Кадрлар сиёсати - Pedagogika - Referatlar

Кадрлар сиёсати

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

82.5 KB

Ko'chirib olish

Кадрлар сиёсати Режа: 1. Кадрлар сиёсатининг назарий – методологик асослари. 2. Ўзбекистон давлат хокимиятининг кадрлар сиёсати.

Кадрлар сиёсатининг назарий методологик асослари. Давлат хокимиятининг вужудга келиши жараёни унинг бошидаек давлатни ким ёки кимлар бошқариши масаласи билан ўзвий богланиб келади ва унинг ечимини тез суръатда топишини такозо этади. Давлат хокимияти тузилиши жараёнида уни бошқарадиган одамлар гуруҳи ҳам шакллана боради. Демак, бу икки жараён давлат хокимиятининг тузилиши ҳамда уни амалга оширадиган ижтимоий-сиёсий гуруҳнинг шаклланиши бир-бири билан диалектик ўзвий боғлиқликда енма-ен баробар содир бўлади. Шундай қилиб давлат хокимиятининг вужудга келиши уни амалга оширадиган мутахассис кадрлар корпуси шаклланиши заруриятини тугдиради. Ўз навбатида мазкур зарурият туфайли тайерланган кадрлар давлат хокимиятининг изчил ва омилкор амал қилиши динамикасини таъминлаб беради. Давлат хокимиятининг амал қилиши кулами кенгайиб борган сари, жамиятни сиёсий бошқариш мураккаблашиб ва чуқурлашиб боргани, сари, бу ишларга мутаносиб бўлиб колган одамларни тайерлаш танлаш, ўз жойини топиб куй иш бир жойдан иккинчи жойга кучириш куйи мансаблардан юкори мансабларга кутариш каби чора тадбирлар мажмуи кадрлар сиёсати сифатида шакллана боради, ёки бошқача қилиб айтганда, кадрлар масаласи билан шугулланиш ва уни ҳал қилиш режаларини амалга ошириш давлат хокимияти кадрлар сиёсатининг асосий мазмунини ташкил этади. Кадрлар масаласи ва уни ҳал қилиш жараёнида утказиладиган кадрлар сиёсати ҳар кандай давлат хокимияти воситасида жамиятни бошқаришнинг энг муҳим, энг долзарб вазифаларидан биридир. Изчил, омилкор самарали давлат хокимиятининг муттасил тарзда ишлаб туришини таъминлашга хизмат қиладиган кадрлар сиёсатини манфаатдорлик ва тезкорлик рухида шакллантириб ишга солмаган жамият илгарига қараб бир кадам ҳам ташлай олмайди, бундай жамиятини бошқариб ҳам бўлмай қолади. Кадрлар сиёсатининг моҳияти, асосий мазмуни, асосий йуналишлари, асосий акидалари, стратегия ва тактикаси муаммолари шунинг учун ҳам

сиёсатшунослик назарияси ва амалиетининг улкан аҳамиятига молик бўлган таҳлил ва тажриба объектив бўлиб хизмат қилади, шунинг учун бу муаммоларнинг ҳал қилиш жараёни жиддий ва амалий аҳамият касб этади. Шунинг учун ҳам кадрлар сиёсатининг моҳиятини, мазмунини англаш жуда муҳимдир. Демак, кадрлар сиёсатининг туб моҳияти амал қилаетган жамиятнинг табиатга мос келадиган ва унинг туб мақсад манфаатлари йўлида хизмат қиладиган давлат хокимиятининг иқтисодий-хўжалик, ижтимоий-сиёсий, маънавий-ахлоки, мафкуравий, мудофаа-мухофаза фаолияти соҳаларининг уйгун ва муътадил равишда ишлаб туришини доимий таъминлаб туришда номоен бўлади. Унинг асосий мазмунини кадрлар тайерлаш тизимининг вужудга келтириш уларга энг замонавий бошқариш санъатини ургатиш, энг илгор бошқариш тажрибаларини айрибошлаш воситасида уларнинг оммалаштириш, жамиятни бошқариш санъатини такомиллаштириб бориш ҳақида кайғуриш, бунинг учун кадрлар кайта ўқишлари ва малака оширишлари учун зарур шарт-шароитларни яратиб бериш, тажрибали ва еши улуг кадрлар билан енма-ен истеъдодли еш кадрларни чиниктириш каби чора тадбирлар ташкил этади. Мана шу юкорида зикр қилинган мазмундаги вазифаларнинг узоқ муддатга мулжалланган мажмуи кадрлар сиёсатидаги стратегик йуналиш, уларни амалга ошириш воситалари, усуллари, услубларини қўллаш эса кадрлар сиёсатидаги тактик йуналиши бўлиб хизмат қилади. Кадрлар сиёсатининг асосий акидаларини жамиятни бошқариш стратегик ва тактик вазифаларини кадрлар томонидан амалга ошириш жараёнида номоен бўладиган иш сифатига нисбатан куйиладиган объектив талабаларнинг назарий-амалий замини сифатида инъикос этиш зарур. Куйиладиган талабларга жавоб-бера олишга кодир бўлган мутахассис кадрларни кандай қилиб ўз вактида, етарли микдорда ўз ўрнига қўйиш

махоратининг изчил амал қилиниши кадрлар сиёсати асосий акидаларининг асл мазмунидан келиб чиқиши шарт. Кадрлар масаласини ҳал қилиш зарурияти кадрлар сиёсатини ишлаб чиқиш ва уни амал қилдириш жараёни юзага келадиган бери кадрларни тайерлаш иши бошидан-охиригача жамиятда ҳукмрон бўлган сиёсий хокимият кулидадир. Мутахассис кадрларни етарли микдорда ва юкори сифатда тайерлаш ва улардан жамият манфаатлари йўлида оқилона фойдаланиш учун ҳар кандай жамиятда унинг ўзига мослаштирилган таълим- тарбия системаси шакллантирилади ва амал қилади. Мактабгача таълим – тарбия, умумий ўрта мактаблар таълим – тарбияси, хунар – техника билими, ўрта махсус ва олий таълим – тарбия ишларининг барчаси бир-бири билан ўзвий, погонама –погона, богланиб кетган бўлиб уларнинг барча бугинларида йўлга қўйилган таълим –тарбия ишларининг асосий мазмунини ҳукмрон тузум давлат хокимиятининг туб манфаатларини ҳимоя қилиши, уларнинг тўла кондирилишига, бу йўлда келиб чиқиши мумкин бўлган ҳар кандай норозилик ва қаршилик ҳаракатларининг мумкин кадар олдини олишга, иложи топилмаса бостиришга хизмат қиладиган мутахассис кадрлар тайерлаш ташкил этади. Шунинг учун ҳам давлат хокимиятининг кадрлар сиёсати ишлаб чиқилаетганида, шундай омилкор шарт-шароитлар яратиш чора-тадбирлар режалаштириладики, тугилган бола эсини таниганидан то кулидан бир иш келгунча кадар катъий ва зийрак назорат остига олинади. Унга мулжалланган таълим ва тарбия мажмуи оила (кичик мухит)да ва ундан ташқари (каттик мухит) ва ҳукмронлик тузум манфаатларидан келиб чиққан мазмун билан сугорилган бўлади. Мазкур мақсадга Ўқув ва тарбия дастурларини юкоридан, олдиндан белгилаб борилиши васитасида бу дастурларни, Ўқув ва тарбия қўлланишларини бир мақсад томон-ҳукмрон тузум манфаатларини рўёбга чиқариш томон мулжалланган мазмун билан магзи-магзига сингдириб юбориш воситасида эришилади. Шунинг учун халқ таълими системаси барча

ривожланган мамлакатларда шаклан бир хилда кўринади, лекин мазмунан улар ўзининг барча бугинларида амал қиладиган Ўқув қўлланмалари ва дастурлари жиҳатидан тубдан фарқ қиладилар. Бундан ташқари кадрлар сиёсати яна бир муҳим йуналишда Ўқув муассасаларидан кимлар ва кимларнинг фарзандлари реал, амалда таълим- тарбия олиб, мутахассис кадрлар бўлиб етиши олиш имкониятлари шарт- шароитларни вужудга келтиришда ҳам кадрлар сиёсати ўз моҳиятини номоен қилади. Масалан ривожланган мамлакатларда кенг тармокли, чуқур замонавий билимлар берадиган ҳал таълими системаси амал қилади ва барча фуқаролар мазкур система Ўқув муассасаларида тенг ҳуқуқли тарзда билим ва тарбия олиш имкониятига эга эканликлари мамлакатлар конституцияларига езиб қўйилган. Лекин уларнинг амалий кадрлар сиёсати шундай ишлаб чиқилганки ва шундай юритиладики, унда ўз-ўзидан задагонлар оилаларига мансуб бўлган ешлар сараланиб қолади ва уларнинг кўпчилиги мутахассис кадрлар бўлиб етишиб чикадилар ҳамда жамиятни бошқариш муассасаларида ҳал қилувчи ўринларни асосан фақат улар эгаллайдилар. Малакали мутахассис кадрларни аҳамиятли ва нуфўзли иш ўринларига ва лавозимларига танлаб олиб жойлаштириш сиёсатида ҳам ҳукмрон ижтимой гуруҳлар ўз орасидан еттишиб чиққанларидан ошқора имтиезли шарт-шароитлапр яратиб беради, чунки улар албатта меҳнаткашлар вақилларига нисбатан ўз тузумига содикрок ва ишончлирок кадрлардан иборат бўлади. Ягона халқ таълими системасининг айрим бугинларида таълим-тарбия бепул, бошқаларида эса Ўқув хаки тўланиши ҳам ижтимоий гуруҳий мазмунга эга бўлиб, у шу жамиятда юритиладиган кадрлар сиёсатида олдиндан белгилаб куйилади. Одатда ривожланган мамлакатлар шароитида замонавий техника ва технологиялар билан ишлай оладиган малакали ишчи кадрларга талаб ортиб бораетганлиги туфайли уларни оммавий микдорда тайерлаб етиштирадиган ўрта ва хунар-техника билим юртлари бепул

фаолият олиб боришлари ва улар ҳаражатлари давлат ўз зиммасига олиши сиёсати утказилади. Лекин жамиятни бошқаришнинг ҳал қилувчи погоналарида ва муассасаларида малакали ишчи кадрларга нисбатан бир неча марта оз микдорда талаб куйиладиган мутахассис кадрларни тайерлаб чиқариш халқ таълими системасининг шахобчаларида юкори микдорда Ўқув хаки жорий қилиш унга кушимча равишда яна турар жой хаки, китоб, дафтар, Ўқув анжомлари сотиб олиш учун кетадиган ҳаражатларнинг жуда юкори бўлиши натижасида Ўқув юртларида меҳнаткашларнинг фарзандларидан камдан-кам одам таълим-тарбия олиш ва битириб чикиб ишга жойлашиш имкониятига эга бўлади. Ривожланган мамлакатлар кадрлар сиёсатида яқин йилларгача устун даражада аҳамият касб этган акида-ишончли ва тузумда содик мутахассис кадрларни кўплаб етиштириш режалари асосий ўрин эгаллаган бўлиб, энди сунгги икки ун йилликлар ичида бу сиёсат юритилишида баъзи бир объектив ва субъектив шарт-шароитлар туфайли айрим ўзгаришлар содир бўлмоқда. Объектив омиллар орасида энг муҳими-ижтимоий ишлаб чиқариш жараёнларига илмий техника инқилоби самараларини изчил жорий қилиш, фан ва техника янги технология воситаларининг бевосита ишлаб чиқариш кучига айланиб бораетганлиги бўлиб, бўларнинг ҳаммаси янги хусусиятларига ва юксак замонавий малакага эга бўлган ишчи кадрларининг оммавий равишда шаклланиб етишишига сабабчи бўлади. Эндиликда умумий ўрта ва ўрта махсус Ўқув юртлари билан бир қаторда олий таълим муассасаларининг ҳам эшикларини меҳнаткашлар фарзандларига кенг очиб қўйишдан хусусий ишлаб чиқариш эгалари манфаатдор бўлиб бормокдалар, бу хол эса ўз навбатида кадрлар сиёсати утказилишида ўз ифодасини топади. 15.2. Ўзбекистон давлат хокимиятининг кадрлар сиёсати. Ҳозирги давр мустақилЎзбекистонда юритилиши лозим бўлган кадрлар сиёсати иқтисодий, ижтимоий, сиёсий, маънавий-ахлокий тараққиётни

юксалтиришга мулжалланган стратегик йўлни амалга оширишда халқ хўжалиги барча тармокларини етук, ватанпарвар, миллатпарвар, фидоийи, ҳалол, пок, мутахассис кадрлар билан таъминлаш вазифасини ифода этиши зарур. Жумхуриятда хўжалик юритишнинг маъмурий-буйрукбозлик усулларидан унинг иқтисодий усулларига ўтиш барча ишларни маъсулиятли хис қилиб ва ижодий тарзда бажариш рухи билан йугирилган кадрлар сиёсатини янгидан ишлаб чикиб амалиетга жорий этилиши жамиятга барча ҳаёт жабҳаларининг ривожланиб равнак топишини таъминлашга мулжалланган равишда намоён бўлмоқда. Ҳозирги кунларда ишлаб чиқариш корхоналари, курилиш майдонлари, транспорт ва алоқа воситалари ўз ихтиерларига кўп микдорда молиявий моддий ва техникавий мададни олиб, ишлаб чиқариш жараёнларини кайта жихозлаш, янги технологиялар, машина, станок, ускуналарни унга жорий қилиш, ижтимоий масалаларни унга мустақил ҳал этиш, имкониятларига эга бўлиб бормокдалар. Рахбар мутахассис ходимларга фақат хўжаликнинг техникавий муаммоларинигина эмас, балки умаман истиқболи барча ишлаб чиқариш масалаларини мустақил ечиш учун кенг ҳуқуқий асослар яратиб берилган. Янги иқтисодий, ижтимоий-сиёсий, маънавий-ахлокий вазият вужудга келтирган шундай эркин ижод шараитида мутахассис кадрларнинг сергайрат ва билимдон бўлишлари, ўз иктидорларини ва кобилиятларини кенг намоён этишларининг имкониятлари бир мунча ортганлиги янгича кадрлар сиёсатида ўз ифодасини топгандир. Кишлок хўжалиги ишлаб чиқаришда ҳам саноат ишлаб чиқариши туридаги технологияларни жорий қилиш асосида техникавий ва дон экинларини, бошқа кишлок хўжалик экинларини парвариш қилиш куламлари кенгайиб бораетган бир шароитда, жамоа ва давлат хўжаликларининг ижара ёки пудрат жамоаларининг тўла хўжалик ҳисобидаги иш усулига утиб, озик- овкат ҳамда хом-аше махсулотларини тезлик билан кўпайтираетган

чогларида бу соҳа мутахасис кадрларининг иқтисодиёт самарадорлигини оширишдаги аҳамияти нихоят даражада ортиб бормокда. Ҳозирги даврда утказиладиган кадрлар сиёсатининг яна бир муҳим томони ташқи иқтисодий муносабатларни тубдан янгилаш учун зарур бўлган тадбиркор мутахассис кадрлар тайерлаб, бу тармокка жойлаштиришдан иборатдир. Кўпгина саноат корхоналарининг ва бирлашмаларининг бевосита ташқи бозорга эркин чиқиш ҳуқуқларига амал қила бошлаган бир шароитда хорижий мамлакатлардаги ўз ҳамкасблари ва шериклари билан иқтисодий ҳамкорлик алоқаларига ҳуқуқни ҳам ишга солиб, умумжамият манфаатлари фойдасига фидокорона хизмат қилиш имкониятлари ташқи иқтисодий алоқалар ходимлари, мутахассис кадрлари учун кенг амалиет йўлини очиб беради. Фан ва техника ютукларидан самарали фойдаланилган, махсус мутахассис кадрлар етарли микдорда ва юксак сифат даражасида таерланган, янги бозорлар ва бошқа имкониятлар реал ўзлаштирилган тақдирдагина ташқи иқтисодий фаолият соҳасида кўзланган муваффакиятларга эришиш мумкинлиги ҳозирги кундаги кадрлар сиёсати рухига сингиб кетган. Жаҳон бозори талаблари даражасидаги юкори сифатли махмулотлар ишлаб чиқаришга эришиш ва ҳозирги шароитда бу соҳада очилган имкониятларни ишга солишнинг асосий шартидир. Бўларнинг ҳаммаси шубҳасизЎзбекистон жумхурияти иқтисодий ва сиёсий мустақиллигини мустахкамлаш учун хизмат қилади. Ўзбекистондавлат хокимияти ишлаб чикиб амалга ошираетган кадрлар сиёсатида эркинлик, ижодкорлик, ташаббускорлик, яратувчанлик мухитини вужудга келтириш тутилган бўлиб, унда барча мутахассис кадрларни иқтисодий ва самарадор ечимини излаб топишга, кенг жамоатчилик орасида очик, ошқора, рўй-рост, фикрлашувга ундайдиган демократик шарт- шароитлар яратиб бериш мулжалланганлиги муҳим аҳамият касб этади. Мамлакат Президенти И.А.Каримов “Ўзбекистоннинг ўз истиқлол ва

тарккиет йўли” рисоласида кадрлар сиёсатининг асосий йуналишларини белгилаб: бозорнинг ўзгарувчан шароитларида меҳнат қилишга лайокотли бўлган ўзимизнинг юкори малакали маҳаллий кадримизсизЎзбекистоннинг мустақиллигини тасаввур этиш кийин. Нафақат умумий маълумот ва тарбияни, балки кадрларнинг касбкорга йуналиш олишини уларни тайерлаш, кайта тайерлаш малакасини оширишни ўз ичига олувчи ягона ўзлуксиз миллий таълим тизимини яратиш вазифаси куйилмокда. БундаЎзбекистоннинг ўзига хос хусусиятлари халқнинг миллий-рухий турмуш тарзи, таълимдаги бутун жаҳон ва Шарк тажрибасининг энг яхши ютуклари ҳар томонлама эътиборига олиниши керак. Олий ва ўрта махсус таълимнинг бутун тизимини тубдан кайта куриш талабалар ўқийдиган мутахассисликлар таркибини жиддий ўзгартириш керак бўлади. Ўқув юртларининг янги шакллари гимназиялари, лицейлар, коллежлар ривожланади. Малакали ишчи кадрлар тайерлаш тизимини янги хусусиятларга эга бўлади. Иктидорли ешларни хорижий мамлакатларнинг етакчи, Ўқув илмий марказлари ва фирмаларига ўқишга ва стажировкага юборишга муҳим, аҳамият берилади – деган мазмунда ўзи бошқараетган давлат хокимиятининг кадрлар сиёсати дастўрини ишлаб чиққан эди. Мазкур дастўрнинг изчил амалга оширилиши натижаларидан бириЎзбекистон парламенти томонидан истиқболга йуналтирилган ягона халқ таълими системасини жорий қилиш ҳақидаги қонуннинг кабўл қилиниши бўлди ва унда демократик акидаларга огишмай амал қиладиган янгича замонавий халқ таълими тизими юкори малакали кадрлар тайерлаш ва тарбиялаш давлат сиёсатини амалга ошириш мулжаллангандир. Бозор иқтисодиёти муносабатларига ўтиш жараёнлари янги бошқарув тизимини вужудга келтириш ва уларга ишлайдиган кадрларнинг уларнинг касбий тайергарлигига янада юкори талаблар куйганлигини, ҳозирги замон бошқарув кадрлари менеджерлари юкори касбий махоратга эга бўлибгина колмай, балки ҳар жиҳатдан маълумотли ўз соҳаларининг билимдони, ташаббускор, жонкуяр муаммоларни ҳал қилишга ижодий ендошадиган

Ватан фидойилари бўлишлари лозимлигини И.А.Каримов “Ўзбекистонўзиниг ислоҳатларини чуқурлаштириш йўлида” номли китобида ҳам уктириб утган эди. Ўзбекистондавлат хокимиятининг кдрлар сиёсати барча йуналишлари босқичма-босқич амалга оширилмокда. Айникса, етарли даражада юкори малакали мутахассислар тайерлаб чиқариш сиёсати ёки давлат хокимиятининг “мактаб сиёсати” устувор равишда амалга оширилмокда. Ҳозирги, кунда мамлакатимизда 58-та олий Ўқув юртлари кадрлар тайерлаб бериш фаолиятини амалга оширилаетган бўлиб, уларнинг 16-таси давлат университетларидир. Ундан ташқари жуда кўп гимназиялар, лицейлар, колледжлар, ўрта махсус Ўқув юртлари тегишли йуналишларда ва ихтисослар буйича еш авлодга замонавий таълим-тарбия бериш биланЎзбекистон истиқлоли мақсад-манфаатларига хизмат қиладиган кадрлар корпусини яратиш ишига салмокли ҳисса кушмокда. Кадрларни тайерлаш билан бирга уларни кайта тайерлаш ва малакасини ошириш сиёсати ҳам кушиб олиб борилаетганлиги алоҳида диккатга сазовордир , сунгги йилларда кадрларни кайта тайерлаш ва улар малакаларини ошириш тизими тубдан кайта курилиб етук мутахассис кадрлар жамланган йирик шаҳарларда мужассамлаштирилди. Олий педогогика институти. Олий техника педагогикаси институти, Олий иқтисодиёт таълими институти каби марказларнинг очилиши кадрлар сиёсатининг бу соҳасида муҳим босқич бўлиб, жумхуриятда ягона ўзлуксиз миллий таълим тизимини яратиш учун заминг бўлиб хизмат қилади. Давлат хокимиятининг кадрлар сиёсатида иктидорли ешларни хорижий мамлакатларнинг етакчи Ўқув, илмий марказлари ва фирмаларига ўқишга ҳам стажировкага юбориш ижобий аҳамият касб этмокда. Охирги турт-беш йил ичида мутарикий мамлакатлар АҚШ, Олмония, Франция, Буюк Британия, Италия, Туркия ва бғга юборилиб, етук замонавий мутахассис кадрлар бўлиб кайтган минглаб ешлар фақат Курия жумхурияти ДЭУ Ўқув марказида 2 мингдан ортикғЎзбекистонмиллий мустақиллигининг тўла ва

ўзил-кесил қарор топишига хизматга тушунганликлари ҳам самарали кадрлар сиёсатининг натижаларидан биридир. Шундай қилиб, мустақилЎзбекистон давлат хокимиятининг кадрлар сиёсати ҳам жамият ҳаётининг бошқа соҳаларида юритилаетган сиёсат йуналишларига ухшаш бутунлай янги мазмунли ва демократик моҳияти сиёсат сифатида амалга оширилаетганлиги миллий мустақиллик жараёнларини уйгунлаштиришга уни тўла ва ўзил-кесил қарор топтиришга мулжалланган сиёсат соҳаси сифатида амалга оширилмокда.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР 1. ЎзбекистонРеспубликасининг Конституцияси. Т.: 1992 2. Каримов И.А. “Ўзбекистоннинг ўз истиқлол ва тараққиёт йўли2. Т.: 1992 3. Каримов И.А. “Ўзбекистон буюк келажак сари”. Т.: “Ўзбекистон”. 1998 4. Каримов И.А. Ватан озодлиги – олий саодат.Ўзбекистон Олий Мажлисининг Х V сессиясидаги маъруза. 20 август 1999 йил. 5. Рафиков Г.А. Хошимов Т.Р., Тураев А. “Сиёсатшунослик асослари”. Ўқув қўлланма. Термиз.: 1997 6. 10-Мавзу:

O'xshashlar

Ўзбекистон Республикасининг кадрлар сиёсати. Кадрлар тайёрлаш миллий дастури

Узбекистонда кадрлар тайёрлашнинг миллий дастури

Узбекистон республикаси кадрлар тайёрлаш миллий дастури

Кадрлар тайёрлаш миллий дастури нинг яратилиши

Кадрлар малакасини ошириш ва кайта тайёрлаш тизимини такомиллаштириш