Bosh sahifa
Referatlar
Kimyo
Fermentativ kataliz. Fermentlar
Fermentativ kataliz. Fermentlar
Yuklangan vaqt:
19.11.2023
Ko'chirishlar soni:
0
Hajmi:
252.7412109375 KB
Ko'chirib olish
O'xshashlar
Fermentativ reaktsiyalar kinetikasi. Fermentlar faolligining boshqarilishi
Kataliz. Gomogen kataliz
Kataliz
Gomogen kataliz
Selektiv kataliz
![2. Ferment kataliz kinetikasi. Ferment katalizda eng sodda sxema, ikki bosqichli sxema deb atalgan mexanizmdir. Shu sxemaning mexanizmi quyidagichadir. E + S ⃗k3ES ⃗k2E + P (XIII.9) E- ferment, S - substrat (reakstiyaga kirishuvchi modda) K s – ferment substrat komleksining (ES) dissostialanish konstantasi. k 2 ferment+substrat (ES) kompleksning (birinchi tartib bilan reakstiya parchalanib reak stiya mahsulot «R» ga va fermenti qaytadan (E) ajralib chiqish (regenerastiya) reakstiyasining tezlik konstantasi. ES- kompleksning hosil bo’lish reakstiyasining muvozanat konstantasi (Ks) Ks= [E][S] [ES ] (XIII.10) E va S 0 – boshlang’ich miqdorlar bo’lib, amalda [S 0 ]>>[E 0 ] bo’ladi. Fermentning umumiy mikdori (E 0 ): [E0]= E+[ES ] bo’ladi (XIII.11) Ya’ni reakstiyaga kirishib kompleksdagi (ES) va ozod holdagi (reakstiyaga kirishmagan) miqdori (E) ning yig’indisiga teng. (XIII.10) va (XIII.11) tenglamalardan [ES ]= [E][S] ks = {(E0)− (ES )}[S] ks = [E0][S]− [ES ][S] ks [ES ]= [E0][S] k2+[S] kelib chiqadi. Ferment subtrat kompleksining ajralish tezligi esa, υ=k2[ES ]= k2[E0][S] ks+[S] reakstiya boshlarida S ning kam reakstiyaga kirishganini va tajriba uchun boshqa substrat kup mikdorda olinganini e’tiborga olib boshda olingan substrat mikdoriga nisbatan substratni reakstiya kirishgan mikdorini hisobga olmasa ham bo’ladi ( S 0 - S = S 0 ), ya’ni [ S ] = [ S 0 ] deb qabul qilishi mumkin. ( S 0 ) substratning umumiy (tajriba uchun olingan mikdori) va](/data/documents/c19f4406-52ab-4d8b-8915-9bc98013718d/page-3.png)
![υ= k2[E0][S0] ks+[S0] (XIII.12) (XIII. 12) tenglama, (XIII. 9) – sxema bo’yicha boradigan fermenttativ reakstiya tezligi, substrat va fermentlarning dastlabki olingan mikdori bilan o’zgarishini ifoda qiladi va (XIII. 12.) tenglama bu xil katalitik reakstiyaga ahamiyatli kattaliklar k 2 va k 3 ni hisoblashga imkon beradi. Reakstiya tezligiga (υ) -ga reagentlarning miqdoridan (konstentrastiya) tashqari tajriba sharoitida mavjud har xil omillar ta’sir qiladi. Masalan muhitni rN sistema ingibatorlar (reakstiyani sekinlatuvchilar), aktivatorlar (reakstiyani tezlatuvchilar) mavjudligi, (XII.9) ko’rsatilgan yana boshqa qo’shimcha bosqichlar mav judligi kabi omillar ta’sir qiladi. Bu xil omillar ta’ sir qilmaydigan sharoitda olib borilgan va demak aktiv massalar ta’siri qonuniga muvofiq aniqlangan tezlik chin tezlik deyiladi, yuqorida ko’rsatilgan omillar mavjudligida tajriba o’tkazib topilgan tezlik kuzatilgan (yoki effektiv) tezlik deyiladi. Ko’pchilik tajribalarda kuzatilgan tezlik olinadi. Tezlik konstanta (k) ham, muvozanat konstanta (k ) to’g’risida ham shu mulohazalarni qaytarish mumkin. Agar k2,k3 – effektiv bo’lsa, bu kattaliklarni ma’lum katalitik reakstiyaning katalitik tezlik konstantasi ( k kat ) va Mixaelis konstantasi deb ataladi va (XIII.12) tenglama quyidagi ko’rinishda bo’ladi: υ= kкат .[E0][S0] km+[S0] (XIII. 13) Bu tenglama ferment katalizning asosiy tenglamasi bo’lib Mixaelis- Men i n tenglamasi deyiladi. Tezlik o’lchami k kat. (E) 0 ko’paytmasi reakstiyaning maksimal tezligi m deyiladi, (S 0 )> k m bo’lganda = m bo’ladi. Demak υ= υm[S0] km+[S0] (XIII. 14) bu tenglamani to’g’ri chiziqli tenglama holiga keltirish mumkin: 1 υ= 1 υm +km υm ⋅ 1 [S0]](/data/documents/c19f4406-52ab-4d8b-8915-9bc98013718d/page-4.png)
![Ordinata o’qiga 1/ ni va absstissa o’qiga 1 [S0] ni qo’yib, R asmda ko’rsatilgan diagramma olinadi. Shu usul bilan m , k m larni aniq l ash mumkin. Mixaelis - Menin tenglamasi bo’ytcha grafik usulda m va K m larni aniqlash Tajribalarning ko’rsatishicha, ma’lum muhitda (kislotaning ma’lum konstentrastiyasida γA/γAH + nisbatining qiymati asos A ning tabiatiga bog’liq emas. Shunday qilib h o – qiymati, asosan muhitning xossasiga bog’liq. h o – qiymati qancha katta bo’lsa, (AN + )/(A) nisbati qiymati ham shunchalik katta bo’ladi, ya’ni ma’lum asos kuchliroq protonlashgan bo’ladi. Shunday qilib, h o - qiymati muhitning proton berish qobiliyatini xarakterlaydi. Shunga ko’ra h o ni muhitning kislotaliligi deyiladi. Agar reakstion aralashmaga kislota bilan birga shu kislotaning tuzi qo’shilsa, katalitik effekt ortadi. Vaholanki, tuz ta’sirida kislotaning dissostialanishi kamayishi natijasida vodorod ionlari ham kamayib, pirovardida katalitik aktivlik kamayishi kerak edi. Bu hodisa ikkilamchi tuz effekti deyiladi. Kislota shu kis - lotaning tuzi qo’shilganda anion ko’payadi, demak, kislo ta anioni ham katalizatordir.](/data/documents/c19f4406-52ab-4d8b-8915-9bc98013718d/page-5.png)
