Bosh sahifa
Referatlar
Pedagogika
O`qituvchining innovasion faoliyatini shakllantirish shartlari
O`qituvchining innovasion faoliyatini shakllantirish shartlari
Yuklangan vaqt:
20.09.2019
Ko'chirishlar soni:
0
Hajmi:
122 KB
Ko'chirib olish
O'xshashlar
Ilmiy tadqiqotchilik faoliyatini shakllantirish asoslari
Bo`lg`usi o`qituvchining o`quv fаоliyatini bоshqаrish
Ifodali o`qish malakalarini shakllantirish
O`quvchilarda ilmiy dunyoqarashni shakllantirish
Oilada bolalarni muvaffaqiyatli tarbiyalash shartlari
![www.arxiv.uz Sinkveyn usuli 1 [2] J.Still, K.Meredis, C h .Templning «O`qish va yozish tanqidiy fikrlashni rivojlantirish uchun» dasturida o`quvchi va talabalar faolligini oshiruvchi, ularning tanqidiy fikrlashini o`stiruvchi qator usullar kursatib utilgan. S h ulardan ayrimlariga qisqacha to`xtalib o`tamiz. Sinkveyn- fransuz tilida «5 qator» ma`nosini bildiradi. Sinkveyn- ma`lumotlarni sintezlash (bir butunga keltirish)ga yordam beradigan qofiyalanmagan she`r bo`lib, unda o`rganilayotgan tushuncha(hodisa, voqea, mavzu) to`g`risidagi axborot yig`ilgan holda, o`quvchi so`zi bilan turli variantlarda va turldi nuqtai nazar orqali ifodalanadi. Sinkveyn tuzish- murakkab g`oya, sezgi va hissiyotlarni bir nechagina so`zlar bilan ifodalash uchun muhim bo`lgan malakadir. Sinkveyn tuzish jarayoni mavzuni yaxshiroq anglashga yordam beradi. Sinkveyn tuzish qoidalari: 1-qator: Mavzu bir so`z bilan ifodalanadi ( odatda ot tanlanadi). 2-qator: Mavzu ikkita sifat bilan ifodalanadi (2 ta sifat yoziladi). 3-qator: Mavzu doirasidagi hatti-harakatni uchta so`z bilan ifodalanadi.(3 ta fe`l yoki ravishdosh yoziladi). 4-qator: Mavzuga nisbatan munosabatni anglatuvchi va to`rtta so`zdan iborat bo`lgan fikr yoziladi.(4 ta so`zdan iborat jumla yoziladi). 5-qator: Mavzu mohiyatini takrorlaydigan, ma`nosi unga yaqin bo`lgan bitta so`z yoziladi (mavzuga sinonim so`z yoziladi). Sinkveynlar quyidagi hollarda juda foydali bo`ladi: Murakkab axborotni sintezlash uchun vosita sifatida; O`quvchilar tushunchalarining yig`indisini baholash vositasi sifatida; Ijodni taqdim etilishining vositasi sifatida. Sinkveynga quyidagi misollarni keltirish mumkin: Ta`lim 1 [2] Ха lq а r о о chiq j а miyat institutining « T а nqidiy fikrl а shni riv о jl а ntirish а s о sl а ri » f а nl а r а r о d а sturi . T ., 13 b . 58](/data/documents/450ee5d6-90b7-4227-9b4f-e5fc81523eab/page-10.png)
![www.arxiv.uz Uzluksiz, ixtiyoriy (majburiy). O`rgatadi, yo`l ko`rsatadi, ruhlantiradi. Hayotdagi eng yorug chirog`! Bilim. Odob Go`zal, yaxshi Insonni bezaydi, ulug`likka ko`taradi, yashnatadi. Inson odobi bilan go`zal. Axloq Klaster usuli 2 [3] Klasterlarga ajratish- o`quvchilarga biror-bir mavzu to`g`risida erkin va ochiq tarzda fikr yuritishga yordam beradigan pedagogik strategiyadir. Bu usul ko`p variantli fikrlashni o`rganilayotgan tushuncha (hodisa, voqea)lar o`rtasida aloqa o`rnatish malakalarini rivojlantiradi. «Klaster» so`zi g`ujm, bog`lam ma`nosini anglatadi. Klasterlarga ajratishni da`vat, anglash va mulohaza qilish bosqichlaridagi fikralashni rag`batlantirish uchun qo`llash mumkin. U asosan yangi fikrlarni uyg`otish, mavjud bilimlarga etib borish strategiyasi bo`lib, muayyan mavzu bo`yicha yangicha fikr yuritishga chorlaydi. Biror mavzu bo`yicha klasterlar tuzishdan bu mavzuni mukammal o`rganmasdan oldin foydalanish maqsadga muvofikdir. Klaster tuzish ketma-ketligi: 1. Katta varog` qog`ozning o`rtasiga yoki sinf doskasiga yoxud yozish uchun foydalanish mumkin bo`lgan sathga «kalit» so`z yoki gap yoziladi; 2. S h u mavzuga tegishli deb hisoblangan va xayolga kelgan so`z va gaplar yoziladi; 3. Fikrlar paydo bo`lganda va ularni yozganda fikrlar o`rtasida mumkin bo`lgan bog`lanishlarni belgilash; 2 [3] Ха lq а r о о chiq j а miyat institutining « T а nqidiy fikrl а shni riv о jl а ntirish а s о sl а ri » f а nl а r а r о d а sturi . T ., 12 b .](/data/documents/450ee5d6-90b7-4227-9b4f-e5fc81523eab/page-11.png)
![www.arxiv.uz 4. Fikrlar tugamaguncha yoki vaqt tamom bo`lgunicha xayolga kelgan barcha fikrlar yozilaveradi; 5. Keltirilgan so`z va fikrlar mazmuni va yaqinligiga qarab toifalarga ajratib chiqiladi. Klaster tuzishda guruhdagi barcha o`quvchilarning ishtirok etishi, shu guruh uchun g`oyalar o`zagi bo`lib xizmat qiladi. Insert usuli 3 [4] Insert usuli tushunishni kuzatish vositasidir. Insert- bu o`quv jarayonida o`z anglashini faol kuzatish uchun o`quvchilarga imkoniyat beradigan kuchli vositadir, chunki shunday hollar borki, odam matnni oxirigacha o`qib, u y erda nima yozilganligini eslab qololmasligi mumkin. Bu esa odam nima o`qiyotganini tushunmay, o`qish jarayonida faol bo`lishga qatnashmaydigan va o`z anglashini kuzatmaydigan hollarning misolidir. Insert- bu matn bilan ishlaganda faollikni qo`llab- quvvatlash uchun kuchli vositadir. O`quvchi matn bilan ishlayotganda bir qator belgilarni qo`yib boradi, ular esa quyidagi ma`nolarni bildiradi: V - bilganlarimni tasdiqlaydi + - yangi axborot - - bilganlarimga zid keladi ? - meni o`ylantirib qo`ydi. Matnni insert usulida o`rganganda quyidagi jadvaldan foydalanish mumkin « V » « - » « + » « ? » «ha» - o`qiganlaringizdan aniq bilgan yoki «manfiy» - o`qiganlaringiz, bilganlaringizga «musbat» - o`qiganlaringiz orasida siz «savol» - o`qiganlari- ngizdan siz uchun tushunar-li bo`lmagan 3 [4] O ’ sh а j о yd а n , 10 b е t](/data/documents/450ee5d6-90b7-4227-9b4f-e5fc81523eab/page-12.png)
![www.arxiv.uz bilaman deb o`ylagan ma`lumot qarama-qarashi ma`lumot uchun yangi bo`lgan ma`lumot yoki shu haqda ko`proq narsa bilishni istagan ma`lumot Kubiklar usuli 4 [5] Kubiklar- o`uzgartirilayotgan kelajakka asoslanib mavzuni ko`rib chiqishga yordam beradigan o`qitish usulidir. Har tomonlamam fikrlashga (yozishga) yordam beradigan har xil yo`l-yo`riklar yozilgan kubik ishlatiladi. Tomonlarining hajmi o`rtacha 15-20 sm bulgan qutichaga qog`oz yopishtirib, kubik yasash mumkin. Kubikning har bir tomoniga quyidagi oltita yo`l-yo`riq yoziladi: buni tasvirlang, buni taqqoslang, buni o`zaro bog`lanishini ko`rsating, buni tahlil qiling, buni qo`llang, yaxshi va yomon tomonlarini ko`rsating (dalillar yordamida). 1 2 3 4 5 6 4 [5] Ха lq а r о о chiq j а miyat institutining « T а nqidiy fikrl а shni riv о jl а ntirish а s о sl а ri » f а nl а r а r о d а sturi . T ., 11 b . 60](/data/documents/450ee5d6-90b7-4227-9b4f-e5fc81523eab/page-13.png)
![www.arxiv.uz Buni tasvirlang. Narsaga diqqat bilan qarang (balki faqat xayolingizda) va uni qanday ko`rganingizni tasvirlang. Ranglari, shakllari, xususiyatlari va hokazolarni Buni taqqos- lang. Nimaga o`xshay- di? U nimalar haqida o`ylashga majbur q iladi? Xayolingizga nimalar keladi? Bir-biriga o`xshagan yoki farqlanadigan narsalar b o` lishi mumkin (narsalar, odamlar, joylar) Xayolingizga erk bering. Bu narsani siz nima bilan birlashtirishingiz mumkin Buni tahlil qiling. Uni qanday qilganlari haqida gapiring. (Siz buni bilishingiz shart emas, o`ylab chiqing) Buni ishlating. U bilan nima qilishingiz mumkinligi haqida ayting. Uni qanday ishlatish mumkin? Y a xshi va yomon tomonlari- ni ko`rsating (dalillar yordamida) Ishonchli dalillarni topishga harakat qiling. Siz xohla- gan barcha dalillarni ishlating- mantiqiy, bema`ni yoki o`rtacha. «T- chizmalar» 5 [6] usuli T-chizma munozara vaqtida qo`shaloq javoblar (ha/yo`q, tarafdor/ q arshi) yoki taqqoslash, zid javoblarni yozish uchun universal grafik organayzer hisoblanadi. Masalan, ta`limning an`anaviy va noan`anaviy shakli haqidagi matn o`qilganidan so`ng, birinchi guruh T- chizmani chizib, uning chap tomoniga an`anaviy ta`limning afzalliklarini berilgan vaqt davomida ko`rsatib berishadi. S o` ngra shuncha vaqt ichida bu fikrga qarshi bo`lgan fikrlarni, ya`ni an`anaviy ta`limning kamchiliklarini ko`rsatib o`tishadi. Ikkinchi guruh xuddi shunday chizmada noan`anaviy ta`limning afzallik va kamchiliklarini tahlil qilishadi. Guruhlarning chizmalari taqqoslanib, so`ngra butun sinf bilan T- chizma tuziladi va muhokama etiladi. Buni quyidagi shaklda berish mumkin: 5 [6] Ха lq а r о о chiq j а miyat institutining « T а nqidiy fikrl а shni riv о jl а ntirish а s о sl а ri » f а nl а r а r о d а sturi . T., 2002 y. 16 b.](/data/documents/450ee5d6-90b7-4227-9b4f-e5fc81523eab/page-14.png)
