logo
  1. Bosh sahifa
  2. Referatlar
  3. Pedagogika
  4. Ijtimoiy-madaniy sohalarni boshqarish

Ijtimoiy-madaniy sohalarni boshqarish

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

139.5 KB
Ko'chirib olish
www.arxiv.uz Reja: 1. Ta'lim sohasini boshqarish 2 . Madaniyat va sport sohasini boshqarish 3 . Sog`liqni saqlash sohasini boshqarish 4 . Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish sohasini boshqarish www.arxiv.uz O`zbekiston Respublikasining ijtimoiy-madaniy sohalariga - ta'lim, madaniyat, sog`liqni saqlash, mehnat va aholini ijtimoiy himoya qilish sohalari kiradi. O`zbekiston Respublikasining Davlat mustaqilligiga erishishi hamda O`zbekiston Respublikasining yangi qonunchilik bazasining yaratilishi bilan ijtimoiy-madaniy sohalarda tub o`zgarishlar sodir bo`ldi. Bu o`zgarishlarni ijtimoiy-madaniy sohalarni alohida-alohida ko`rib chiqqanimizda, yaqqol ko`rishimiz mumkin. O`zbekiston Respublikasining «Ta'lim to`g`risida»gi, «Davlat tili to`g`risida»gi, «Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi to`g`risida»gi va boshqa qonun hujjatlarining qabul qilinishi bilan O`zbekiston Respublikasi ta'lim tizimi tubdan isloh qilindi. O`zbekiston Respublikasi davlat mustaqilligiga erishib, iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishning o`ziga xos yo`lini tanlashi kadrlar tayyorlash tuzilmasi va mazmunini qayta tashkil etishni zarur qilib qo`ydi va qator chora-tadbirlarni: "Ta'lim to`g`risida"gi qonunni joriy etish; yangi o`quv rejalari, dasturlari, darsliklarini joriy etish, zamonaviy didaktik ta'minotni ishlab chiqishni; o`quv yurtlarini attestatsiyadan o`tkazishni va akkreditatsiyalashni, yangi tipdagi ta'lim muassasalarini tashkil etishni taqozo etdi. O`zbekiston Respublikasining 1997 yil 29 avgust da qabul qilingan «Ta'lim to`g`risida»gi qonuni 1 fuqarolarga ta'lim, tarbiya berish, kasb-hunar o`rgatishning huquqiy asoslarini belgilaydi hamda har kimning bilim olishdan iborat konstitutsiyaviy huquqini ta'minlashga qaratilgan. Ta'lim O`zbekiston Respublikasi ijtimoiy taraqqiyoti sohasidagi ustuvor yo`nalish bo`lib, bu sohasidagi davlat siyosati: 1) ta'lim va tarbiyaning insonparvar, demokratik xarakterda ekanligi; 2) ta'limning uzluksizligi va izchilligi; 3) umumiy o`rta, shuningdek o`rta maxsus, kasb-hunar ta'limining majburiyligi; 1 O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi, 1997 №9, 225-m. www.arxiv.uz 4) o`rta maxsus, kasb-hunar ta'limi yo`nalishini: akademik litseyda yoki kasb- hunar kollejida o`qishni tanlashning ixtiyoriyligi; 5) ta'lim tizimining dunyoviy xarakterda ekanligi; 6) davlat ta'lim standartlari doirasida ta'lim olishning hamma uchun ochiqligi; 7) ta'lim dasturlarini tanlashga yagona va tabaqalashtirilgan yondashuv; 8) bilimli bo`lishni va iste'dodni ragbatlantirish; 9) ta'lim tizimida davlat va jamoat boshqaruvini uygunlashtirish kabi asosiy tamoyillarga tayanadi. O`zbekiston Respublikasining ta'lim tizimi:  davlat standartlariga muvofiq ta'lim dasturlarini amalga oshiruvchi davlat va nodavlat ta'lim muassasalari;  ta'lim tizimining faoliyat ko`rsatishi va rivojlanishini ta'minlash uchun zarur bo`lgan tadqiqot ishlarini bajaruvchi ilmiy-pedagogik muassasalar;  ta'lim sohasidagi davlat boshqaruv organlari, shuningdek ularga qarashli korxonalar, muassasalar va tashkilotlar dan iboratdir . O`zbekiston Respublikasida ta'lim quyidagi turlarda amalga oshiriladi: m aktabgacha ta'lim - bola shaxsini so g` lom va yetuk, maktabda o`qishga tayyorlangan tarzda shakllantirish maqsadini ko`zlaydi. Bu ta'lim olti-yetti yoshgacha oilada, bolalar bo g` chasida va mulk shaklidan qat'i nazar boshqa ta'lim muassasalarida olib boriladi . Umumiy o`rta ta'lim - boshlang`ich ta'lim (I-IV sinflar) va umumiy o`rta ta'lim (I-IX sinflar)ni o`z ichiga oladi. Boshlang`ich ta'lim umumiy o`rta ta'lim olish uchun zarur bo`lgan savodxonlik, bilim va ko`nikma asoslarini shakllantirishga qaratilgandir. Maktabning birinchi sinfiga bolalar olti-yetti yoshidan qabul qilinadi. Umumiy o`rta ta'lim bilimlarning zarur hajmini beradi, mustaqil fikrlash, tashkilotchilik qobiliyati va amaliy tajriba ko`nikmalarini rivojlantiradi, dastlabki tarzda kasbga yo`naltirishga va ta'limning navbatdagi bosqichini tanlashga yordam beradi. www.arxiv.uz O`rta maxsus, kasb-hunar ta'limi olish maqsadida har kim umumiy o`rta ta'lim asosida akademik litseyda yoki kasb-hunar kollejida o`qishning yo`nalishini ixtiyoriy ravishda tanlash huquqiga ega. Akademik litseylar va kasb-hunar kollejlari egallangan kasb-hunar bo`yicha ishlash huquqini beradigan hamda bunday ish yoki ta'limni navbatdagi bosqichda davom ettirish uchun asos bo`ladigan o`rta maxsus, kasb-hunar ta'limi beradi. Akademik litsey o`quvchilarning intellektual qobiliyatlarini jadal o`stirishni, ularning chuqur, tabaqalashtirilgan va kasb-hunarga yo`naltirilgan bilim olishlarini ta'minlaydigan uch yillik o`rta maxsus o`quv yurtidir. Kasb-hunar kolleji o`quvchilarning kasb-hunarga moyilligi, mahorat va malakasini chuqur rivojlantirishni, tanlangan kasblar bo`yicha bir yoki bir necha ixtisos olishni ta'minlaydigan uch yillik o`rta kasb-hunar o`quv yurtidir. Oliy ta'lim - yuqori malakali mutaxassislar tayyorlashni ta'minladi. Oliy ma'lumotli mutaxassislar tayyorlash oliy o`quv yurtlarida (universitetlar, akademiyalar, institutlar va oliy maktabning boshqa ta'lim muassasalarida) o`rta maxsus kasb-hunar ta'limi asosida amalga oshiriladi. Oliy ta'lim ikki bosqichga: davlat tomonidan tasdiqlangan namunadagi oliy ma'lumot to`g`risidagi hujjatlar bilan dalillanuvchi bakalavriat va magistraturaga ega. Bakalavriat oliy ta'lim yo`nalishlaridan biri bo`yicha puxta bilim beradigan, o`qish muddati kamida to`rt yil bo`lgan tayanch oliy ta'limdir. Magistratura aniq mutaxassislik bo`yicha bakalavriat negizida kamida ikki yil davom etadigan oliy ta'limdir. Oliy o`quv yurtidan keyingi ta'lim jamiyatning ilmiy va ilmiy-pedagogik kadrlarga bo`lgan ehtiyojlarini ta'minlashga qaratilgandir. Oliy o`quv yurtidan keyingi ta'lim oliy o`quv yurtlari va ilmiy-tadqiqot muassasalarida (aspirantura, ad'yunktura, doktorantura, mustaqil tadqiqotchilik) olinishi mumkin. Kadrlar malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash - kasb bilimlari va ko`nikmalarini chuqurlashtirish hamda yangilashni ta'minlaydi. www.arxiv.uz Maktabdan tashqari ta'lim . Bolalar va o`smirlarning yakka tartibdagi ehtiyojlarini qondirish, ularning bo`sh vaqti va dam olishini tashkil etish uchun davlat organlari, jamoat birlashmalari, shuningdek boshqa yuridik va jismoniy shaxslar madaniy-estetik, ilmiy, texnikaviy, sport va boshqa yo`nalishlarda maktabdan tashqari ta'lim muassasalarini tashkil etishlari mumkin. Maktabdan tashqari ta'lim muassasalariga bolalar, o`smirlar ijodiyoti saroylari, uylari, klublari va markazlari, bolalar-o`smirlar sport maktablari, san'at maktablari, musiqa maktablari, studiyalar, kutubxonalar, soglomlashtirish muassasalari va boshqa muassasalar kiradi. Davlat oilada ta'lim olishga va mustaqil ravishda ta'lim olishga ko`maklashadi. Bolalarni oilada o`qitish va mustaqil ravishda ta'lim olish tegishli ta'lim muassasalarining dasturlari bo`yicha amalga oshiriladi. Ta'lim oluvchilarga vakolatli davlat muassasalari tomonidan uslubiy, maslahat va boshqa yo`sinda yordam ko`rsatiladi. Yuqoridagilardan ko`rinib turibdiki, ta'lim sohasini tartibga solishda O`zbekiston Respublikasi o`zi tanlagan taraqqiyot yo`lidan kelib chiqib, bozor munosabatlariga asoslangan. Ta'lim to`g`risidagi qonunchilik O`zbekiston Respublikasi fuqarolarining bilim olishga bo`lgan konstitutsiyaviy huquqini amalga oshirishda xizmat qiladi. Ta'lim sohasini tartibga solishda O`zbekiston Respublikasining 1997 yil 29 avgustdagi qonuni 2 bilan tasdiqlangan «Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi» ham katta ahamiyatga egadir. Kadrlar tayyorlash milliy dasturi "Ta'lim to`g`risida"gi O`zbekiston Respublikasi qonunining qoidalariga muvofiq holda tayyorlangan bo`lib, milliy tajribaning tahlili va ta'lim tizimidagi jahon miqyosidagi yutuqlar asosida tayyorlangan hamda yuksak umumiy va kasb-hunar madaniyatiga, ijodiy va ijtimoiy faollikka, ijtimoiy-siyosiy hayotda mustaqil ravishda mo`ljalni to`g`ri ola bilish mahoratiga ega bo`lgan, istiqbol vazifalarini ilgari surish va hal etishga qodir kadrlarning yangi avlodini shakllantirishga yo`naltirilgandir. Dastur kadrlar tayyorlash milliy modelini ro`yobga chiqarishni, har tomonlama kamol topgan, 2 O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi, 1997 №11-12, 295-m. www.arxiv.uz jamiyatda turmushga moslashgan, ta'lim va kasb-hunar dasturlarini ongli ravishda tanlash va keyinchalik puxta o`zlashtirish uchun ijtimoiy-siyosiy, huquqiy, psixologik-pedagogik va boshqa tarzdagi sharoitlarni yaratishni, jamiyat, davlat va oila oldida o`z javobgarligini his etadigan fuqarolarni tarbiyalashni nazarda tutadi. Kadrlar tayyorlash Milliy dasturini ishlab chiqishdan ham asosiy maqsad - bu ta'lim sohasini tubdan isloh qilish, uni o`tmishdan qolgan mafkuraviy qarashlar va sarqitlardan to`la xalos etish, rivojlangan demokratik davlatlar darajasida, yuksak ma'naviy va ahloqiy talablarga javob beruvchi yuqori malakali kadrlar tayyorlash Milliy tizimini yaratishdir. O`zbekiston Respublikasida ta'lim sohasini tartibga solishda 1995 yil 21 dekabrda qabul qilingan «Davlat tili to`g`risida»gi qonun 3 ham ma'lum bir ahamiyatga egadir. Mazkur qonunning 1-moddasiga binoan O`zbekiston Respublikasining davlat tili o`zbek tilidir. O`zbekiston Respublikasida ta'lim sohasini tartibga solishda belgilangan tartibda ishlab chiqilgan Davlat ta'lim standartlari ham muhim ahamiyatga ega. O`zbekiston Respublikasining «Ta'lim to`g`risida»gi qonunning 7-moddasiga binoan Davlat ta'lim standartlari umumiy o`rta, o`rta maxsus, kasb-hunar va oliy ta'lim mazmuniga hamda sifatiga qo`yiladigan talablarni belgilaydi. Davlat ta'lim standartlarini bajarish O`zbekiston Respublikasining barcha ta'lim muassasalari uchun majburiydir. Jumladan, O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2001 yil 16 avgustdagi qarori bilan tasdiqlangan «O`zbekiston Davlat standarti» - davlat, jamiyat va shaxsning, shuningdek mehnat bozori kon'yunkturasi va professional kadrlar tayyorlashning jahon tendensiyalarining amaldagi va istiqboldagi talablariga muvofiq ravishda oliy ta'limning O`zbekiston Respublikasida qabul qilingan yo`nalishlari va mutaxassisliklarini tartibga soladi. Ta'lim tizimini boshqarish quyidagi organlar tomonidan amalga oshiriladi: 1) O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi :  ta'lim sohasida yagona davlat siyosatini amalga oshir adi ; 3 O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi, 1995 №12, 257-m. www.arxiv.uz  ta'lim sohasidagi davlat boshqaruvi organlariga rahbarlik qil adi ;  ta'limni rivojlantirish dasturlarini ishlab chiq adi va amalga oshir adi ;  ta'lim muassasalarini tashkil etish, qayta tashkil etish va tugatish tartibini belgila ydi ;  ta'lim muassasalarini akkreditatsiyadan, pedagog, ilmiy kadrlarni attestatsiyadan o`tkazish tartibini belgila ydi ;  boshqa davlatlarning ta'lim muassasalariga O`zbekiston Respublikasining hududida ta'lim faoliyati bilan shugullanish huquqini beruvchi ruxsatnomalar ber adi ;  qonun hujjatlariga muvofiq xorijiy davlatlarning ta'lim to`g`risidagi hujjatlarini tan olish va hujjatlarning ekvivalent ekanligini qayd etish tartibini belgila ydi ;  davlat ta'lim standartlari tasdiqla ydi ;  davlat tomonidan tasdiqlangan namunadagi ma'lumot to`g`risidagi hujjatlarni tasdiqlash va ularni berish tartibini belgila ydi ;  davlat grantlari miqdori va ta'lim muassasalariga qabul qilish tartibini belgila ydi ;  davlat oliy ta'lim muassasasining rektorlarini tayinla ydi ;  ta'lim oluvchilarni akkreditatsiya qilingan bir ta'lim muassasasidan boshqasiga o`tkazish tartibini belgila ydi ;  qonun hujjatlariga muvofiq boshqa vakolatlar ni amalga oshiradi. 2 ) t a'limni boshqarish bo`yicha maxsus vakolat berilgan davlat organlari :  ta'lim sohasida yagona davlat siyosatini ro`yobga chiqar adi ;  ta'lim muassasalari faoliyatini muvofiqlashtir adi va uslub masalalarida ularga rahbarlik qil adi ;  davlat ta'lim standartlari, mutaxassislarning bilim saviyasi va kasb tayyorgarligiga bo`lgan talablar bajarilishini ta'minla ydi ;  o`qitishning ilgor shakllari va yangi pedagogik texnologiyalarni, ta'limning texnik va axborot vositalarini o`quv jarayoniga joriy et adi ;  o`quv va o`quv-uslibiyat adabiyotlarini nashr etishni tashkil qil adi ; www.arxiv.uz  ta'lim oluvchilarning yakuniy davlat attestatsiyasi va davlat ta'lim muassasalarida eksternat to`g`risidagi nizomlarni tasdiqla ydi ;  davlat oliy ta'lim muassasasining rektorini tayinlash to`g`risida Vazirlar Mahkamasiga takliflar kirit adi ;  pedagog xodimlarni tayyorlashni, ularning malakasini oshirishni va qayta tayyorlashni tashkil et adi ;  qonun hujjatlariga muvofiq boshqa vakolatlar ni amalga oshiradi . 3) m ahalliy davlat hokimiyati organlari :  ta'lim muassasalari faoliyatining mintaqalarni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish ehtiyojlariga muvofiqligini ta'minlaydilar;  ta'lim muassasalarini tashkil etadilar, qayta tashkil etadilar va tugatadilar, (respublika tasarrufida bo`lgan muassasalar bundan mustasno), ularning ustavlarini ro`yxatga oladilar;  o`z hududlaridagi ta'lim muassasalarini vakolat doirasida moliyalash miqdorlarini va imtiyozlarni belgilaydilar;  ta'lim sifati va darajasiga, shuningdek pedagog xodimlarning kasb faoliyatiga bo`lgan davlat talablariga rioya etilishini ta'minlaydilar;  qonun hujjatlariga muvofiq boshqa vakolatlarni ham amalga oshiradilar. Ta'lim muassasasini uning rahbari boshqaradi. Ta'lim muassasalarida qonun hujjatlariga muvofiq faoliyat ko`rsatadigan jamoat boshqaruvi organlari tashkil etilishi mumkin. Ta'lim sohasidagi davlat boshqaruvi organlari nodavlat ta'lim muassasalarida ta'lim to`g`risidagi qonun hujjatlariga rioya etilishini nazorat qiladi. Nodavlat ta'lim muassasalari ta'lim to`g`risidagi qonun hujjatlarini buzgan taqdirda, akkreditatsiya qilgan organlar ularning faoliyatini qonun hujjatlariga muvofiq to`xtatib qo`yishga haqli. Nodavlat ta'lim muassasalariga qabul davlat o`quv yurtlari uchun belgilangan tartibda va muddatlarda amalga oshiriladi. 2 §. Madaniyat va sport sohasini boshqarish www.arxiv.uz O`zbekiston Respublikasida madaniyat va sport sohasini boshqaruvchi organlar tizimiga: O`zbekiston Respublikasi Madaniyat va sport ishlari vazirligi, «O`zbekkino» Milliy Agentligi, O`zbekiston Respublikasi Teleradiokompaniyasi, O`zbekiston Respublikasi Matbuot va axborot agentligi va O`zbekiston Milliy axborot agentligi kiradi. O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2004 yil 27 sentabrda Farmoni bilan madaniyat va sportni rivojlantirish muammolarini kompleks tarzda hal etish, jismonan sog`lom, ma'naviy jihatdan boy va barkamol shaxslarni tarbiyalash uchun shart - sharoitlar yaratish, sog`lom turmush tarzi va sportga muhabbat tuyg`usini singdirish, aholining madaniy va estetik talab-ehtiyojlarini yanada to`laroq qondirish, shuningdek madaniyat va sport sohasini boshqarishni takomillashtirish, bu sohada davlat siyosatini amalga oshirishni muvofiqlashtirish darajasini ko`tarish maqsadida O`zbekiston Respublikasi Madaniyat ishlari vazirligi hamda O`zbekiston Respublikasi Davlat jismoniy tarbiya va sport qo`mitasi tugatilib, ularning negizida O`zbekiston Respublikasi Madaniyat va sport ishlari vazirligi tashkil qilindi . Mazkur Farmonga binoan O`zbekiston Respublikasi Madaniyat va sport ishlari vazirligi faoliyatining asosiy vazifalari hamda yo`nalishlari etib quyidagilar belgilandi:  madaniyat va ommaviy sport sohasida yagona davlat siyosatini amalga oshirish, xalqning boy madaniy merosini qayta tiklash, asrlar mobaynida shakllangan yuksak ma'naviyatni, xalq an'analari va urf-odatlarini har tomonlama rivojlantirish, jismonan sog`lom, ma'naviy jihatdan boy va uyg`un kamol topgan shaxslarni voyaga yetkazish borasidagi kompleks chora-tadbirlarni amalga oshirish;  milliy istiqlol g`oyasidan, O`zbekiston xalqining madaniy va ma'naviy-axloqiy an'analaridan kelib chiqqan holda aholi o`rtasida madaniy-ma'rifiy, fizkultura- sog`lomlashtirish va ommaviy sport ishlarini amalga oshirish, odamlarning madaniy va estetik ehtiyojlarini yanada to`laroq qondirish; www.arxiv.uz  teatr, musiqa, xoreografiya, tasviriy san'at, sirk, xalq amaliy va estrada san'atini yanada rivojlantirish, ularning g`oyaviy-badiiy va ma'naviy saviyasini oshirish, xalq tarixining eng yorqin sahifalarini va uning hozirgi hayotini, mamlakatning erkin demokratik taraqqiyotini yoritib beradigan asarlar yaratishda ijodiy jamoalarga har tomonlama yordam ko`rsatish;  madaniy-ommaviy va bayram tadbirlarining chuqur g`oyaviy mazmun bilan boyitilishini ta'minlash, respublikaning ijodiy uyushmalari va jamoat tashkilotlari bilan yaqin hamkorlikni yo`lga qo`yish, ijodkor yoshlarni har tomonlama qo`llab-quvvatlash, ularning o`z talant va iste'dodlarini to`la namoyon etishlari uchun zarur shart-sharoitlar yaratish;  jismoniy tarbiya va ommaviy sportni rivojlantirish, aholini, birinchi navbatda yoshlar va bolalarni sport bilan shug`ullanishi zarurligini anglash ruhida tarbiyalash, sog`lom turmush tarzi va sportga muhabbat ishtiyoqini singdirish, yoshlarni mehnatga va respublika qurolli kuchlarida xizmat qilishga tayyorlash;  Olimpiya o`yinlarida, jahon va Osiyo chempionatlarida, xalqaro musobaqalarda O`zbekiston sharafini munosib himoya qiladigan va yuqori sport natijalariga erisha oladigan yuksak mahoratli sportchilarni tayyorlash maqsadida olimpiya zahirasi muassasalarini qo`llab-quvvatlash va zarur shart-sharoitlarni yaratish, jumladan, ularning moddiy-texnika bazasini mustahkamlash;  xalq o`yinlari, milliy sport turlari bo`yicha musobaqalar tashkil qilish va o`tkazish;  turar joylar va mahallalarda madaniy-ma'rifiy faoliyatni, aholini madaniy va jismoniy jihatdan tarbiyalashni tashkil qilishda, fizkultura sog`lomlashtirish va ommaviy sport ishlarini o`tkazishda davlat va jamoat tashkilotlari, o`quv yurtlari mahalliy hokimiyat organlari bilan faol hamkorlik qilish va ularga yordam ko`rsatish;  davlatlararo va xalqaro madaniy hamda sport aloqalarini kengaytirish va mustahkamlash, konferensiya, ko`rgazma va sport musobaqalari o`tkazish, madaniyat, san'at va sport sohasiga xorijiy investitsiya va grantlarni jalb etish borasidagi ishlarni tashkil etish; www.arxiv.uz  madaniy-ma'rifiy va sport-sog`lomlashtirish muassasalari, obyekt va inshootlarning moddiy-texnika bazasini rivojlantirish hamda mustahkamlash, ulardan imkoniyat darajasida to`la va samarali foydalanishni ta'minlash;  madaniyat va sport sohasida kadrlar tayyorlash va qayta tayyorlashni tashkil qilish, respublika madaniy-ma'rifiy va sport-sog`lomlashtirish muassasalari, o`quv yurtlarini yuqori malakali kadrlar bilan ta'minlash;  professional, xalq va havaskorlik ijodiyotini, ommaviy sport jismoniy tarbiyani, ommabop madaniy-ma'rifiy va sport dasturlarini keng ko`lamda targ`ib qilish, shuningdek madaniyat va sport sohasida ommabop adabiyotlarni chop etish hamda video va kino materiallar chiqarish. Kino-video faoliyati . 2004 yil 16 martda O`zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni 4 bilan mamlakatimizda erkin demokratik jamiyat barpo etish yo`lida amalga oshirilayotgan o`zgarish va yutuqlarni, milliy istiqlol g`oyasining mazmun-mohiyatini kino san'ati vositasida badiiy aks ettirish, kinematografiya sohasining xalqimiz hayotidagi, ayniqsa, yoshlar tarbiyasidagi o`rni va ta'sirini kuchaytirish, g`oyaviy-badiiy saviyasini oshirish, uni hozirgi zamon talablari asosida yanada takomillashtirish maqsadida "O`zbekkino" Davlat- aksionerlik kompaniyasi «O`zbekkino» Milliy agentligi etib qayta tashkil etildi. Ushbu agentlik kino san'ati, kino-video faoliyatni amalga oshirish sohalaridagi vazifalarni hal etishga vakolatli bo`lgan davlat boshqaruv organi hisoblanadi va u o`z faoliyatida Vazirlar Mahkamasiga hisobot beradi. Agentlikning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:  kino san'atining milliy madaniyatni rivojlantirish, jamiyat ma'naviy hayotini yuksaltirishdagi o`rni va ahamiyatini hisobga olgan holda, bu sohani umumbashariy va milliy qadriyatlar uyg`unligi asosida taraqqiy ettirishning ustuvor yo`nalishlarini ishlab chiqish;  kino san'atida, kino-videofaoliyat sohasida davlat siyosatini amalga oshirish; 4 "O`zbekiston Respublikasi q onun h ujjatlari to`plami", 2004 yil, 11-son, 126-modda. www.arxiv.uz  kinematografiya sohasida faoliyat ko`rsatayotgan, mulkchilik shaklidan qat'i nazar, korxona va kinostudiyalarni, ijodiy jamoalarni qo`llab-quvvatlash, ularning manfaatlarini himoya qilish, tadbirkorlik va raqobat muhitini rivojlantirish uchun qulay shart-sharoitlar yaratish;  milliy kino san'atining eng yaxshi an'analarini izchil davom ettirish va boyitish maqsadida iqtidorli yosh kinematografchilarni tarbiyalash, ularning ijodiy imkoniyatlarini ro`yobga chiqarishga ko`maklashish;  O`zbekiston Respublikasi Davlat filmlar fondi faoliyatini bugungi kun talablari negizida tashkil etish;  kinofilmlar yaratish va ularni namoyish etish tizimini tanlovlar tashkil etish orqali takomillashtirish va qayta texnik jihozlash, aholiga kino-videoxizmat ko`rsatish darajasini oshirish;  mualliflik huquqlari himoyalangan kino va video mahsulotlarini noqonuniy ravishda respublika hududiga olib kirishga, ulardan foydalanish, ijaraga berish va tarqatishga qarshi zarur choralar ko`rish;  import va eksport qilinadigan kino va video mahsulotlariga ekspert bahosi berilishini amalga oshirish, respublika hududida kino va videofilmlar ko`rsatish va ulardan texnik jihatdan foydalanishning qoidalarini belgilash;  kinematografiya sohasida xalqaro hamkorlikni rivojlantirish, milliy kino mahsulotlarini jahon bozoriga olib chiqish, xorijiy kino ishlab chiqaruvchi tashkilot va kinoijodkorlar bilan aloqalarni kengaytirish, milliy kino san'atini xalqaro kinofestivallarda namoyish etish. Agentlik o`ziga yuklangan vazifalar va funksiyalarni bevosita, shuningdek, o`z hududiy tuzilmalari hamda o`z tizimidagi tashkilotlar orqali hal qiladi. Agentlikni qonun hujjatlarida belgilangan tartibda lavozimga tayinlanadigan va lavozimdan ozod qilinadigan bosh direktor boshqaradi. Bosh direktorning ikki nafar o`rinbosari, shu jumladan, bir nafar birinchi o`rinbosari bo`ladi. Bosh direktor o`z maqomiga ko`ra vazirga, bosh direktorning birinchi o`rinbosari va o`rinbosari tegishli ravishda vazirning birinchi o`rinbosari va o`rinbosariga tenglashtiriladi. www.arxiv.uz Agentlikda bosh direktor (Hay'at raisi), bosh direktor o`rinbosarlari (lavozimiga ko`ra) va agentlikning boshqa rahbar xodimlari kiradigan 7 kishi tarkibidagi Hay'at tuziladi. Hay'atning shaxsiy tarkibi bosh direktorning tavsiyasiga ko`ra O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlanadi. Agentlik Hay'ati o`zining muntazam o`tkaziladigan majlislarida agentlik faoliyatining asosiy masalalarini ko`rib chiqadi, agentlikning tarkibiy va hududiy bo`limlari va boshqa o`ziga qarashli organlar va muassasalar rahbarlarining hisobotini tinglaydi, agentlik faoliyatiga doir muhim buyruqlar va boshqa hujjatlar loyihalarini muhokama qiladi. Hay'at uning majlisida a'zolarining yarmidan ko`pi ishtirok etganda vakolatli hisoblanadi. Ko`rib chiqilayotgan masalalar bo`yicha qarorlar oddiy ko`pchilik ovoz bilan qabul qilinadi. Ovoz berish natijalari teng bo`lgan holatda, Bosh direktorning ovozi hal etuvchi hisoblanadi. Hay'atda qabul qilingan hujjatlar Hay'at qarorlari bilan tasdiqlanadi hamda bosh direktorning buyruqlari orqali amalga oshiriladi. Matbuot va axborot . O`zbekiston Respublikasida matbuot va axborot- ommaviy vositalari, axborotlar almashish, matbuot, noshirlik, matbaachilik faoliyati va davriy nashrlarni tarqatish sohasidagi davlat siyosatini ishlab chiqish va amalga oshirish O`zbekiston Respublikasi matbuot va axborot a gentligi tomonidan amalga oshiriladi. Ushbu agentlik O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2002 yil 3 iyuldagi «Matbuot va axborot sohasida boshqaruvni takomillashtirish to`g`risida»gi Farmoni bilan O`zbekiston Respublikasi Davlat matbuot qo`mitasi o`rniga tashkil etildi. Quyidagilar Agentlikning asosiy vazifalari hisoblanadi:  ommaviy axborot vositalarining mustaqil faoliyatni amalga oshirishga bo`lgan konstitutsiyaviy huquqlariga va tegishli qonun hujjatlariga, so`z va matbuot erkinligi kafolatlariga so`zsiz rioya qilinishi monitoringini olib borish;  respublika fuqarolarining axborotlar olishga bo`lgan ehtiyojini yanada to`liq qondirish, aholining, eng avvalo, o`sib kelayotgan avlodning ta'lim, ma'naviy va madaniy darajasini oshirish, ularni milliy mustaqillik g`oyalari ruhida www.arxiv.uz tarbiyalash maqsadida ommaviy axborot vositalarini, noshirlik ishlarini va matbaachilikni keng rivojlantirishga ko`maklashish;  noshirlik va matbaachilik faoliyati, ommaviy axborot vositalari, davriy nashrlarni tarqatish, shu jumladan ko`rsatib o`tilgan faoliyat turlarini ro`yxatdan o`tkazish sohasidagi davlat siyosatini amalga oshirish;  nashriyotlar, ommaviy axborot vositalari, televideniye, radioeshittirish va respublika axborot bozorining boshqa qatnashchilari tomonidan axborot sohasida amaldagi qonun hujjatlariga rioya etilishi yuzasidan monitoringni amalga oshirish;  respublika fuqarolari va yuridik shaxslarining axborotlarni tayyorlash, tarqatish, ulardan foydalanish sohasidagi huquqlari va manfaatlarining himoya qilinishini ta'minlash;  noshirlik faoliyatini litsenziyalashni tashkil etish; mulkchilik shakllaridan qat'i nazar, ommaviy axborot vositalari uchun axborot bozorida teng shart- sharoitlarni ta'minlash tadbirlarini ishlab chiqish;  noshirlik va matbaachilik faoliyati, davriy nashrlarni tarqatish sohasida yagona texnika siyosatini o`tkazish;  reklamalar tayyorlash, shuningdek ularni ommaviy axborot vositalari orqali tarqatish sohasida davlat siyosatini ishlab chiqish va amalga oshirishda qatnashish;  noshirlik-matbaachilik faoliyatining ishlab chiqarish-texnikaviy bazasini rivojlantirish va zamonaviylashtirish, standartlash va sertifikatlash sohasidagi chora-tadbirlarni ishlab chiqish va amalga oshirish. Agentlik o`z vakolatlari doirasida vazirliklar, davlat qo`mitalari, idoralar, mahalliy davlat hokimiyati organlari, korxonalar, muassasalar, tashkilotlar, mansabdor shaxslar va fuqarolar uchun majburiy bo`lgan normativ-huquqiy hujjatlar chiqarishga haqlidir. Agentlik o`ziga yuklangan vazifalarning samarali bajarilishi uchun javob beradi. www.arxiv.uz O`zbekiston matbuot va axborot agentligining ommaviy axborot vositalarini senzura qilishi, materiallarni tahrir qilishi va ommaviy axborot vositalari faoliyatiga boshqa har qanday shaklda noqonuniy aralashishi qat'iyan taqiqlanadi. Agentlikka qonun hujjatlarida belgilangan tartibda lavozimga tayinlanadigan va lavozimdan ozod qilinadigan bosh direktor boshchilik qiladi. Bosh direktorning uch nafar o`rinbosari, shu jumladan bir nafar birinchi o`rinbosari bo`ladi. Bosh direktor maqomiga ko`ra vazirga, bosh direktorning birinchi o`rinbosari - vazirning birinchi o`rinbosariga, Bosh direktor o`rinbosarlari - vazir o`rinbosarlariga tenglashtiriladi. Agentlikda tarkibiga Bosh direktor (hay'at raisi) va Bosh direktorning o`rinbosarlari (lavozimiga ko`ra), ommaviy axborot vositalari va ommaviy kommunikatsiyalar, matbuot, nashriyotlar va matbaa sohasidagi boshqa rahbar xodimlar, shuningdek Bosh direktorning tavsiyasi bo`yicha boshqa shaxslar kiradigan 7 kishidan iborat hay'at tashkil etiladi. Hay'at qarorlari, qoidaga ko`ra, Bosh direktor buyruqlari bilan amalga oshiriladi. Bosh direktor bilan hay'at a'zolari o`rtasida kelishmovchilik kelib chiqqan taqdirda bosh direktor uzil-kesil qaror qabul qiladi hamda paydo bo`lgan kelishmovchiliklar to`g`risida O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasiga axborot beradi. Hay'at a'zolari ham o`z fikrini O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasiga ma'lum qilishlari mumkin. www.arxiv.uz Televideniye va radio . 1996 yil 7 mayda O ` zbekiston Respublikasi Prezidentining « O ` zbekistonning ijtimoiy taraqqiyotida televideniye va radioning rolini oshirish chora - tadbirlari to ` g ` risida » gi Farmoni 5 bilan demokratiyaning , konstitutsiyaviy taraqqiyotni ta ' minlashning , qonunchilikka rioya etishning , inson huquqlari va qadr - qimmatini himoya qilishning g ` oyat muhim muassasasi sifatida teleradioeshittirishni yanada rivojlantirish , shuningdek uning respublikadagi tub iqtisodiy , siyosiy va ijtimoiy islohotlarni amalga oshirishga ta ' sirini kuchaytirish maqsadida O ` zbekiston Davlat teleradioeshittirish kompaniyasi joylarda hududiy bo ` linmalariga ega bo ` lgan O ` zbekiston Teleradiokompaniyasi ( O ` zteleradio ) ga o ` zgartirildi . O`zbekiston Teleradiokompaniyasi Davlat teleradioeshittirish kompaniyasining huquqiy vorisi, O`zbekistonda teleradioeshittirish sohasidagi muvofiqlashtiruvchi organ hisoblanadi va o`z faoliyati to`g`risida Vazirlar Mahkamasiga hisobot berib boradi; jamoatchilikning ommaviy axborotga bo`lgan ehtiyojlarini qondirish maqsadida mahsulot ishlab chiqarish, ishlarni bajarish va xizmatlar ko`rsatish uchun tashkil etilgan yuridik shaxs huquqlariga ega bo`lgan xo`jalik yurituvchi mustaqil subyekt hisoblanadi hamda ommaviy axborot vositalarining muassisi, tahririyati, tarqatuvchisi va noshiri huquqlariga egadir. Quyidagilar Teleradiokompaniyaning asosiy vazifalari va faoliyatining yo`nalishlari hisoblanadi:  axborotlarning mafkuradan mutlaqo xoli bo`lishini nazarda tutgan holda, aholi hamda jamiyatning xolisona, haqqoniy va xilma-xil axborotlarga bo`lgan ehtiyojlarini o`rganish va qoniqtirish;  mamlakat aholisini, shuningdek chet el jamoatchiligini O`zbekistonning siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy-madaniy hayotida sodir bo`layotgan o`zgarishlar to`g`risida keng xabardor qilish;  mustaqil davlatni rivojlantirish va mustahkamlashga jamoatchilik ta'sirining ortib borishini ta'minlash, turli ijtimoiy tabaqalar, siyosiy partiyalar va 5 O`zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmonlari. 1995-1999. T., Adolat, 2000 . www.arxiv.uz harakatlarni zamonaviy madaniyatli jamiyat barpo etishning dolzarb muammolarini oshkora va amaliy muhokama qilishga faol jalb etish;  mamlakatda konstitutsiyaviy normalar va qonunchilikni chuqur tushuntirish, ularni ro`yobga chiqarishga va huquqiy jamiyatni barpo etishga har tomonlama ko`maklashish;  jamoatchilik fikrining xilma-xilligini aks ettirish, insonning O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida mustahkamlangan e'tiqodlar va inson qadr- qimmati, uning huquq va erkinliklari hurmat qilinishini ta'minlash;  respublika ichkarisida va uning tashqarisida teleradioeshittirishlarni yuksak darajadagi odob, aniqlik va haqqoniyat mezonlari asosida tashkil qilish hamda axborotlarni tarqatish. Shafqatsizlikni targ`ib qiladigan, inson qadr-qimmatini tahqirlaydigan yoki odamlarni ularning dini, milliy va madaniy belgilariga qarab haqoratlash sifatida talqin etilishi mumkin bo`lgan materiallardan foydalanishga yo`l qo`ymaslik;  aholini fuqarolik jamiyati qurilishiga faol jalb etish, odamlarni umuminsoniy demokratik qadriyatlar va milliy merosni hurmat qilish, millatlararo totuvlik va do`stlik ruhida tarbiyalash, yosh avlodda yuksak ma'naviy fazilatlarni, Vatanga mehr-muhabbat va sadoqatni shakllantirish;  erkin bunyodkorlik mehnati va tadbirkorlik tajribasini faol targ`ib etish, ijtimoiy sohaga yo`naltirilgan bozor iqtisodiyoti vazifalarini ro`yobga chiqarish borasidagi eng maqbul va muqobil yo`llarni izlab topishni rag`batlantirish;  teleradioeshittirish sohasida kadrlarni tayyorlash, qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish, zamonaviy texnika bilan jihozlash hamda ko`rsatuv va eshittirishlarning ilg`or texnologiyalariga o`tish yo`li bilan dasturlarning kasb mahorati darajasi va sifatini oshirish, ularning janr jihatdan xilma-xilligini ta'minlash;  hududiy teleradioeshittirish bo`linmalariga amaliy yordam berish va ularning faoliyatini muvofiqlashtirib borish; www.arxiv.uz  yetakchi xorijiy teleradiokompaniyalar bilan ijodiy hamkorlik qilish, O`zbekistonda ularning filiallari hamda vakolatxonalari ochilishiga faol ko`maklashish. O`zbekiston Teleradikompaniyasi rais tomonidan boshqariladi. Raisning to`rt nafar o`rinbosari, shu jumladan bir nafar birinchi o`rinbosari bo`ladi. 3 §. Sog`liqni saqlash sohasini boshqarish O`zbekiston Respublikasida sog`liqni saqlash sohasini tartibga soluvchi qonunchilikning asosini 1996 yil 29 avgustda qabul qilingan «Fuqarolar sog`lig`ini saqlash to`g`risida»gi O`zbekiston Respublikasi qonuni tashkil etadi. Mazkur qonun asosiy vazifalari bo`lib:  fuqarolarning sog`liqni saqlashga doir huquqlari davlat tomonidan kafolatlanishini ta'minlash;  fuqarolarning sog`lom turmush tarzini shakllantirish;  davlat organlari, korxonalar, muassasalar, tashkilotlar, jamoat birlashmalarining fuqarolar sog`lig`ini saqlash sohasidagi faoliyatini huquqiy jihatdan tartibga solish hisoblanadi. O`zbekiston Respublikasida fuqarolarning sog`lig`ini saqlash - sog`liqni saqlash sohasida inson huquqlariga rioya qilinishi; aholining barcha qatlamlari tibbiy yordamdan bahramand bo`la olishi; profilaktika chora-tadbirlarining ustunligi; sog`lig`ini yo`qotgan taqdirda fuqarolarning ijtimoiy himoya qilinishi; tibbiyot fanining amaliyot bilan birligi kabi asosiy tamoyillarga asoslanib amalga oshiriladi. O`zbekiston Respublikasida sog`liqni saqlashning davlat, xususiy va boshqa tizimlari yig`indisidan iborat yagona sog`liqni saqlash tizimi amal qiladi. O`zbekiston Respublikasi fuqarolari sog`liqni saqlash borasida daxlsiz huquqqa egadirlar. Davlat yoshi, jinsi, irqi, millati, tili, dinga munosabati, ijtimoiy kelib chiqishi, e'tiqodi, shaxsiy va ijtimoiy mavqeidan qat'i nazar fuqarolarning www.arxiv.uz sog`lig`i saqlanishini ta'minlaydi. Davlat fuqarolarda kasalliklarning har qanday shakllari borligidan qat'i nazar, ularning kamsitishlardan himoya qilinishini kafolatlaydi. Sog`liqni saqlash sohasida O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi :  sog`liqni saqlash sohasida inson huquqlari himoya qilinishini; fuqarolar sog`lig`ini saqlash sohasidagi davlat siyosatini;  sog`liqni saqlash va tibbiyot fanini rivojlantirish dasturlari tasdiqlanishi va mablag` bilan ta'minlanishini;  sog`liqni saqlash davlat tizimini boshqarishni;  sanitariya-epidemiologiya xotirjamligini ta'minlash ustidan nazoratni;  favqulodda vaziyatlarda odamlarning hayotini saqlab qolish va ularning sog`lig`ini muhofaza etish chora-tadbirlari ko`rilishini, fuqarolarni favqulodda vaziyat zonasidagi ahvol va ko`rilayotgan chora-tadbirlardan xabardor qilishni;  fuqarolar sog`lig`ini saqlash sohasida statistika hisobi va hisobotning yagona tizimi o`rnatilishini;  O`zbekiston Respublikasi fuqarolari tibbiy sug`urtasining tayanch dasturlarini tasdiqlashni;  fuqarolarning ayrim guruhlariga tibbiy yordam ko`rsatishda va ularni dori- darmon bilan ta'minlashda imtiyozlar belgilashni;  davlat boshqaruv organlari, xo`jalik yurituvchi subyektlarning fuqarolar sog`lig`ini saqlash sohasidagi, oilani, onalik va bolalikni muhofaza qilish borasidagi faoliyatlarini muvofiqlashtirib borishni va nazorat qilib turishni;  qonun hujjatlariga muvofiq boshqa vakolatlarni amalga oshiradi. Mahalliy davlat hokimiyati organlari ning sog`liqni saqlash sohasidagi vakolatlariga quyidagilar kiradi:  sog`liqni saqlash sohasida inson huquqlarini himoya qilish;  fuqarolar sog`lig`ini saqlash sohasidagi qonun hujjatlari bajarilishini ta'minlash;  sog`liqni saqlash tizimining boshqaruv organlarini shakllantirish, uning muassasalari tarmog`ini rivojlantirish; www.arxiv.uz  birlamchi tibbiy-sanitariya va tibbiy-ijtimoiy yordamni tashkil etish, ulardan hammaning bahramand bo`la olishini ta'minlash, tibbiy yordam sifatining klinik-statistik standartlariga rioya etilishini nazorat qilish, tasarrufdagi hududda fuqarolarni dori-darmonlar va tibbiyot mahsulotlari bilan ta'minlash;  sog`liqni saqlash xarajatlarini moliyaviy ta'minlashning o`z manbalarini shakllantirish;  fuqarolarning sanitariya-epidemiologiya jihatidan xotirjamligini ta'minlash, profilaktika, sanitariya-gigiyena, epidemiyaga qarshi va tabiatni muhofaza qilish tadbirlarini amalga oshirish;  atrof muhitni muhofaza etish va ekologik xavfsizlikni ta'minlash;  favqulodda vaziyatlarda odamlarning hayotini saqlab qolish va ularning sog`lig`ini muhofaza etish chora-tadbirlarini ko`rish, fuqarolarni favqulodda vaziyat zonasidagi ahvol va ko`rilayotgan chora-tadbirlardan xabardor qilish;  muvofiqlashtirish hamda nazorat qilish, sog`liqni saqlash muassasalarida ko`rsatilayotgan tibbiy-ijtimoiy yordam sifatini nazorat qilib borish;  nogironlar va tibbiy-ijtimoiy himoyaga muhtoj shaxslarning kuch-quvvatini tiklaydigan muassasalar tashkil etish va ular faoliyatini ta'minlash;  oilani, onalik va bolalikni muhofaza qilish chora-tadbirlarini amalga oshirish;  fuqarolarga sanitariya-gigiyena va ekologiya ta'limi berishni tashkil etish;  sog`liqni saqlashning xususiy va boshqa xil tizimlarini rivojlantirishni rag`batlantiruvchi sharoitlar yaratish;  qonun hujjatlariga muvofiq boshqa vakolatlarni amalga oshirish. Davlat sog`liqni saqlash tizimiga O`zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligi, Qoraqalpog`iston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligi, viloyatlar, Toshkent shahar sog`liqni saqlashni boshqarish organlari, ularning shahar va tuman bo`linmalari hamda ularga bo`ysunuvchi sog`liqni saqlash korxona, muassasa va tashkilotlari kiradi. Davlat sog`liqni saqlash sohasi ga O`zbekiston Respublikasi S og`liqni saqlash vazirligi umumiy rahbarlikni amalga oshiradi. O`zbekiston Respublikasi Prezidentining "O`zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash tizimini isloh qilish www.arxiv.uz davlat dasturi to`g`risida"gi 1998 yil 10 noyabrdagi Farmon 6 i hamda O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999 yil 14 yanvardagi «O`zbekiston Respublikasi sog`liqni saqlash tizimida boshqarishni takomillashtirish to`g`risida»gi qaroriga binoan O`zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligi va uning joylardagi organlarining asosiy vazifalari etib quyidagilar belgilandi :  aholi salomatligini saqlash va yaxshilashni , sog ` lom avlodni tarbiyalash uchun shart - sharoitlarni shakllantirishni , profilaktik sog ` liqni saqlashni rivojlantirishni , sog ` lom turmush tarzini keng ommalashtirishni ta ' minlovchi davlat siyosatini amalga oshirish ;  fuqarolarning aholiga tibbiy-sanitariya xizmati ko`rsatishning davlat tomonidan kafolatlangan darajasida va sifatda malakali tibbiy xizmat olishga bo`lgan konstitutsiyaviy huquqlariga rioya etilishini, aholining ko`rsatiladigan tibbiy xizmatlarning barcha turlaridan teng bahramand bo`lishini ta'minlash;  sog`liqni saqlash tizimini isloh qilish konsepsiyasini amalga oshirish, sog`liqni saqlashning nodavlat sektorini, xususiy vrachlik amaliyotini rivojlantirish va tibbiy xizmatlar bozorini tashkil etish;  tarmoqni isloh qilishning me'yoriy-huquqiy negizini yaratish, sog`liqni saqlashni rivojlantirish bo`yicha maqsadli dasturlarni ro`yobga chiqarish uchun shart-sharoitlarni ishlab chiqish va yaratish;  sog`liqni saqlashni boshqarishning barcha darajalarida aholiga favqulodda shoshilinch tibbiy yordam ko`rsatish tizimini tashkil etish va mustahkamlash;  mamlakatimiz tajribasini va eng yaxshi jahon yutuqlarini uyg`unlashtirish asosida tibbiyot fanini rivojlantirish strategiyasini va prognozlashni ishlab chiqish, ilmiy-tibbiy tadqiqotlar samaradorligini oshirish, fan, texnika va ilg`or tajriba yutuqlarini sog`liqni saqlash amaliyotiga joriy qilish;  aholi salomatligini muhofaza qilishga yo`naltiriladigan budjet mablag`laridan foydalanish samaradorligini oshirish, sog`liqni saqlashning maqsadli dasturlarini mablag` bilan ta'minlash va uning moddiy-texnika bazasini mustahkamlash uchun budjetdan tashqari mablag`larni, xorijiy investitsiyalarni 6 O`zbekiston Respublikasi Prezidentining farmonlari. 1995-1999. № 4. T., Adolat, 2000 y. www.arxiv.uz va xalqaro tashkilotlar mablag`larini jalb etish davolash-profilaktika muassasalarini o`zini-o`zi mablag` bilan ta'minlashga bosqichma-bosqich o`tkazishni ta'minlash, tibbiy sug`urtani ishlab chiqish va joriy etish;  sog`liqni saqlash, shu jumladan tibbiy yordam sohasida normativlar va standartlar tizimini yaratish, dori-darmonlar, tibbiyot buyumlari ishlab chiqarish va ulardan foydalanish hamda ularga rioya etishni nazorat qilish;  aholini sanitariya-epidemiologiya jihatidan salomatligini hamda manfaatdor organlar bilan birgalikda respublika hududini karantin va o`ta xavfli infeksiyalardan muhofaza qilishni ta'minlash;  oliy va o`rta tibbiy ta'lim tizimini, xalqaro aloqalarni rivojlantirish hamda sog`liqni saqlash sohasida chet el tajribasidan jahon standartlaridan foydalanish;  iste'molchilarning huquqlari va manfaatlarini himoya qilish uchun jamoatchilikni jalb etish. O`zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligi sog`liqni saqlash davlat boshqaruvi markaziy organi hisoblanadi va u o`z faoliyatida O`zbekiston Respublikasi Vazirlar M a hkamasiga bo`ysunadi. Vazirlikka O`zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni bilan lavozimga tayinlanadigan va lavozimdan ozod etiladigan, keyinchalik O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga tasdiqlash uchun taqdim etiladigan Vazir boshchilik qiladi. Vazir Vazirlikka yuklangan vazifalar bajarilishi va uning o`z funksiyalarini amalga oshirishi uchun shaxsan javob beradi. Vazirning O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan lavozimga tayinlanadigan va lavozimdan ozod etiladigan birinchi o`rinbosari va o`rinbosarlari bo`ladi. Vazirlikda Vazir - hay'at raisi, lavozimiga ko`ra vazir o`rinbosarlari, shuningdek Vazirlik va uning tizimining boshqa rahbaridan iborat tarkibda Hay'at tashkil etiladi. Vazirlik hay'ati a'zolari O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlanadi, lavozimiga ko`ra uning tarkibiga kiradigan shaxslar bundan mustasno. Hay'at maslahat organi hisoblanadi hamda o`z majlislarida sog`liqni saqlashni rivojlantirishning va Vazirlik, sog`liqni saqlash korxonalari, muassasalari www.arxiv.uz va tashkilotlari faoliyatining, kadrlar tanlash va ularni joy - joyiga qo`yish, muhim buyruqlar va yo`riqnomalar loyihalarini tayyorlash, qabul qilingan qarorlar bajarilishini tekshirishning asosiy masalalarini ko`rib chiqadi, Vazirlik tarkibiy bo`linmalari rahbarlarining, sog`liqni saqlash organlari hamda o`quv yurtlari va boshqa muassasalar rahbarlarining axborotlarini eshitadi. Hay'at qarori Vazirning buyrug`i bilan amalga oshiriladi. Vazir bilan hay'at a'zolari o`rtasida anglashilmovchiliklar kelib chiqqan taqdirda vazir paydo bo`lgan anglashilmovchiliklar to`g`risida Vazirlar Mahkamasiga axborot bergan holda mustaqil ravishda qaror qabul qiladi. Hay'at a'zolari ham o`z fikrini O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasiga ma'lum qilishlari mumkin. Sog`liqni saqlash muammolarini ilmiy tahlil qilish uchun Vazirlikda ilmiy tibbiyot kengashi tashkil etiladi. Kengash tarkibiga yetakchi olimlar va yuqori malakali mutaxassislar kiradi. Ilmiy tibbiyot kengashi tarkibi va uning to`g`risidagi nizom Vazir tomonidan tasdiqlanadi. Sog`liqni saqlash sohasida davlat nazorati . Ushbu faoliyat O`zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligining Nazorat inspeksiyasi tomonidan amalga oshiriladi. Nazorat inspeksiyasi O`zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligida tashkil etiladi va bevosita O`zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vaziriga bo`ysunadi. Quyidagilar Nazorat inspeksiyasining asosiy vazifalari hisoblanadi:  sog`liqni saqlash organlari, mulkchilik shakllaridan va mablag` bilan ta'minlanish manbalaridan qat'i nazar, profilaktika va sanitariya muassasalari tomonidan aholi salomatligini muhofaza qilishni ta'minlash masalalari bo`yicha qonunchilik va normativ hujjatlarga rioya qilinishi ustidan nazoratni amalga oshirish;  davolash-profilaktika muassasalari boshqaruv organlarining mansabdor shaxslari va xodimlari tomonidan korrupsiya hamda suiiste'molchiliklarning oldini olish chora-tadbirlarini ko`rish;  budjetdan jalb etilgan mablag`lar bilan ta'minlanadigan davolash-profilaktika muassasalarida dori-darmonlar va tibbiyot vositalarini xarid qilish, sotish www.arxiv.uz hamda ulardan belgilaigan maqsadda foydalanish ustidan nazoratni tashkil qilish;  amaldagi qonunchilikni buzishayotgan sog`liqni saqlash tizimi xodimlarini ma'muriy va jinoiy javobgarlikka tortish to`g`risida belgilangan tartibda takliflar kiritish. O`zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligining Nazorat inspeksiyasi tarkibi belgilab qo`yiladi hamda oliy yuridik, tibbiy, farmatsevtik va iqtisodiy ma'lumotga ega bo`lgan yuqori malakali mutaxassislar bilan butlanadi. Nazorat inspeksiyasini O`zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vaziri tayinlaydigan boshliq boshqaradi. Nazorat inspeksiyasi xodimlari inspeksiya boshlig`ining taqdimnomasiga binoan O`zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vaziri tomonidan lavozimga tayinlanadi va lavozimdan ozod qilinadi. O`zbekiston Respublikasi sog`liqni saqlash sohasida davlat sanitariya nazorati ham katta ahamiyatga egadir. Davlat sanitariya nazorati O`zbekiston Respublikasining 1992 yil 3 iyulda qabul qilingan «Davlat sanitariya nazorati t o`g` risida» gi qonuni 7 bilan tartibga solinadi. Mazkur qonun sanitariya-epidemiya masalalarida aholining hotirjamligini va radiatsiya xavfsizligini ta'minlash sohasidagi ijtimoiy munosabatlarni tartibga soladi, odamning qulay atrof-muhitga ega bo`lish huquqini hamda u bilan bog`liq boshqa huquqlarini va ularni amalga oshirish kafolatlarini mustahkamlaydi. Davlat sanitariya nazorati deganda - sanitariya qonun hujjatlarini buzilishini oldini olish, aniqlash va ularga chek qo`yishga qaratilgan sanitariya- epidemiologiya xizmatining faoliyati tushuniladi. O`zbekiston Respublikasida davlat sanitariya nazorati : 1) sanitariya-epidemiologiya stansiyalari ; 2) O`zbekiston Respublikasi Mudofaa, Ichki ishlar vazirligi, Milliy xavfsizlik xizmatining sanitariya-epidemiologiya stansiyalari; 3) sanitariya militsiyasi tomonidan amalga oshiriladi. 7 O`zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining Axborotnomasi, 1992, №9, 355-m. www.arxiv.uz O`zbekiston Respublikasida har bir odam qulay atrof-muhit sharoitlariga ega bo`lishga haqlidir. Har bir kishi kasalliklar , epidemiya va radiatsiya vaziyati , atrof - muhitning holati hamda ularning odamlar salomatligiga ta ' siri haqida , shuningdek gigiyena sohasidagi va maxsus o ` tkazilgan boshqa ekspertizalar haqida haqqoniy ma ' lumotlar olish huquqiga egadir . O`zbekiston Respublikasida davlat idoralari, mulkchilikning shakllaridan qati' nazar korxonalar, muassasalar, tashkilotlar, birlashmalar va alohida shaxslar:  belgilangan tartibda tasdiqlangan sanitariya normalari, qoidalari va gigiyena normativlariga rioya etishlari;  davlat sanitariya nazoratini amalga oshirayotgan idoralar, muassasalar, mansabdor shaxslarga ro`y bergan avariyalar, sanitariya-epidemiya, radiatsiya vaziyati to`g`risida haqqoniy va to`la to`kis axborot berishlari shartdir. Davlat sanitariya nazoratini tashkil etish va amalga oshirish vazifasi O`zbekiston Respublikasi Bosh davlat sanitariya vrachi va uning o`rinbosarlari, viloyatlar, shaharlar, tumanlar bosh davlat sanitariya vrachlari va ularning o`rinbosarlari zimmasiga yuklatiladi. O ` zbekiston Respublikasi Davlat sanitariya - epidemiologiya xizmatining davlat sanitariya nazoratini amalga oshiruvchi bosh davlat sanitariya vrachlari , boshqa mansabdor shaxslari va mutaxassislari hokimiyat vakili hisoblanadilar va davlat himoyasida bo ` ladilar . O`zbekiston Respublikasining Bosh davlat sanitariya vrachini O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tayinlaydi. O`zbekiston Respublikasining Bosh davlat sanitariya vrachi : davlat sanitariya epidemiologiya xizmati idoralari va muassasalariga rahbarlik qiladi, davlat sanitariya nazoratini amalga oshirishning asosiy vazifalarini va ustivor yo`nalishlarini belgilaydi; sanitariya normalari, qoidalari va gigiyena normativlarini tasdiqlaydi; atrof-muhit omillarining inson organizmiga ta'sirini aniqlashga doir respublika normativ-texnika hujjatlarini ishlab chiqadi, tasdiqlaydi va nashr etadi; www.arxiv.uz avariya vaziyatlarini yo`qotish chog`ida sanitariya holatini yaxshilash va epidemiyaga qarshi tadbirlarni amalga oshirish yuzasidan muvaqqat sanitariya normalari va qoidalarini ishlab chiqadi va tasdiqlaydi; viloyatlar va Toshkent shahri, bosh davlat sanitariya vrachlarini tayinlaydi; sanitariya-epidemiologiya xizmati muassasasi rahbarlarining xatti- harakatlari ustidan tushgan shikoyatlarni ko`rib chiqadi; odamlarning hayoti va salomatligi uchun xavfli bo`lgan yashash va xo`jalik faoliyatini yuritish taqiqlanadigan hududlarni belgilaydi; hududlarni karantin infeksiyalari olib kirish va tarqatishdan sanitariya muhofazasi tadbirlarini ishlab chiqadi va amalga oshiradi; sanitariya holatini yaxshilash va epidemiyaga qarshi tadbirlarni amalga oshirish uchun ajratiladigan respublika va mahalliy epidemiyaga qarshi jamg`armalardan va moddiy-texnikaviy resurslardan maqsadga muvofiq foydalinayotganini nazorat qiladi. 4 §. Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish sohasini boshqarish O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 37-moddasiga binoan har bir shaxs mehnat qilish, erkin kasb tanlash, adolatli mehnat sharoitlarida ishlash va qonunda ko`rsatilgan tartibda ishsizlikdan himoyalanish huquqiga egadir. O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 39-moddaga binoan esa , har kim qariganda, mehnat layoqatini yo`qotganda, shuningdek boquvchisidan mahrum bo`lganda va qonunda nazarda tutilgan boshqa hollarda ijtimoiy ta'minot olish huquqiga ega. Mazkur konstitutsiyaviy me'yorlarga tayangan holda, O`zbekiston Respublikasida mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish sohalari tartibga solinadi. O`zbekiston Respublikasida fuqarolarning mehnatini tartibga soluvchi asosiy qonun hujjati – bu 1995 yil 21 dekabrda qabul qilingan O`zbekiston www.arxiv.uz Respublikasining Meqnat kodeksi 8 dir. O`zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksi xodimlar, ish beruvchilar, davlat manfaatlarini e'tiborga olgan holda, mehnat bozorining samarali amal qilishini, haqqoniy va xavfsiz mehnat shart-sharoitlarini, xodimlarning mehnat huquqlari va sog`lig`i himoya qilinishini ta'minlaydi, mehnat unumdorligining o`sishiga, ish sifati yaxshilanishiga, shu asosda barcha aholining moddiy va madaniy turmush darajasi yuksalishiga ko`maklashadi. Mehnat sohasidagi davlat boshqaruvini O`zbekiston Respublikasi Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi va uning hududiy organlari amalga oshiradi. O`zbekiston Respublikasi mehnat kodeksiga binoan mehnat to`g`risidagi qonun hujjatlariga va mehnatni muhofaza qilish qoidalariga rioya etilishini tekshirish va nazorat qilish: shunga maxsus vakil qilingan davlat organlari va ularning inspeksiyalari; kasaba uyushmalari amalga oshiradi. O`zbekiston Respublikasida ishlab chiqarish usullari, mulk shaklidan qat'i nazar mehnatni muhofaza qilishni tashkil etishning yagona tartibini belgilash hamda fuqarolarning sog`lig`i va mehnati muhofaza qilinishini ta'minlash maqsadida 1993 yil 6 mayda «Mehnatni muhofaza qilish to`g`risida»gi O`zbekiston Respublikasi qonuni 9 qabul qilingan. Qonunga binoan mehnatni muhofaza qilish - bu tegishli qonun va boshqa me'yoriy hujjatlar asosida amal qiluvchi, insonning mehnat jarayonidagi xavfsizligi, sihat-salomatligi va ish qobiliyati saqlanishini ta'minlashga qaratilgan ijtimoiy-iqtisodiy, tashkiliy, texnikaviy, sanitariya-gigiyena va davolash-profilaktika tadbirlari hamda vositalari tizimidan iboratdir. Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish sohasini tartibga solishda O`zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmonlari ham katta ahamiyatga egadir. Jumladan, davlat tomonidan aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamlarini aniq yo`naltirilgan tarzda qo`llab-quvvatlashni yanada kuchaytirish, ularning moddiy farovonlik darajasini oshirish, keksa avlod manfaatlarinint himoya qilinishini 8 O`zbekiston Respublikasining Meѕnat kodeksi. Toshkent, Adolat, 199 6 . 9 O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi, 1993, №5, 223-m. www.arxiv.uz ta'minlash, o`sib kelayotgan yosh avlodning jismoniy, aqliy va manaviy jihatdan barkamol insonlar bo`lib voyaga yetishi uchun shart-sharoit yaratish maksadida O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2002 yil 25 yanvardagi «Aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamlarini aniq yo`naltirilgan tarzda qo`llab- quvvatlashni kuchaytirish to`g`risida» Farmoni qabul qilindi. Mazkur Farmonga binoan birinchidan, ish stajining to`liq pensiya tayinlash uchun talab etiladigan miqdoridan ortiq qismini hisoblab chiqishdagi mavjud cheklashlar bekor qilindi; ikkinchidan, bola ikki yoshga to`lgunga qadar uni parvarish qilish bo`yicha onalarga beriladigan oylik nafaqalar miqdori 2003 yilning 1 yanvaridan boshlab 200 foiz miqdorida belgilandi. O`zbekiston Respublikasi Prezidentining "O`zbekiston Respublikasi Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligini tashkil etish to`g`risida" 2001 yil 13 fevraldagi PF-2810-son Farmoniga binoan O`zbekiston Respublikasi Mehnat vazirligi va O`zbekiston Respublikasi Ijtimoiy ta'minot vazirligi negizida O`zbekiston Respublikasi Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi tashkil etildi. Vazirlik faoliyati O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va amaldagi qonun hujjatlari hamda O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2001 yil 6 apreldagi qarori bilan tasdiqlangan «O`zbekiston Respublikasi Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi to`g`risida»gi Nizom bilan tartibga solinadi. Nizomga binoan O`zbekiston Respublikasi Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi - mehnat, aholini ish bilan ta'minlash, ijtimoiy muhofaza qilish va aholining ijtimoiy ta'minoti sohasida davlat boshqaruvining markaziy organi hisoblanadi hamda o`z faoliyatida O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasiga bo`ysunadi. Vazirlik o`z ishini davlat boshqaruvining boshqa organlari, Qoraqalpog`iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahar davlat hokimiyati organlari hamda jamoat tashkilotlari bilan o`zaro hamkorlikda amalga oshiradi. O`zbekiston Respublikasi Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi, Qoraqalpog`iston Respublikasi Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza www.arxiv.uz qilish vazirligi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklarining mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish bosh boshqarmalari, mehnat, aholini ish bilan ta'minlash va ijtimoiy muhofaza qilish tuman (shahar) bo`limlari, ijtimoiy ta'minot tuman (shahar) bo`limlari, shuningdek Vazirlikka va uning hududiy bo`linmalariga qarashli boshqa tashkilotlar mehnat va respublika aholisini ijtimoiy muhofaza qilish organlarining yagona tizimini tashkil etadi. O ` zbekiston Respublikasi Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligining asosiy vazifalari bo ` lib quyidagilar hisoblanadi : - xalqning moddiy farovonligi barqaror sur'atda muttasil o`sib borishini ta'minlashga, iqtisodiyotni tobora erkinlashtirish sharoitida aholining ijtimoiy muhofazasini kuchaytirishga qaratilgai yagona siyosatni shakllantirish va amalga oshirish; - demografik rivojlanishning taxminiy ma'lumotlarini ishlab chiqish va amalga oshirilishini nazorat qilish, mehnat bozorini shakllantirish va mehnatga qobiliyatli aholini, ayniqsa yoshlarni ish bilan ta'minlash borasida faol siyosatni o`tkazish, mehnat resurslari balanslari asosida ish joylarini yaratish va kadrlar tayyorlash sohasida maqsadli dasturlarni ishlab chiqish; - mehnat munosabatlarini tartibga solish, mehnat sharoitlarini, uni tashkil etish, muhofaza qilish va me'yorlash tizimini takomillashtirish bo`yicha bozor sharoitlariga mos keladigan chora-tadbirlarni ishlab chiqish; - pensionerlar, nogironlar, ko`p bolali va kam ta'minlangan oilalarni amaliy jihatdan ijtimoiy muhofaza qilishni ta'minlash chora-tadbirlarini ro`yobga chiqarish, aholining ijtimoiy nochor tabaqalarini aniq himoyalashning samarali mexanizmini ishlab chiqish va amalga oshirish; - ijtimoiy ta'minotni tashkil etish va boshqarish, nogironlarni tibbiy-ijtimoiy ekspertizadan o`tkazish va sog`lig`ini tiklash xizmati faoliyatiga rahbarlik qilish, aholiga protez-ortopediya yordamini tashkil etish; - mehnat, ish bilan ta'minlash, aholining pensiya ta'minotini va unga ijtimoiy xizmat ko`rsatishni takomillashtirish masalalari bo`yicha vazirliklar, idoralar, xo`jalik birlashmalariga, Qoraqalpog`iston Respublikasi Vazirlar Kengashiga, www.arxiv.uz viloyat, tuman, shaharlarning hokimliklariga, korxonalar va tashkilotlarga tashkiliy-uslubiy rahbarlik qilish hamda ularniig faoliyatini muvofiqlashtirish; - aholini ip bilan ta ' minlash va ijtimoiy muhofaza qilishni kuchaytirish borasidagi ishlarni tashkil etishda mahalliy hokimiyat organlari va fukarolarning o ` zini - o ` zi boshqarish organlariga har tomonlama yordam ko ` rsatish .

O'xshashlar

Madaniy muassasalarni boshqarish.
Ijtimoiy-madaniy faoliyat tarixi
Ijtimoiy-madaniy faoliyatning nazariy asoslari
Ijtimoiy-madaniy faoliyatning mazmuni tamoyillari va usullari
Ijtimoiy-madaniy faoliyat xodimining pedagogik tashkilotchilik qobilyati va mahorati