Sulfat kislotasini nitroza usuli bilan ishlab chiqarish - Kimyo - Referatlar

Sulfat kislotasini nitroza usuli bilan ishlab chiqarish

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

850.5 KB

Ko'chirib olish

Sulfat kislotasini nitroza usuli bilan ishlab chiqarish Reja: 1. Sulfat kislotasini nitroza usuli bilan ishlab chiqarish asoslari. 1.1. Azot monooksidining azot dioksidiga oksidlash jarayoni statika va kinetikasi. 2. Sulfat kislotasini nitroza usuli bilan olish turlari. 3. Nitroza usuli bilan sulfat kislota ishlab chiqarish bo‘limlari. 4. Sulfat kislotasini nitroza bo‘limida hosil qilish mexanizmi. 5. Sulfat kislotasini nitroza usuli bilan 7 minoralik texnologik tizimi bo‘yicha ishlab chiqarish.

SULFAT KISLOTASINI NITROZA USULI BILAN ISHLAB CHIKARISH ASOSLARI . Bu usulga ko‘ra sulfat kislota ishlab chiqarish o‘choq gazidagi SO 2 gazini nitrozaga yutish va oksidlashga asoslangan. Nitroza - bu azot oksidlarining sulfat kislota eritmasidagi birikmasidir. Nitroza usuli bilan SO 2 ni oksidlash jarayonida unga О 2 ni berish vazifasini azot oksidlari uynaydi. AZOT MONOOKSIDINI AZOT DIOKSIDIGA OKSIDLASH JARAYONI STATIKA VA KINETIKASI. Oddiy sharoitda NO gazi xavodagi О 2 bilan birikib, quyidagi reaksiya bo‘yicha NO 2 gazini hosil qiladi: 2NO (г) Q O 2(г) 2NO 2(г) Q Q 13 (1) NO - rangsiz gaz, suv bilan ham, kislota bilan ham reaksiyaga kirishmaydi. NO 2 - qo‘ng‘ir rangli gaz, u suv va kislota bilan reaksiyaga kirishadi. Bu reaksiya gomogen, Le-Shatelye prinsipiga asosan, bosimni oshirish va temperaturani pasaytirish tufayli, NO 2 ni chiqishini oshirish mumkin. Chunki bu reaksiya amaliy qaytar, xajm torayishi bilan ketadi va ekzotermikdir, Temperatura pasaytirilganda (1) reaksiya bo‘yicha NO 2 ni nafaqat chiqishi, balki tezligi ham oshadi. Sababi : 2NO =(NO) 2 Q Q 36 (2) 2ta NO birikib, NO ni dimerini hosil qiladi. U esa o‘choq gazidagi О 2 bilan birikib, NO 2 hosil qiladi: (NO) 2 Q O 2 2NО 2 QQ 37 (3) temperatura pasaytirilsa NO ni dimeridan NO 2 ni chiqishi oshadi, shuning uchun umumiy reaksiyaning tezligi ham oshadi; So‘ngra: NO ( г ) Q NO 2( г ) N 2 O 3( г ) Q Q 14 (4) N 2 O 3 -qo‘ng‘ir rangli gaz. Sulfat kislota NO 2 bilan va N 2 O 3 bilan reaksiyaga kirishib, nitrozil sulfat kislotasini hosil qiladi. H 2 SO 4 Q 2NO 2 HNSO 5 Q HNO 3 Q Q 38 (5) 2H 2 SO 4 Q N 2 O 3 2HNSO 5 Q H 2 O Q Q 39 (6) Bu yerda N 2 O 3 ning sulfat kislotadagi absorbsiyasining tezligi NO 2 gazinikiga qaraganda 2 marta katta. Normal sharoitda (17.4.) reaksiya bo‘yicha NO, NO 2 ,

N 2 O 3 aralashmasidagi N 2 O 3 ning miqdori 10% dan oshmaydi. Tekshirishlar shuni ko‘rsatadiki, N 2 O 3 o‘rniga NOQNO 2 aralashmasini ham ishlatish mumkin ekan, faqat bu yerda NO:NO 2 nisbati 1:1 bo‘lishi kerak. SULFAT KISLOTASINI NITROZA USULI BILAN OLISH TURLARI. Sulfat kislotani nitroza usuli bo‘yicha olishni 2 xil turi bor: 1. Kamerali tur. 2. Minorali tur. 1.Kamerali turda oltingugurtni selitra bilan qo‘shib qizdirilganda hosil bo‘luvchi SO 2, NO 2, N 2 O 3 gazlarini qo‘rg‘oshindan yasalgan kameralarda suv bilan yuttirish natijasida 65% li iflos sulfat kislota olingan. Kamerali tur qurilmasining unumdorligi past bo‘lganligi uchun keyinchalik bu tur qurilmalar amaliyotda juda kam qo‘llanadi. 2.Minorali turda bu gazlar ichi har xil jinslar bilan to‘ldirilgan minoralarda suv bilan shimdirilib, sulfat kislota olinadi. Bunday qurilmalarning unumdorligi bir necha marotaba katta, kislotaning konsentratsiyasi 75% ni tashkil etadi. NITROZA USULI BILAN SULFAT KISLOTA ISHLAB CHIKARISH BO‘LIMLARI. Nitroza usuli bilan sulfat kislota ishlab chiqarish 2 bo‘limdan iborat: 1.O‘choq bo‘limi. 2.Nitroza bo‘limi. Xom-ashyo sifatida tarkibida oltingugurt yoki uning birikmalari bor bo‘lgan barcha moddalar ishlatiladi. Bu bilan kontakt usulida farq qiladi. SULAT KISLOTASINI NITROZA BO‘LIMIDA HOSIL QILISH MEXANIZMI. Bu masalada har xil gipotezalar mavjud: Shulardan biri bo‘yicha, bu jarayon bir qator bosqichlardan iborat: 1. O‘choq gazi tarkibidagi SO 2 va O 2 ni nitroza eritmasidagi absorbsiyalanishi bosqichi:

а) SO 2(г) SO 2(э) (7) б) О 2(г) О 2(э) (8) в )SO 20( э ) Q H 2 O ( с ) H 2 SO 3( с ) Q Q 24 (9) 2.Nitrozaning parchalanish, ya’ni denitratsiya jarayoni bosqichi: а )2 Н NSO 5 Q H 2 O (C) 2H 2 SO 4 Q N 2 O 3 - Q 39 (10) б ) N 2 O 3 ni suv bilan xemosorbsiyasi: N 2 O 3 Q H 2 O HNO 2 Q Q 40 (11) HNO 2 - nitrat kislota turg‘un kislota emas. 0 HNO 2 sulfit kislota bilan reaksiyaga kirishib, SO 2 ning oksidlanish jarayoni bosqichi: 2HN Q3 O 2 Q H 2 S Q4 O 3 H 2 S Q6 O 4 Q 2N Q2 O Q H 2 O (12) Bu reaksiya bo‘yicha maxsuliy sulfat kislota hosil bo‘ladi. 4. Azot oksidlarining oksidlanishi bosqichi: а ) 2NO Q O 2 2NO 2 Q Q 13 (13) б ) NO Q NO 2 N 2 O 3 Q Q 14 (14) 5. Hosil bo‘lgan azot oksidlarining sulfat kislota bilan absorbsiyasi bosqichi: N 2 O 3 Q 2H 2 SO 4 2HNSO 5 Q H 2 O Q Q 39 (15) bu reaksiyada HNSO 5 nitrozilsulfat kislota hosil bo‘ladi. SULFAT KISLOTASINI NITROZA USULI BILAN YETTI MINORALI TEXNOLOGIK TIZIM BO‘YICHA ISHLAB CHIKARISH. Amaliyotda yuqoridagi mexanizm bo‘yicha sulfat kislota olish uchun, umuman kamida 3 minora kerak. Sulfat kislotani nitroza usuli bilan hosil qilish mexanizmi 1-minorada 1-2-3-bosqich reaksiyasi ketadi. 2-minorada 4-bosqich, 3- minorada 5-bosqich reaksiyasi ketadi. Amaliyotda reaksiyalar tuliq ketishi uchun 4, 5, 6, 7 minorali tizimlar qo‘llaniladi. Minoralar soni kup bo‘lishi ham yaxshi emas. Gazlarni bir minoradan ikkinchisiga o‘tkazish uchun elektr energiyasi ko‘p qo‘llaniladi, gidravlik qarshiliklar oshadi. Bu esa yaxshi emas.

MDH davlatlarida 7 minorali tizim qulay deb topilgan. O‘choq bo‘limidan chiqqan o‘choq gazi nitroza bo‘limiga yuboriladi. Nitroza bo‘limi 7 minordan iborat. Issiq o‘choq gazi 2 ga bo‘linib, uning bir qismi denitratsiya minorasiga, 2- chisi esa 1-maxsuliy minoraga yuboriladi. Ulardan chiqqan o‘choq gazi birlashib, 2-maxsuliy minoraga yuboriladi. U yerda 3-bosqich reaksiyasi asosan va qisman 4-a, b reaksiyalari ketadi. 2- maxsuliy minoradan chiqqan o‘choq gazi ikkiga bo‘linadi. Uning 1 qismi oksidlanish minorasiga yuboriladi. U minora ichi bo‘shliq bo‘lib, o‘choq gazining chiziqli tezligi to‘satdan kamayib ketadi. Natijada buning aksi sifatida uchrashish vaqti oshadi va NO 2 ning chiqishi oshadi. 4-(a) reaksiyasi bo‘yicha o‘choq gazining bir qismi, ikkinchi yarim qismi esa oksidlanish minorasidan aylanib o‘tib, undan chiqqan o‘choq gazi bilan qo‘shilishadi va tezlikda 4-b reaksiyasi bo‘yicha N 2 O 3 hosil bo‘ladi: NO ( Г ) Q NO 2( Г ) = N 2 O 3 ( Г ) Q Q 14 (16) hamda NO:NO 2 nisbatlari 1:1 nisbatda aralashma hosil bo‘ladi. Bu ikkala xolat ham, ya’ni N 2 O 3 ning hosil bo‘lishi yoki NOQNO 2 ning hosil bo‘lishi 5- bosqich reaksiyasiga muvofiq azot oksidlarining o‘choq gazidan sulfat kislotaga yuttirib, ajratib olishni tezlashtiradi: Bu reaksiya: N 2 O 3( г ) Q H 2 SO 4( с ) 2HNSO 5( с )_ Q H 2 O ( с ) (17) geterogen bo‘lganligi uchun bu jarayon ketma-ket 3 ta minorada amalga oshiriladi. Gaz bilan kislotaning uchrashish yuzasini oshirish uchun bu minoralar (oksidlash minorasidan tashqari) Rashig xalkalari bilan to‘ldirilgandir. Oxirgi 7- absorbsiya minorasini sanitar minora, ya’ni o‘choq gazini azot oksidlaridan batamom tozalash minorasi deyiladi. Bu minoralarda azot oksidi sulfat bilan birikib, nitrozil sulfat kislota holida qurilmaning bosh qismiga qaytariladi. Shunday qilib, jarayon ketma-ket ketadi. O‘choq gazi nam elektrofiltrga yuborilib, u yerda sulfat kislota tomchilari va tumanlaridan tozalanib, o‘choq gazi baland mo‘ri orqali atmosfera havosiga tashlab yuboriladi. Lekin bu sharoitda

oksidlanmay qolgan SO 2 ni bilan birga 0,03% gacha NO, NO 2 , N 2 O 3 gazlari tashlab yuboriladi. Qurilmani azot oksidlari bilan doimiy ta’minlab turish uchun 1- va 2- maxsuliy minoralarga suv va Н NSO 5 bilan birga, Н NO 3 ham berib turiladi. 1- minoraga tepadan faqat suv bilan Н NSO 5 kislota, pastdan esa 400 0 С atrofidagi issiq o‘choq gazi beriladi. Minora pastidan tushayotgan kislota, sovutgichlarda sovutilib, so‘ng kislota to‘plagichlarga tushadi; maxsuliy sulfat kislota 2-a (17.18.) reaksiya bo‘yicha hosil bo‘lib, 2HNSO 5(c) Q H 2 O (c) 2H 2 SO 4(c) Q N 2 O 3( г ) - Q 39 (18) denitratsiya minorasining kislota to‘plagichidan olinadi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RUYXATI 1. Мухленов И . П . Практикум по обќей химической технологии . М:Вўсшая школа, 1973. 2. Атрошенко В.И. Курс технологии связанного азота М:Л: Химия 1968. 3. Атрошенко В.И. Технология связанного азота М-Л. Госхим изд. 4. Позин М.Е. Руководство к практическим занятиям по технологии неоргонические вешеств. Л.: Химия 1980. 5. Позин М.Е. Технология минералнœх удобрений и солей. М.: Госхимиздат 1957. 6. Позин М.Е. Технология минералнœх солей. М.: Госхимиздат 1961. 7. Мухленов И.П. Практикум по общей химической технологии. М:Высшая школа, 1973. 8. Атрошенко В.И. Курс технологии связанного азота М:Л: Химия 1968. 9. Атрошенко В.И. Технология связанного азота М-Л. Госхим изд. 10. Амелин А.Г. Производство серной кислотœ.М.Л. химия.1967. 11. Вольфкович С.И. Общая химическая технология М.Л.Госхимиздательство. 1963. 12. Фейхсфель В.О. Рубан В.Л. Лабораторный практикум по технологии основного органического синтеза М:Л. Химия. 1966. 13. Ю. М. Бутт, В.В. Тимашев и другие «Практикум по химической технологии вяжуќих материалов»

O'xshashlar

Sulfat kislotasini kontakt usuli bilan ishlab chiqarish

Nitrat kislotasini yuqori bosimda ishlab chiqarish qurilmasi texnologik tasviri

Qaynar qatlamda ketadigan kimyoviy texnologik jarayonlar sulfat kislota olish texnologiyasi

Kimyoviy ishlab chiqarish

O’quvchilarni ishlab ishlab chiqarish bilan tanishtirish va texnalogik tushunchalarni shakllantirish uslubiyoti