aksincha, ularga ko'nikib qolinadi, xolos. Devorlarda, ustaxonalarda ta'limni samarali o'tkazishda yordam beradigan zarur narsalargina bo'lishi lozim. • Ustaxona-devorlari bezagining holati katta ahamiyatga ega. Ustoz shuni hamisha yodda tutmog'i kerakki, palapartish bajarilgan sxemalar, jadvallar va hokazolarni ustaxonaga osib qo'yishga sira yo'l qo'ymaslik kerak. Ustaxonadagi ko'rgazmali rnateriallar bir xil ramkalarga joylashtirilishi va albatta, oyna bilan qoplangan bo'lishi kerak. Chunki ustaxonaning bezagi ham tarbiyaviy ahamiyatga ega. • Ustaxona tashqi bezagining eng ixcham taxminiy ro'yxati quyidagicha tuzilishi mumkin: • • «Mahorat tavsifi» stend-plakati. Chilangarlik - mexanik ustaxonasida jihozlaming joylashtirilishi. Shartli raqamlar:

1 . Chilangarlik verstaklari. 2. Parmalash dastgohi. 3. Qayrash dastgohi. 4. Frezalash dastgohi. 5. Tokarlik dastgohi. 6. Chiqindilar uchun quti. 7. Amaliy kasbiy ta ' lim o ' qituvchisi ish o ' mi . 8. Elektr tarmog'ini ulash qutisi. 7. Diametri 8 mm. dan 20 mm. gacha bo'lgan parmalar to'plami. 9. Stol usti parmalash dastgohi. Amaliy kasbiy ta ' limning majmiiaviy metodik ta ' minotini quyidagilar tashkil qiladi : 1. Amaliy kasbiy ta ' lim o ' qituvchisi uchun didaktik vositalar : kasb bo ' yicha xususiy metodika ; kasb bo ' yicha axborot materiallari ; o ' quv dasturining mavzulari bo ' yicha metodik ishlanmalar ; o ' quv ishlab chiqarish Ishlari uchun yo ' riqli va texnologik xaritalar to ' plami ; ish o ' rialarini o ' tkazish uchua metodik ishlanmalar va h . k . 2'. O ' quvchilai uchun ta ' lim vositalari : o ' quv dasturi ; darslik ; o ' quv qo ' llanmasi ; ma ' lumotnoma ; masalalar to ' plami ; ish chizmalari to ' plami ; kasbga o ' rgatish bo ' yicha qo ' llanma ( yo ' riqlar , xaritalar to ' plami texnologik jarayon xaritalari to ' plami va h . k .). 3. Darsning didaktik vositalari : asliy va tasviriy ko ' rsatmali qo ' llanmalar ; axborotlarni yetkazuvchi texnik vositalar ; mashq moslamalari va qurilmalari ; yo ' riqli xaritalar ; yo ' riqli - texnologik va texnologik xaritalar vo h . k . 4, O ' quv metodik hajjatari : o ' quv rejalar ; amaliy kasbiy ta ' lim dasturi ; o ' quv ishlab chiqarish ishlari ro ' yxati ; guruhning ishlab chiqarish faoliyati rejasi ; o ’ quvchilarain . g ko ' chish jadvali ; ishlab chiqarish amaliyoti dasturi ; o ' quv - ishlab chiqarish ishlariga o ' quv - texnik va o ' quv lo . xuologik talablar ,

O ' quv ustaxonasida dars Har bir kompleks uchla-to'rtla mehnat operatsiyasi va kompleks ishlarini o'z ichiga oladi. Bu ishlar ana shu operatsiyalardan foydalanilgan holda bajariladi. Har bir navbatdagi kompleks ishlar mazkur kompleks operatsiyalarnigina emas, balki ilgari o'rganitgan operaciyalarni ham o'z ichiga oladi. Shu tarzda ta'lim jarayoni harakatlar, operatsiyalarni o'rganishni o'z ichiga oladi, Umuman, mehnat harakatlari va operatsiyalarini to'g'ri bajarish bilan bir qatorda eng muhim narsa: o'quvchilarga o'rganilgan operatsiyalarni o'quv-ishlab chiqarish ishlarini bajarishning muayyan texnologiya jarayonida qo'shib olib borishga o'rgatishdan; o'quvchilarni tez va aniq ishlashga o'rgatishdan iborat, ya'ni ta'limning bu bosqichida o'quvchilarda tez va aniq ishlash ko'nikmalari, shuningdek, mehnatni rejalashtirish ko'nikmalari shakllanadi. O'quv ustaxonalarida amaliy-kasbiy ta'limni amalga oshirishda quyidagi instruktaj turlari amalga oshiriladi. 1. Kirish instruktaji . Kirish instruktaji, odatda, dars boshida o'tkaziladi. Kirish instruktajini o'tkazish paytida uning quyidagi tuzilishiga amal qilish zarur: - dars mavzusi va maqsadlarini aytish; - nazariy darslarda, shuningdek, mazkur dars materiali bilan bog'liq bo'lgan ishlab chiqarish ta'limining avvalgi darslarida o'rganilgan materiallari yuzasidan o'quvchilarning bilimlarini tekshirish; - darsda bajariladigan ishlarning xususiyati va maqsadini o'quvchilar mashqlarining yoki mustaqil ishlarining bajarilish tarkibini tushuntirish; - bajariladigan o'quv-ishlab chiqarish ishlarining chizmalari, sxemalari, texnika talablarini o'rganish namunalarini namoyish qilish; - o'quvchilarni darsda qo'llaniladigan va ishni bajarishda foydalaniladigan moslamalar va boshqa vositalar bilan tanishtirish; - topshiriqni bajarishning eng oqilona yo'llari, usullari va izchilligini, shuningdek, ish sifati nazoratining usullarini tushuntirish va ko'rsatish; - tipik xatolarni, ularni oldini olish va bartaraf etish usullarini ko'rib chiqish;

- topshiriqlarni bajarish paytida ish o'rinlarini oqilona tashkil etish usullarini tushuntirish va ko'rsatish; -o'quvchilarni mehnat xavfsizligi qoidalarini ko'rib chiqish; - kirish instruksiyasi materialini mustahkamlash va o'quvchilar qanday o'zlashtirganini lefcshirish, ish yo'llarini, usullarini qo'shimcha takroriy tushuntirish hamda ko'rsatish; topshiriqlar berish va o'quvchilarni ish o'rinlariga taqsimlash va shu kabilami o'z ichiga olgan holda amalga oshiriladi. Bo'lg'usi dars materialini o'quvchilarning bilimlari va ishlab chiqarish tajribasi bilan bog'lash, ularning mashqtarat va mustaqil ishni ongli ravishda bajarishlari uchun asosdir. Ana shunday bog'lanish yo'li bilan o'quvchilar ongida ular bitadigan va qila oladigan narsalar bilan darsda o'zlashtirishlari, o'rganishlari kerafc bo'lgan narsalar o'rtasida «ko'prik» o'matiladi. Bunday bog'lanish o'quvchilarga kirish instruktaji boshida maxsus predmetlar materiali hamda ishlab chiqarish ta'limining ilgdrigi darslari bo'yicha savol berish orqali erishiladi. Bunda muvaifaqiyat ko'p jihatdan masalalarni to'g'ri tanlash hamda savol berish tartibiga bog'liq. Savollarni ta'riflashda shuni nazarda tutish kerakki, javob berish paytida o'quvchilardan eslashnigina emas, fikr yuritishni ham talab qilinadigan savollar berish maqsadga muvofiqdir, 2. Joriy instruktaj . Darsda o'quvchilarning o'quv-ishlab chiqarish faoliyatiga rahbarlikni, ularda kasb mahorati va malakasini shakllantirishni ustoz ularga mashqlar va mustaqil ishlarni bajarish jarayonida joriy instruktaj yo'li bilan amalga oshiradi. Bu ustozning ta'lim berish faoliyatining asosiy shaklidir. Joriy instruktaj berishning didaktik maqsadi - o'quvchilar eng kam xato va kamchiliklar bilan o'quv-ishlab chiqarish topshirig'ini bajarish ga erishishdan iborat. Shunga asosan tajribali ustoz o'z ta'lim berish faoliyatini shunday tashkil qiladiki, bunda u o'quvchilarning xatolari, kamchiliklari va qiyinchiliklarini tugatishga qaraganda, ularni oldini olishga ko'proq e'tibor beradi. 3. Yakunlovchi instruktaj . Ishlab chiqarish ta'limi darsining majburiy tushunish elementi yakunlovchi instruktajdir. U faqat dars oxirida o'lkaziladi.

Vakunlovchi instruktajning didaktik maqsadi Yakunlovchi irislruktaj paytida, odatda, quyidagi asosiy masalalar o'rtaga qo'yiladi: - dars maqsadiga erishganligi to'g'risida axborot; -guruh va o'quvchilar brigadalarining o'quv-ishlab chiqarish topshiriqlarini bajarishlariga yakun yasash va tahlil qilish; - tipik xatolar va nisbiy kamchiliklarni muhokama qilib, ularning oldini olish va bartaraf qilish yo'llarini ko'rib chiqish; - o'quvchilar xavfsizlik qoidalari hamda mehnat va ish o'rinlarni tashkil etish, ish vaqtidan foydalanish qoidalarini qanday tahlil qilish va hokazolar. 4. Yakka tartibda joriy instruktaj berish. O'quvchilarning ish jarayonida vujudga keladigan muayyan vaziyatlar xilma-xil tin'I ish i mumkin, shu bois ustozning kundalik faoliyatini tashkil etish va uning metodikasi yuzasidan maslahatlar berish imkoniyati yo'q. Shu bilan yosh ustoz o'z ishida o'quvchilarga yakka tartibda joriy instruktaj berishning quyidagi qoidalarini bilishi va tatbiq etishi foydalidir. - o'quvchilar faoliyatining maqsadini aniq belgilash, bu maqsadni tushunib olishlariga erishish; — har bir o'quvchining ishini e'tibor bilan o'rganish, butun guruh ishini nazardan chetda qoldirmaslik; - o'quvchilarda o'z mehnatini mustaqil tahlil qilish, xatolarni, ularning sabablarini bartaraf etish va oldini olish usullarini qobiliyatini doimo rivojlantirish; - o'quvchilarni o'z-o'zini nazorat qilishga rag'batlantirish, ular ishining yuqori bo'lishini ta'minlash va boshqalarni bilish zarurdir. 5. Jamoaga joriy instruktaj berish. O'quvchilarning mashqlari va mustaqil ishi jarayonida ustozning o'quvchilar bilan ishlashining jamoa shakllaridan ham foydalaniladi. Bu jamoaga joriy instruktaj berish deb ataladi. Bu instruktaj ustoz ish o'rinlarini aylanib yurganida o'quvchilarning ko'plari yoki aksariyati bir xil xatolarga yo'l qo'yganligini, kamchiliklar bir xil ekanligini aniqlangan hollarda o'tkaziladi. Bu holda ustoz barcha o'quvchilarning ishini to'xtatishi, ularni o'z ish o'rniga to'plashi va tegishli tuzatishlar kiritishi kerak. Operatsiyalarni o'rganish paytida jamoaga joriy instruktaj berish, ayniqsa, muhimdir. Lekin bu tadbirni,

kompleks ishlarni bajarayotganda ham o'tkazish mumkin va maqsadga muvofiqdir. Jamoaga joriy instruktaj berishda yo'l qo'yilgan xatolar, ularning sabablari, bartaraf etish usullari o'quvchilar bilan birgalikda tahlil qilayotganida suhbat yo'li bilan o'tkazish yanada samarali bo'ladi. Foydalanilgan adabiyotlar: 1 . O'zbekiston Respublikasi «Ta'lim to'g'risida»gi Qonuni. - Т .: 1997- yil. 2. «Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi». — Т .: 1997-yil. 3. Barkamol avlod - O'zbekiston taraqqiyotining poydevori. 29-avgust 1997-yil. 4. O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1998-yil 5-yanvardagi «Uzluksiz ta'lim tizimi uchun davlat ta'lim standartlarini ishlab chiqish va joriy etish to'g'risida» gi 5-sonli Qarori. 5. O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1998-yil 13-maydagi «O'rta maxsus, kasb-hunar ta'limini tashkil etish chora-tadbirlari to'g'risida»gi 204-sonli Qarori. 6. O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2000-yil 16-oktabrdagi «O'rta maxsus, kasb-hunar ta'limi Davlat ta'lim standartlarini tasdiqlash to'g'rsida»gi 400-sonli Qarori.

O'xshashlar

Laboratoriya amaliy mashg'ulotlarni tashkil etish va o'tkazish metodikasi

O'quvchilarning ishlab chiqarish amaliyotini tashkil qilish va o'tkazish

O‘qittuvchining darsni tashkil etishdagi mahorati

Darsni rejalashtirish

Talabalar o'quv mashg'ulotlarini nazorat qilish va tartibga keltirish