logo
  1. Bosh sahifa
  2. Referatlar
  3. Madaniyatshunoslik
  4. Қўғирчоқ ўйин ва от ўйин санъати

Қўғирчоқ ўйин ва от ўйин санъати

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

29.5 KB
Ko'chirib olish
Қўғирчоқ ўйин ва от ўйин санъати Қўғирчоқ ўйин - халқ оғзаки ижодига хамда бадихага асосланган ғаройиб санъат. Унинг ёзма тексти бўлмаган. У узоқ йиллар кузатиш, машқ қилиш, ёдлаш, малака хосил қилиш орқали восита ва услублар билан устоздан шогирдга ўтиб келган. Қўғирчоқ ўйинининг келиб чиқишида аждодларимизнинг айрим маросимлари, томошалари муҳим ролp ўйнаган. XV асрда Мовароуннахрда қўғирчоқ ўйини тараққий этди. Бу даврда «Чодир жамол», «Чодир хаёл», «фонус хаёл» деб аталувчи қўғирчоқ ясаш ва уни ўйнатишда, томоша мазмунига кўра, бир-биридан фарқ қилувчи, уч тури кенг тарқалди. Қўғирчоқлар қўлга кийиб ўйнатиладиган «чодир жамол»да ҳаётий воқеалар, иплар воситасида бошқариладиган «чодир хаёл»да мифология, сояси тушириладиган «фонус хаёл»да халқ кахрамонлик эпоси акс эттрилди. XIX аср ўрталарида қўғирчоқ ўйин сатираси ўткирлашди. Қўғирчоқ театри сифатида фаолият кўрсатила бошланди. Қўғирчоқбозлик хукмрон табақаларга нисбатан ўз муносабатларини ошкора ифода қилганлар. Халқ циркининг энг қадимги тури от ўйин санъатидир. От - халққа қадимдан бери қадрдон хайвонлардан биридир. От хақида афсоналар, достонлар тўқилган. Отдаги сифатлар пойга, улоқ чопиш, чавгон каби томошаларнинг пайдо бўлишига олиб келган. Чавандозлар бора-бора от ўйнатишни ўзларига хунар қилиб олиб, сайилгоҳларда томоша кўрсата бошлаганлар. «От ўйин» деганда яна бир томоша масхарабозлар пародиясидир. Ёғочдан отни танаси ва бош қисми ясалиб, дум ва қўғирчоқлар осилган бўлиб, соқолни ясама қилиб қўйиб олган масхарабоз ўйинчи от ва чавандоз харакатларига таҳлид қилиб ўйнайди. Кулгили-пародия типидаги «От ўйин» халқимиз орасида шу кунларда ҳам учраб туради. Улар кўпроқ карнайчи-сурнайчи гуруҳлар билан фаолият кўрсатади. Баъзан шундай томошага қўғирчоқ ўйин ҳам қўшилиб, ажойиб бир майдон спектаклни юзага келтиради. Фойдаланилган адабиётлар 1. И.Каримов “Ўзбекистон XXI-аср бўсағасида: хавфсизликка тахдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари” Тошкент 1997й. 2. “Миллий истиқлол ғояси: асосий тушунча ва тамойиллар” Тошкент «Ўзбекистон» 2000 й.

O'xshashlar

Томоша санъатининг бошқа турлари
Темурийлар даври маданияти ва санъати
Ўзбек халқининг рақс санъати
Аския санъати
Қадимги дунё санъати