Республиканинг саноат мажмуи - Iqtisodiyot - Referatlar

Республиканинг саноат мажмуи

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

127.5 KB

Ko'chirib olish

Республиканинг саноат мажмуи Режа: 1.Республикада саноат мажмуини ривожлантиришнинг асосий сабаблари 2. Саноат мажмуи тармоқлари 3. Саноат мажмуининг асосий кўрсаткичлари 1

1.Республикада саноат мажмуини ривожлантиришнинг асосий сабаблари Тармоқлар ичида асосий бўғин бўлиб саноат ишлаб чиқариш мажмуи ҳисобланади. Саноат мажмуининг муҳим хусусияти шундаки, унинг барча тармоқларида меҳнат воситалари ва истеъмол товарлари яратилади, илмий-техника тараққиёти ҳамда миллий даромаднинг катта қисми ишлаб чиқарилади ва яратилади. Айни пайтда Ўзбекистондаги меҳнатга яроқли аҳолининг асосий қисми ҳам саноат ишлаб чиқаришида банд. Саноат ишлаб чиқариши жамиятнинг объектив иқтисодий қонунлари ҳамда республикамизда сўнгги йилларда қабул қилинган қонун ва қарорлар асосида ривожланмоқда. Ўзбекистон саноати айни вақтда ўз тармоқлари ва бошқа ижтимоий тармоқлар учун моддий-техник воситалар ҳамда халқ эҳтиёжига керак бўладиган маҳсулотларни ҳам узлуксиз тайёрлаб бермоқда. Шу боисдан ҳам саноат ишлаб чиқариши даражаси ва самарадорлигининг ўсишини таъминлаш лозим. Чунки саноат ишлаб чиқариш даражаси қанчалик юқори бўлса, республикамизнинг иқтисодий пойдевори шунча мустаҳкам аҳолининг турмуш шароити ҳам яхши бўлади. Шуни ҳам айтиш лозимки, саноат мажмуи ҳар қандай тармоғининг ич тузилмасидаги ўзгаришлар амалда бошқа тармоқлар - қишлоқ хўжалиги, агросаноат мажмуининг бошқа соҳалари, қазиб олувчи тармоқлар билан узвий боғлиқдир. Эндиликда саноатнинг аҳамияти тобора ошиб бормоқда. Истеъмол бозоридаги танқислик туфайли саноат тармоқлари илгаригига нисбатан кенг кўламда халқ истеъмоли моллари ишлаб чиқаришга йўналтирилмоқда ҳамда хусусийлаштирилмоқда. Истеъмол молларини кўплаб ишлаб чиқариш, айниқса, четга хом ашё эмас, балки тайёр маҳсулот чиқариш ҳамда қайта ишлаш тармоқларини ривожлантириш нафақат саноат ишлаб чиқаришининг аҳамиятини оширади, балки жаҳон бозорида Ўзбекистон иқтисодиётига бўлган ишончни ҳам мустаҳкамлайди. Ҳозирги кунга келиб саноат тармоғида ялпи ички маҳсулотнинг 30%и яратилади. Бу шуни кўрсатадики, бозор иқтисодиётининг ривожланиши натижасида мамлакат иқтисодиёти индустриаллашган иқтисодиёт сари ривожланмоқда. Саноат тармоқларидаги 2001 йилги 8,1 фоизли ўсиш ҳам шундан далолат бермоқда. 2. Саноат мажмуи тармоқлари Саноат мажмуасига доир маҳсулотлар мажмуига бу соҳа тармоқлари қуйидагича ҳисса қўшмоқда: 6. Ёқилғи саноати ва энергетика -18,3%; 7. Металлургия - 13,9%; 8. Енгил саноат - 18,6%; 9. Химия саноат - 5,2%; 10. Машинасозлик - 15,8%; 2

11. Озиқ-овқат - 10,8%; 12. қ урилиш материаллари - 6,5%; 13. Ёғочни қайта ишлаш - 2%. Саноат халқ хўжалигининг йирик соҳаси бўлиб, унда 1 млн.дан ортиқ ишчи ва хизматчилар хизмат қилади. Бу, иш билан банд аҳолининг саккиздан бири қисмини ташкил этади. Саноатда 100 дан ортиқ тармоқ бўлиб, улардан 6 таси базавий ҳисобланади. Асосий фондларнинг 40 %и саноат ҳиссасига тўғри келади, ялпи ички маҳсулотнинг 16 %дан ортиқроғи саноатда яратилади. Ўзбекистон саноатида электр энергияси, газ, нефть, кўмир, бензин, пўлат, автомобиллар, тракторлар, пахта териш машиналари, электодвигателлар, трансформаторлар, аккмуляторлар, кабеллар, экскаватор, кўприкли кўтаргичлар, йигирув машиналари, самолётлар, отингугурт кислотаси, минерал ўғитлар, сунъий толалар, цемент, турли қурилиш материаллари,газламалар, пахта мойи, ун, гуруч, кийим - кечак, озиқ-овқат маҳсулотлари ва бошқалар ишлаб чиқарилади. Республика саноатида тармоқларнинг тутган ўрни ҳар хил (4-жадвал). Саноат тармоқлари орасида қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини қайта ишловчи ва агросаноат мажмуига хизмат кўрсатувчи тармоқлар тарихан етакчи мавқега эга. Булар пахта тозалаш, шойи тўқиш, консерва, ёғ-мой ва бошқа саноат тармоқларидир. Шунингдек, кимё ва нефть кимёси, машинасозлик, электроника, энергетика, металлургия, енгил ва қурилиш материаллари саноати жадал суръатларида ривожланмоқда. Саноат тараққиётида ёқилғи-энергетика мажмуасининг ўрни алоҳида. Унинг таркибига газ, нефть ва нефтни қайта ишлаш, кўмир ва энергитика тармоқлари киради. Бу мажмуанинг ҳиссаси саноат ишлаб чиқаришида 26,8% дан иборат. Ўзбекистон жаҳондаги ўнта йирик газ ишлаб чиқарувчи мамлакатлар жумласига киради. Республикада қудратли гидроэлектр стациялари ва иссиқлик электр стациялари мавжуд. Металлургия мажмуаси таркибига маъдан хом ашёсини, қора ва рангли металларни қазиб чиқарувчи корхоналар киради. Олтин, кумиш, мис, қўрғошин, рух, вольфрам, молибден, литий, уран, алюминий хом ашёси, нодир металлар ва бошқа бир қатор қазилма бойликларнинг аниқланган заҳиралари кўп. Ўзбекистонда олтиннинг 30 та кони топилган. қ азиб олинадиган олтиннинг умумий миқдори бўйича Ўзбекистон МДҲ мамлакатлари орасида иккинчи, кумиш, мис, қўрғошин, рух ва вольфрам бўйича учинчи ўринни эгаллайди. Ўзбекистон жаҳон ҳамжамиятида олтин ишлаб чиқариш миқдори бўйича саккизинчи, уни аҳоли жон бошига ишлаб чиқариш бўйича эса бешинчи ўринда. Кимё ва машинасозлик мажмуилари саноатнинг муҳим соҳаларидир. Янги иқтисодий шароитда бу тармоқларда чуқур таркибий ўзгаришлар амалга оширилмоқда. Улар мамлакатнинг иқтисдий мустаққиллигини мустаҳкамлашга йўналтирилган. Жами истеъмол молларининг учдан бир қисми енгил саноат корхоналари томонидан ишлаб чиқарилмоқда. Бу ерда анъанавий етакчи соҳа тўқимачиликдир. 3

4- жадвал Саноат маҳсулотларининг тармоқлар бўйича таркиби (%) Тармоқлар 1990 1995 2000 Бутун саноат Ёқилғи-энергетика мажмуи Металлургия Кимё ва нефть саноати Машинасозлик ва метални қайта ишлаш Ёғочсозлик саноати қ урилиш материаллари саноати Енгил саноат 100,0 18,3 14,1 4,6 7,3 0,9 5,0 19,0 9,7 9,9 100,0 18,3 13,9 5,2 8,8 1,0 4,5 18,6 9,8 9,9 100,0 28,1 10,6 4,0 12,0 0,8 4,2 16,0 9,8 9,9 Энергетика Республика халқ хўжалигининг негиз тармоғи, республикада иқтисодиёт ва техника тараққиётининг мустаҳкам пойдевори ҳисобланади. Ўзбекистон энергетика тизими умумий ўрнатилган қуввати 11,5 млн.кВт бўлган 37 иссиқлик ва гидравлик электр станцияларида йилига 55 млрд. кВт.с дан ортиқ электр энергияси ишлаб чиқариш имкониятига эга. Ўзбекистон энергетика тизимининг барча кучланишлардаги электр тармоқлари умумий узунлиги қарийб 228 минг км ни ташкил қилади. Тармоқ трансформаторларининг умумий қуввати 42,6 МВА га тенг. Ҳозир республика энергетика тизимида 60 мингга яқин киши ишлайди. Ўзбекистонда электр қувватидан асосан XX -аср бошларидан фойдаланила бошланди. Ўша даврда Тошкентда 2 электр станция қурилган бўлиб, бири (қуввати 1450 кВт, 5 дизель) трамвайни ток билан таъминлаш, иккинчиси (Павлов электр станцияси, қуввати 125 кВт ) шаҳарни ёритиш учун ишлатилган. 1913 йилда Ўзбекистон ҳудудида умумий қуввати 3 МВт чамасида бўлган 6 кичик дизель электр станциялари бўлган, йиллик электр энергияси ҳосил қилиш 3,3 млн.кВт.с га етган. Ўтган асрнинг 20-йилларида Ўзбекистонда иссиқлик энергетикаси дизель ва майда буғ турбинали электр станцияларини қуриш йўналишида ривожланди. Дизель электр станциялар умумий мақсадларда ҳамда иссиқлик энергиясига эҳтиёжи бўлмаган пахта заводлари, насос станциялари, каналлар ва бошқа корхоналар қошида қурилди. Республикадаги дастлабки буғ турбинали электр станциялари Фарғона ва Каттақўрғон ёғ-мой заводлари қурилди. Фарғона ёғ-мой заводининг «Шарқ тонги» иссиқлик электр маркази (ИЭМ)умумий мақсадлардаги электр стацияси бўлган биринчи ИЭМ дир. 4

1934 йил 25 сентябрда Ўзбекистон энергия системасининг ташкилий асоси – «Ўзбекэнергия» энергетикаси бошқармаси, Энергетика ва электрлаштириш вазирлиги тузилди. 30-йиллар бошидан Чирчиқ-Бўзсув ГЭС лар каскади барпо этилди. Ўзбекистон биринчи гидроэлектрстанцияси Бўзсув ГЭС шу трактда қурилиб, 1926 йилда ишга туширилган эди. Чирчиқ - Бўзсув гидроэнергетика қурилиши тез суръатлар билан давом этирилиб, 1926 йилдан 1940 йилга қадар мазкур тракт гидроэлектрстанцияларида 67 минг кВт генератор қувватлари ишга туширилди. Ўзбекистон Энергетика ва электрлаштириш вазирлиги таркибида лойиҳа, қурилиш-монтаж, созлаш, таъмирлаш ва ишлатиш ташкилотларининг тўла мажмуи энергетика тизимининг ишончли ишлашини ва истиқбол тараққиётини таъминлайди. Ўзбекистон энергетика тизими ҳозир республика халқ хўжалиги ва аҳолисининг электр энергиясига бўлган эҳтиёжларини тўла таъминламоқда ва электр энергияси қисман қўшни давлатларга экспорт қилмоқда. 2002 йилда Ўзбнкистонда жами 56,0 млрд. кВт соат электр энергияси ишлаб чиқарилди. Ёқилғи саноати. Республикада ёқилғи энергетика саноати ер қаърида топилган ва қазиб олинаётган кўмир, нефть, табиий газ конлари негизида шаклланди ва ривожланиб бормоқда. Республикада 160 га яқин нефть-газ кони очилган, уларнинг 115 таси Бухоро-Хива геологик провинциясида, 27 таси Фарғона водийси, 10 таси Сурхондарё, 7 таси Устюртда жойлашган. Конларнинг газ, газ- конденсатли тўлари мавжуд. Ҳозир 71 нефть, газ ва газ-конднсат конлари, 2 кўмир конидан фойдаланилмоқда. 50 дан ортиқ нефть, газ ва газ-конденсат кони эса келажакда ишга тушириш учун тайёрлаб қўйилган. Ёқилғи саноати республика ёқилғи - энергетика мажмуининг асосий тармоғини ташкил этади ва барча ёқилғини қазиб олиш, табиий газни тозалаш ва етқазиб бериш, нефть маҳсулотлари ишлаб чиқариш корхоналаридан иборат. Улар халқ хўжалигининг барча бўғинларида хизмат кўрсатади. Йирик корхоналари Тошкент, Фарғона, Бухоро, қ ашқадарё, Сурхондарё вилоятларида жойлашган. Республика саноат маҳсулотининг умумий ҳажмида ёқилғи-энергетика мажмуи маҳсулотлари 26,8% ни ташкил этмоқда (1980 йилда 8,8%). Республика саноатида банд бўлган ишчи-хизматчилар (саноат ишлаб чиқариши ходимлари)нинг 6% ёқилғи саноати тармоқлари ҳиссасига тўғри келади (80 минг нафар ортиқ). Республикада 1992 йилда ёқилғи саноатида қазиб олинган ёқилғи (шартли ёқилғи – 7000 килокалория ҳисобида) умумий ҳажмида нефтнинг ҳиссаси 8,3 % ни, газнинг ҳиссаси 87,3% ни, кўмир ҳиссаси 4,4% ни ташкил этган. Кўкдумалоқ нефть-газ конденсат конининг очилиши ва ишга туширилиши билан нефть саноатининг ёқилғи саноати мажмуидаги мавқеи ортиб бормоқда. Нефть саноати. Ўзбекистонда дастлабки нефть кони 1904 йилда очилган (Фарғона водийсидаги Чимён нефть конида 278 м чуқурликда суткасига 130 тонна нефть олинган). Ўша йили Ванновск (ҳозирги Олтиариқ) темир йўл станциясида нефтни қайта ишлаш заводи ишга туширилди. Кейинроқ Фарғона ботиғида Ёрқўтон, Селрохс конлари ҳам очилди, Чимён-Ванновск нефть қувури қурилди, нефтни қайта ишлаш заводи кенгайтирилди. Шу даврда рус ва чет эл капитали нефть қазиб олиш, уни қайта ишлаш, нефть маҳсулотларини сотишни тўла ўз 5

назоратига олди. «Санто»-Ўрта Осиё нефть савдоси ташкил этилди. Ҳозирги кунда Ўзбекистонда нефтни қайта ишлаш саноати соҳасида Олтиариқ, Фарғона, Бухоро нефни қайта ишлаш заводлари ишлаб турибди. Фарғона заводи супков мойлари ва ёнилғи ишлаб чиқаришга ихтисослашган, ишлаб чиқариш бўйича 30 дан ортиқ технологик қурилмага эга. Кўкдумалоқ нефть-газ кони очилганидан кейин Франциянинг ТЕКНЕП фирмаси билан ҳамкорликда 1993 йилдан Бухоро вилоятининг қ оровулбозор туманида Бухоро нефтни қайта ишлаш заводи қурилиши бошланди ва бир йилда 2,5 млн. т газ конденсатини қайта ишлаш қувватига эга бўлган 1-навбати 1997 йил августида ишга туширилди. Нефтни қайта ишлаш заводларида юқори оқтанли бензин (шу жумладан, Б-92 авиабензини), дизель ёнилғиси, кокс, парафин, мотор мойларига қўшилмалар, енгил автомашиналар учун матор сурков мойлари (компрессор, турбина, урчуқ мойлари), керосин, битум, суюлтирилган нефть газлари (бутан техник пропанва), мазут каби 50 турдан ортиқ нефть маҳсулотлари ишлаб чиқарилмоқди. Янги маҳсулот турлари ишлаб чиқаришни ўзлаштириш дастурига мувофиқ янги технологиялар ўзлаштирилмоқда. Ҳозирги даврда республикамиз нефть саноати корхоналари қувватлари бир йилда 11 млн.т нефтни ишлаш имкониятига эга (5- жадвал). 5-жадвал Ўзбекистонда нефть ва газ қазиб олиш ҳажмининг ўсиши 1960 й. 1980 й. 1990 й. 1999. 2000 й. 2002 й. Нефть (газ конденсати б-н бирга), Минг т Газ.млн.мі 1603 446,6 2005,3 42094 1805,4 4504,6 3205,4 4667,5 8500 5500 9000 6312 Кейинги йилларда кўрилган кескин тадбирлар натижасида нефть (газ ва конденсати бирга) қазиб олиш ҳажми юқори суръатларда ўсди. Республиканинг нефть мустаққилиги таъминланади. Газ саноати - ёқилғи энергетика мажмуасининг энг ривожланган тармоғи. Унинг республикада қазиб олинаётган ёқилғи балансидаги ҳиссаси 87,2% ни ташкил этади. Нефть билан йўлдош тарзда учрайдиган табиий газни қазиб олиш иккинчи жаҳон урушидан олдинги йиллардан бошланган. Нефть газидан саноат мақсадларида фойдаланиш учун 15 км узунликдаги биринчи газопровод «Андижонсаноат» - Андижон шаҳри ўртасида қурилган. Газни алоҳида саноат усулида чиқариб олиш ўтган асрнинг 50-60 - йилларида бошланди. Газ қазиб олиш саноати жойлашган асосий туманлар – Бухоро ва қ ашқадарё, шунингдек, Фарғона, Сурхондарё вилоятлари ҳамда қ орақалпоғистон Республикасидир. Республикада газ саноатининг ривожланиши қишлоқ хўжалиги ва бошқа саноат тармоқларининг ўсишини таъминламоқда. Шаҳар, шаҳарча айниқса қишлоқларни газлаштриш авж олди. Ўзбекистонда табиий газ билан 7,8 млн 6

хонадон (жами хонадонларнинг 78%), шу жумладан, шаҳар ва шаҳарчаларда 3,85 млн, қишлоқ жойларида 2,98 млн. дан ортиқ хонадон таъминланган (2000 й). Кўмир саноати. Ўзбекистонда кўмирни саноат усулида қазиб олиш 1930 йиллар охиридан бошланган. Тошкент вилояти Оҳангарон водийсида Ангрен кўмир, Сурхандарё вилоятида Шарғун, Бойсунтоғ тошкўмир конлари бор. 1990 йилда 10,4 млн. т. кўмир қазиб чиқарилди. Кейинги йилларда бу кўрсаткич сезиларли даражада пасайди. 2001 йилда республикамизда 3976 минг т кўмир қазиб олинди. Ангрен ва Янги Ангрен ГРЭСларининг тўла қаттиқ ёқилғига ўтказилиши билан республиканинг кўмирга бўлган эҳтиёжи ормоқда. Металлургия саноати. Ўзбекистон ерларида рудадан металл олиш 4 минг йилдан зиёд тарихга эга. қ адимда мисдан турли безак буюмлар тайёрланган. Кейинроқ рудали металлар - қалай, кумуш, олтин ва бошқаларни эритиш, қуйиш ва қиздириб ишлаш ўзлаштирилган. қ ора металлургия соҳасида фаолият кўрсатадиган ягона корхона Бекобод шаҳридаги Ўзбекистон металлургия заводидир. Заводда қора металлургия маҳсулотларининг энг муҳим турлари (пўлат, чўян, пўлат қувурлар ва пўлат прокат) ишлаб чиқарилади, темир-терсак, металл чиқиндилари эритилади. Ўрта Осиёдаги биринчи замонавий металлургия заводи қурилиши умумхалқ ҳашари йўли билан 1942 йилда бошланди ва 1944 йилда дастлабки металл эритмаси олинди. 1978 йилда заводда ишга туширилган электр қуввати ёрдамида пўлат эритиш цехи энг замонавий техника билан жиҳозланган. 6-жадвал Пўлат ва тайёр прокати динамикаси 1998. 2000 й. 2001 й. 2002 й. Пўлат Тайёр прокат 1214,5 965,3 800,4 785,3 1221,3 1221,1 1333,4 1450,3 Завод тамғали прокат маҳсулотлари, қувурлар билан бирга 50 га яқин турдаги халқ истеъмоли товарларини ҳам ишлаб чиқаради. Рангли металлургия – республика металлургия саноатининг етакчи тармоғи. Бу соҳа маҳаллий минерал хом ашё ресурслари негизида ўтган асрнинг 30- йиллардан ривожланди. Республикада рангли камёб ва қимматли металлар (олтин, мис, қўрғошин, рух, вольфрам, молибден, симоб ва бошқалар) конлари, қ орамозор мис қўрғошинрух кони, Обираҳмат, Бурчмулла, Оқтуз, Такоб, Ингичка, қ ўйтош мис конлари ва бошқалар топилиб, улар саноат миқёсида ўзлаштирилиши билан рангли металлургия саноати шаклланди ва республика рангли металлар ишлаб чиқариш бўйича жаҳонда олдинги ўринлардан бирини эгаллаган мамлакатга айланди. Кимё саноати республика иқтисодиётида муҳим ўринни эгаллайди. Ўзбекистон кимё саноатида 750 дан ортиқ номда маҳсулот ишлаб чиқарилади. Мамлакат саноат маҳсулотлари умумий ҳажмида кимё саноати корхоналари маҳсулотлари ҳиссаси 4,6% ни ташкил этади. Республика кимё саноатида табиий газ, нефть, кўмир, олтингугурт, турли минераллар, оҳактош, графит, шунингдек, 7

рангли металлургия, пахта ва канопни қайта ишлаш чиқиндиларидан хом ашё тарзида фойдаланилади. Ўзбекистон кимё саноатида ишлатиладиган хом ашёнинг асосий қисми (70%га яқини ёки 650 дан ортиқ турдаги маҳсулот) ҳамда эҳтиёт қисмлар ва асбоб ускуналар четдан олиб келинади (Россиядан толуол, ёғоч целлюлозаси, каустик сода, қ озоғистондан фосфаритлар ва бошқалар). Айни пайтда кимё саноати маҳсулотлари (минерал ўғитлар, капролактам, кимёвий толалар ҳамда иплар, синтетик аммиак, лак-бўёқлар ва бошқалар) экспорт қилинади. Машинасозлик саноати. Ўзбекистонда машинасозлик саноатининг дастлабки корхоналари ХХ-аср бошларида вужудга келди. Дастлабки пайтларда Ўзбекистонда металга ишлов бериш саноати асосан 14 та кичик таъмирлаш устахоналаридан иборат эди. Уларда темир йўл, пахта тозолаш ва ёғ заводларининг таъмирлаш ишлари бажариларди. Автомобилсозлик. Ўзбекистонда машинасозлик саноатининг муҳим тармоғи ҳисобланган автомобилсозлик – автомобиллар, (асака автомобиль заводи) двигателлари, (тошкент мотор заводи) автомобилларга эҳтиёт қисмлар, турли жиҳозлар ва бошқа асбоблар ишлаб чиқариш республика мустақиллика эришганидан кейин шакллана бошлади. Ўзбекистондаги бир неча автомобиль тузатиш заводралари енгил машиналарга хизмат кўрсатадиган «Ўзавтотеххизмат», «ЎзавтоВАЗхизмат» ишлаб чиқариш бирлашмалари корхоналар, ташкилотлар ва автомобилларга техника кўрсатиб келган. Асакада енгил автомобиллар, Самарқандда йўловчи ва юк автомобиллари чиқарилмоқда. Автомобиль саноатини барпо этишда, асосан, республикадаги концернлар, корпорациялар, МДҲ корхона ва ташкилотлари, чет эл фирмалари сармояларини жалб этиш орқали акциядорлик жамиятлари ташкил этиш йўли танланган. Ишга тушириладиган корхоналарда ишлаб чиқариш босқичларини шакллантириш дастлаб автомобилларни қисм ва агрегатлардан йиғишдан то уларни шу корхоналарда тайёрлаш ва йиғишгача босқичма-босқич, тўлиқ ўтиш йўли билан олиб борилади. Корхоналарда автомобиль двигателлари (моторсозлик), подшипниклар ишлаб чиқариш ҳам йўлга қўйилмоқда. 3. Саноат мажмуининг асосий кўрсаткичлари Саноат тармоғида ишлаб чиқариш дастурларининг яратилиши алоҳида аҳамият каб этади. Ҳар бир корхона ихтисослашувига кўра, ишлаб чиқариш дастурида ўзининг техник-иқтисодий кўрсаткичларини ифодалаши лозим. Ишлаб чиқариш дастурларини шакллантиришда қуйидаги кўрсаткичлардан фойдаланилади: 6. Ялпи маҳсулот. 7. Товар маҳсулот. 8. Реализация қилинган маҳсулот. 9. Маҳсулот таннархи. 10. Баланс фойда. 11. Соф фойда. 8

12. Ишлаб чиқариш рентабеллиги. 13. Маҳсулот рентебеллиги. 14. Меҳнат унумдорлиги. 15. Фонд қайтими. 16. Фонд сиғими. 17. Фонд билан қуролланганлик. Саноат корхоналари фаолиятини характерловчи кейинги кўрсаткич – бу, қувватдир. Корхонанинг ишлаб чиқариш қуввати корхонаги бириктирилган меҳнат воситаларидан унинг ихтисослашувига мувофиқ тўла-тўкис фойдаланилган ҳолда маълум давр мобайнида ишлаб чиқариш мумкин бўлган том даражадаги маҳсулот ҳажмидир. Ишлаб чиқариш қувватларини аниқлашда қувват балансидан фойдаланилади. Бу балансда қуйидаги элементлар мавжуд бўлади: 6. Йил бошидаги қувват. 7. Режалаштирилган даврда қувватларнинг ўзгариши, яъни эски қувватларнинг чиқариб юборилиши, реконструкция қилиниши, техник тадбирлар ўтказилиши ва бошқалар. 8. Ялпи ишлаб чиқариш қувватларининг киритилиши. 9. Йил охиридаги қувват. 10. Ўртача йиллик қувват. 11. Ишлаб чиқарилган маҳсулот ҳажми. 12. қ увватлардан фойдаланиш коэффициенти. 9

O'xshashlar

Республиканинг қурилиш мажмуи

Республиканинг қурилиш мажмуи

Узбекистон Республикасининг саноат мажмуи

Республиканинг агросаноат мажмуи, унинг тараккиёти ва юксалиш йуллари

Иқтисодиётни ривожлантиришда транспорт мажмуи