Bosh sahifa
Referatlar
Mexanika
Нуқта динамикасининг умумий теоремалари
Нуқта динамикасининг умумий теоремалари
Yuklangan vaqt:
20.09.2019
Ko'chirishlar soni:
0
Hajmi:
199.3916015625 KB
Ko'chirib olish
O'xshashlar
Нуқта ҳаракатининг берилиш усуллари
Система массалари марказининг харакати хақидаги теорема
Нуқта ҳаракати координаталар усулида берилганда унинг тезланишини аниқлаш
Нуқтанинг эркинмас ва нисбий ҳаракати
ТЕЗОҚАРЛАР ТЎҒРИСИДА УМУМИЙ МАЪЛУМОТЛАР
![d dt( ¯r m ¯v )=( d¯r dt m ¯v ) + ( ¯r m d¯v dt )=( ¯v m ¯v ) + ( ¯r m ¯a ). Лекин, ¯v m ¯v =0, чунки бу кўпайтма бир тўғри чизиқда ётган иккита векторнинг вектор кўпайтмасидан иборат. Ҳамда m ¯a = ¯F эканлигини эътиборга олган ҳолда, бир вақтни ўзида бир нечта кучлар таъсир этса ¯F = ¯F k бўлади. Шу сабабли d dt ( ¯r m ¯v )= ¯r ¯F ёки d dt [ ¯m О ( m ¯v )]= ¯m О ( ¯F ) (37) Натижада биз и х т и ё р и й м а р к а з г а н и с б а т а н м о м е н т л а р т е о р е м а с и н и исбот қилдик: нуқтанинг бирорта қўзғалмас марказга нисбатан ҳаракат миқдори моментидан вақт бўйича олинган биринчи ҳосила, шу моддий нуқтага таъсир этувчи кучларнинг ушбу марказга нисбатан олинган моментига тенг экан. (37) ва (32) тенгламаларни солиштириб, шуни аниқлаймизки, m ¯v ва ¯F векторларнинг моментлари орасидаги боғланиш, m ¯v ва ¯F векторларнинг ўзаро боғланиши каби экан. (37) тенгликнинг иккала томонини қўзғалмас О марказдан ўтувчи бирорта О z -ўққа проекцияласак, ва (36) тенгликни эътиборга олсак, d dt [ m z ( m ¯v )]= m z ( ¯F ) (38) Ушбу тенглама ўққа нисбатан моментлар теоремаси ни ифодалайди. (37) тенгламадан аниқландики, агар ¯m О ( ¯F )=0 бўлса, у ҳолда ¯m О ( m ¯v )= c о nst бўлар экан, яъни: агар нуқтага таъсир этувчи кучнинг бирорта марказга нисбатан моменти нолга тенг бўлса, ҳаракат миқдорининг шу марказга нисбатан олинган моменти ўзгармас бўлар экан. Бундай натижа нуқтанинг марказий куч таъсиридаги ҳаракатидан иборат амалий муҳим бўлган ҳоллар учун ўринлидир (§86 га қаранг).](/data/documents/9c7c0d97-4ddc-48c4-b198-2ef920eabc74/page-8.png)
![224 шакл 225 шакл 97 масала. ВА қисми вертикал трубканинг ичидан ўтказилган МВА ипга М шарча боғланган (225 шакл). Шарчани трубканинг ўқидан h 0 - масофада ушлаб туриб унга МВА текислигига перпендикуляр бўлган ¯vO -бошланғич тезлик берилди. Шу вақтдан бошлаб ипни аста секин трубканинг ичига торта бошланди. Шарчанинг z -ўқидан h 1 -масофадаги ҳолатида унинг v 1 - тезлигининг қиймати аниқлансин. Е ч и ш. Шарчага унинг оғирлик кучи ¯P ва ипнинг таранглик кучи ¯T таъсир этади. Иккала кучларнинг ҳам О z -ўқига нисбатан моментлари нолга тенг бўлади, чунки ¯P -кучи z -ўқига параллел, ¯T -кучи эса шу ўқни кесиб ўтади. Шу сабабли (38) тенгламадан d dt [ m z ( m ¯v )]=0, бундан m z ( m ¯v )= m v h = c о nst бўлади. Масса ўзгармас бўлгани учун ҳаракат давомида v 0 h 0 = v 1 h 1 бўлади. Демак, v 1 = v 0 h 0 / h 1 бўлади. Шарча айланиш ўқига яқинлашган сари унинг тезлиги ортиб борар экан. Марказий куч таoсиридаги ҳаракат. Юзалар қонуни. Агар кучнинг таъсир чизиғи ҳар доим О марказни кесиб ўтса, бундай куч марказий деб аталади. Бундай кучларга планеталарнинг Қуёшга тортилиш кучлари ёки Ер йўлдошининг Ерга тортилиш кучи мисол бўлади.](/data/documents/9c7c0d97-4ddc-48c4-b198-2ef920eabc74/page-9.png)
