Кесувчи асбобларининг ейилишининг асосий сабаблари - Materialshunoslik - Referatlar

Кесувчи асбобларининг ейилишининг асосий сабаблари

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

409.2109375 KB

Ko'chirib olish

Кесувчи асбобларининг ейилишининг асосий сабаблари Режа: 1. Утмасланишнинг ташқи сабаблари 2. Ейилиш графиклари 3. Ейилиш турлари ва уни ўлчаш усуллари 4. Олдинги ва орқа юзалар бўйича ейилиш майдончаларини ўлчаш 5. Нисбий ейилишни ўлчаш 6. Улчамли ейилишни ўлчаш 7. Ейилишни текширишда радиактив изотопларни қўлланилиши.

Буюм ишлов берилаётган материаллар билан билан ўзаро таъсир натижасида кесувчи асбобнинг кесувчи қисмининг шакл ва ўлчамлари ўзгаради, бу уни ўтмасланишига олиб келади. Кесувчи асбобнинг ўтмасланиши ишлов бериш умумдорлигини ва аниқлигини пасайтириб юборади, кесувчи асбобниниг тайёрлашга ва қайтадан тиклашга кётган ҳаражатлар сарфини ошириб юборади, бу ишлаб чиқарилаётган махсулот таннархига кескин таъсир қилади. Кесувчи асбобларнинг ўтмасланиши қуйидаги асосий сабабларга кўра содир бўлади: а) ишқаланиш билан ейилиш; б) асбобсозлик материалининг пластик деформацияланиши (қовушқоқланиб парчаланиш) в) майдаланиш (мўрт парчаланиш). Кесувчи асбобнинг ўтмасланишида ишқаланиш билан ейилиш асосий рол ўйнайди. Тиғ ҳосил қилувчи метал қисмининг пластик деформацияси асбобсозлик пўлатларидан тайёрланган кесувчи асбобларда кузатилади, у тобланган холатда ўзининг юқори қовушқоқлигини ва пластиклигини сақлаб қолади. 51- шаклда пластик деформацияланиш ва ишқаланиш билан ейилишга учраган сидиргич тиши кўрсатилган. Турли кесувчи асбобларнинг кесувчи қирранинг тўлиқ ўтмасланиши қовушқоқ парчаланиш йўли билан содир бўлади. Бунда кесувчи асбоб материали ишлов берилган юзаси бўйича суркалиб кетади.

51 - шакл. Х ВГ пщлатдан тайёрланган сидиргич тишининг щтмасланиши.1 - эзилган ыисми. 2 - ёйилган ыисми. Кесувчи қирранинг қовушқоқ парчаланиш схемаси 52-шаклда кўрсатилган. Кесувчи қирра кесиш бошида юмалоқланади. Орқа юза бўйича қатламнинг оқиши хақиқий орқа бурчакни ўзгартиради, у қайсидир бўлакда нолга тенг бўлиб қолади. Орқа юза бўйича тўқнашиши майдони ошади ва кесувчи асбоб материали ишлов берилгна юза билан олиб кетилади. Асбобсозлик пўлатларидан тайёрланган асбоблар билан кесиб ишлашда кесувчи қирранинг майдаланиши жуда камдан-кам кузатилади. Қаттиқ қотишмали ва минералокерамик кескичларнинг ўтмасланиши майдаланиш ходисалари сабабли содир бўлади. Кесувчи қирраларнинг майдаланиш сабаби бўлиб дастгоҳ-кесувчи асбоб детал тизимининг титрашлари натижасида юклашлар ҳисобланади. 52-шакл. Кесувчи ыирранинг емирили , кетиш схемаси.

Парчаланиш тури (қовушқоқ ёки мўрт) асбобсозлик материалининг хоссаларига унга таoсир кўрсатаётган кучларга боғлиқ бўлади. Агар узилишга мустаҳкамлик чегараси, кичик бўлса, у ҳолда мўрт парчаланиш содир бўлади. Акс ҳолда қовушқоқ парчаланиш содир бўлади. Масалан, минералокерамик материаллар чўзилувчи кучланишг ёмон қаршилик кўрсатади ва мўрт бўлиб парчаланади. Асбобсозлик пўлатлари ва минералокерамик қаттиқ қотишмалар юкланиш шароитига боғиқ равишда узилиш билан ва кесилиш билан парчаланади, емирилади. Кесувчи асбобларни ишқаланиш билан ейилиш механизмини батафсилроқ кўриб чиқамиз. Металл юзалари (хатто энг текис ва силлиқ юзалар) туртилиб чиққан шаклга (микронотекисликлар) эга (шакл-53). Пластик деформацияланган металлар кесувчи асбобни кимевий тоза юзалар билан тўқнашади, буларда адгезия кучлари ҳосил бўлади. Сирпанишда тўқнаш кўприкчалар тўхтовсиз ҳосил бўлади ва парчаланади. Агарда ишлов бериладиган ва асбобсозлик материаллари кимевий ўхшашликка эга бўлса (масалан, иссиқбардош қотишмалар, алюминий қотишмалар ва минералокерамика) адгезия кучлари катта бўлади. 53 -шакл. А сбобнинг олдинги ва орыанги юзаси билан ишлов берилаётган деталнинг контакти Баъзи жойларда ишқаланувчи жуфтнинг ташкил этувчисидан бирининг адгезия кучлари бунга қарши кучлардан ортиқ бўлиши мумкин. Натижада металл бўлаклари юзадан тушиб кетади. Бундай ҳолат жуда юмшоқ материалга ишлов бериладиган кучлар содир бўлади.

Ғоваклар, микро-ёриқчаларни мавжудлиги, ички кучланишларнинг нотекис тақсимланиши сабабли ишлов берилаётган материал бўлаклари узилиши ва кесилишидан ташқари жуда қаттиқ асбобсозлик материаллари ҳам узилиши ва кесилиши мумкин. Узилиб чиққан бўлаклар қиринди ва ишлов берилган юза билан олиб кетилади. Ушлаб қолишнинг зарурий шарти бўлиб шундай юзаларнинг юқори тозалиги хизмат қиладики, бунда атом кучлари ҳаракат қилади. Юзалардаги оксид пардалари ушлаб қолишга тўсқинлик ҳисобланади. Турли хил асбобсозлик ва ишлов бериладиган материалларнинг ушлаб қолиш жадаллигибир хил эмас ва у ҳароратга боғлиқ бўлади. Р18 кескичлари билан пўлатларни йўнишда жадал адгезия 500 0 С бўлган ҳароратда бошланади, пўлат ва чўянларга ВК гурухининг қаттиқ қотишмалари билан ишлов берилганда тахминан 600 0 С, ТК гурух қотишмалари билан пўлатлар йўнилганда бу ҳарорат 700 0 С бўлади. Бир вақтнинг ўзида қуйидаги фикр – мулохазани юритиш мумкин. Адгезион ейилиш мухимдаражада хона ҳароратида ҳосил бўлиши мумкин ва ҳароратининг ортиши асбобсозлик ва ишлов бериладиган материалларнинг қаттиқлик муносабатлари ўзгармаса унинг жадаллигига таoсир қилмайди. Бироқ, адгезия ҳамма вақт ҳам ишқаланиш ва ейилиш жараёнини ҳосил бўлишига таoсир ўтказмайди. Кўп холларда абразив ейилиш ҳосил бўлади. Бу ҳодисани бирон-бир материалнинг қаттиқ бўлакларини иккинчи бир материал массасига кириб қириб ташлаши тушунилади. Шундай қилиб, ишқаланиш билан ейилиш адгезион, абразив ҳолдасодир бўлиши мумкин. Кесувчи асбобларнинг ейилиш жараёнида, кесиш муҳитда ҳосил бўлувчи ҳарорат мухим ролo ўйнайди. Ҳароратнинг ортиши билан кесувчи асбобнинг қаттиқлиги камаяди (шакл-54), ишқаланиш коэффициенти ортади.

Бундан ташқари кесувчи асбобларнинг ейилиши кўп холларда ишқаланиш юзасида материалнинг микроструктурасини ўзгариши билан бевосита боғлиқда бўлади . Тезкесар пўлатларнинг юпқа қатламларида аустенит – мартенсит ҳосил қилувчи иккиламчи тоблаш ва троститдаги – мартенсит ҳосил қилувчи бўшатиш содир бўлади . Бундай таркибий сифат бузулиши муҳим даражада ташқи қатламларнинг пластик деформацияси билан енгиллаштирилади. Қаттиқ қотишмали кескичларнинг ейилиши, юқори ҳароратда (300 0 С дан 1100 0 С гача ва ундан юқори) содир бўлувчи диффузион ходисалар билан кучяди. Юқори ҳарорат остида, катта пластик деформация таъсирида асбобсозлик ва ишлов бериладиган материалларнинг ўзаро диффузияси содир бўлади. Углерод ишлов берилаётган материалга жуда тез диффузияланади. Валфром, кобалт ва титаннинг диффузияси секин-аста ўтади. Диффузия натижасида ишлов берилаётган материалда диффузион қатлам, яъни углеродсизланган қатлам ҳосил бўлади, унинг остида эса углерод ва волpфрамнинг қаттиқ эритмаси ҳосил бўлади. Бу жараён қуйидаги кимёвий реакция асосида амалга ошади: WС + Fe 2 W 2 C + Cо x W y C z (шакл-55). 200 400600 800 t o C 54-шакл. Материалларнинг ыаттиылигини температруга боьлиылиги 1-Т15К6; 2-Р18; 3-У10; 4-10ХНМА;HRV 1200 800 400

Диффузион ейилиш, ишлов берилаётган материалда қаттиқ қотишмаларининг ташқил этувчиларини эритиш қаттиқ қотишмада таркибий ўзгариш ва дефект қатламнинг парчаланиш йўли билан амалга ошади. Адгезия ва диффузия асбобсозлик ва ишлов бериладиган материаллар таркибида кимевий элементларнинг мавжудлилигига ва турига узвий боғлиқ бўлади. Шунинг учун, масалан таркибида титан мавжуд бўлган пўлатларга, шунингдек титан қотишмаларига ТК гурухи қаттиқ қотишмалари билан таoминланган кесувчи асбоблар билан ишлов бериш тавсия этилмайди. Ейилиш қонунияти ва жадаллигининг ҳарактери ишлов бериладиган ва асбобсозлик материалларининг турлари ва хоссаларига боғлиқ бўлиб қолмай, балки мойлаш кесиш маoромига, кесувчи асбоблар геометриясига ва совитиш суюқлигига ҳам боғлиқ бўлади. Бу омиллар ўз навбатида кесиш ҳароратига ва юзалардаги кучларга таъсир қилади. Абразив ейилиш одатда чўянларга ишлов беришда устун келади, айниқса қуйма ҳолдаги хом ашёга ишлоб беришда кесик рўй беради. Худди шу ейилиш тури тўхтаб – тўхтаб кесишда (рандалашда, фрезерлашда) кузатилади. Қачонки ҳарорат тўхтовсиз йўнишдаги ҳароратга нисбатан кичик бўлди. Пўлатларга ишлов беришда унинг кесувчи асбобга сийқаланувчи таoсири, углерод ва корбид ҳосил қилувчи легирловчи элементларни ортиши Пщлат Металло - керамик котишма 55-шакл. Кесувчи асбоб ва ишлов берилаётган материал ыатламларида диффузияни содир бщлиши

билан ўсади. Тобланмаган углеродли пўлатларда энг катта сийқаланувчи таoсирни цемент энг кичик сийқаланувчи таoсирни эса феррит кўрсатади. Ўтмасланишнинг ташқи сабаблари. Ейилиш кесувчи асбобнинг олдинги ва орқа юзаси бўйича ҳосил бўлиши мумкин. Ейилишнинг бу шакллари бир – бири билан боғлиқ бўлади, Лекин акссарият ҳолларда улардан бири устунроқ бўлади. Олдинги юза бўйича ейилишда, асосий кесувчи қирра бўйлаб ундан бир мунча масофада жойлашган ариқча ёки чуқурча ҳосил бўлади (шакл-56).56 -шакл. Олдинги юза бщйича емирилиш . Орқа юза бўйича ейилишда, бевосита асосий ва ёрдамчи кесувчи қирралар остида жойлашган юзалар бўйича сийқалган майдонча ёки ейилиш фаскаси ҳосил бўлади (шакл –57). 57 - шакл. Орыанги юза бщйича емирилиш. Олдинги юза бўйича катта ўлчамда чуқурчаларнинг ҳосил бўлиши билан устунлик қилувчи ейилиш асосан ишлов беришнинг кучи иссиқлик та o сири остида – юқори кесиш тезлигида ва катта суришда ўз аксини топади. Чуқурчани асбобнинг адгезион ва диффузион ейилиш билан боғланса бўлади.

Чуқурча ўлчамлари учта катталик билан ҳарактерланади. 58 - шакл. Олдинги ва орыанги юза бщйича емирилиш. Чуқурча узунлиги ва қириндини кесиш эни билан аниқланади ҳамда кесувчи асбобнинг ўтмасланиш даражасини акс эттирмайди. Чуқур-чанинг эни ва чуқурлиги h олд кескичнинг ейилиш ўлчови бўлиб хизмат қилади. Бунда чуқурга энинг кесувчи қиррадан ён томонга қараб ўсиб бориши (шакл- 58). Эгрилик радиусини кичиклашишуви сабаб бўлади. Кескичнинг вақт бирлиги ичида ейилиш даражасини ҳарактерловчи тавсифловчи асосий ўлчам бўлиб чуқурча чуқурлиги хисобланади. Тезкесар кескичлар билан пўлатларни қора йўнишда (совитишсиз) 0,6 – 0,8 мм ва ундан юқори ўлчамларга эга бўлиш мумкин. ВК гурухи қотишмалари билан таoминланган кескичлар билан пўлатларни йўналганда катта ўлчамли чуқурлар ( h олд = 0,2 – 0,3 мм) ҳосил бўлади. ТК гурухи қотишмалари юқори ҳароратга чидамли бўлгани учун, улар олдинги юза бўйича жадал емирилмайди. Чуқурчанинг кесувчи қиррага яқинлашувини, орқа юза бўйича бир вақтда содир бўлувчи ейилиш таoминлайди. Нолга тенг бу кўп холларда кесувчи қиррани тез ейилишига сабаб бўлади. Орқа юза бўйича кесувчи асбобнинг кўп учрайдиган ейилиши, я o ни кесувчи асбобнинг ўтмасланиши механик сийқаланиш натижасида ҳосил бўлади. Асосан чўянларга ишлов беришда, совитишсиз ёки кичик суриш билан пўлатларни йўнишда, тез - тез танаффуслар билан кесишда, юқори ҳароратга чидамсиз қаттиқ қотишмалар билан (Т3ОК4) пўлатларга ишлов беришда қуймага бирламчи ишлов беришда кескичлар орқа юза бўйича

ейилди. Орқа юза бўйича ейилиш шунингдек фрезерлаш, рандалаш, сидириш каби ишлов бериш турларига ҳам таалуқлидир. Орқа юза бўйича ейилишда кесувчи асбобнинг ўтмасланиш ўлчови бўлиб ейлиш майдонининг баландлиги h орқ ҳисобланади. У одатда бевосита кескич чўққиси остида. Кесиш қалинлиги 0,10- 0,15 мм дан катта бўлган, берилган асбобсозлик материали учун кичик ёки ўртача кесиш тезлигида кесувчи асбоблар орқа ва олдинги юза бўйича ейилишади. Бундай ейилиш совитиш билан ишлашда тескесар пўлатлардан тайёрланган тоза ишлов берувчи кескичлар, қаттиқ қотишмалар билан таoминланган барча кескичлар, сиртли ва дискли фрезалар, пармалар, зенкерлар ва бошқалар учун таалуқлидир. Қаттиқ қотишмали кесувчи асбоблар ишлаётганда чуқурча орқа юза бўйича ейилиш майдончаси билан жуда тез бирлашиб кетади. Бунда тўхтовсиз тикланувчи янги кесувчи қирра ҳосил бўлади (шакл –59 ). 59 - шакл. Ыаттиы ыотишмали кескичларни ёйилиш схемаси Қаттиқ қотишмаларнинг катта иссиқбардошликка ва ейилиш бардошлигига эга эканлиги сабабли бу кескич тиғини бузилишига олиб келмайди. Ейилиш графиклари. Деталларга ишлов бериш жараёнида, кесувчи асбобларни ўтмасланиш даражасини тавсифловчи муайян қонуният юзага чиқади.

Ейилиш катталигини ( h олд. Ёки h орқ. ) кескичнинг ишлаш давомийлигига боғлиқлиги график равишда ифодаланади, унда учта бўлакни (вақтини) ажратиш мумкин (шакл –60). Биринчи бўлак О дан А гача, ейилиш етарли даражада тезда содир бўлади. Бу бирламчи (бошланғич) ейилиш кесувчи асбобнинг ишги юзасида ғадир – будурликларни тезда сийқаланиши билан тушунтирилади. Бу бўлакни охирига келиб ейилиш жадаллиги камаяди ва А нуқтада ишлаш вақтига тўғри пропорционал бўлган жадал ейилишни бошланади. Бундай ейилишнинг ўсиб бориши юқори (емирилувчи) ейилиш бошланишига қадар давом этади (В нуқтада). Ейилишнинг катталиги сифатида  ни қабул қиламиз. Орқа юза бўйича ейилишда  = h орқ , олдинги юза бўйича ейилишда  = h олд бўлади. Бу графикдан, меъёрий ва жадал ейилиш бўлаклари орасидаги чегара, яoни В нуқта ҳисобланади. Ейилишни кесувчи асбобни ишлаш вақтига боғлиқлиги қуйидаги тенглик билан ифодаланади. А) w = C w  х биринчи бўлак учун ( x < 1 ) ва учинчи бўлак учун ( x > 1 ) б) w = w о + C w  иккинчи бўлак учун. Бу ерда w о – ордината ўқига мос олинган бўлак. I ва III бўлаклар вақтлар учун ейилиш тезлиги:60-шакл. Кесувчи асбобни емирилишини кесиш ваытига боьлиылиги

U= dw dτ =CwτХ-1(42) Биринчи бўлакда ейилиш тезлиги камаяди (x < 1), учинчи бўлакда эса ошади (x>1). Иккинчи бўлакда ейилиш тезлиги ўзгармас бўлади. U= dw dτ =Cw= const (43) Ейилиш графикларининг кўриниши ишлов берилаётган ва асбобсозлик материалларига ва ишлов бериш шароитига боғлиқ бўлади. Бундай ейилиш (шакл-60) совитиш мойлаш суюқликлари билан ишлашда тескесар пўлатлардан тайёрланган тоза ишлов берувчи кескичлар учун, қаттиқ қотишмалар билан таoминланган кескичлар учун, сиртли торецли ва дискли фрезалар, пармалар, зенкерлар ва бошқалар учун таалуқлидир. Юқори кесиш тезлигида ейилиш, кескични бошланғич давриданоқ унинг тўла ўтмасланишигача жуда жадал равишда ҳосил бўлади (шакл–61, 1). Кичик кесиш тезлигида, асосан В нуқтага қадар абразив ейилиш ҳосил бўлади (шакл- 61, 2). йилиш турлари ва уни ўлчаш усуллари. Ейилишда кесувчи асбоб массаси камаяди, шунинг учун ейилиш ўлчови масса бўлиши мумкин. 61-шакл. Кескични катта (1) ва кичик (2) тезликларда кесиб ишлашдаги

Кесувчи асбобнинг ейилиши w чиқиб кетув модда миқдорини (массасини) m сарфланган ишга А муносабати билан ўлчади:w= Δm A ,кг дж Ейилишни ўлчашнинг бу сули асосан тўғри, лекин бир қатор мухим камчиликларга эга. Кесувчи асбобнинг умумий массасига нисбатан ейилган бўлаклар миқдори шунчалик кичикки, уни ўлчаш қийинчилик тўғдиради. Кесувчи асбобларнинг ейилишини аниқлаш учун қуйидаги усуллар қўлланилади. Олдинги ва орқа юзалар бўйича ейилиш майдончаларини ўлчаш. Бу энг кўп тарқалган усул ҳисобланади. Бу усул етарлича содда ва ишончлидир. Ўлчаш учун Бринел лупаси ва асбобсозлик микроскопидан фойдаланилади. Ейилиш майдончалари фотоқурилма ердамида шаклга олинади. Олдинги юзадаги чуқурга чуқурлиги устунга маҳкамланган индикатор билан ўлчанади. Бу усул вақт бирлиги ичида кесувчи асбоб геометриясининг ва кесиш маoромининг ейилишга таoсирини таққослаш имконини беради. Нисбий ейилишни ўлчаш. Турли хил кесиш маoромларида ишловчи кесувчи асбоблар ейилишини солиштириш учун, ейилишга кескичнинг йўл узунлигига нисбати нисбий ейилиш U 0 беради: Кўпинча ейлиш кесишнинг 1000м йўлига тўғри келади қилиб ифодаланади ва қуйидаги формула бўйича аниқланади. U0=1000 u ℓ , м 1000 м {мкм 1000м } (44) бу ерда U - кескичнинг ишлаш вақтидаги йилиши м ( мкм ), l - кесиш йўли, м . ℓ= πdL s = м (45) d - ишлов берилаётган детал диаметри, м . L - деталнинг ишлов берилган қисми узунлиги, м . s - деталнинг 1 айланишига тўғри келувчи суриш, мм/айл.

Нисбий ейилишни ҳисоблаш фақат меъерий ейилиш муҳитида тўғри натижаларни беради. Ўлчамли ейилишни ўлчаш. Ишлов бериш аниқлиги нуқтаи назаридан, кескич чўққисидан ишлов берилган юзага нормал бўйича ўлчанувчи ва ўлчамли ейилиш деб аталувчи ейилиш катта аҳамиятга эга бўлади. Ўлчамли ейилиш катталигини аниқлаш учун кескич чўққисидан бир қанча масофада иккита устма-уст жойлашган чизиқлар ўтказилади (шакл-62). Ўлчамли ейилиш тажриба бошида ( d и ) ва тажрибадан кейин ўлчанган (d 0 ) кескич чўққисидан чизиқгача бўлган масофа фарқи сифатида ҳисоблаб чиқилади. Ўлчаш аниқлигини ошириш учун ягона ўрнатувчи база танланади. Ўлчамли ейилиш асбобсозлик микроскопида ёки проекторда ўлчанади. Охирги пайтда тажрибагача кесувчиасбоб кесувчи қиррасининг контури кўчириб олинади, кесувчи қирранинг силжиш катталиги ва шунингдек ўлчамли ейилиши аниқланади. Баoзан ўлчамли ейилишни орқа юза бўйича ейилиш майдончаси баландлигини ўлчаш билан ва қуйидаги формула аслида ҳисоблаб аниқланади: U = h орқ tg , (46)62-шакл. Кескични улчамли емирилишини щлчаш схемаси

бу ерда  - орқа бурчак (шакл-63). 63 - шакл. Щлчамли ейилиш билан орыанги юза бщйича емирилишни боьлиылиги Бироқ бу усул хатоликларга олиб келади. Ўлчамли ейилишни детални конуслигини ўлчаб аниқлаш мумкин. Кескичларни қизиши ва эластик деформацияланишини таъсирини ўрганиб чиқариш учун тизим қуйидагича куринишга эга бўлади. Хомаки детал четларида иккита А ва Б юзалар йўнилади (шакл-64). Тизимни сиқилиши юза диаметрлари айирмасининг яримига тенг: ДБ −ДА 2 Шундан сўнг берилган меромда В ва Г ариқчалар орасидаги хомоки детал бўлак йўнилади. Ҳарора таъсирида дефформация таoсирини чиқариб ташлаш учун, кескич Г ариқчага чиққанидан сўнг суриш тўхтатилади ва кескич иш холатида совигунга қадар қолдирилади. Сўнгра суриш яна бошланади ва Е бўлак йўнилади. Е ва Д нуқталарда диаметрлар фарқи ейилиш ва сиқиш натижасида умумий хатоликка тенг бўлади. 64 -шакл. Детални конуслиги бщйича щлчамли ейилишини аниылаш схемаси

L – узунликда кескичнинг ўлчамли ейилиш қуйидагича тенг:U= (DЕ −DД )−(DБ −DА ) 2 , (47) миниметр ёрдамида дастгоҳда кескич ейилишини ўлчаш учун мураккаб бўлмаган қурилма таклиф этилган. Ейилишни текширишда радиоактив изотопларни қўлланилиши. Кесиш жараёнида кесувчи асбобнинг ейилган бўлаклари қринди, детал билан олиб кетилади, кесувчи асбобда ўрнашиб қолади ва атроф мухитга тарқалади. Кесувчи асбобнинг ейилган қисмини массасини (хажмини) радиоактив изотонлар усули билан аниқланади, унинг мохияти куйидагидан иборат. Қаттиқ қотишма ёки бошқа асбобсозлик материали пластинкаси нейтронлар билан нурлантирилади. Бунинг натижасида кесувчи асбоб материалида коболтнинг С 0 60 , Волфрамнинг W 185 , W 187 , титаннинг Тi 51 ва бошқаларнинг радиоактив изотоплари ҳосил бўлади. (шакл-65). 65 - шакл.кескич ейилиши маъсулотларини жойлашиш схемаси Нурлангандан сўнг бошланғич ейилиш таъсирини бартараф қилиш учун кесувчи асбоб қўшимча кесиб ишланади. Сўнгра қиринди намуналари ажратилади (50-100 гр порция) ва уларнинг активлиги ўлчанади. Қириндининг радиактивлиги асбобсозлик материалларининг ейилган бўлаклари миқдо-рига боғлиқ бўлади. Ейилиш катталиги импулpслар частотаси ҳамда ейилиш махсулотлари массаси билан ифодаланади.

Радиактив изотоплар усули юқори сезгирликка, аниқликка, натижаларининг батафсилигига эга бўлиб, тажриба вақтини ва материаллар сарфини кескин қисқартириши мумкин. Бу усул ёрдамидаги, вақт бирлиги ичида ейилиш ўзгаришини, кесувчи асбоб геометриясини кесиш маoромини элементларини ва совитиш мойлаш моддаларини ейилишга таoсирини, шунингдек турли хил асбобсозлик материалларининг кесиш хусусиятларини ўрнатиш мумкин.

Фойдаланилган адабиётлар: 1. Авагимов В.Д. Машинасозлик материалларини кесиб ишлаш. «Уқитувчи» нашриёти, Тошкент, 1971. 2. Аваков А.А. Физические основ теории стойкости режуих инструментов. М. «Машгиз», 1960. 3.Бобров В.Ф.и др. Развитие науки о резании металлов. Под редакцией. Зорева Н.Н. М. «Машиностроение», 1967. 4. Вулгф А.М. Резание металлов. М. «Машгиз», 1963. 5. Грановский Г.И., Грановский В.Г.Резание металлов. М. «Вусшая школа», 1985. 6. Геллер Ю.А. Инструменталгнке стали. М. «Металлургия», 1968.

O'xshashlar

Кесиш элементлари ва кескич кесувчи қисмининг геометрик параметрлари

Кескичларни ўтмасланиш мезонлари (критериялари)

Металларни кесишда совитиш ва мойлаш совитиш мойлаш моддаларининг таъсир этиш механизми

Кесиш назарияси ва асбоблар

Материалларнинг ишлов берилувчанлиги ва уни аниқлаш усули