Bosh sahifa
Referatlar
Kimyo
Aldegit va ketonlar
Aldegit va ketonlar
Yuklangan vaqt:
20.09.2019
Ko'chirishlar soni:
0
Hajmi:
73 KB
Ko'chirib olish
O'xshashlar
Aldegid va ketonlar
Oksobirikmalar
Karbonil birikmalar
Karbonil birikmalar
Aromatik oksobirikmalar
![H-C chumoli aldegid (formaldegid) metanal H O CH 3 -C Sirka aldegid yoki etanal N O CH 3 -CH-C 2-metilpropenal H CH 3 Oddiy ketonlarning nomlari karbonil gruppa bog’langan radikallar nomiga keton so’zini qo’shish bilan xosil qilinadi. IYUPAK nomenklaturasiga binoan tegishli toyingan uglevodorodlar nomiga "on" qo’shimcha qo’shiladi. Masalan : CH 3 - CH 2 - C – CH 3 CH 3 -CH - C – CH 2 – CH 3 O CH 3 O Metiletilketon yoki butanon. Etilizpropilketon yoki 2-metilgtentanon-3 2. OLINISH USULLARI 1.Spirtlarni oksidlash. Birlamchi spirtlarni oksidlanganda aldegidlar, ikkilamchi spirtlar oksidlanganda esa ketonlar xosil bo’ladi: [O] O R – CH 2 OH R – C aldegid H R [O] R R – CH – OH R – C = O keton CI 2.R-CH gidrolizlab aldegidlar, R-C-R dan ketonlar olinadi. Cl CI Cl HOH / OH O R - CN - + R – CH R - C \ \ H Cl HOH OH](/data/documents/208de2e3-3743-4520-a0b1-eb20cdd4c214/page-3.png)
![R - C - R + 2HOH R – C - R R - C - R \ \ Cl Cl OH OH O Asetilen gomologlarini Ng ++ tuzlar ishtirokida gidratlanishidan ketonlar, atsetilenning o’zidan esa sirka aldegidi xosil bo’ladi. (Kucherov reaksiyasi) Hg ++ HC CH + HOH [R-C = CH 2 ] CH 3 - C – CH 3 OH O FIZIK XOSSALAR Aldegid va ketonlarning quyi vakillari suvda yaxshi eriydi va o ’ ziga xos yoqimsiz xidga ega bo ’ ladi . Yuqori molekulali aldegidlar xushboy gul xidiga ega . KIMYOVIY XOSSALARI Aldegid va ketonlarning reaksiyaga kirishish qobiliyati kuchli bo ’ lib ular uchun birikish , o ’ rin olish , kondensatlanish va oksidlanish reaksiyalari xarakterlidir . Birikish reaksiyalari . 1. Aldegid va ketonlar Ni katalizatori ishtirokida vodorodni biriktirib olish mumkin . Bunda aldegidlardan birlamchi , ketonlardan ikkilamchi spirtlar xosil bo ’ ladi : R – C – H + H 2 R – CH 2 OH O R – C – H + H 2 R – CH – R OH Aldegid va ketonlar sianid kislotani biriktirib oksinitrilga aylantiradi. R OH R – C = O + HCN C Hg ++ O HC CH + HOH [CH 3 = CHOH] ] CH 3 - C – H](/data/documents/208de2e3-3743-4520-a0b1-eb20cdd4c214/page-4.png)
![H CN Oksi nitrildan oksikislota va a - aminokislotalar sintez qilish mumkin. O’rin olish reaksiyalari. Quyida aldegid va ketonlarning karbonil gruppasidagi kislorodning ba`zi birikmalari bilan o’rin olish reaksiyalarini ko’rib chiqamiz. 1.Aldegid va ketonlar gidroksilamin NH 2 OH bilan oksimlar xosil qiladilar. O CH 3 – C + H 2 NOH CH 3 – C =NOH +H 2 O H H Sirka aldegid oksimi CH 3 CH 3 C=O+H 2 NOH C=N – OH + H 2 O CH 3 CH 3 atseton oksimi 2.Aldegid va ketonlarga gidrazin NH 2 - NH 2 ta`sir ettirilsa, gidrazonlar xosil bo’ladi: O R – C + H 2 N - NH 2 R - C = N – NH 2 +H 2 O H H R R C=O+H 2 N – NH 2 C=N – NH 2 + H 2 O R R Aldegid va ketonlardagi karbonil gruppa bilan bevosita boglangan uglevodorod- dagi a - vodorod atomlari juda aktiv bo’lib, ular galogenlar bilan osongina o’rin almashinishi mumkin. Masalan: O O SN 3 – CH 2 - C + Br 2 – CH 3 - CH - C + NBr H Br H a- brompropion aldegid 4.Aldegid va ketonlarning oksidlanishi. Aldegidlarning kumush gidrooksidning ammiakli eritmasi bilan oksidlanishi "kumush ko’zgu" reaksiyasi deyiladi. Bu reksiyadan aldegidlarning sifat analizida keng foydalaniladi. O R – C +[ Ag ( NH 3 ) 2 ]+ OH- R – COONH 4 + NH 4 OH +Ag H](/data/documents/208de2e3-3743-4520-a0b1-eb20cdd4c214/page-5.png)
![Ketonlar faqat ishqoriy va kislotali muxitda KMnO 4 yoki K 2 CrO 7 kuchli oksidlovchi ta`siridagina oksidlanadilar. Oksidlanish jarayonida molekulalar parchalanib ketadi. O O CH 3 - CH 2 - C – CH 2 – CH 3 + 3[O-] CH 3 – C + CH 3 – C O H OH Butanon-2 AHAMIYATI Demak aldegid va ketonlar halq ho’jaligida keng qo’llaniladi: 1.Chigitni ekish oldidan zararsizlanishida 2.Dorivor moddalar olishda Erituvchi sifatida 4.Organik sintezda HULOSA 1.Aldegid va ketonlarda karbonil gruppa bo’lganligi uchun biriktirish, oksidlanish va qaytarilish reaksiyalariga oson kirishadilar 2.Ketonlar kumush ko’zgu reaksiyaga kirishmaydi Halq ho’jaligida aldegid va ketonlar keng qo’llaniladi.](/data/documents/208de2e3-3743-4520-a0b1-eb20cdd4c214/page-6.png)
