Мактабгача таълим муассасаси тарбиячисининг компетенцияси - Maktabgacha va boshlang'ich ta'lim - Referatlar

Мактабгача таълим муассасаси тарбиячисининг компетенцияси

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

82.2783203125 KB

Ko'chirib olish

Мактабгача таълим муассасаси тарбиячисининг компетенцияси Режа: 1.Тарбиячи ва унинг жамиятда тутган ўрни. 2.Педагог олимларнинг тарбиячи шахси тўғрисидаги фикрлари. 3.Тарбиячи компетенцияси

Тарбиячи ва унинг жамиятда тутган ўрни. Тарбиячи ёш авлодимизни халқимизнинг муносиб фарзандлари қилиб тайёрлашдек муҳим, фахрли иш билан бирга масъулиятли вазифани бажаради. Тарбиячининг сиёсий етуклиги болаларни тарбиялаш сифати учун халқ ҳамда жамият олдидаги ўз масъулиятини англашга, таълим-тарбия вазифаларини ижодий ёндашишга, ўз маҳоратини доимо такомиллаштириб бориш ва ишдаги ўртоқларини ўсишига ёрдам беради. Демак, тарбиячи аввало, билимли бўлиши, ўзи яшаб турган улкан ҳаётини билиши, табиат ва жамиятнинг қонуниятларини тушуниши, ижтимой фаол бўлиши, умумий ва мактабгача тарбия педагогикасини, болалар руҳияти ва физиологиясини эгаллаши ва болаларнинг ёш хусусиятларини билиши керак. Шунингдек, педагогик тарбиячининг ҳодисаларни таҳлил қилишга илмий нуқтаи назардан ёндашуви болани ҳар томонлама ривожлантириш муваффақиятини амалга оширишга имкон беради. Мустақиллик муносабати билан республикамиз раҳбарияти тарбиячиларнинг фаолиятини юқори баҳоламоқда. Ёш авлодни комил инсон қилиб, камолот сари етаклашдаги эришган ютуқлари учун ва тарбиячилар, методист, катта, методист тарбиячи ва бошқа шунга ўхшаш унвонлар билан тақдирланадилар. Уларга республика миқёсидаги унвонлар берилади. Халқ таълими ходимлари орасидан республика, вилоят, туман кенгашларига депутатлар сайланиш, уларга бўлган чуқур ҳурмат ва эҳтиромни билдиради. Республикамизда амалга оширилаётган туб ислоҳотлар бугунги кунда боғчада, академик лицей ва касб-ҳунар коллежи ҳамда олий ўқув юртларида шаклланаётган авлод ижобий хулқ-атвор меъёрлари ва қоидаларини, илмий билим асосларини, касб-ҳунар малака ва кўникмаларини ҳар томонлама пухта эгаллаб боришини талаб қилади. Бунинг учун ўсиб келаётган ёш авлодни билимлар билан қуроллантириш миллий қадриятларимиз, маънавиятимизни тиклаш жаҳон маданияти, миллий маданиятимиз дурдоналари билан таништириш, уларни жисмоний соғлом маънавий етук қилиб тарбиялашдек вазифалар қўйилди. Давлат аҳамиятига молик бундай

вазифани амалга оширишда умумтаълим мактаблари билан бир қаторда халқ таълимининг бошланғич бўлими бўлган болалар боғчалари муҳим роль ўйнайди. Бунинг учун ҳар бир тарбиячи ўзини талаб ва назорат қила билиши давлатимиз мактабгача тарбия муассасалари олдига қўйган талабларни амалга оширишнинг гаровидир. Бунга қуйидагилар киради: 1. Боланинг соғлиғини сақлаш ва мустақкамлаш. 2. Ақлий қобилиятини ўстириш. 3. Миллий қадриятимиз ва маънавиятимизнинг ғоявий-ақлий тамойилларига мос келувчи эътиқод ва қарашларини таркиб топтириш. 4. Она ватанга муҳаббатини, ижтимоий фаолликни шакллантириш. 5. Ёш авлодда ўртоқлик, дўстлик ҳиссини ҳалоллик ва меҳнатсеварликни таркиб топтириш. Демак, юқорида келтирилган сифатларни таркиб топтириш ўсиб келаётган ёш авлодни тарбиялаш вазифасининг ҳамма томонларини қамраб ололмайди. Лекин тарбиячи ишларга асосланиб, болаларни мустақил ҳаётга ва меҳнатга тайёрлаш ишини маълум бир мақсад билан самаралироқ амалга ошириш мумкин. Мустақиллик муносабати билан ва тарбиячиларнинг маънавий ўсишларига ва моддий аҳамият берилмоқда. Масалан, Республикамизда 1992 йил 1 октябрни мураббийлар куни деб номланиши ҳамда халқ маорифи ходимларининг маошлари оширилиб, турмушлари яхшиланиб бормоқда. Биринчи Президентимиз И. А. Каримов ўзининг “Буюк келажагимизнинг ҳуқуқий кафолати” номли рисоласида шундай ёзади: “Тарбиячи — устоз бўлиш учун бошқаларнинг ақл-идрокини ўстириш, маърифат зиёсидан баҳраманд қилиш, ҳақиқий ватанпарвар, ҳақиқий фуқаро этиб етиштириш учун, энг аввало, тарбиячининг ўзи ана шундай юксак талабларга жавоб бериши, ана шундай буюк фазилатларга эга бўлиши керак”. Демак, бола шахсини шакллантиришда тарбиячи алоҳида аҳамият касб этади. Айниқса, ҳар бир боланинг шахс сифатида шаклланишида жавобгар эканлигини тақозо этади. Шунга кўра тарбиячи болаларга кундалик ҳаётда,

ўйинларда, машғулотларда, биргаликдаги меҳнат фаолиятида, улар билан бўладиган муомалада, мулоқотда ибрат, намуна бўлиши болани ҳар томонлама диққат билан ўрганиши, унинг шахсий хусусиятларини, қобилиятларини билиши, педогогик назокатини намоён қилиши, болаларнинг хулқ-атвори иш натижаларини ҳаққоний баҳолаши ва уларга ўз вақтида ёрдам кўрсата олиши ҳамда оилавий аҳволи билан қизиқиши зарур ҳисобланади. Демак, «Кадрлар тайёрлаш Миллий дастури» ғояларни амалиётга татбиқ этиш республика таълим тизимида олиб борилаётган ислоҳотлар муваффақиятини таъминлаш таълим муассасаларида фаолият олиб бораётган тарбиячи мураббийларнинг маънавий қиёфаси ҳамда касбий маҳоратларига ҳам боғликдир. Болани тарбиялаш ниҳоятда қийин ва мураккаб жараён бўлиб, жуда қадимдан ушбу фаолиятга жамиятнинг етук кишилари жалб этилгандир. Хусусан, қадимги Греция ва Рим тарихидан яхши биламизки, милоддан аввалги даврларда ҳам ёш авлод тарбияси ўзининг маънавий қиёфаси ва ақлий қобилияти билан жамият аъзолари ўртасида юксак ҳурмат эҳтиромга сазовор бўлган кишилар, яъни донишмандлар зиммасига ишониб топширилгандир. Ушбу ҳолат ёш авлод тарбияси унинг ташкил этилиши мазмунини фақат шахс камолотини эмас, балки жамият тараққиётини таъминлашда муҳим аҳамиятга эга эканлигини англатади. Ўзбекистон Республикасида ҳам тарбиячи-мураббий кадрларни маънавий қиёфаси, ақли салоҳияти ҳамда касбий маҳоратига нисбатан жиддий талаблар қўйилмоқда. Айниқса, бу борада Ўзбекистон Республикаси Биринчи Президенти И.А. Каримовнинг Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг 9- сессиясида (1997 йил 29 август) сўзлаган нутқида шундай фикрларни билдиради, уларга, албатта, диққатни қаратиш мақсадга мувофиқдир. “Тарбиячиларнинг ўзига замонавий билим бериш, уларнинг маълумотини ошириш каби пайсалга солиб бўлмайдиган долзарб масалага дуч келмоқдамиз... тарбиячи болаларимизга замонавий билим бериши учун аввало, мураббийнинг ана шундай билимга эга бўлиши керак”. Юқоридаги

қайд этилган фикрлардан бугунги кун тарбиячиси шахсига нисбатан қўйилаётган талабларнинг нақадар муҳимлигини англаш лозим. Демак, тарбиячи-махсус педагогик, психологик ва мутахассислиги бўйича етук билимли ва юксак фазилатли шахс саналади. Шунинг учун замонавий тарбиячи мураббий қиёфасида қуйидаги фазилатларни намоён эта олиши керак. Замонавий мураббий ўзини мутахассислиги бўйича чуқур пухта билимга эга бўлиш, ўз устида тинимсиз ишлаши керак. Тарбиячи мактабгача тарбия педагогикаси ва психология, физиология фанларининг асосларини билиш, таълим-тарбия жараёнида болаларнинг ёши ва психологик хусусиятларини инобатга олган ҳолда фаолиятни ташкил этиши керак. Тарбиячи таълим-тарбия жараёнида самарали шакл, метод ва воситаларидан унумли фойдалана олиш имкониятига эга бўлиши керак. Тарбиячи юксак даражадаги педагогик маҳоратга, чунончи коммуникативлик лаёқатига эга бўлиш, педагогик техника, нутқ, юз, қўл, оёқ ва гавда ҳаракатлари, мимика, жест, пантомимика) қонуниятларини чуқур ўзлаштириб олиш лозим. Тарбиячи болаларни кўзата оладиган, уларни хулқи, хатти-ҳаракати сабабларини тўғри таҳлил қилиб, унга таъсир этувчи воситаларни қўллай оладиган бўлиши керак. Ёш авлодни керакли билим, малака, кўникмалардан хабардор қилиш учун тарбиячи нутқ маданиятига эга бўлиши ва унинг нутқи қуйидаги хусусиятларда акс эттира олиши керак. • Нутқнинг аниқлиги. • Нутқнинг иродавийлиги. • Нутқнинг софлиги (унинг турли шева сўзларидан холи бўлиб), фақат адабий тилда ифода этиш, жаргон (муайян касб ёки соҳа мутахассисларга хос сўзлар), варваризм (муайян миллат тилида баён этиладиган нутққа ўзга миллатларга хос сўзларнинг ўринсиз қўлланилиши), вульгаризм (ҳаракат қилиш, сўкишда қўлланиладиган сўзлар) ҳамда концеляризм (ўринли бўлмаган вазиятларда расмий нутқда сўзлаш) сўзларидан холи бўлиши ва педагогнинг нутқи содда, равон ва тушунарли бўлиши керак.

Қадимги дунё философия системаларидан бошлаб педагогиканинг фан сифатида шаклланиш жараёни назарий тафаккурнинг тахмин ва фикрлашларидан илмий билим сари ҳаракат қилиш жараёни юз беради. Ҳар қандай фан табиат, жамият ва тафаккур тараққиётининг объектив қонунлари тўғрисидаги билимларнинг якунидан, жамлашидан ишонарли ва умумлашган билимлар системасидан иборат бўлади. “Педагогика” сўзи юнон тилидан айнан таржима қилинганда “болашунослик” ёки “бола етаклаш” деган маънони англатади. Педагогик ғоялар Афлотун (эр.ол.427 - 347 йиллар) Арасту (эр.ол.384322й) Плутарх (тах.416-тах.327 йиллар) Квинтилиан (35-95 йиллар чамаси) нинг фалсафий ва сиёсий асарларидек, гуманист педагоглар, социал утопистлар Т.Мор (1478-1535 ) асарларида намоён этила бошлади. Мукаммал педагогик системани Ян Амос Коменский яратди. У ўз даврининг илғор ғояларига таянган ҳолда “ҳамманинг ҳамма нарсага ўргатиш" тўғрисида даъват билан чиқди. Унинг “Буюк дидактика” деган катта рисоласи назарий педагогиканинг илк асарларидан ҳисобланади. Педагогиканинг илмий асосларини тузишга Ж.Ж.Руссо (1712-1858), (И.Г.Пестолоций, А.Дестервенрг, Р.ОУЭН (17711-1858), А.Н.Радищев (1749-1802), В.Г.Белинский, А.Герцен, И.И.Пирогов, Н.Г.Чернишевский (1822-1899), Н.Д.Добролюбов кўп ёрдам қилдилар. Педагогика назариясининг ривожланишига К.Д.Ушинский буюк ҳисса қўшди. Уни рус педагогикасининг отаси деб аташади. Ҳар қандай фаннинг ажралиб туриши ва нормал фаолият кўрсатиши учун унинг ўзида муқаррар шарт бўлиб ҳисобланади. ПЕДАГОГ ОЛИМЛАРНИНГ ТАРБИЯЧИ ШАХСИ Т Ў Ғ РИСИДАГИ ФИКРЛАРИ.

Педагогика таълим тарбия мақсадини жамият талабларига ва ўқувчиларнинг ёш хусусиятларига қараб мазмунан ўзгариб боришини ўргатади. Тарбиянинг таркибий қисмларини ва улар ўртасидаги боғланишларни очиб беради. Шу асосда таълим тарбия соҳасидаги тажрибаларни умумлаштиради, тарбиянинг келгусидаги ривожланиш истиқболларини, йўлларини кўрсатиб беради. Шунингдек у мактаб, ҳунар-техника билим юрти ва мактабдан ташқари тарбия муассасалари ходимларини ҳам назарий, илғор тажрибалар билан қуроллантиради. Ота-оналарга ёшларни тўғри тарбиялаш, ўқитишдаги маҳоратини янада такомиллаштириш йўлида амалий тавсиялар беради. “Педагогика” фанига тавсиф берилганда “таълим”, “тарбия”, ҳамда “маълумот” деган сўзларни ишлатдик. Бу сўзлар ўзаро боғланган бўлиб, бир бирини тўлдирадилар. Уларни педагогиканинг асосий категория тушунчалари деб қараймиз. Булардан ташқари “ўқувчи”, “ўқитувчи”, “усул”, “интизом”, “жамоа”, “ирсият”, “муҳит”, “директор” ва ҳоказо тушунча - номлар мавжудки, бу ҳақида мавзулар юзасидан фикр юритилганда алоҳида тўхтаймиз. Маълумки, тарбия тушунчаси ўсиб келаётган авлодда ҳосил қилган билимлар асосида ақлий камолот - дунёқарашини инсоний эътиқод, бурч ва маъсулиятни, жамиятимиз кишиларига хос бўлган ахлоқий фазилатларни яратишдаги мақсадни ифодалайди. Шу маънода тарбия деб тарбиячи ўзи ҳоҳлаган сифатларини тарбияланувчиларга сингдириш учун уларнинг руҳиятига маълум мақсадга кўра тизимли таъсир кўрсатилишига айтилади. Тарбия бола туғилгандан бошлаб, умрининг охиригача давом этадиган жараёнидир. Шу туфайли тарбия сўзи кўп вақтларда таълим, маълумот жараёнларига кирадиган ишларнинг мазмунини ҳам англатади. Энди биз шулар хусусида ўзимизнинг фикр-мулоҳазаларимизни билдириб ўтмоқчимиз. Халқимизнинг буюк мутафаккирлари бўлмиш Имом- ал-Бухорий, Абу Али Ибн Сино, Абу Райхон Беруний, Абу Наср Форобий,

Бахоуддин Нақшбандий, Алишер Навоий, Мирзо Улуғбек, Мирзо Бобур, Абдурауф Фитрат, Абдулла Қодирий, Боту, Махмудхўжа Бехбудий ва бошқа шу каби кўплаб буюк аждодларимиз томонидан яратилган маънавият сарчашмалари ўзининг тарбиявий аҳамиятга, маърифатни тарғиб этиш хусусиятларига ва ибратлилик хусусиятларига эга эканлиги туфайли ҳозирги кунга қадар ўз қадр-қимматини йўқотмай келмоқда. Булар жумласига Навоийнинг машҳур “Ҳамса”сини, Бехбудийнинг “Туркий Гулистон ёхуд аҳлоқ”, Имом - ал Бухорийнинг “Ас сахих” ҳадислар тўплами каби кўплаб юксак қадр-қимматга эга асарларни киритишимиз мумкин. Халқимиз томонидан яратилган қадриятлар ва урф-одатлар ҳамда халқ оғзаки ижоди намуналари бевосита халқимиз руҳияти асосида шаклланган бўлиб, улар маънавий баркамол инсонни тарбиялашда энг муҳим аҳамиятга эгадир. Ушбу қадриятлар ўз навбатида юқорида санаб ўтилган буюк мутафаккирларимизни ҳам тарбиялаб вояга етказгандир. Шундай экан биз буюк халқимиз томонидан яратилган миллий қадриятларимиз ҳар қанча фахрлансак арзийди. Бизнинг бурчимиз бундай қадриятларни асраб-авайлаш ва уларни изчил равишда такомиллаштириб боришдир. Маълумки, халқимизнинг салкам минг йиллик тарихи Ислом дини билан чамбарчас боғлангандир. Шунинг учун халқимиз томонидан яратилган миллий қадриятларнинг аксарияти ҳам ва мутафаккирларимиз томонидан яратилган маънавият сарчашмалари ҳам айнан ана шу дин асосида шаклланиб, ривож топиб келган. Шундай экан, биз бу диннинг урф- одатларига оқилона ёндашиб, уларни тўғри англаб олишга ҳаракат қилишимиз керак. Чунки, ислом дини юксак тарбиявий аҳамиятга эга бўлиб, доимо миллатлар ўртасидаги тинчлик-тотувликни ва исониятга нисбатан қилинадиган ҳар қандай зўравонликка қарши ҳаркатларни ҳамда беҳуда қон тўкилишига қарши ғояларни тарғиб этиб келган. Ўзбек халқ педагогикасида асрлар мобайнида асосий тушунчалар шаклланган: парвариш, тарбия, мукаммаллаштириш, ўз-ўзини тарбиялаш, қайта тарбиялаш, насиҳат қилиш, ўқитиш, таълим бериш, ўргатиш.

Форобийнинг фикрича, инсонда гўзал фазилатлар икки йўл-таълим ва тарбия орқали ҳосил қилинади: “Таълим назарий фазилатларни бирлаштирса, тарбия эса туғма фазилат – назарий билимлар ва амалий касб-ҳунар, хулқ- одоб фазилатларини бирлаштиради, таълим сўз ва ўрганиш билан, тарбия эса амалий иш, тажриба билан амалга оширилади, ҳар иккаласи бирлашса, етуклик намоён бўлади...”. Демак, Форобий таълим-тарбияни ўзвий бирликда олиб бориш ҳақида таълим берган бўлса ҳам, ҳар бирининг инсонни камолга етказишида ўз ўрни ва хусусияти борлигини алоҳида таъкидлайди. Халқ педагогикаси тарбиянинг кўп омилларидан фойдаланиши билан (табиат, меҳнат, турмуш, одат, санъат, дин, она тили), услублар катта бойлиги билан (ишонтириш, мисол, талаб, буйруқ, тушунтириш, ривоят, ўрганиш ва машқ, истак ва фаровонлик, афсун, қасамёд, илтимос, маслаҳат, ишора, маъқуллаш, гина, кўндириш, тақиқлаш, пўписа ва ҳоказо) ва тарбия воситалари (ўйин, саноқлар, топишмоқлар, мақоллар, қўшиқлар, эртак ва афсоналар, ривоятлар) билан кучли. Халқ педагогика хазинаси тарбияни халқ турмуши билан ғоявий боғланишини мустаҳкамлашда муҳим ўрин эгаллайди. Бу хазиналар ижодий ёндашганда ёш авлодни тарбиялашда катта самара берди. Халқ педагогикасининг турли воситалари катта ўзгаришларга учради. Бу ўзгаришлар тарбияга ҳам салбий таъсир этди. Бугун мустақиллик даврида истиқлол ғоялари руҳида қадимги халқ анъанасини тиклаш, таъминлаш тарбияда бой ранг-баранг халқ педагогикасидан фойдаланиш даври келди. Замонавий тарбия ишида ўзининг моҳиятини йўқотмаган халқ педагогикасининг ғоявий хазинаси ва буюк ютуқлари сифатида эпос, эртак, лапар, мақол, тез айтиш, топишмоқ каби жанрлар мустақиллик даврида ёш авлодни тарбиялашда катта аҳамиятга эга.

“Компетентлик” тушунчаси таълим соҳасига психологик изланишлар натижасида кириб келган. Шу сабабли компетентлик “ноанъанавий вазиятлар, кутилмаган ҳолларда мутахассиснинг ўзини қандай тутиши, мулоқотга киришиши, рақиблар билан ўзаро муносабатларда янги йўл тутиши, ноаниқ вазифаларни бажаришда, зиддиятларга тўла маълумотлардан фойдаланишда, изчил ривожланиб борувчи ва мураккаб жараёнларда ҳаракатланиш режасига эгалик”ни англатади. Касбий компетентлик – мутахассис томонидан касбий фаолиятни амалга ошириш учун зарур бўлган билим, кўникма ва малакаларнинг эгалланиши ва уларни амалда юқори даражада қўллай олинишидир. Ижтимоий компетентлик – ижтимоий муносабатларда фаоллик кўрсатиш кўникма, малакаларига эгалик, касбий фаолиятда субъектлар билан мулоқотга кириша олиш. Махсус компетентлик –касбий-педагогик фаолиятни ташкил этишга тайёрланиш, касбий-педагогик вазифаларни оқилона ҳал қилиш, фаолияти натижаларини реал баҳолаш, БКМни изчил ривожлантириб бориш бўлиб, ушбу компетентлик негизида психологик, методик, информацион, креатив, инновацион ва коммуникатив компетентлик кўзга ташланади. Улар ўзида қуйидаги мазмунни ифодалайди: Психологик компетентлик –педагогик жараёнда соғлом психологик муҳитни ярата олиш, талабалар ва таълим жараёнининг бошқа иштирокчилари билан ижобий мулоқотни ташкил этиш, турли салбий психологик зиддиятларни ўз вақтида англай олиш ва бартараф эта олиш; методик компетентлик – педагогик жараённи методик жиҳатдан оқилона ташкил этиш, таълим ёки тарбиявий фаолият шаклларини тўғри белгилаш, метод ва воситаларни мақсадга мувофиқ танлай олиш, методларни самарали ТАРБИЯЧИ КОМПЕТЕНЦИЯСИ

қўллай олиш, воситаларни муваффақиятли қўллаш; информацион компетентлик – ахборот муҳитида зарур, муҳим, керакли, фойдали маълумотларни излаш, йиғиш, саралаш, қайта ишлаш ва улардан мақсадли, ўринли, самарали фойдаланиш; креатив компетентлик – педагогик фаолиятга танқидий, ижодий ёндашиш, ўзининг ижодкорлик малакаларига эгалигини намойиш эта олиш; инновацион компетентлик –педагогик жараённи такомиллаштириш, таълим сифатини яхшилаш, тарбия жараёнининг самарадорлигини оширишга доир янги ғояларни илгари суриш, уларни амалиётга самарали татбиқ этиш; коммуникатив компетентлик – таълим жараёнининг барча иштирокчилари, жумладан, талабалар билан самимий мулоқотда бўлиш, уларни тинглай билиш, уларга ижобий таъсир кўрсата олиш. Шахсий компетентлик – изчил равишда касбий ўсишга эришиш, малака даражасини ошириб бориш, касбий фаолиятда ўз ички имкониятларини намоён қилиш. Технологик компетентлик – касбий-педагогик БКМни бойитадиган илғор технологияларни ўзлаштириш, замонавий восита, техника ва технологиялардан фойдалана олиш. Эктремал компетентлик – фавқулотда вазиятлар (табиий офатлар, технологик жараён ишдан чиққан)да, педагогик низолар юзага келганда оқилона қарор қабул қилиш, тўғри ҳаракатланиш малакасига эгалик. Касбий-педагогик компетентликка эга бўлишда ўз устида ишлаш, ўзўзини ривожлантириш муҳим аҳамиятга эга. Ўз-ўзини ривожлантириш вазифалари ўзини ўзи таҳлил қилиш ва ўзини ўзи баҳолаш орқали аниқланади. Ўз устида ишлаш – педагогнинг изчил равишда ўзининг касбий БКМ ва шахсий сифатларини ривожлантириб бориш йўлида амалий ҳаракатларни ташкил этиши. Ўз устида ишлаш қуйидагиларда кўринади: - касбий БКМни такомиллаштириб бориш; - фаолиятга танқидий ва ижодий ёндашиш; - касбий ва ижодий ҳамкорликка эришиш;

- ишчанлик қобилиятини ривожлантириш; - салбий одатларни бартараф этиб бориш; ижобий сифатларни ўзлаштириш. Педагогнинг мутахассис сифатида: - аниқ мақсад, интилиш асосида педагогик жараённи такомиллаштириш; -педагогик жараён самарадорлигини, ўзининг ишчанлик фаоллигини ошириш; -изчил равишда янгиланиб бораётган педагогик билимларни ўзлаштириш; -илғор технология, метод ҳамда воситалардан хабардор бўлиш; -фаолиятига фан-техниканинг сўнгги янгиликларини самарали татбиқ этиш; - касбий ва малакаларини такомиллаштириш; - кўникма салбий педагогик низоларнинг олдини олиш, бартараф этиш чораларини излаш йўлида олиб борадиган амалий ҳаракати унинг ўз устида ишлашини ифодалайди. Педагогларнинг ўз устиларида изчил, самарали ишлашларида фаолиятга лойиҳали ёндаша олишлари қўл келади. Уларнинг лойиҳали ёндашув асосида қуйидаги моделни шакллантира олишлари мақсадга мувофиқдир. Педагогнинг касбий компетентликка эга бўлишида ўзини таҳлил қила олиши ҳам аҳамиятли саналади. Ўзини ўзи таҳлил қилиш педагог томонидан касбий фаолиятда ташкил этаётган ўз амалий ҳаракатлари моҳиятининг ўрганилишидир. Ўзини ўзи таҳлил қилиш орқали педагог ўзини ўзи объектив баҳолаш имкониятига эга бўлади. Зеро, педагогларнинг касбий компетентлик сифатларига эга бўлишида уларнинг ўз-ўзини баҳолаш малакаларига эгалиги ҳам муҳимдир. Ўзини ўзи баҳолаш (ЎЎБ) – шахснинг ўз-ўзини таҳлил қилиши орқали ўзига баҳо бериши. Ўзини ўзи баҳолаш субъект учун шахсий имкониятларини ҳисоб-китоб қилиш, ўзига объектив баҳо бериш, ўзидан қониқишни таъминлайди. Ўз-ўзини баҳолаш шахснинг қобилиятини ўз кучи билан юзага чиқишига ёрдамлашиши зарур. Ўз-ўзини баҳолаш қийин, лекин шахсни бунга бевосита тайёрлаш мумкин. Ҳар қандай мутахассисда бўлгани

каби педагогнинг ҳам ўзини ўзи самарали баҳолай олишига бир қатор омиллар таъсир кўрсатади. Фойдаланилган адабиётлар: 1. Каримов И.А. Юксак маънавият – енгилмас куч. Тошкент: Маънавият, 2008. – 173 б. 2. Азизходжаева Н.Н. Педагогические технологии и педагогическое мастерство. Издательско-полиграфический творческий дом им.Чулпана. 3. Т.; 2005. -200 с 4. Левитан К.М. Личность педагога: становление и развитие. Изд-во Саратовского университета. 1991. -166 с. 4. Мавлонова Р., Тўраева О. Ҳолиқбердиев К. Педагогика. Т., 5. Ўқитувчи. -2001. – 512 б. 6. Очилов М. Янги педагогик технологиялар. – Қарши. Насаф, 2000.

O'xshashlar

Мактабгача таълим муассасасининг турлари

Мактабгача таълим талаблари асосида мактабгача таълим муассасасида боланинг мактабга тайёрлаш

Ривожланган мамлакатларда мактабгача таълим тизими

Мактабгача таълим тизимини ривожлантиришнинг концептуал йўналишлари

Мактабгача таълим муассасаларида машгулотларни ташкил этиш