Реклама, харидни рагбатлантириш, жамоатчилик билан муносабатлар, шахсий сотув - Iqtisodiyot - Referatlar

Реклама, харидни рагбатлантириш, жамоатчилик билан муносабатлар, шахсий сотув

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

195 KB

Ko'chirib olish

Р еклама, харидни рагбатлантириш, жамоатчилик билан муносабатлар, шахсий сотув Режа: 1. «Демократ» газетасида реклама 2. Реклама нима? 3. Реклама турлари 4. Рекламада ҳуқуқий масалалар 5. Реклама жараёни 6. Харидни рағбатлантириш 7. Жамоатчилик билан муносабатлар 8. Шахсий сотув

Халқаро маркетинг амалиёти «Демократ» газетасида реклама Аксарият газеталарнинг асосий даромади реклама ва эълонларни газета саҳифаларида нашр этишдан келади. АҚШнинг Талахасси шаҳрида фаолият кўрсатувчи «Демократ» газетаси 1980 йилларда босилаётган рекламалар сифати пастлиги билан ажралиб турар эди. Реклама берадиган ташкилотлар бундан жуда норози эдилар. Бу ҳолатни тузатиш учун редакцияда махсус «Элит» гурухи тузилди, унга турли бўлимлардан мутахассислар жалб этилди. Бу гуруҳнинг асосий мақсади рекламалар билан боғлиқ хатоларни йўқотиш эди. Гуруҳ энг замонавий технологик ускуна ва компьютер программалари билан таъминланди. Шундан кейин гуруҳ оперативлиги шу даражага етдики, реклама мазмунидан норози бўлган бизнесменлар учун янги реклама варианти ярим соат ичида тайёрланиб, босмага юбориш имконияти мавжуд эди. Кўп бизнесменлар яна газета орқали маҳсулотларни реклама қила бошладилар. Реклама нима? Реклама – ташкилотларнинг турли ахборот воситалари орқали амалга оширадиган, тўловли, шахсан амалга ошмайдиган билвосита коммуникациядир. Рекламанинг асосий функцияси потенциал мижозларга маҳсулот ҳақида ахборот бериш ва уни сотиб олишга ундаш. Реклама чекланган ҳажмли бир хабар орқали жуда кўп сонли кишиларни қамраб олиши билан ажралиб туради. Яхши реклама маҳсулотнинг юқори сифатлилиги ва чидамлилиги ҳақида ишонч уйғотади ва истеъмолчиларнинг маҳсулотни такрор ва такрор сотиб олишга рағбатлантиради. Реклама

ахборот берилган киши бошига тўғри келадиган харажат жиҳатдан энг арзон восита ҳисобланса-да, умуман олганда, баъзи компаниялар харажатларининг катта қисмини ташкил этади. Масалан, Проктер энд Гэмбл компанияси реклама учун йилига 2,1 млрд. АҚШ доллари сарфлайди, Филип Моррис сигаретлар ишлаб чиқарувчи компания 2 млрд. доллар, Женерал Моторс эса 1 млрд. доллар сарфлайди. Реклама турлари Рекламани таркибига қараб иккига бўлиш мумкин: 1. Маҳсулот рекламаси 2. Муассаса рекламаси. Маҳсулот рекламаси – мўлжалдаги бозор аъзоларини реклама қилувчининг маҳсулотини сотиб олишга ундайдиган реклама. Масалан, проктер энд Гэмбл компанияси «Ариэл» кир ювиш воситасини реклама қилади. Муассаса рекламаси эса корхона имиджи ва фалсафасини тарғиб этади. Масалан, Форд компанияси автомобилларни эмас, балки компаниянинг сифатга қандай эътибор беришини «сифат бирламчи вазифа» деб аталадиган реклама орқали намойиш этган. Реклама мазмунига қараб тўрт гуруҳга бўлинади: 1) Пионер реклама ; 2) Рақобат ва солиштирма реклама ; 3) Тасдиқ рекламаси ; 4) Эсга солувчи реклама . Пионер реклама – маълум бир маҳсулот маркаси эмас, балки маҳсулот категорияси учун талабни шакллантиришга қаратилган бўлади. Аксарият ҳолларда, янги ва инноватив маҳсулотлар учун шу турдаги реклама ишлатилади. Рақобат рекламаси – маълум бир маҳсулот маркаси учун бошқа турдаги талаб яратишга қаратилган бўлади. Рақобат кучли бўлган шароитда

қўлланилади. Масалан, шампунни реклама қилишда асосий хусусиятдан ташқари қўшимча функционал ва эмоционал-психологик хусусиятлар реклама қилинади. Солиштирма реклама – маҳсулотни бошқаларига солиштирган ҳолда ва бошқаларга нисбатан устунлик томонларни мақтаган ҳолда реклама қилиш усули. Баъзи мамлакатларда солиштирма реклама қилиш манъ этилган. Тасдик рекламаси – ижтимоий масъулиятни акс эттирувчи хабар, ижтимоий фаолиятга ундовчи ва қўллаб-қувватловчи рекламадир. Кўпинча, нодавлат- нотижорат, ижтимоий ташкилотлар бундай рекламадан фойдаланади. Эсга солувчи реклама – маҳсулот ёки ташкилот номини аҳоли эътиборида сақлаб туришга қаратилган реклама. Рекламада ҳуқуқий масалалар Ўзбекистон Республикасининг Реклама тўғрисидаги Қонуни 25 декабрь 1998 йилда қабул қилинган. Бу қонунда «реклама – бевосита ва билвосита фойда олиш мақсадида юридик ёки жисмоний шахс ва маҳсулот тўғрисида тарқатиладиган махсус ахборот» деб таърифланади. Қонунга мувофиқ рекламада жисмоний шахс номи ёки тасвиридан унинг розилигисиз фойдаланиш, шунингдек вояга етмаган ёшдагиларга йўналтирилган реклама таъқиқланади. Ноаниқ, икки хил маънога эга, ҳақиқат яширилган ва бўрттириб юборилган ахборот берадиган реклама нотўғри реклама деб ҳисобланади ва қонун билан таъқиқланади. Шунингдек, истеъмолчи идрокига яширин таъсир этадиган восита ва усуллардан фойдаланиш ҳам таъқиқланади. Рақобатчи номи, фаолияти ва маҳсулоти бадном этилмаган ҳолатда қиёсий рекламага йўл қўйилади. Телевидение орқали рекламада реклама вақти кўрсатувнинг ҳар бир соатига 10%дан ошмаслиги лозим. 45 минутдан ортиқ кўрсатувлар кўпи билан реклама учун бир марта узиб қўйилиши мумкин. 14 ёшгача бўлган болаларга

мўлжалланган кўрсатувларда реклама қилиш таъқиқланади. Босма даврий нашрларда реклама ҳажми даврий нашрнинг 40%дан ошмаслиги шарт. Тамаки маҳсулотлари ва алкоголли ичимликлар рекламасида истеъмол қилишнинг зарари ҳақида огоҳлантириш босма нашрларда рекламанинг 5%ни, телевидениеда камида 3 секундни ташкил этиши керак. Бундай рекламалар тамаки чекиш ва алкогол ичимлик ичиш жараёнини намойиш этмаслиги ва бу жараён ижтимоий ва спорт ютуғига эришиш ёки истеъмолчининг жисмоний ва руҳий ҳолати яхшиланиши учун керак деган таассурот уйғотмаслиги керак. Қуввати 28 даражадан ортик алкогол ичимликлар рекламаси умуман таъқиқланади. 28 даражадан паст ичимликларни ва тамаки маҳсулотларни эрталаб 7-00 дан кеч 22-00 гача реклама қилиш ва вояга етмаганларга бундай маҳсулотлар намуналарини текин тарқатиш таъқиқланади. Реклама жараёни Реклама кампаниясини амалга оширишда 12.1-чизмада келтирилган босқичлардан ўтиш зарур. 12.1-чизма. Реклама кампаниясини шакллантириш жараёни Ма қ садларни ани қ лаш ва мабла ғ ажратиш

Мақсадларни аниқлаш ва реклама бюджетини шакллантириш. Мақсадларни аниқ белгилаб олиш рекламага сарфланган ҳар бир сўм устидан назорат ўрнатишни осонлаштиради. Бунинг учун, аввало, мақсадли бозорни танлаш зарур. Реклама шу бозорнинг истеъмолчиларига йўналитрилиши керак. Мақсадни аниқлашда АИДА модели қўл келади. Бу моделга мувофиқ истеъмолчиларнинг маҳсулотга муносабати тўрт босқич билан белгиланади:  Эътибор ( attention ) – реклама истеъмолчилар эътиборини маҳсулотга жалб этиши зарур;  Қизиқиш ( interest ) – реклама маҳсулот ҳақида турли маълумотларни етказиши зарур;  Хоҳиш ( desire ) – истеъмолчиларда маҳсулотдан фойдаланиш истагини уйғотиш керак;  Ҳаракат ( action ) - маҳсулотни синаб кўриш ва давомли фойдаланишга ундаш зарур. Мақсадли бозорда истеъмолчилар қандай босқичда эканлигини аниқлаш керак бўлади ва шунга мос равишда истеъмолчилар савиясини юқорироқ босқичга ўтказишга ҳаракат қилинади. Хабар шаклини яратиш Ахборот воситасини танлаш Рекламани синаб кœриш

Реклама бюджети кўзланган мақсадларга қараб белгиланиши зарур. Агар маблағлар ҳажми чекланган бўлса, бунда мақсадларни шунга мос ҳолда танлашга тўғри келади. Реклама таркибини танлаш . Фирмалар реклама мазмунини харидорлар эслаб қолиши қулай булиш учун махсус иборалар асосида шакллантирадилар. Масалан, «Хон шубҳасиз бизникидир» (УзБАТ), «чанқоғингга ишон» (Спрайт), «ҳар доим Кока-кола», «фақат сизнинг қониқишингиз учун» (ДЭУ Юнител) каби слоган-ибораларни тез-тез учратиш мумкин. Рекламанинг ўзи тўрт қисмдан иборат бўлади: 1) Кириш 2) Асосий текст 3) Слоган 4) Манзил ва телефонлар Баъзи рекламаларда у ёки бу қисмлар туширилиб қолдирилиши мумкин. Рекламанинг таркиби мазмунан бир бутунликни ташкил этиши ва потенциал харидорларга маълум бир мазмунда мурожаат этиши шартдир. Бундай мурожаат мазмуни турлича бўлиши мумкин: А) хавф – рекламачи истеъмолчини маълум бир нохушлик ва ноқулайликдан ҳимоя қилиш таклифини олға суради Б) эркак-аёл муносабатлари – маҳсулот истеъмолчининг жозибадорлигини ва ҳурматини орттириши кўзда тутилади. В) юмор–истеъмолчиларнинг ҳазилни қабул қилиш даражасидан фойдаланилади. Аммо юмористик рекламалар тезда эскиради. Шунингдек, соғиниш ва интизорлик, кишининг жамиятдаги статуси, адолат туйғуси ва оила қадриятлари ҳам мурожаат мазмунини ташкил этиши мумкин. Реклама таркибида жаҳон миқёсида тоза, кам калорияли, табиий,.

сифат ва қиймат сингари тушунчаларнинг ишлатилиш даражаси ортиб бормоқда. Ахборот воситасини танлаш . Реклама учун маълум бир ахборот воситасини танлашда қуйидаги омилларга эътибор бериш зарур:  Қамров – рекламани кўрадиган инсонлар сони  Рейтинг – камраб олинганларнинг неча фоизи керакли вақтда ахборот воситасига уланган бўлиши  Таъсир – бир киши маълум бир вақт ичида қабул қиладиган реклама сони  1000лик харажат – бир восита орқали 1000 кишини қамраб олишга кетадиган харажат Асосий ахборот воситалари турлари телевидение, радио, босма нашрлар, бевосита хат ва ташқи рекламадир. Телевидение – қисқа вақт ичида жуда кўп сонли мижозларни қамраб олади. Телевизор инсонларнинг эшитиш ва кўриш туйғуларига таъсир этади, рангли кўриниш, музика ва овознинг эффектив комбинацияси ҳақиқатга яқин ҳолатни яратади. Аммо ТВ рекламалари кўп ахборот таший олмайди ва фақатгина асосий маълумотни етказади. Радио – телевидениега нисбатан арзон бўлсада, мижозларнинг маълум бир гуруҳларини қамраб олишда юқори самарага эришиш мумкин. Радио рекламалари фақат эшитиш қобилиятига таъсир этсада, таниш оҳанглар инсон тафаккурида унга боғлиқ иллюзияни яратади. Нашриёт – газета ва журналлар турига қараб кенг қамров ёки махсус қамровли бўлиши мумкин. Масалан, оммавий саводхонларга мулжалланган газета оркали турли кизикишга эга бўлган истеъмолчиларни қамраб олиш имконияти мавжуд, ва аксинча, махсус қамровли журналлар орқали эса аҳолининг маълум бир секторигагина ахборот юборишнинг иложи бор.

Бевосита хат – ривожланган мамлакатларда потенциал истеъмолчиларга тўғридан-тўғри хат, каталог, брошюра ёки реклама йўлланмаларини юбориш оммавийлашмоқда. Хат орқали ТВ рекламасига нисбатан каттароқ ҳажмда маълумот юборилади, шунинг учун ҳам мураккаб маҳсулотлар бевосита хат орқали таклиф этилиши мақсадга мувофиқдир. Ташқи реклама – кўчалардаги катта панолар ва экранлар, шунингдек транспорт ва метродаги эълонлар ва реклама ахборотномалари шу жумлага киради. Ташқи рекламанинг устунлиги уни жуда кўп кишиларнинг кўришидир, камчилиги эса инсонлар ўтиб кетаётиб, эътиборни бир неча сония билан чеклайдилар, шунинг учун ташқи рекламада ёзувлар катта ва минимал бўлиши керак. Рекламани синаб кўриш . Реклама оммавий ахборот воситалари орқали намойиш этилишидан олдин синовдан ўтказилиши керак. Бунда уч турдаги тест ўтказилиши мумкин: 1) Портфель тести – реклама нусхаси бошқа рекламалар ва материаллар билан бир тўплам қилиб, синалувчиларга берилади ва керакли рекламадан нима эсда қолганлиги сўралади. 2) Жюри тести – истеъмолчиларга реклама намойиш этилади, сўнг бир неча хусусиятлар: янги ахборотга бойлиги, эътиборни жалб этиш даражаси ва ишонтирувчанлик даражаларига баҳо бериш сўралади. 3) Театр тести – истеъмолчиларга янги шоу ёки кинофильм намойиш этиш вақтида янги реклама нусхаси ҳам кўрсатилади ва уларнинг бунга муносабати ўрганилади.

Харидни рағбатлантириш Харидни рағбатлантириш коммуникация ва промошн микснинг бир элементидир. Харидни рағбатлантириш – бу қисқа муддатда истеъмолчилар талабини ошириш, маҳсулотни синаб кўришга ундаш, маҳсулот тақсимотини кенгайтиришга йўналтирилган сотув усулларидир. Харидни рағбатлантириш турлари . Харидни рағбатлантириш истеъмолчи ёки воситачига йўналтирилган бўлиши мумкин. 1) Истеъмолчиларни рағбатлантириш. Истеъмолчиларга йўналтирилган харидни рағбатлантириш усуллари қуйидагилар: купонлар, чегирмалар, совғалар, бепул нусхалар, лоторея ва ютуқли ўйинлар, савдо дисплейлари ва пул қайтимлари. Купонлар – энг кўп қўлланиладиган сотув воситаси. Купон – бу махсус варақа бўлиб, унда маълум бир маҳсулот сотиб олаётганда шу купон кўрсатилган тақдирда маълум бир фоиз нарх чегирмаси берилиши кўрсатилган бўлади. Шунингдек, бу чегирма бериладиган магазин ва фирма манзиллари акс эттирилади.купонлар турли усул билан тарқатилиши мумкин: журналлар ичида, газеталарда, маҳсулот упаковкаларида, магазиннинг ўзида ва хат орқали юборилиши мумкин. Купоннинг асосий вазифаси истеъмолчиларни рақобатчиларнинг эмас, балки купон чиқарган фирманинг маҳсулотини олишга ундашдир. Купонлар самарали бўлиши учун у истеъмолчига етарли миқдордаги маблағни тежашга имкон бериши зарур. Чегирма – нархни пасайтириш амалиёти бўлиб, турли шартлар асосида берилиши мумкин. Масалан, супермаркет бир ҳафта давомида макарон маҳсулотлари 10%га арзон сотилишини эълон қилиши мумкин, ёки маълум бир ҳажмда маҳсулот сотиб олинганлиги учун чегирма берилиши ҳам мумкин.

Премиум совғалар – бу маҳсулотга қўшиб бериладиган кичик совға буюмларидир. Масалан, «ДЭУ Юнител» уяли алоқа хизматига обуна бўлганларга автомобиль пардачалари совға қилинади ёки «Макдоналдс» ресторанларида болалар овқати олганларга махсус уйинчоқлар ҳадя этилади. Лоторея ва ютуқли ўйинлар ҳам мижозларни маълум бир маҳсулотлар ва магазинларга жалб этиши мумкин. Масалан, «Кавасаки» компанияси ўз магазинлари орқали маҳсулот сотиб олган-олмаганлигидан қатъий назар лоторея билетлари тарқатиб, ўз маҳсулотларини ютуқ сифатида таклиф этган. Табиийки, лоторея билети олиш мақсадида кўп кишилар магазинларга жалб этилган. Бепул нусхалар – шахарларнинг гавжум ерларида шампун, тиш пасталари, кир ювиш воситалари, шоколадлар ва косметика маҳсулотларининг кичик шаклдаги синов нусхалари мижозларга бепул тарқатилади. Бундан асосий мақсад истеъмолчи маҳсулотни ишлатиб кўриб, шуни ёқтириб қолади ва эсида сақлайди деган фикрдир. Бу усул қулайлик маҳсулотлари учун оммавий тарзда ишлатилади. Савдо дисплейлари – магазинга кирган истеъмолчининг эътиборини махсус жалб этиш мақсадида кўргазмалар, плакат ва махсус ёзувли тахтачалар орқали маҳсулотлар реклама қилинади. Махсус дизайндаги пештахталар ҳам истеъмолчилар эътиборини ўзига тортади. Пул қайтими – маълум бир маҳсулот сотиб олинган вақтда ва шу ҳақдаги исбот кўрсатилган шароитда маълум бир миқдордаги пул қайтарилиши мумкин. Пул қайтими автомобиллар савдосидан тортиб электр лампочкаларигача сотишда ишлатилади. Буюк Британияда тамаки маҳсулотларининг нархи маълум бир лимитдан пастга тушиши қонун билан таъқиқлаб қўйилганлиги сабабли, фирмалар сигарет қутилари ичига қайтим солиб қўйиб, амалда нархни бироз пасайтиришга эришганлар.

2) Воситачиларни рағбатлантириш. Ишлаб чиқарувчилар чакана ва улгуржи савдо корхоналарини қуйидаги усуллар орқали рағбатлантиради: Савдо тўловлари – бир неча хилда бўлиши мумкин. Бундай турдаги тўловлар ишлаб чиқарувчи томонидан воситачи билан келишув асосида амалга оширилади. Магазин тўлови – маҳсулотларни магазиннинг энг яхши томонида ва эътиборни ўзига жалб эта оладиган тарзда жойлаштириш учун тўланади. Буюртма тўлови – воситачи маҳсулотга буюртма берганда нарх чегирмаси бериш амалиётидир. Молиявий тўлов – воситачи маҳсулотларни реклама қилганлиги ва харидни рағбатлантириш учун берилади. Қўшимча тўлов – пештахталарга яна бир янги маҳсулотни жойлаштириш учун тўланади. Хамкорликдаги реклама ва сотув амалиёти – ишлаб чиқарувчи воситачи билан реклама ишида ҳамкорлик қилади ва воситачининг савдо персоналини ўқитади ва зарур материаллар билан таъминлайди. Савдо ярмаркаси – ишлаб чиқарувчилар махсус тайёрланган ҳолда ярмарка ва кўргазмаларда қатнашиб, ўз маҳсулотларини сотиш учун ҳамкор излайдилар. Жамоат чилик билан муносабатлар (паблик рилейшнс / паблисити) Ташкилот ўз атрофидаги ижтимоий гуруҳлар, жамоатчилик билан яқин муносабатлар ўрнатиши учун паблисити ва паблик рилейшнс усулларидан фойдаланади. Паблисити - босма нашриётларда ташкилот ёки маҳсулот ҳақида маълумот беришнинг тўловсиз шаклидир. Паблик рилейшнс ташкилот атрофидаги ва унинг фаолиятига таъсир этадиган жамоатчилик хамда турли гуруҳлар билан ижобий муносабатлар ўрнатиш, шунингдек

жамоатчилик фикрида ташкилотга нисбатан ижобий муносабатни шакллантириш услублари тўпламидир. Паблик рилейшнс/Паблисити турлари . Паблисити янгиликлар кўринишида ёки ижтимоий хизмат эълонлари шаклида бўлади. Янгиликларни ташкилот тўлиқ ўз назорати остига ололмайди, аммо бундай ахборот оқимининг йўналишига таъсир ўтказиш имконияти мавжуд. Ижтимоий хизмат эълонлари эса ахборот воситаларининг ижтимоий ташкилотлар учун текинга ажратадиган эфир вақти ва нашр жойидир. Оммавий ахборот воситаларининг эътиборини қозониш учун фирмалар янгиликлар ва қизиқарли ахборотларни махсус шакллантирадилар. Бунда ҳар хил тадбирлар, конференциялар ва пресс-нашрлар ташкил этилади. Пресс- нашр бу - компания аъзоси томонидан ёзилган мақола бўлиб, журнал, газета, телевидение ва радиостанцияларга тарқатилади. Пресс-нашр кичик ҳикоя кўринишида бўлиши мумкин, ахборот агентликларини компания ва унинг маҳсулотлари, манзили ва бошқа маълумотлар билан таъминлайди. Компания пресс-нашрлар ҳозирлаш учун махсус публицистларни ёллаши мумкин. Ташкилотлар пресс-конференция ўтказган ҳолда ахборот агентликлари билан фикр алмашиш имкониятига эга бўлади. Одатда, ташкилот мухбирларни пресс-конференцияга таклиф этади ва уларни бошлангия маълумотлар билан таъминлайди. Ахборот воситалари стандарт кўринишдаги маълумотлар билан тўлиб кетиши жамоатчилик ўртасида қизиқишнинг сусайишига сабаб бўлади. Шу сабабли, ташкилотлар ҳар хил бошқа тадбирлар: антиқа уйинлар, шоулар, концертлар, теле-марафон ва спорт мусобақалари ўтказишга ҳаракат қилади.

Шахсий сотув Шахсий сотув – харидор билан юзма-юз турган ҳолда маҳсулотни сотишнинг самарали усуллари тўпламидир. Сотувчилик энг қадимий касблардан биридир. Ҳозирги вақтда профессионал сотувчи деганда маълумотли, тажрибали, харидор билан узоқ муддатли муносабатлар ўрнатадиган, харидор эҳтиёжлари ва истакларини тинглайдиган хамда улар муаммосини ҳал этувчи маҳсулотлар таклиф этадиган шахс тушунилади. Сотувчи перспектив харидорлар билан мулоқот қилиш, уларга хизмат қилиш ва маълумот тўплаш сингари функцияларни амалга оширади. Оммавий коммуникация турлари, яъни реклама ва харидни рағбатлантириш усуллари бир томонлама коммуникацияни юзага келтирса, шахсий сотув орқали икки томонлама коммуникация юзага келади. Сотувчилар харидорлар учун фирма вакили сифатида ҳаракат қиладилар, шунингдек фирмалар учун харидорлар вакили сифатида ҳам фаолият юритадилар. Баъзи фирмалар ўз сотувчилари ёки сотув агентлари мавжуд бўлади, баъзилари эса махсус дилерлик компанияларини ёллайдилар. Сотув персоналини бошқариш . Сотув бўлими ходимларини бошқаришда фирмалар махсус сотув персонали менежменти усулларидан фойдаланадилар. Сотув персонали менежменти – сотув персонали фаолиятини тахлил этиш, режалаштириш, жорий этиш ва назорат қилиш. Сотув персонали менежменти жараёни 12.2 – чизмада келтирилган. Сотув персонали мақсадлари . Сотувчилар қуйидаги вазифаларни бажариши мумкин: 1. Перспектив харидорлар билан ишлаш. Перспектив харидорларни топиш ва жалб қилиш, уларни ривожлантириш. 2. Коммуникация. Фирма маҳсулот ва хизматлари ҳақида маълумот тарқатадилар.

3. Сотиш. Маҳсулотларни сотадилар, турли саволларга жавоб берадилар ва харидни расмийлаштирадилар. 4. Хизмат кўрсатиш. Мижозларга махсус хизмат кўрсатадилар, масалан, консультация бериш, техникавий ёрдам ва молиявий масалаларда ҳамкорлик қилиш. 5. Маълумот тўплаш. Маркетинг тадқиқотлари ва кузатув ишларини амалга оширадилар. 12.2-чизма. Сотув персонали менежменти жараёни Сотув персонали ишини ташкил этишда турли сотув стратегияларини ишлатиш мумкин. Бу асосан, фирма ишлаб чиқарадиган маҳсулот турига боғлиқ бўлади. Ташкилот ўз маҳсулотини якка коммивояжерлар орқали сотишни йўлга қўйиши мумкин. Масалан, Avon косметикаси фақатгина шундай мустақил ва мижозма-мижоз юрувчи агентлар орқали сотилади. Маҳсулотлар мураккаб бўлганда сотувчилар гуруҳи орқали ҳам сотилиши мумкин, бунда гуруҳга менежерлар ва ниженерлар ҳам киритилиши кўзда тутилади. Маҳсулотларни сотишнинг яна бир стратегияси конференцияли сотувдир. Бунда сотувчи агент фирмадан бир неча мутахассисларни харидор Сотув персонали ма қ садлари ни Сотув персонали стратегияси, структураси, Сотув персоналини танлаш ва ишга қ абул қ илиш Сотув персонал и малакаси ни Сотув персоналини назорат қ илиш Сотув персонали ишини

фирмага таклиф этади ва у ерда харидор мутахассислари учун презентация уюштирилади. Сотув персонали структураси . Сотув персонали форлияти турли стурктуралар бўйича ташкил этилиши мумкин. Улардан ҳудудий сотиш, маҳсулот бўйича ва мижоз бўйича сотиш структуралари кенг ишлатилади. Ҳудудий сотиш структурасида сотув гуруҳи ходимларига умумий ҳудуд тақсимлаб берилади ва сотувчилар шу ҳудуд ичида мижозларга компаниянинг ҳамма ассортиментдаги маҳсулотларини таклиф этадилар. Маҳсулотлар ассортименти жуда кенг бўлганда ва жуда мураккаб бўлганда маҳсулот бўйича структура ишлатилади. Бунда ҳар бир сотув ходими фақатгина бир турдаги маҳсулотни сотиш имконига эга бўлади. Баъзи фирмалар сотув персоналига мижозларни бўлиб берадилар, бу эса мижоз бўйича структурани юзага келтиради. Сотув персоналини назорат этиш . Ҳар бир сотув ходимининг иш фаролияти режалаштирилган бўлиши керак. Одатда фирма сотувчининг бир ҳафтада неча мижоз билан учрашиши режасини белгилаб беради. Муҳим мижозлар билан учрашувлар тез-тез амалга ошиши талаб этилади. Шунингдек, фирма сотувчига вақтини қандай сарфлаши ва қандай амалларга бағишлаши кераклиги ҳақида ҳам тавсиялар беради. 12.3-чизмада сотув персонали вақтини нималарга сарфлаши акс эттирилган. 12.3-чизма. Сотув персонали вақтининг тақсимланиши

Мавзунинг қисқача моҳияти Реклама – ташкилотларнинг турли ахборот воситалари орқали амалга оширадиган, тўловли, шахсан амалга ошмайдиган билвосита коммуникациядир. Рекламани таркибига қараб иккига бўлиш мумкин: 1. Маҳсулот рекламаси 2. Муассаса рекламаси. Реклама мазмунига қараб тўрт гуруҳга бўлинади: пионер реклама ; р ақобат ва солиштирма реклама ; т асдиқ рекламаси ; э сга солувчи реклама . Қонунга мувофиқ рекламада жисмоний шахс номи ёки тасвиридан унинг розилигисиз фойдаланиш, шунингдек вояга етмаган ёшдагиларга йўналтирилган реклама таъқиқланади. Ноаниқ, икки хил маънога эга, ҳақиқат яширилган ва бўрттириб юборилган ахборот берадиган реклама нотўғри реклама деб ҳисобланади ва қонун билан таъқиқланади. Реклама кампаниясини шакллантириш жараёни мақсадларни аниқлаб олиш, хабар шаклини яратиш, ахборот воситасини танлаш ва реклама нусхасини синаб кўриш босқичларидан иборат. Рекламани синаб кўриш мақсадида уч турдаги тест ўтказилиши мумкин: портфель тести, жюри тести, театр тести . Харидни рағбатлантириш – бу қисқа муддатда истеъмолчилар талабини ошириш, маҳсулотни синаб кўришга ундаш,

маҳсулот тақсимотини кенгайтиришга йўналтирилган сотув усулларидир. Ташкилот ўз атрофидаги ижтимоий гуруҳлар, жамоатчилик билан яқин муносабатлар ўрнатиши учун паблисити ва паблик рилейшнс усулларидан фойдаланади. Паблисити - босма нашриётларда ташкилот ёки маҳсулот ҳақида маълумот беришнинг тўловсиз шаклидир. Паблик рилейшнс ташкилот атрофидаги ва унинг фаолиятига таъсир этадиган жамоатчилик хамда турли гуруҳлар билан ижобий муносабатлар ўрнатиш, шунингдек жамоатчилик фикрида ташкилотга нисбатан ижобий муносабатни шакллантириш услублари тўпламидир. Шахсий сотув – харидор билан юзма- юз турган ҳолда маҳсулотни сотишнинг самарали усуллари тўпламидир Таянч иборалар  Реклама  Н отўғри реклама  Паблисити  Паблик рилейшнс  Сотув персонали менежменти  Шахсий сотув  Харидни рағбатлантириш

O'xshashlar

Реклама ва сотишни рагбатлантириш

Реклама ва сотишни рагбатлантириш

Маркетингда реклама сиёсати

Товарнинг ҳаракатланиши, жамоатчилик билан алоқа Халқаро маркетингнинг савдо сиёсати

Товарнинг харакатланиши, жамоатчилик билан алока. Халқаро маретингининг савдо сиёсати