Vaker jarayoni, vinilastetatni sintez reakstiyasi, oksosintez - Kimyo - Referatlar

Vaker jarayoni, vinilastetatni sintez reakstiyasi, oksosintez

Yuklangan vaqt:

19.11.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1683.0244140625 KB

Ko'chirib olish

Vaker jarayoni, vinilastetatni sintez reakstiyasi, oksosintez Reja: 1. Vaker jarayoni 2. V inilastetatni sintez reakstiyasi

1. Vaker jarayoni To’yinmagan uglevodorodlarning galogenli hosilalaridan muhim tehnik ahmiyatga ega bo’lganlari vinilxorid, allil xlorid, xloropren va boshqalardir. Vinil xlorid – rangsiz gaz, - 13˚S da suyuqlikka aylanadi. U ko’proq hidlansa uxlatadi. Laboratoriyada vinil xlorid etilenni kislorod katalizatorligida xlorlab olinadi: Sanoatda vinilxlorid, asosan, astetilendan olinadi. Buning uchun astetilenga simob tuzlari katalizatorligida vodorod xlorid ta’sir ettiriladi: +C H C H H C I 6 5 1 0 0 0 C H 2 = C H C I Rasm-1. Astetilenni gidroxlorlab vinilxlorid olish texnologik sxemasi. 1- qizdirgich, 2,6,10- sovutgich, 3-tindirgich kolonnasi, 4- ajratgich, 5- reaktor, 7,9-skruber, 11- kompressor, 12,13-rektifastiya kolonkasi, 14-seperator, 15-deflekmator, 16- kizdirgich.

Undan tashqari, vinilxlorid sanoatda dixloretandan vodorod xloridni chiqarib yuborish yo’li bilan ham olinadi: C H 2C I C H 2C IN aO H C H 2=C H C I+N aC I+H 2O Vinilxlorid yorug`lik, issiqlik ta’sirida hamda katalizator va inistiatorlar ishtirokida polimerlanadi, natijada yuqori molekulyar birikma – polivinilxlorid hosil bo’ladi: n C H 2 = C H C I . . . . . C H 2 C H ( C H 2 C H ) n C H 2C I C I C I C H . . . . . Polivinilxlorid turli xil plastmassa buyumlar tayyorlashda, jumladan elektr asboblari yasashda, elektr simlari va kabellarning ustini qoplashda ishlatiladi. Polivinilxloriddan turli laklar va ximiyaviy tolalar ham olinadi. Qurilishda ishlatiladigan linoleum ham polivinilxlorid asosida olinadi. Bulardan tashqari, vinil xloridning ko’pchilik sopolimerlari ham sanoat ahamiyatiga ega. Allil xlorid – rangsiz suyuqlik, 45˚da qaynaydi, qo’llansa hidli, ko’zdan yosh oqizadi. Laboratoriyada allil xlorid allil spirtga fosfor (V) –xlorid ta’sir ettirib olinadi. + + C H 2=C H C H 2O H PC I5 C H 2=C H C H 2C I H C I+PO C I3 Allil xlorid sanoat miqyosida propilenni 400-450˚S da xlorlash usuli bilan olinadi: + + C H 2=C H C H 3 C I2 C H 2=C H C H 2C I H C I Reakstiya yuqori temperaturada o’tkazilganda xlor qo’sh bog`ga birikmasdan, balki vodorod atomini siqib chiqaradi, ya’ni vodorodga almashinadi. Allil xloriddan allil spirt va sintetik glisterin olinadi. Xloropen (2-xlorbutadien-1.3) 59˚S da qaynaydigan suyuqlik. Xloropen sanoatda astetilendan olinadi. Buning uchun avvalo vinilastetilen olinib, so’ngra unga vodorod xlorid biriktiriladi:

+ H C C H H C C H C H2 =C H C C H винилаце тилен C H 2 =C H C C H +H C I C H 2 =C H C C I=C H 2 хл оропрен Xloropren sanoatda sintetik kauchuk – nairit olishda ishlatiladi. To’yinmagan uglevodorodlarning poligalogenli hosilalari, ko’pincha, astetilendan olinadi. Astetilen xlorlanganda ikki xil modda (I, II) hosil bo’lishi mumkin: Н С С Н С Н С I=C H C I C I2 C I2 Н С С Н С Н С I2=C H C I2 2 I II I modda simmerik dixloretilen, II modda esa astetilen tetraxlorid yoki simmetrik tetraxloretan deyiladi. Ammo astetilen xlorlanganda, ko’pincha avval tetraxloretan hosil bo’dib, so’ngra unga rux kukuni ta’sir etirilganda simmetrik dixloretilenga aylanadi: + + C H C I2 C H C I2 Zn C H C I=C H C I ZnC I2 Bu moddalar yaxshi erituvchi bo’lishiga qaramay, erutuvchilar sifatida ishlatilmaydi, chunki zaharlidir. Simmetrik tetraxloretandan vodorod xlorid chiqarib yuborilganda trixloretilen hosil bo’ladi: C H C I2 C H C I2 C H C I=C C I2 H C I Trixloretilen suyuuqlik, deyarli zaharsiz, yonmaydi. Sanoatda erutuvchi sifatida ishlatiladi. Uning qo’sh bog`i polimerlanish reakstiyasiga juda ham qiyinchilik bilan kirishadi. Ba’zan trixloretilen turli sintezlarda xom ashyo sifatida ishlatiladi. Trixloretilendan tashkari sanoatda erituvchi sifatida ishlatiladigan tetraxloretilen (perxloretilen) xam mavjud. U Ц uglevodorodlarning polixloridli birikmalaridan, masalan uglerod turt xloriddan, osnrogi geksaloretandan olinadi. Buning uchun geksaxloretan ( A LCI 3 ) katalizator ishtirokida qizdiriladi.

C C I3 C C I 3 C C I 2 =C C I 2 +C I 2 гекса хл орэтан тетрахл орэтилен Tetraxloretilen ham deyarli zaharsiz erituvchidir. Bu modda ham trixloretilenga o’xshash polimerlanish reakstiyasiga qiyin kirishadi (yuqori bosim, temperatura va muhum katalizator vozitasida), ba’zan esa kirishmasligi ham mumkin. To’yinmagan uglevodorodlarning pogalogenli hosilalaridan polimerlanish reakstiyasiga oson kirishadiganlari va sanoatda muhum rol o’ynaydiganlari viniliden xlorid ham tetraftoretilendir. Viniliden xlorid yoki boshqacha aytilganda simmetrik bo’lmagan dixloretilen 30.7˚S da qaynaydigan suyuvlik. Sanoatda viniliden xlorid olish uchun vinixlorid temir (III) – xlorid katalizatorligida xolrlanib, so’ngra hosil bo’lgan tirixloretan degidroxlorlanadi: С Н 2 = С Н С I + C I 2 C H 2 C I C H C I 2 C H 2 = C C I 2H C I в и н и хл о р и д т р и хл о р э т а н в и н и л и д е н хл о р и д Tetraxloretan 200-300˚S atrofida Rux yoki temir ishtirokida qizdirilganda ham viniliden xlorid olinadi: С Н С I 2 C H C I 2 C H 2 =C C I 2 C I2 Ammo bu ikala usulda viniliden xlorid bilan bir qatorda dixloretilen ham hosil bo’ladi. Shuning uchun sanoatda poliviniliden xlorid olishda viniliden xlorid avval begona aralashmalardan tozalanadi. Viniliden xlorid ul’tirabinafsha nurlar, yorug`lik, pereoksid birikmalar va hokazolar ta’sirida oson polimerlanadi va yuqori molekulyar birikma- poliviniliden xlorid hosilqiladi: nC H =C C I 2 ( C H 2 C C I 2 ) n Poliviniliden xlorid ham polivinilxlorid kabi sanatda ishlatilinadigan polimer bo’lib, undan turlixil plastmassalar olinadi. Vinmliden xloridning vinil xlorid bilan birga spolimerlanib hosil qilgan polimeri saran deb aytiladi va elektiro texnikada izolyator sifatida ishlatilinadi.

2. V inilastetatni sintez reakstiyasi Polivinilxlorid tolasiga, vinilxloridning polimeri va sopolimeridan olingan rovil, termovil tolari, polivinilxlorni xlorlab olingan xlorin, P Ц vinilidenxloridning sopolimeri bo’lgan soviden va sa ran tolalari kiradi. Vinilxloridni olishda eng asosiy xom ashyo astitelin va etilendir. Vinilxlorid etilendan ikki bosqichda hosil qilinadi. 1) 2) Astitilendan esa, to’rridan to’rri vodorod xloridi bilan astitilenni reakstiyaga uchratib hosil qilinadi..+ C H C H H C I C H 2 =C H C I Hosil qilingan vinilxlorid (SN 2 = SNS1) polimerizastiyaga uchratilib tolalar olinadi. Polivinilxlorid tolalaridan xlorin katta ahamiyatga egadir. Bu tola radikulit, revmatizm kasalliklarini davolashda ishlatiladi. Xlorin tolasini formaga solish polimeriieritish eritish yo’li bilan olib boriladi. Polivinilxlorydni suyultirish esa molekulaning buzilib ketishiga olib keladi. Polivinilxlorid benzol bilan asteton aralashmasida yaxshi eriydi. Xlorin tolasi Italiyada — mosvil, GFR da — P Ц U, Franstiyada — rovil, AQSh va — saran nomi bilan ishlab chiqarilmovqda. Nam holatda olingan tolalar cho’ziltirilgach, yuvilib yoglanadi. Xlorindan shohi va shtapel ko’plab ish lab chiqarilmoqda. Xlorin yonmaydi, kislota va io щ qorlar ta’siriga turg`un, moylarni o’ziga olmaydi va chirimaydi. Undan medistina choyshablari, har xil kimyoviy filtrlar, gilamlar, izolyastiya lentalari ishlanadi. Shuningdek undan gazmollar ham to’qish mumkin. Bir millimetr yo’g`onlikdagi xlorin tolasi 23—26 kilo gramm yukni kutara oladi. Hozirgi vaqtda bu tolalar qo’shimcha ravishda xlorlanib, vinilxlorid bilan vinilastetat sopolimeridan tuzilgan vinon olinmokda. C H 2=С Н 2 С I C H 2C I + C H 2C I C H 2C I C H 2C I H C I C H 2=C H C I

Keyingi vaktlarda Rossiyada vinilxlorid bilan vinildenxlorid sopolimeridan soviden tolasi olinmoq da. Bu sopolimer erimaydi ham, suyulmaydi ham. Shuning uchun bu sopolimer maydalanib, plastinka holiga keltiriladi. Plastinkalar kuchli bosim ostida diametri 0,5 va 1 millimetrli teshikchalardan utkazilib yugon tolalar hosil qilinadi. Hosil qilingan tola lar suvli vannada cho’ziltirilib, keyingi ishlanishlar berilaveradi. Suspenziya usulida polivinilxlorid olish texnologik sxemasi. 1 – vinil xlorid o’lchagich, 2 – emulgator aralashmasi uchun idish, 3 – filtr, 4 – reaktor, 5 – ch o’ ktirgich, 6 – stentrafuga, 7, 9 – uzatgich, 8 – elevator, 10 – ta ’ minlovchi, 11 – vintilyator, 12 – quritgich, 13, 15 – quruq polimer uchun bunker, 14 – filr sito, 16 – batariyli filtr, 18 – vintilyator. Bu tolalardan sutullar to’rlar, kimyoviy filtrlar ishlanadi. Vinilxlorid polimeri va sopolimeridan olingan tolalar quyosh nuriga va yuqori temperaturaga bardosh bera olmaydi. Masalan, 80—90 gradus issiq-likda u o’z pishiqligini yo’qotadi. Agar xlorin tolasi 30 kun mobaynida ochiq havoda qoldirilsa 50 prostentga yaqin mustahkamligini yuqotadi. Shunday sharoitda nit ron 10 prostent mustahkamligini yuqotadi, holos. Shuning uchun nitronni xlorin bilan tenglashtirib bo’lmaydi.

Kaynab turgan qatlamdagi polivinilxloridni quritadigan qurilma. 1-to’ldiriladigan bunker, 2-shinekli qabul qiluvchi, 3- tolalovchi qurilma, 4 – kaliberlangan kamera, I – IV – temperatura ajratish zonasi I – 35 0 S; II – 37 0 S; III – 45 0 S; IV – 65 0 S

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 1.“Neft va gazni qayta ishlashda katalitik jarayonlar” ma’ruza matni. Safarov B.J. Buxoro 2012 y. 2. H.R.Rustamov, SH.P.Nurullayev. “Fizikaviy kimyo”. Toshkent 2011 y. 376 bet. 3. Кравцов А.В., Ивашкина Е.Н., Юрьев Е.М Теоретические основы каталитических процессов переработки нефти и газа: учебное пособие. – Томск: Изд-во ТПУ, 2009. – 146 с. Internet saytlari 1. www.rwe.com 2. www.oil.com 3. www.oil-gas.at 4. www.cac-chem.de 5. www.flottweg.com

O'xshashlar

Sopolimerlanish jarayoni

Neft va gazni qayta ishlashda hosil bo’ladigan to’yinmagan uglevodorodlar

Karbamidni sintez qilish sanoat tasvirlari. Vodorod sianidi sintezi haqida

Neftni destruktiv qayta ishlash jarayoni

Neft va neft fraksiyalarini sanoatda qayta ishlash kimyoviy jarayonlari