Soliq tushumlarining prognozi - Iqtisodiyot - Referatlar

Soliq tushumlarining prognozi

Yuklangan vaqt:

12.01.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

77.5 KB

Ko'chirib olish

Soliq tushumlarining prognozi Reja: 1. Soliq tushumlarini prognozlash va uning vazifalari. 2. Prognozning ehtimolligi va istiqbolga qaratilganligi. 3. Prognoz hisoblari uchun asos bo’luvchi manbalar.

Soliq tushumlarini prognozlash va uning vazifalari. Prognozlash, moliyaviy siyosatni amalga oshirishda paydo bo’layotgan sharoitlarni yaxshilab o’rganib va ko’rib chiqishga imkon yaratadi, ichki va tashqi sharoitlarni inobatga olgan holda tahlil qilib, korxonani moliyaviy va bozor sharoitida faoliyatini mustahkamlashga kelajakdagi moliyaviy strategiyani aniqlaydi. Korxona taraqqiyoti sharoitlarini tashkil etishda boshlang’ich bo’lib – prognozlashtirish (yoki istiqbolni belgilash) maydonga chiqadi. U o’z ichiga quyidagilarni oladi: Birinchidan, aktsiya kursini, qurilishga berilgan litsenziyalarni buyurtmalarini hajmini, asbob uskunalarni etkazib berish kabi bozor ko’rsatkichlarni sinchiklab kuzatish. Tegishli statistik qatorlar ko’pincha umumiqtisodiy o’zgarishlar to’g’risida ogohlantiradi. Ikkinchidan, prognozlashtirish modellarining har biri iqtisod sohasining u yoki bu tomonini ilmiy tavsifini bergan holda foydalanishni mo’ljallaydi. Model ichiga dinamik (o’zgarishlarga boy) ko’rsatkichlar ham kiritiladi, shu qatorda fiskal amaliyotida yuz berishi mumkin (ehtimoli) bo’lgan o’zgarishlar ham e’tiborga olinadi. Natija bo’lib, kelgusi yilga iqtisodiy o’sish, mehnat va kapital bozorlarning ahvolini prognozi bo’lishi kerak. Kon’yunkturaviy prognoz baholari siyosatchilarga kerak bo’lgani kabi, tadbirkorlar uchun investitsiyalar, mahsulotni ishlab chiqarish hajmi va boshqa ko’rsatkichlar to’g’risida mo’ljal bo’ladi. Soliqlarni prognoz qilish – vazifalar ishlab chiqish va qabul qilish tizimining asosiy elementidir. Soliqni prognoz qilishning asosiy vazifasi – byudjet vazifalarining sifatli va sonli parametrlarini va mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishining kelajak uchun dasturini qonuniy tartibda ishlab chiqilgan va qabul qilingan soliq kontseptsiyalaridan kelib chiqib iqtisodiy asoslangan holda ta’minlashdan iborat. Bu vazifa bir moliya yili uchun ham (joriy soliqni prognoz),

uzoqroq kelajak uchun ham (soliqni prognoz qilish) hisob-kitob qilinadi. Shunga bog’liq holda soliqni rejalashtirish va taktikasi va uning strategiyasi farqlanadi. Soliq bo’yicha joriy byudjet vazifalarini ishlab chiqishda, choraklik soliq tushumlarini aniqlashda taktik vazifalar echiladi. Ularning echimi soliqqa tortish bo’yicha strategik maqsadlarni o’rnatish va tadqiq qilish uchun huquqiy makon yaratadi. Bu holda soliqni prognoz qilish joriy soliq majburiyatlarini bajarish bo’yicha olingan xisobot vatahliliy ma’lumotlari ustida olib borilgan ilmiy tadqiqotlar natijalariga asoslanadi. Bu ma’lumottlarni yig’ish va qayta ishlash joriy yildagi soliqqa tortishning pozitiv va negativ ko’rinishlarini, uning investitsiyalash darajasiga, tarmoqlardagi tarkibiy o’zgarishlarga, hududlar, korporatsiyalar va fuqarolar daromadlariga ta’sirini baholashga yo’l ochib beradi. Soliq taktikasi byudjet klassifikatsiyasi bo’yicha daromadlari moddalari tarkibini ishlab chiqish, soliq boshqaruvi va nazoratini amalga oshirish borasida hokimyat va boshqaruv organlarining kompleks amaliy faoliyatlarini aks ettiradi. Taktik qadamlarning sifatli tarkibi barcha darajadagi byudjetlarning to’liq va o’z vaqtida bajarilishini ta’minlaydi. Byudjet soliq munosabatlariga soliqlar orqali operativ aralashish metodini qo’llab soliq ma’muriyati soliq qonunbuzarliklarining oldini oladi va byudjetlarni soliq tekshiruvlari jarayonida aniqlangan to’lanmagan soliqlar orqali to’ldiradi. Yakuniy natijada butun soliq tizimining, uning soliq guruhlarining va alohida soliqlarning muvofiqligi aniqlanadi. Bularning hammasi qabul qilingan soliq kontseptsiyasining optimalligi yoki sliq kodeksiga o’zgartirishlar kiritish lozimligini ko’rsatib beradi. Joriy yildagi soliq majburiyatlarining bajarilish borasidagi soliq munosabatlari tarkibini tahlil qilib o’rganish soliqlarni strategik rejalashtirish (prognoz qilish) ning samarali chiqishi uchun muhim shart bo’lib xizmat qiladi. Soliqlarni strategik prognoz qilish boshqaruv nazariyasi va amaliyotida muhim o’ringa ega. U barcha etakchi mamlakatlarda iqtisodiy oldindan ko’ra bilish metodi sifatida qo’llaniladi. O’rta muddatli kelajak uchun soliq prognozlarni ishlab chiqish quyidagilarni o’z ichiga oladi:

1. Hududlar mulki daromadliligini baholash (hududlar moliyaviy ta’minlanganligi koeffitsentlari va byudjet samaradorligi qo’llaniladi), hududlarning ixtisoslashgan tarmog’larini texnik tiklashga, yangilashga talabini baholash, mehnat haqi holati, hudud resurs bazsini, hududning iqtisodiy import operatsiyalarida ishtiroki, ishlab chiqarish va ijtimoiy infrastruktura sifati trasport magistrallari bilan ta’minlanganligi va hakozolarni baholash. Bu ma’lumotlar hududning yalpi daromadini, uning iqtisodiy, moliyaviy va soliq potentsiallarini metodik hisoblashda ma’lumot bazasini tashkil qiladi. 2. Hududning iqtisodiy o’sishini hisobga olgan holda soliq tushumlari hajmini prognoz qilish. Bu ma’lumotlar barcha darajadagi byudjetlarning shakllanishida muhim ahamiyatga ega, zero bularda hududlarning subsidiya, subventsiya, dotatsiya va transfert moliyalashtirish kderal resurslarga bo’lgan talablari ancha aniq aks etishi mumkin. Hudud potentsialini bilish soliqqa tortishning imtiyozli rejimini ancha aniq shakllantirsh imkonini beradi. Bu soliq qonunchiligini takomillashtirish masalalarini qilishda muhim. 3. Hudud iqtisodiyotining resurslar tarkibi va mol-mulki turlarini umumqamrovli inventarizatsiya qilish. Hududiy mulkdan foydalanishdan olinadigan va ichki ehtiyojni qondirishga qaratiladigan vositalar ulushini aniqlash. 4. byudjet defetsiti miqdorini, inflyatsiya darajasini, baho indeksini, bozor indikatorlarini hisoblab chiqarish. Soliqlarni prognoz qilishni moliyaviy menejmentning bazaviy elementlaridan biri sifatida ko’rib chiqish to’liq o’rinli. Bu holda moliyaviy menejment keng ma’noda mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishini boshqarish nuqtai nazaridan ko’rib chiqiladi. Umumdavlat moliyaviy menejmenti tarkibida asosiy o’rinlardan birini byudjet-soliq menejmenti egallaydi. Boshqaruv faoliyatining bu tizimi O’zbekiston Respublikasi Moliya Vazirligi, uning (byudjet-soliq, soliq islohotlari va boshqa) departamentlari, O’zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo’mitasi va boshqa boshqaruv organlari tomonidan amalga oshiriladi. Umumdavlat soliqlari bo’yicha soliqni prognozlashtirishning maqsadi umumdavlat fondi bo’lgan byudjetda markazlashtirish uchun moliyaviy resurslar hajmini soliq to’lovchilar

bo’yicha aniqlash. Ushbu resurslarni rejalashtirishda hokimyat organlari eng avval mumkin bo’lgan iz’yatiyaning maksimal yuqori darajasiga mo’ljal qilishadi. Ushbu jarayon jamiyat rivojlanishi darajasida umumdavlat ehtiyojlarining o’sib borishi hisob-kitobiga asoslanadi. Moliyaviy ehtiyojlarning o’sib borishning ob’ektiv ekanligi A. Valner tmonidan asoslangan, bu esa shunday nomli qonunni shakllantirdi. Bu qonun davlat xarajatlarining ko’p sabablarga ko’ra doimiy o’sish tendentsiyasini aniqladi. Bu sabablar quyidagilar: aholi sonining o’sishi, noishlab chiqarish sohasida, xizmat ko’rsatish sohasida talablarning o’sishi, aholining bilim darajasining o’sishii va shu kabilar. Bu xizmat odatda korporatsiyalar tomnidan ko’rsatilmaydi, ko’rsatilganda ham ularning narxlari shunchalik hqori bo’ladiki, bu xizmatlardan fuqarolarning chegaralangan qismigina foydalana olishi mumkin. Ma’lum reja davriga soliqlar bo’yicha aniq vazifalarni ishlab chiqish bir qator bir-biriga bog’liq faoliyatlarni o’z ichiga oladi: ♦ O’tgan davrda iqtisodiyotda yuz bergan tendentsiyalarni hisobga olib soliq rejimi variantlarini izlash; ♦ Optimal soliqqa tortishning variantlarini, ularning soliq guruhlari, moliya- xo’jalik faoliyatlari tiplari, soliq to’lovchilar guruhlari, alohida hududlar va boshqalar bo’yicha ranjirovaniyasini baholash; ♦ Bo’lg’usi soliq rejimlari variantining afzalliklarining asoslanishi; ♦ O’tgan yilgi byudjetning bajarilishida o’tkazilgan tajribalarning ma’lumotlarini hisobga olib soliqdan tushumlar loyihasini hisoblash; ♦ byudjet klassifikatsiyasining mos moddalari bo’yicha hukumat va parlament tomonidan qabul qilingan majburiyatlarini muhokama qilish, byudjet daromadlarini yakuniy ovoz berish orqali mos qonunlarni aniqlashtirish va qabul qilish. Bu faoliyatlar ichida eng muhim rolni g’oshqaruv qarorlarini ishlab chiqish uchun ma’lumotlar yig’ish va qayta ishlashning tahliliy bosqichi o’ynaydi. To’plangan va qayta ishlangan materialning ishonchli va to’liqligi byudjet soliq me’yor va qoidalarining keyingi takomillashtirilishi uchun dastlabki bazasini tashkil qiladi. Prognozning ehtimolligi va istiqbolga qaratilganligi

Umumdavlat faoliyatini ifodalovchi moliya rejalariga davlat byudjeti, davlat sotsial sug’urta byudjeti, davlat mulkiy va shaxsiy sug’urtasi moliya rejasi hamda territorial va davlatning moliya mablag’larini ko’rsatuvchi yig’ma moliyaviy mablag’lari kiradi. Bu moliyaviy rejalarda davlat byudjeti alohida o’rin tutadi. Davlat byudjetida davlat bilan turli mulk formasiga ega bo’lgan korxona, xo’jalik tashkilotlarining moliyaviy munosabatlari aks etadi. Uning daromad qismida daromadlarni kelib tushish manbalari ko’rsatiladi; xarajat qismida esa mablag’larning sotsial-madaniy tadbirlarga, halk xo’jaligiga, aholini ijtimoiy himoyalashga, boshqaruvga, mudofaaga va boshqalarga sarflanishi aks ettiriladi. Davlat byudjetining yana bir muhim ahamiyati shundaki, u boshqa moliya rejalardan farq qilib qonun tariqasida tasdiqlanadi. Moliya rejalari tizimida sohalar moliya rejalari asosiy o’rinni egallaydi va bu erda daromadlar va xarajatlar balansi muhim rol o’ynaydi. Hozirgi paytda korxonalar moliyaviy rejalari biznes rejalar deb yuritilmoqda. Har qaysi reja mo’ljallangan davr uchun daromadlar va harajatlar, moliya va kredit tizimlarining zvenolari o’rtasidagi aloqalar (ijtimoiy sug’urtaga ajratma badallari, byudjetga to’lovlar, bank krediti uchun to’lov va boshqalar) aniqlanadi. Istiqbollashtirish xalq xo’jalik rejalashtirishining ilmiy-analitik etapidir. Uning xo’jalik rejalashtirish ishlab chiqarishdagi bosh masalasi – bu ijtimoiy, iqtisodiy va ilmiy-texnik jarayonlaridagi ilmiy tahlil, ro’yobga chiqqan holatga va xo’jalikni rivojlantirishdagi vujudga kelgan muammolarga baho berish barcha mavjud bo’lgan rivojlantirish yo’nalishlarini belgilashdan iboratdir. Istiqbollashtirish usullari quyidagicha turkumlanishi mumkin: 1. Istiqbol maqsadiga ko’ra – konfirmativ va rejaifikatsion (operativ, taktik va strategik); 2. Prognozning belgilanishiga ko’ra – umumiy va maxsus belgilangan istiqbollarga, boshqaruv istiqbollariga; 3. Tasdiqlash darajasiga ko’ra – intuitiv va mantiqiy; 4. Natijalarni ifodalash shakliga ko’ra – sifat va miqdoriy istiqbollarga;

5. Muddatga ko’ra-uzoq muddatli, o’rta muddatli va qisqa muddatli istiqbollarga. Ma’muriy boshqaruv tizimi sharoitida pul daromadlarining va yig’imlarining taqsimlanishi va turkumlanishi, ularning markazlashgan va markazlashmagan fondlarda pul mablag’larining guruhlanishi direktiv rejalashtirish orqali aniqlanar edi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida rejalashtirish boshqaruv funktsiyasi sifatida, ijtimoiy va iqtisodiy faoliyatning barcha tomonlarining umumiy shaklini qabul qila olmaydi. Bundan kelib chiqqan holda, bozor iqtisodiyotida ishlab chiqarish jarayonida hamda tovarlar va xizmatlar realizatsiyasida xukmron va aniqlovchi usul bo’lib – pul, baho, qiymat qonuni, talab va taklif qonunini o’z ichiga olgan bozor mexanizmi bilan tashkil qiladi. Bozor mexanizmining bunday muhiti rejalashtirish elementlari ishtirokida ishlab chiqarish va almashuv natijalarini aniqlovchi prognoz uslubiyoti amal qilishini aniqlab beradi. Bozor iqtisodiyoti o’zining bosh omillari bilan amal qiladi, ya’ni tovarlar, ishchi kuchi, ssuda kapitallari bahosi bevosita tovarlar va xizmatlarga bo’lgan talab va taklif nisbatiga bog’liqdir. Bozorni o’rganish, uni tashkil qilish va rejalashtirishning elementlarini boshqarish marketing mazmunini tashkil qiladi. Bozor iqtisodiyotiga o’tish sharoitida iqtisodiy islohotning amal qilishi boshqaruvning muhim va bosh funktsiyasi sifatida rejalashtirish o’rin egallaydi. Moliyaviy rejalashtirish bozor iqtisodiyoti talabalarini hisobga olgan holda yangi o’ziga xos belgi va tomonlariga ega bo’ladi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida mamlakatning rivojlanishida moliyaviy rejalashtirishga talab kamaygani yo’q. U avvalgiday ishlab chiqarish fondlarining kengaytirilgan doiraviy aylanishini moliyaviy resurslar bilan ta’minlashga, moliya- xo’jalik faoliyatida samaradorlikning yuqori ko’rsatkichlariga erishishga, korxonaning moliyaviy chidamkorligini va to’lovga qobiliyatini mustahkamlashga sharoit yaratib berishga qaratilgandir. Hozirgi paytda avvalgi direktiv rejalashtirish tizimi davriga qaraganda moliyaviy rejalashtirish sifatini oshirish maqsadga muvofiqdir, chunki bozor munosabatlarida o’z faoliyatining samarasizligi, shu

bilan birgalikda moliyaviy rejalashtirishda noto’g’ri hisob-kitoblarni yuritishda javobgarlikni korxonaning o’zi tortadi. Yangi xo’jalik yuritish sharoitida o’zining katta rolini saqlab qolgan moliyaviy rejalashtirish o’z navbatida qayta qurilgan bo’lishi lozim. Uning mazmuni va amaldagi shakllari xo’jalikning yangi iqtisodiy sharoitlari bo’lgan o’zgarishlari bilan bog’liq holda amalga oshiriladi. Hozirgi paytda moliyaviy rejalashtirish bozorning kon’yukturasini hisobga olgan holda biror bir voqelikning bo’lish ehtimoli borligini va shu bilan birgalikda moddiy, mehnat va moliyaviy resurslarning holatining o’zgarishini hisobga olgan holda korxonaning faoliyati asoslarini ta’minlamog’i lozim. Moliyaviy va xo’jalik mustaqilligini mavjud sharoitida korxonaning o’zi mustaqil tarzda o’zining rejalarini ishlab chiqadi va bunda uning yagona maqsadi- xo’jalikni yuqori samaradorlikka etkazishdir. Shuning uchun ham moliyaviy rejalashtirishda katta e’tiborni korxona o’zining ichki rezervlarini to’liq namoyon qilishga, ishlab chiqarish vositalaridan samarali foydalanishga, moddiy mehnat va pul resurslardan unumli foydalanishga, ishlab chiqarishni to’g’ri va yaxshi tashkil qilishga va boshqalarga qaratilgandir. Turli darajadagi byudjetlarga soliq tushumlarining aniq miqdorini hisoblashda uchta printsipial muhim ko’rsatma katta ahamiyat kasb etadi. 1. Soliq to’lovchilarning byudjet bilan o’zaro munosabatlarining pozitiv va negativ ko’rinishlarini sinchiklab o’rganish, bu munosabatlarni rivojlantirish qonunchiligini o’rnatish. 2. Butun soliq tizimining, uning alohida elementlarining va alohida soliqlarning moliyaviy-xo’jalik faoliyatga va aksincha ta’sirlarning namoyon bo’lishi maqsadida byudjet-soliq tizimida omilli tahlil o’tkazish. 3. Oldindan kutilmagan iqtisodiy, moliyaviy, byudjet va soliq vaziyatlarining, soliq to’lovchilar maqsadlari va byudjet maqsadlari o’rtasidagi munosabatlarning buzilishi sodir bo’lish ehtimollariga tahliliy baho berish. Bu hollarni yaxshilash yoki butunlay bartaraf etish kompleks chora-tadbirlarini ishlab chiqish.

1. Prognoz hisoblari uchun asos bo’luvchi manbalar. Soliq idoralarida soliq tushumlarini prognoz qilish ishlarini tashkil etishni o’rganishdan oldin soliq ishlarini yuritish masalalarini chuqur o’rganish talab qilinadi. Soliq tushumlarini prognoz qilish hisob-kitoblarning quyidagi 3 turi ajratib ko’rsatiladi. Bular: 1) Korxona ma ’ lumotlari bo ’ yicha soliq tushumlarini prognoz qilish . 2) Haqiqiy erishilgan darajadan kelib chiqib soliq tushumlarini prognozlash 3) Makraiqtisodiy ko’rstakichlar bo’yicha soliq tushumlarini prognozlash. - Korxona ma’lumotlari bo’yicha – soliq tushumlarini va boshqalar byudjetga to’lanadigan to’lovlarni prognoz qilishda hisob-kitoblar har bir korxonalar bo’yicha alohida-alohida amaldagi soliqqa tortish bo’yicha qonun hujjatlari yo’riqnomalar va boshqa me’yoriy hujjatlarga asosan soliqlarni to’lash muddatlariga qarab oylik, choraklik, yarim yillik muddatlarga asosan ishlab chiqiladi. Har bir korxona moliyaviy natijalar to’g’risidagi hisobot, byudjetga to’langan soliqlar to’g’risidagi (hisobot) ma’lumot, pul oqimlari to’g’risidagi hisobot, valyuta mablag’lari harakati to’g’risidagi (hisobot) ma’lumot, xususiy kapital to’g’risidagi hisobot, moliyaviy iqtisodiy holat bo’yicha hisobot va boshqa hisobotlarni soliq organlariga topshirish talab etiladi. Ushbu xujjatlar soliq idoralarida tahlil etiladi va prognozlash uchun asosiy xujjat bo’lib hisoblanadi. Korxonalar ma’lumotlari bo’yicha soliq tushumlarini prognoz hisob-kitoblari soliq idoralari va korxona tashkilotlar mutaxassislari bilan birgalikda amalga oshiriladi. 2. Haqiqiy erishilgan darajadan kelib chiqib soliq tushumlarini prognoz qilish statistika, moliya idoralari ma’lumotlari, shuningdek byudjetga haqiqatda kelib tushgan soliqlar va boshqa majburiy to’lovlar bo’yicha amalga oshiriladi. Haqiqiy erishilgan darajadan kelib chiqib soliq tushumlarini prognoz qilishda byudjetga tushadigan soliqlar va boshqa majburiy to’lovlar hajmiga ta’sir qiluvchi quyidagi omillar hisobga olinadi:

a) Pul mablag’lari inflyatsiyasi b) Mahsulot ishlab chiqarish, ishlarni bajarish, xizmatlar ko’rsatish hajmini o’sish yoki kamayish sur’ati; v) Xodimlar ish haqini o’sish yoki kamayish sur’ati; g) Asosiy fondlar va mol- mulk qiymati; d) byudjetga to’lanadigan soliqlar va boshqa majburiy to’lovlarni o’sishi hamda kamayishi; e) Mahalliy hokimiyat organlari va moliya organlari tomonidan prognoz qilinayotgan davr uchun byudjetning asosiy ko’rstakichlari. Asosiy manbalar bo’yicha prognoz ko’rsatkichlari soliqlar va boshqa majburiy to’lovlar tushumining o’zgarishi, shuningdek soliqqa tortish bo’yicha yangi manbalarning mavjudligini hisobga-olib amalga oshiriladi. 3. Makroiqtisodiy ko’rsatkichlar bo’yicha soliq tushumlarini prognoz qilish soliqlarni 5 ta asosiy manbasi bo’yicha amalga oshiriladi va ular quyidagi soliqlardan iborat: 1. Qo’shilgan qiymat solig’i; 2. Yuridik shaxslardan olinadigan daromad (foyda) solig’i; 3. Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig’i. 4. Aktsiz solig’i 5. Mol-mulk solig’i va resurslar solig’i olingan ma’lumotlar asosida soliqlar va tushumlarni byudjetga tushishi prognoz hisob-kitoblari uchun asosiy ko’rsatkichlar nomli shakl to’ldiriladi va hisob-kitoblar amalga oshiriladi. Hisob-kitoblar asosiy ko’rsatkichlar bo’yicha jumladan, aholining turmush darajasi, pul mablag’lari qadrsizlanishi, mahsulot ishlab chiqarish, ishlar bajarish, xizmatlar ko’rsatish hajmini o’sishi yoki kamayishi sur’ati, baho indeksi va iqtisodiyotning rivojlanishdagi boshqa iqtisodiy ko’rsatkichlar asosida amalga oshiriladi. Haqiqatda olingan ish haqi bo’yicha ma’lumotlar bank muassasalaridan olinadi. Soliqlar va boshqa majburiy to’lovlarning byudjetga tushishi prognoz hisob- kitoblari quyidagilar asosida ishlab chiqiladi:

Soliqqa tortish bo’yicha amaldagi qonun hujjatlar va yo’riqnomalar; O’zbekiston Respublikasi Moliya Vazirligi tomonidan tasdiqlangan daromad klassifikatsiyalari; O’zbekiston Respublikasi hukumati viloyatlar qaror va buyruqlari; Soliq to’lovchilar bo’lmish yuridik va jismoniy shaxslarning inventarizatsiya ma’lumotlari; Ish haqi, debitor va kreditorlik qarzlari bo’yicha ma’lumotlar; Makroiqtisodiyot va statistika vazirligining shahar va tuman bo’limlarini iqtisodiy statistik ma’lumotlari Aholi turmush darajasi pul mablag’lari inflyatsiyasi, ishlab chiqarish hajmini o’sishi va kamayishi va baho indeksini hisobga olgandagi asosiy ko’rsatkichlar. Soliq tushumlarini prognoz hisob-kitoblarini metodologik asoslari bo’lib O’zbekiston Respublikasi davlat Soliq Qo’mitasi kollegiyasi tomonidan tasdliqlangan metodik ko’rsatmalar; Amaldagi soliqqa tortish bo’yicha yo’riqnomalar va moliya organlarining ko’rsatmalari hisoblanadi. 2002 yil uchun soliq tushumlarining prognoz hisob-kitoblari choraklarga bo’lingan holda quyidagilarni hisobga olib amalga oshiriladi: 1. Korxonalar, tashkilotlar, vazirliklar va idoralarning hisob-kitoblari; shuningdek korxonalarni byudjet bilan hisob-kitoblari bo’yicha va shaxsiy hisob varaqlaridagi ma’lumotlar shular bilan birga kamerali tekshirish va balans hisoboti ko’rsatkichlari. 2. Aktsiz solig’i bo’yicha (korxonalar ma’lumotlari asosidagi) hisob- kitoblar; 3. Daromad (foyda) solig’i 4. Mehnatga haq to’lash shaklida olinadigan soliqlar. 5. Tuman, shahar moliya bo’limlari statistika va banklar ma’lumotlari; 6. Qo’shilgan qiymat solig’i bo’yicha hisob-kitoblar makraiqtisodiy ko’rsatkichlar bo’yicha aktsiz solig’i, resurs to’lovlari va boshqa soliq to’lovlari to’g’risidagi ma’lumotlar.

Hisob-kitoblarni amalga oshirish tartibi o’zgargan taqdirda quyida tegishli tuzatishlar kiritiladi. a) Korxona bo’yicha b) Hudud (tuman, shahar) bo’yicha v) Manbalar bo’yicha alohida hisob kitoblar qilinadi. Hudud (tuman, shahar) bo’yicha prognoz hisob kitoblari variantda ishlab chiqiladi. Bular: 1. Korxona ma’lumotlari bo’yicha prognozlash hisob kitoblari 2. Haqiqiy erishilgan daraja bo’yicha prognozlash hisob-kitoblari korxonalarda hujjatli kompleks va tanlama tekshirishlar bo’lishi mumkin. Bu tekshirishlar korxonalarni keyingi davrlarda to’lashi kerak bo’lgan soliq summasini haqiqiy erishilgan darajada prognozlash uchun asos bo’ladi.

Adabiyotlar: 1. O ’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi T.: “Adolat” 1999. 2. O ’zbekiston Respublikasi Soliq Kodeksi T.: “Adolat” 1999. 3. I.A. Karimov O ’zbekiston Buyuk kelajak sari. T.: “O’zbekiston” 1998. 4. I.A. Karimov O ’zbekiston: Milliy istiqlol, iqtisod, siyosat, mafkura. T.: “O’zbekiston” 1996. 5. V.S. Beganov, M.Ya. Qurolov, D.I. Shaulov, U.T. Kan, Finansovaya politika, nalogi i nalogooblojenie. T.: “Mir ekonomiki i pravo” 1998. 6. M.Yo ’ldoshev, E.Tursunov. Soliq huquqi, T.: 2000. 7. D.I. Shaulov, U.T.Kan., “Soliq qonunchiligi asoslari”. T.: “Iqtisodiyot va huquq dunyosi” 2000. 8. L.B. Xvan. Soliq huquqi T.: “Konsauditinform” 2000. 9. Q.A. Yahyoev, Soliqqa tortish nazariyasi va amaliyoti T.: “§ofur §ulom” 2000. 10. Sergeev I, Shipilin A. «Operativnie finansovoe planirovanie na predpriyatii». M: finansi i statistika. 2002 g. 11. T. G. Morozova, A. V. Pikulkina. «Prognozirovanie i planirovanie v usloviyax rinka» Uchebnoe posobie. M: YuNITI-DANA. 2000 g. 12. Solovev. I. «Nalogovie prestupleniya: praktika raboti organov nalogovoy politsii i sudov» M: IDFBK-PRESS. 2002 g. 13. Kochetkov. A. «Analiz nalogovix oshibok». Uchebnoe posobie. M: «Delo i servis». 2000 g.

O'xshashlar

Soliq to’lovchilar guruhlari bo’yicha soliq tushumlari tahlili

Byudjet-soliq siyosati

Rossiyani soliq tizimi

Yaponiya soliq tizimi

Soliq nazoratining asoslari