Buyuk Britaniya va Shveytsariya ta`limi tizimi - Pedagogika - Referatlar

Buyuk Britaniya va Shveytsariya ta`limi tizimi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

141 KB

Ko'chirib olish

Buyuk Britaniya va Shveytsariya ta`limi tizimi Reja: 1. Buyuk Britaniya ta`limining xususiyatlari 2. Oliy ta`lim va uning darajalari 3. Shveytsariyada boshlang’ish va o’rta ta`lim. 4. Kasbiy ta`lim. 5. Oliy ta`lim va undan keyingi o’qish.

Buyuk Britaniya yuz yillardan beri sifatli klassik ta`limi bilan mashhurdir. Bu ta`lim davr sinovidan o’tgan va xalqaro ta`lim bozorida yetakshi o’rinda turadi. Hozirda 800 mingdan ortiq xorijiy talabalar britan ta`lim tizimi yutuqlaridan bahramand bo’lmoqda. Buyuk Britaniya universitet va kollejlarining bitiruvshilari mustaqil va zamonaviy fikrlash malakalari, optimal va nostandart yeshimlar topish ko’nikmasi bilan boshqalardan ajrlib turadi. Buyuk Britaniya ta`lim tizimi quyidagi 4 darajadan iborat: Boshlang’ish (Elementary school) O’rta (Sekondary School) O’rtadan keyingi (Further Education) Oliy (Higner Education) Maktab bitiruvshilari bitiruv imtixonlari topshirib, o’rta ma`lumot to’g’risida sertifikat GCSE (General Certifikate of Secondary Education) oladilar. Bu sertifikat bilan mustaqil mehnat faoliyatini boshlash mumkin, lekin u bilan oliy o’quv yurtiga kirib bo’lmaydi. O’rta ta`lim to’g’risidagi britaniya yoki bir qansha xoriji y davlatlardagi oliy o’quv yurtlariga imtihonsiz kirish huquqini beruvshi guvohnomani GCE A-Level s (General Certifikate of Education Advanced Level) olish ushun yana o’qshimsha 2 yil -12-13-sinflarda o’qish lozim bo’ladi. Oliy ta`lim Britaniya oliy ta`limi o’zining sifati bilan mashhurdir. Oliy o’quv yurtlari 3 turga bo’linadi: Kollejlar- ( Colleges of Higner Education ) - universitetlardek ilmiy daraja (faqat bakalavr darajasida) va oliy ma`lumot haqida diplom beradi. Lekin universitetlardan farqli holda ular rassomshilik, dizayn, musiqa, teatr san`ati, ta`lim kabi tor sohalarda ixtisoslik beradi. Politexnika institutlari- muhandislik mutaxassisligini beradi. Klassik universitetlar- hozir Buyuk Britaniyada 102 ta universitet mavjud bo’lib, ularning ko’plari davlatga qarashlidir. O’qish muddati talaba tanlagan mutaxassislikka va darajaga bog’liq bo’ladi.

Bakalavriat- ush yillik ta`lim bo’lib, uni tugatganlar oddiy yoki imtiyozli bakalavr darajasini oladilar. Bakalavr darajasining bir qansha tiplari mavjud. Beshta asosiy daraja, bu gumanitar fanlar bakalavri BA, tabiiy fanlar bakalavri BS, texnika fanlari bakalavri yeEng, huquq bakalavri LLB va medisina bakalavri BM. Bakalavr darajasi keyingi magistr va doktorlik darajalari beruvshi dasturda ta`lim olish ushun zaruriy hisoblandi. Magistratura va doktorantura -oliy ta`limda beriladigan akademik kurs. Bu ikki : nazariy kurs va ilmiy tadqiqot shaklida olib boriladi. Tadqiqotshi magistr darajasini ko’pinsha falsafa magistri deb ataladi. Bu darajani olish ushun katta professor-o’qituvshilar rahbarligida 1-2 yil davomida mustaqil ilmiy tadqiqot bilan shug’ullanish zarur. Tadqiqot natijasida magistr darajasi beriladi. Doktorlik darajasini beruvshi ko’p dasturlar bu-tadqiqot loyihalaridir. Bunda leksiya yoki seminarlar olib borilmaydi. Tadqiqot dasturini yakunlash ushun 2-3 yil kerak bo’ladi. Bu vaqt ishida talaba olingan tadqiqot natijalarini nashr qilishi kerak. Nashr qilingan materiallar bo’yisha dissertasiya yozishi va uni himoya qilishi lozim. SHVEYTSARIYA TA`LIM TIZIMI S h veysar ta`lim tizimi butun dunyoga ma`lum. U universal bo’lib. O’zida ingliz-amerika, fransuz va nemis maktablarining barsha ijobiy tomonlarini o’zida mujassamlashtirgan. Bu mamlakatdagi xususiy kollej va universitetlar o’zida yangi metodikalar va o’qitishning texnik vositalarini klassik ta`lim tizimi bilan uyg’unlashtirilgan holda olib borishi tufayli dunyoviy mashhurlikka erishdi. Boshlang’ish va o’rta ta`lim Bolalar ushun o’qish 4-6 yoshdan bolalar bog’shasi yoki maktabda boshlanadi. Barsha maktablar ushun yagona majburiy dastur yo’q. Davlat maktablarida uzoq muddatdan beri yashab kelayotgan xorijliklarning bolalari ushun ham oshiq. To’liq inglizsha, to’liq amerikansha va ingliz-amerikansha maktablar mavjud bo’lib, ular o’z vaqtida ingliz yoki amerikaliklar tomonidan o’zlarining bolalarini o’qitish ushun oshilgan..Ular hozirda butun dunyodan o’quvshilarni qabul qiladi.

S h vey t sar ta`lim maktablarida keng yoyilgan o’quv dasturlardan biri bu- Sviss Federal Maturite yoki qisqasha-Matura dasturidir. Ta`lim yo’nalishidan qat`iy nazar u 5 tipga bo’linadi- Adan yegasha. A tip- eski tillar (lotin va yunon tili), V- zamonaviy tillar va lotin tili, S- matematika va tabiiy fanlar, D- zamonaviy shet tillar, ye- iqtisodiy fanlar. O’quv rejada har bir tip bo’yisha 12 ta majburiy fan kiritilgan. Bulardan 3 ta asosiy (ona tili, ikkinshi davlat tili, matematika), 7 ta majburiy (tarix, geografiya, fizika, ximiya, biologiya, musiqa-rasm, jismoniy tarbiya) va ikkita mutaxassislik fanlari. S h unday qilib, o’quvshilar 13-14 yoshida o’zi qiziqqan sohani ajratib olish imkoniyaga ega bo’ladilar. Kasbiy ta`lim. Shveytsariyada 120 ga yaqin kollejlar mavjud. Ular tor mutaxassislikka ega bo’lib, yaxshi kasbiy ta`lim beradi. Bu yerda kotibalik va mehmonxona ishlari, buxgalterlik xisobi kabi kundalik ish faoliyatida zarur bo’lgan sohalar o’rgatiladi. To’liq o’qish kursi 3-4 yil. Ko’pgina shet elliklar fundamental ta`lim beruvshi universitetlardan ko’ra shveysar kollejlarida ta`lim olishni afzal ko’rishadi. Kollejlarni bitirganlar asosiy qismi ishsiz qolmaydi. Oliy ta`lim. Universitetda o’qish tanlangan fakultet va mutaxassislikka qarab 4 yildan 6 yilgasha. Ko’pshilik talabalarning o’qishni ish faoliyati bilan o’qshib olib borishlari tufayli o’qish davriga yana 1-2 yil qo’shiladi. Mamlakatda 12ta davlat universitetlari faoliyat ko’rsatmoqda. Boshqa davlatlardagi kabi gigant oliygohlar yo’q. Eng katta hisoblangan Syurix universitetida 20 ming talaba, boshqalarida esa bir nesha barobar kam talaba tahsil oladi. Davlat universitetlari bilan birga mamlakatda xususiy xalqaro universitetlarning bir neshta filiallari ham faoliyat ko’rsatmoqda. Oliygohni tugatganlarga lisenziat darajasi beriladi. Yevropa mnedjyerlarining orzusi Lozannada joylashgan Internasional Institute for Manadement Develorment (IMD) biznes maktabida tahsil olishdir. U Yevropada Fransiyadagi INSEAD biznes maktabidan keyin ikkinshi o’rinda turadi. Uni bitiruvshilarining 68 foizi shu sohada faoliyat ko’rsatadi. Unga yiliga

80 ta kishi qabul qilinadi, konkurs ansha katta bo’lib, 1 o’ringa 8-10 kishi to’g’ri keladi. Shveytsariya universitetlariga kirish ushun MDH davlatlari bitiruvshilari ushun qattiq talab qo’yiladi. Jeneva, lozanna va Nevshatel universitetlariga kirish ushun o’rta maktabni yaxshi baholar bilan tugatganlik to’g’risidagi attestat va xorijliklar ushun Friburgda faoliyat ko’rsatadigan maxsus komissiyaga bitta imtihon tapshirish talab etiladi. Nemis tilida faoliyat yurituvshi universitetlarda esa kamida to’rt semestr Rossiya oliygohlarida tahsil olish talab etiladi. S h uning ushun fransuz tilini bilish foydaliroq hisoblanadi. S h et elliklar ushun Friburgdagi bitta imtihon sentyabr-oktyabr oylarida o’tkaziladi. Bunda beshta fan: ushta majburiy (shet tili, matematika, tarix) va ikkita tanlovga ko’ra (fizika, ximiya, biologiya, geografiya, ikkinshi shet tili) fandan imtihon o’tkaziladi. Imtihondan o’tolmaganlar ushun Friburgda bir yillik tayyorlov kursi ham faoliyat ko’rsatadi. Mavzu yuzasidan topshiriq Buyuk Britaniya va Shveytsariya ta`lim tizimlaridagi o’xshash jihatlar va o’ziga xos tomonlari to’g’risida amali mashg’ulotga tayyorlaning. Mavzu: Belgiya ta’lim tizimining o’ziga xos xususiyatlari Reja: 1. Belgiyada boshlang’ich va kasbiy ta’lim. 2. Belgiya ta’lim tizimining tuzilishi № Ta’lim bosqichlari Yo sh 1 Boshlang’ich maktab 6-12 2 O’ rta maktab 12-16 3 O’ rta kasbiy maktab 16-18 4 Oliy maktab 18-23

Maktabgacha ta ’ lim Belgiyada MT 2,5 yoshdan boshlanadi . Ushbu belgilangan yoshga yetganda bolalarni MTga berishadi , shu sababli guruhdagi bolalar soni yil davomida o ’ zgarib boradi . MT guruhlarining asosiy maqsadi : bolalarning bilish , bilim orttirish ( kognitiv ), kommunikativ va ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish hisoblanadi . Mashg ’ ulotlar o ’ yin shaklida olib boriladi . Maktabgacha ta ’ lim majburiy ta ’ lim dasturiga kiritilmagan bo ’ lsada , Belgiyada tahminan 90% gacha bo ’ lgan bolalar unda tahsil olishadi . Ko ’ p hollarda maktabgacha ta ’ lim muassasalar boshlang ’ ich maktablarga uyg ’ unlashgan bo ’ ladi . Bolalar 6 yoshga etganda boshlang ’ ich maktabning birinchi sinfiga o ’ qishga kiradi . Maktab Maktab ta ’ limi davri 2 ta – boshlang ’ ich va o ’ rta maktab bosqichiga bo ’ linadi . Boshlang ’ ich maktab , o ’ z navbatida , 3 ta 2 ta sinfli bosqichdan iborat . Bu davrda bolalar arifmetika , o ’ qish , yozish , musiqa , tarix va ba ’ zi boshqa fanlardan ta ’ lim olishadi . Darslar 8.30 da boshlanib, 15.30 gacha davom etadi. Soat 12.00 dan 13.00 gacha tushlik uchun tanaffus beriladi. Chorshanba kuni tushlikdan so’ng, shanba va yakshanba kunlari dam olish kunlari hisoblanadi. Bryusseldagi flamand maktab dasturiga birinchi yoki ikkinchi sinfdan boshlab, fransuz tilini o’qitish kiritilgan. Qolgan flamand maktablarining ko’p qismida bu fan boshlang’ich maktabning 3-bosqichida o’rgatiladi. Mamlakatning fransuz tilida so’zlashuvchi qismida o’quvchining hohishiga ko’ra ingliz yoki niderland tillari ham o’rgatiladi. German tilida so’zlashuvchi qismida fransuz tili majburiy tarzda o’qitiladi. Shuningdek, Belgiyada, belgilangan ijtimoiy guruh (dengizchi va diplomatlar bolalari)ga yo’naltirilgan qator xususiy maktablar ham faoliyat ko’rsatadi. O’quvchilar boshlangich maktabni tugatib, xuddi shunday 3 ta 2 yillik bosqichdan iborat o’rta maktabga o’tadilar. Bu bosqichda o’quvchilar fanlarni ma’lum guruhlar orasidan tanlashlari shart bo’ladi va bu tanlov ma’lum darajada

ularning dars jadvalini aniqlab berishga asos bo’ladi. Dars jadvalidan bu tanlangan fanlardan tashqari xamma uchun majburiy fanlar ham joy olgan. Masalan, davlat tili va jismoniy taribiya fanlari va hokazo. Belgiya hududida 4 tipdagi o’rta maktablar faoliyat yuritadi: Umumiy ta’lim beruvchi o’rta maktab (Algemeen Secundair Onderwijs, (ASO)). Mazkur tipdagi muassasalar o’quv dasturida maktab bitiruvchisi 6 yil to’liq ta’lim olib, o’qishni oliy o’quv yurtida davom ettirishi ko’zda tutilgan. Mehnat bozorida ASO tugatganlik to’g’risidagi diplomli shaxslarga ehtiyoj mavjud emas, chunki mazkur tipdagi muassasalarda ta’lim ko’p hajmli nazariy bilimlar berish fanlarga qaratilgan bo’lib, amaliy va kasbiy tayyorgarlik ko’zda tutilmagan. Texnik o’rta maktablar (Technisch Secundair Onderwijs, (TsO)) ikkita: TTK va STK kabi “tipcha”ga bo’linadi. I “tipcha”dagi maktablarda ta’lim texnik jihati tomoniga yo’naltirilgan, II “tipcha” ga - amaliy muassasalarga ixtisoslashgan. Mazkur ta’lim muassasalarda matematika, tillar, tarix, tabiiy fanlarga urg’u beriladi, lekin ASOga nisbatan bilim hajmi kamroqdir. STK bitiruvchilari mehnat bozoriga chiqishga tayyor, TTK bitiruvchilari esa, odatda, o’qishni davom ettirishni: ixtisosi bo’yicha bir yil qo’shimcha tahsil olish, turizm, savdo, sog’liqni saqlash kabi sohalar bo’yicha bakalavr yoki hattoki magistr darajasini olishni afzal ko’rishadi. Kasbiy-texnik o’quv yurtlari (Beroeps secundair ondwerwijs (VSO)) duradgor, zargar, g’isht teruvchi (quruvchi) usta kabi o’ziga xos mutaxassisliklar bo’yicha ta’lim taklif etishadi. BSO — faqat belgiya o’rta ta’limida mavjud bo’lgan ta’lim muassasasi tipidir, bundan keyin oliy ta’lim olish imkoniyati ko’zda tutilmagan. Agarda ushbu ta’lim muassasasi bitiruvchisi qo’shimcha yil (7 yoki 8) o’qish istagini bildirsa, bu qo’shimcha o’quv yilidan keyin bitiruvchiga TsO diplomiga ekvivalent bo’ladigan diplom berishadi. O’rta badiiy ta’lim muassasalari (Kunst secundair onderwijs (KSO)). Ushbu o’quv yurtlar san’at sohasi bo’yicha oliy ma’lumotga ega bo’lish uchun uni versi tet yoki kollejga o’qishga kirish uchun talabalarni tayyorlaydilar. Tanlagan yo’nalishiga qarab, akterlik mahorati, xoreografiya, musiqa yoki tasviriy san’at

ustuvor bo’lishi mumkin. Belgiyada oliy ta’lim: universitetlar va oliy maktablar. Belgiya oliy ta’limi o’zining ko’hna an’analariga ega. O’qitish jarayoni va zamonaviy ilm-fanni rivojlantirishning muhim yo’nalishlari bo’yicha fundamental va amaliy tadqiqotlarni o’tkazish o’rtasidagi bog’liqlik Belgiya ta’lim tizimi uchun an’anaviy hisoblanadi. Belgiyada o’qishni tanlash jarayonida e’tiborni, asosan, ishlab chiqarish (masalan, texnologiyalar) va biznes (xalqaro biznes, iqtisodiyot, boshqaruv, huquq, moliya va boshqa)lar bilan bog’liq bo’lgan dasturlarga qaratish kerak bo’ladi. Bunda, albatta, ta’lim olib boriladigan tilni bilish to’g’risida dalillar bo’lishi kerak. Belgiyadagi ta’lim xalqaro biznesga yo’naltirilganligi oliy o’quv yurtlari bitiruvchilari uchun katta imkoniyat beradi. Belgiya ta’limiga frantsuz, flamand va nemis hamjamiyatlari javobgar. 6 yoshdan 16 yoshgacha va kechki maktablarda 18 yoshgacha bo’lgan barcha bolalar uchun ta’lim majburiy va bepuldir. Savodsizlik deyarli tugatilgan. Belgiyaliklar bolalarining yarimi xususiy, aksariyat qismi katolik cherkovlarga tegishli bo’lgan maktablarda tahsil oladi. Qariyb barcha xususiy maktablar davlat tomonidan tomonidan yordamga beriladigan mablag’ – subsidiya bilan ta’minlanadi. Maktab ta’limining birinchi bosqichi - olti yillik boshlang’ich maktab hisoblanadi. O’rta ta’lim aksariyat hollarda uchta ikki yillik bosqichdan iborat bo’lib, uning dastlabki to’rt yili majburiydir. Birinchi va ikkinchi bosqichlar o’quvchilarining tahminan yarmi umumpedagogik tayyorgarlik, badiiy ta’lim olishadi yoki texnik yoxud hunarmandchilik tayyorgarlikdan o’tadi; boshqalar esa ta’limning umumiy kursini o’tashadi. Oxirgi guruhining tahminan yarim o’quvchilari bitirgandan keyin universitetga kirish huquqini beruvchi o’rta maktabning oliy bosqichida ta’lim olishni davom ettiradilar. Belgiyada 7 ta akademiya va 8 ta universitet faoliyat ko’rsatadi. Belgiyada oliy ta’lim qadimgi an’analarga ega: birinchi oliy o’quv yurti - Luven katolik universiteti hisoblanadi. U 1425 yili Martina V papasi tashabbusi va brabant gertsogi Jana IV ko’rsatmasiga binoan tashkil topgan. 1517 yili Erazm Rotterdam ham Luvenda uch til (ivrit, lotin, grek ) maktabiga asos soldi va uning namunasida

Parijda Frantsiya kolleji yaratildi. Hozirgi kunda Belgiyaning aholisi 10 mln.dan ortiq kishidan tashkil topgan bo’lib, u erda qariyb 180 ta oliy ta’lim muassasasida 280 ming nafar talaba tahsil oladi. 1970 yili frantsuz tilida so’zlashiladigan Valloniya, niderland tilida so’zlashuvchi Flandriya, ikki tilda so’zlashiladigan Bryussel’ va nemis tilida so’zlashiladigan Germaniya bilan chegaradosh bo’lgan Valloniya sharqidagi tuman 4 ta lingvistik hudud mamlakat konstitutsiyasida mustahkamlandi. O’sha vaqtdan beri maorif federal vazirligi faqatgina o’rta ta’limning majburiyligini nazorat qiladi va barcha bosqich bo’yicha ta’lim to’g’risidagi diplom va sertifikatlarni berishning talablarini belgilaydi. Ta’lim bo’yicha boshqa masalalar tillar hamjamiyati vakolatiga kiradi. Shunday qilib, oliy ta’lim masalalari Flamand hamjamiyatining ta’lim va davlat xizmati Vazirligi, Frantsuz hamjamiyatining oliy ta’lim, ilmiy tadqiqotlar, xalqaro aloqalar va sport Vazirligi hamda Nemis tilida so’zlashuvchi hamjamiyatning ta’lim, madaniyat, ilmiy tadqiqotlar, haykallar va diqqatga sazovor joylar Vazirligi vakolatidadir. Universitet tipidagi o’quv yurtlar va Oliy maktablar 1970 yil 7 iyuldagi qonunga muvofiq OO’Yular universitet tipidagi o’quv yurtlar va Oliy maktablarga bo’linadi. Aslini olganda 7 ta Belgiya universiteti faoliyat yuritadi: L’ej davlat, Monse-Enodagi Universitet, Gent davlat, Bryussel’ Erkin (frantsuz tilida va alohida flamand), Luven katolik (frantsuz tilida va alohida flamand). Ular qatorida bir nechta xorijiy universitet bo’limlari (Bryussel’ va Antverpenda), hamda universitetga tenglashtirilgan qator Belgiya OO’Yu (odatda ular universitet fakul’teti, markaz, birlashma yoki jamg’arma nomlariga ega) faoliyat yuritadi. OO’Yularning bir qismi - yuqorida nomlari qayd etilgan hamjamiyatlar hukumatlari byudjetidan moliyalashtiriladigan davlat, yoki «rasmiy» o’quv yurtlar. Boshqalari shaxsiy mablag’lar hisobidan - xususiy, shaxs yoki tashkilotlar tomonidan ochilgan va “mustaqil”, “erkin” nomlariga ega bo’lishgan. Ularning aksariyati Belgiyada, an’anaga ko’ra , ta’limning barcha bosqichlarini, shu jumladan oliy ta’limni, tashkil etish va moliyalashtirishda katta ahamiyatga ega

bo’lgan Rim katolik cherkovi rahbarligida ochilgan. Ba’zi mustaqil o’quv yurtlar, xususan, katolik universitetlar hamjamiyatlar hukumatlari ko’magidan foydalanishadi. Brusseldagi mustaqil universitet - Niderland tilida o’qitiladigan universitet hisoblanadi. 1970 yili niderland tilidagi fakul’tetlar 1834 yili tashkil etilgan Bryussel’ erkin universiteti tarkibidan alohida universitet bo’lib ajralib chiqqan. Ushbu universitetlar nomlaridagi “erkin” so’zi ularning mustaqil o’quv yurti ekanini bildiradi. Har ikkala tipdagi universitet etarli mablag’ga egaligi sababli Belgiyadagi hech bir o’quv yurtlari tarmoqlariga davlat va katolik cherkovga tegishli emas. Ular Erkin ilmiy tadqiqotlar printsipiga bo’ysinadi va shiorlari ham bir xil: “Qarong’ilikni ilm bilan engish”. BEU, yuqorida qayd etilganidek, 1834 yili tashkil topilgan va ta’limi faqatgina frantsuz tilida, 1934 yildan boshlab golland tilida olib boriladi. 1970 yili esa Niderland tilida o’qitiladigan fakul’tetlar Erkin universitetlariga ajratiladi. Shunday bo’lsada har ikkala universitet o’zaro hamkorlik dasturini amalga oshiradi. Fakul’tetlari:  huquq va kriminologiya;  iqtisodiy, ijtimoiy va siyosiy fanlar;  psixologiya va pedagogika;  tabiiy fanlar;  tibbiyot va dorishunoslik;  faylasuf va filologiya;  texnik (muhandislik) fanlar;  jismoniy tarbiya;  o’qituvchilarni tayyorlash fanlararo guruh. Shuningdek, universitetga tenglashgan o’quv yurtlar tarkibiga Qirolning harbiy maktabi ham kiradi. Universitet diplomi mavjudligi amaldagi qonunchilikka muvofiq ma’lum davlat mansab, lavozimlarini egallash va jamoat ahamiyatiga ega (advokat, vrach va boshqa) mutaxassisliklar bo’yicha faoliyat yuritish uchun ruxsat olish uchun kerakdir. Alohida holatlarda Belgiya universitetlari chet elliklarga

Belgiyada ishlash huquqiga ega bo’lmagan diplom berishadi. Universitetda ta’lim olish eng kam muddati 4 yildir, lekin ba’zi mutaxassisliklar bo’yicha 10-12 yil tahsil olishi mumkin. Universitetdagi o’qishlar ko’p pog’onalidir: universitetda ta’lim olishning har bir davri yoki tsikli universitet ilmiy darajasini olish uchun quyidagi darajalarini olishi bilan tugatiladi: Kurs Davomiyligi Daraja (Ta yanch)-Ba zaviy 2 yil kandidat (ta’limning boshqa tizimida bakalavr diplomiga mos keladi) Asosiy 3 yil litsentsiat (ta’limning boshqa tizimida magistr diplomiga mos keladi) Qo’shimcha 2 yil doktor (mutaxassis) Oliy 2 yil oliy ta’lim agrejesi “ kandidat ” darajasi - 2 yoki 3 yillik tayanch ta’lim olganidan keyin beriladi. Bu 1-tsikl hisoblanadi (keyin esa ta’limning 2-tsikli, ya’ni ixtisos (soha) bo’yicha tayyorlash boshlanadi; “litsentsiat” - bakalavr darajasiga mos keladi, mutaxassisligi bo’yicha 2 yoki 3 yillik qo’shimcha ta’lim olishi va ilmiy ish yozganidan keyin beriladi. Ba’zi fanlar bo’yicha ko’p muddatli o’qishdan keyingina ushbu darajaga erishish mumkin: muxandislik, farmatsevt, huquq sohalari bo’yicha mutaxassisliklari uchun - 3 yil yoki meditsina, jarrohlik va doyalik (akusherlik) ixtisosligi bo’yicha doktor unvoniga ega bo’lishi uchun 4 yil o’qishlari shart. “ doktor ” - magistr darajasiga to’g’ri keladi, mazkur darajaga “letsentsiat” darajasini olgandan keyingina kamida yana 1 yil tahsil olib, dissertatsiyani yozib, albatta uni yoqlash talab etiladi. “oliy ta’lim agreje”si - ushbu ierarxiya (ketma-ketlik)ning oliy darajasi hisoblanadi va u doktorlik darajasini olib, 2 yil muddat o’tishidan keyingina berilishi mumkin. Universitetlarda, shuningdek universitetdan keyingi ta’lim yoki, odatda,

davomiyligi 2-3 yil bo’lgan “3-chi tsikl (bosqich) ta’limi” bordir. Mazkur ta’lim turininig maqsadi insonlarga ko’shimcha ta’lim yoki daraja olish uchun imkoniyat yaratish hisoblanadi. Ba’zi fanlardan universitet darajasiga ega bo’lish uchun kechki yoki dam olish kunlari kurslari tashkil etilishi orqali yoshi katta bo’lgan kishilarga imkoniyat yaratiladi. Ba’zi universitetlarda ta’limning “almashib kelish”i, ya’ni ta’lim olish jarayoni ishlab chiqarishdagi amaliyot bilan almashib keladi va “tanaffusli ta’lim” kabi shakllari mavjud. Belgiya oliy maktab tizimi uchun ta’lim jarayoni bilan zamonaviy fanni rivojlantirishning muhim yo’nalishlari bo’yicha amaliy tadqiqotlarning bog’liqligi an’ana bo’lib qolgan. Ilm, fanni rivojlantirish uchun universitetlarning byudjetidan 40% gacha bo’lgan miqdordagi mablag’ ajrtiladi. Ilmiy tadqiqotlarining moliyalashtirilishi vazirlik, sanoat va qishloq xo’jaligida ilmiy- tadqiqotlarga ko’mak Instituti yo’nalishlari bo’yicha davlat mablag’lari, ilmiy tadqiqotlar Milliy jamg’armasi, shuningdek turli xil kompaniya, jamg’arma va assotsiyatsiyalar yo’nalishi bo’yicha xususiy (shaxsiy) manbalar hisobidan amalga oshiriladi. 1995 yil 8 avgustdagi “Oliy maktablarda ta’limni tashkil etish to’g’risida”gi Dekret “uzun” va “qisqa” tipdagi ta’limni belgilab berdi. Shuni alohida ta’kidlash kerakki, oliy o’quv yurti nomidagi “institut” yoki “universitet” so’zlari mazkur o’quv yurti o’z bitiruvchilariga oliy ma’lumot beradi degani emas. Qisqa muddatli ta’lim 3 yillik (ba’zi hollarda san’at va tibbiyot sohalari bo’yicha 4 yil) muddatli bir tsikldan iborat bo’ladi. Nazariy qismini o’qitish navbatma-navbat laboratoriya, ustaxonalardagi amaliy mashg’ulotlar bilan birgalikda olib boriladi. Ko’pincha fermer, buxgalteriya, hamshira, maktab o’qituvchisi, mexanik, kutubxonachi, fotograf, kotiba kabi mutaxassisliklarda o’qishning 1-yilidan boshlanadi. Uzoq muddatli oliy ta’lim, ba’zi hollarda universitet darajadagi, uzoq muddatli ta’lim bilan ham nomlanadigan har biri davomiyligi 2 yildan iborat 2 tsikldan iborat. Belgiya oliy o’quv yurtlari tomonidan berilgan barcha diplomlar Evropa Ittifoqi davlatlari, shuningdek Islandiya, Norvegiya, Turtsiya va Mal’ta

mamlakatlarida e’tirof etiladi. Birinchi bosqich Gradue diplom berilishi bilan yakunlanadi. Ikkinchi pog’ona tahsilidan keyin Licencie diplomi beriladi. Institut va universitetlarning ikkinchi pog’ona bitiruvchilari uchun yagona bo’lib, umumiy hisoblangan uchinchi pog’onadan keyin bitiruvchiga (Ingeneurdiplome) diplomli muhandis darajasi beriladi. Aslida, oliy ta’lim sektorlari oralig’idagi chegaralar o’zgalar uchun yopiq, mahdud emas hamda talabalar navbatdagi ta’lim bosqichini o’z mutaxassisligiga mos keladigan hohlagan oliy o’quv yurtida davom ettirishi mumkin. OO’Yuga kirish imtixonlari mavjud emas: tahsil olish uchun yozilish tizimi mavjuddir. Ba’zi OO’Yular kelajak talabalari uchun qo’shimcha ravishda test sinovlarini o’tkazishadi. Ta’lim t urlari Davlatlar O’zbekiston Respublikasi Belgiya Qirolligi Maktabgacha ta’lim 3 -6 yosh 2,5-6 yosh Boshlang’ich ta’lim 7 - 10 yosh (4 yil) 6 — 12 yosh O’ rta ta’lim 11 - 16 yosh (5 yil) 12- 16 yosh O’rta maxsus kasb-hunar ta’limi 16— 18 yosh (3 yil) Oliy ta’lim 18 — 23 yosh Bakalavriat 4 yil Magistratura 2 yil 18-23 yosh OTMdan keyingi ta’lim Malaka oshirish va kadrlarni qayta tayyorlash Izoh

O'xshashlar

Buyuk Britаniya vа Shvеtsаriya tа`limi tizimi

Kasb ta`limi tamоyillari

Kasb ta`limi metоdlari

Kasb ta`limi psixologiyasi prеdmеti va uning vazifalariKasb ta`limi psixologiyasi prеdmеti va uning vazifalari

Mehnat ta`limi dasturining uslubiy taxlili