Iqtisodiy axborotlarni ishlashni avtomatlashtirilgan tizimning ta’minoti - Iqtisodiyot - Referatlar

Iqtisodiy axborotlarni ishlashni avtomatlashtirilgan tizimning ta’minoti

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

48.5 KB

Ko'chirib olish

Iqtisodiy axborotlarni ishlashni avtomatlashtirilgan tizimning ta’minoti Reja: 1. Boshqaruv tizimi va modellari 2. BHATni matematik ta’minoti 3. BHATni dasturiy ta’minoti

1.Boshqaruv tizimi va modellari Tizimlar umumiy nazariyasi - bu ilmiy yo'nalish bo'lib ishlab chiqarish tabiati murakkab tizimlar tahlili va sintezining birtalay falsafiy, uslubiy, ilmiy muammolarini o'rganadi. Hozirgi vaqtda tizimlar umumiy nazariyasi, masalan ko'p darajali iyerarxik tizimlar nazariyasi, boshqaruv tizimlari axborot nazariyasi, faol tizimlar nazariyasi singari bir qancha ilmiy yo'nalishlarda rivojlanmoqda. Boshqaruv vazifasi amalga oshiriladigan tizimga, odatda, boshqaruv tizimi deyiladi. U boshqaruvchi va boshqariluvchi tizimlarni o'z ichiga oladi. Boshqaruv tizimining ishi boshqaruvchi va boshqariluvchi quyi tizimlarning o'zaro hamda tegishli aloqa kanallari bo'yicha tashqi muhit bilan aloqalari yordamida amalga oshiriladi. Tizimlar umumiy nazariyasining rivoji turli tasnif va turlaridagi tizimlarni tadqiq etishning mushtarak uslublari hamda tadbirlarini yaratish bilan bog'liqdirki, bunda ularning turli tizimlar uchun mushtarak rivojlanish qonuniyatlari aniqlanadi (chizma). IchkiTashgi М B Tashgi m a’lumotlarni ichkiga ailantirish АА tizimi (o’s ) ка sbi bo’icha Ма rketing avtomatlashtirilgan tizimi Qarorlar qabul qilish tizimi Hisobotlar Hisobotlar Rahbariya t igtisodchi

chizma. Boshqaruv tizimining alogadorliqi Tizimli yondashuvning nazariy qismiga tizimli tadqiqotning maqsadlari hamda bir qator manbalarini o'rganish kiradi. Tizimning bir ta’riflari ichidan tizim tushunchasini tavsiflaydigan quyidagi umumiy qismlarni ajratish mumkin: - tizim o'zaro bog'liq ob’ektlar yaxlit majmuidir; - tizim muhit bilan aloxida birlik hosil qiladi; - odatda har qanday taqdim etiladigan tizim ancha yuqori darajadagi tizim unsuridir; - taqdim etiladigan har qanday tizim unsuri, o'z navbatida, odatda ancha quyi darajadagi tizim tarzida namoyon bo’ladi. Modellash tizimli tahlil va katta tizimlar sintezining qudratli vositalaridan biridir. Binobarin, har qanday tizim turli quyi tizimlardan tashkil topadi hamda, o'z navbatida, har qanday ancha yirik tizim tarkibiga kiradi. Modellashning eng kadimiy turi - moddiy modellashdir. Lekin, jismoniy va mavhum modellash ham farq qiladi. Mavhum modellash asil ob’ektining muhim belgilariga o’xshay oladi hamda ularning vaqt va makondagi xatti-harakatlarini yetarli darajada aniq takrorlanishi mumkin. 2. BHAT ni matematik ta’minoti BHATni matematik ta’minlash - usullar, modellar va masalalar yechimi algoritmlari majmuidir. Matematik ta’minlashni yaratishdan ko'zlangan asosiy maqsad iqtisodiy vazifalari optimal yechimlarni ishlab chiqarishdir. Buning uchun matematik statistika usullari, zaxiralarga ommaviy tarzda xizmat ko'rsatish va ularni boshqarish, chiziqkli dasturlash nazariyasi hamda boshqa matematik usullardan foydalaniladi. Matematik ta’minlashni ishlab chiqish bunday usullarni yaxshi egallagan mutaxassislar tomonidan BHATni texnikaviy loyihalash payitida vazifalarni yetkazib beruvchilar ishtirokida amalga oshiriladi. Vazifalar yechimining iqtisodiy-matematik modellarini tuzishda yechimning maqsadi, optimallik mezoni, cheklashlar, talab etiladigan axborotlar ro’yxati aniqlab olinadi, modellanayotgan

jarayenni (vazifa) aks ettiruvchi rasmiy matematik nisbatlar hosil qilinadi. Iqtisodiy-matematik modellarni tanlash ko'p jihatdan axborot bilan ta’minlashga boq’liq bo'ladi. Chunonchi, ehtiyojni prognozlash modellarida tovarlar sotish to'g'risidagi ma’lumotlardan foydalaniladi. Lekin, masalan, ichki guruh asortimentli tovarlarning chakana sotilishi to'g'risida aniq va to'la axborot olish ancha qiyin bo'ladi. Amaldagi hisob va hisobot tizimida, masalan, zaxiralarni boshqarish modellarida ko'zda tutilgan tovarlarni yetkazib berish va saqlash bilan boq’liq tovarma-tovar chiqimlar, harajatlar to'g'risidagi ma’lumotlar bo'lmaydi. Shuning uchun bunday axborot olish bilan boq’liq harajatlarni taqqoslash zarur, buning samarasiga esa shu axborotdan foydalaniladigan model (usul) amalga oshirilganda erishiladi. Iqtisodiy-matematik modellarni tuzishda modellanadigan jarayen (ko'p sonli o'zgaruvchilar, hisob-kitob murakkabligi) ortiqcha tafsilotlashga ham, uni xaddan tashqari soddalashtirishga ham (bu jarayen hosillari buzilishga, barcha cheklashlarni qondirmaydigan yechimlar olinishiga sabab bo'ladi) yo'l qo'yib bo'lmaydi. Model tuzib bo'lingach, vazifa yechimining matematik hisoblash usuli tanlanadi yoki ishlab chiqiladi. Vazifa yechimining usulini tanlashda uning murakkabligi, hisob kitoblarning zarur aniqligi, tayyor dasturiy ta’minot borligi va boshqa omillar hisobga olinadi. Iqtisodiy-matematik modellarni hamda vazifa yechimining tanlangan usullarini qo'llash imkoniyati va maqsadga muvofiqligi ularning IAIAT ishining mavjud sharoitlariga muvofiq kelishi tekshirib qurilishi natijasida aniqlanadi, bunda muayyan vazifalar yechilgan hamda olingan natijalar amaldagi ma’lumotlar bilan taqqoslangan bo'lishi kerak. Tanlab olingan usul asosida vazifa yechimining algoritmi ishlab chiqiladi. Algoritm deyilganda boshlang'ich ma’lumotlarning izlanayotgan natijaga aylanish mazmuni va operatsiyalari tartibini aniq belgilovchi qoidalarning (yo'riqnomalar) pirovard izchilligi tushuniladi. Algoritm ishlab chiqilayotganda vazifa yechimi jarayeni izchil oddiy arifmetik

va mantiqiy operatsiyalar ketma-ketligiga ajratiladi. Algoritm blok-tarhlar, so'zli tavsiflar yordamida, ya’ni u hisoblash jarayeninig barcha shart-sharoitlari va xususiyatlarini qanday ko'rinishda namoyon qilsa, shunday holda umum qo'llanadigan tilda yozib quyiladi. 3. BHAT ni dasturiy ta’minoti BHATni dasturiy ta’minlash tarkibiga vazifalar yechimi algoritmlarini amalga oshiruvchi dasturlar bilan birga mashina kurilmalari va hisoblash jarayenidan (EHM ishining muayyan tartibini yaratish) samarali foydalanishni tashkil etish, dasturlash (dasturlashni avtomatlashtirish) bilan bog'liq ishlarni yengillashtirish uchun mo'ljallangan dasturlar ham kiradi. BHATni dasturiy ta’minlash EHM yordamida IAIAT vazifalarni yechish; vazifalar va talablar yechimi dasturlarini EHM ildam xotirasiga kiritish; dasturlar bajarilishi izchilligini muloqot tartibda boshqarish; dasturlarni algoritmik tillardan mashina tillariga kuchirish, ularni sozlash; dasturlarga qo'shimchalar va o'zgarishlar kiritish; mashina tashigichlarga yozilgan axborotdan nushalar ko'chirish singari vazifalarni bajaradi. BHATni dasturiy ta’minlash uning ayrim unsurlari bajaradigan vazifalarga bog'liq holda umumiy (mashinali) va maxsus (muammoli) ta’minlashga bo'linadi. Umumiy dasturiy ta’minlash EHM ishi bilan bog'liq vazifalarni amalga oshiradi, dasturlash tizimlarini, operatsion tizimlarni, texnik xizmat ko’rsatish dasturlari majmuini o'z ichiga oladi. Maxsus dasturiy ta’minlash vazifalarining tamomila muayyan yechimiga muammoli mo’jizalangan amaliy dasturlar paketlarini o'z ichiga oladi. Dasturlash tizimlari - bu vazifalarni EHMda dasturlashni avtomatlashtirish uchun mo'ljallangan dasturlar majmuidir, ular muammo foydalanuvchini yoki amaliy dasturchini o'z vazifalarini yechish dasturlarining mashina buyruqlarini o'zlari uchun noqulay tilda yozish zaruriyatidan ozod qiladi hamda ularga ancha yuqori darajadagi maxsus tillardan foydalanish imkonini beradi. Universal ish bajaradigan EHMlarda ko’pincha kompilyatsiyalovchi tipdagi, ShHEHMlar esa interpretatsiyalovchi tipdagi dastur-translyatorlar qo'llaniladi.

Kirish tillari to'plamiga ko'ra dasturlashning bir va ko'p tilli tizimlari farqlanadi. Ko'p tilli tizimlarning farqlovchi belgisi shundan iboratki, dasturning ayrim qismlarini turli tillarda hosil qilish va maxsus ishlash dasturlari yordamida ularni EHMda foydalanish uchun tayyor dasturga birlashtirish mumkin. Dasturlash tillari rivojidagi asosiy yo'nalish ularning semantik darajasini oshirish, ya’ni yechilayotgan vazifalar algoritmlarini tavsiflash hamda yaratilgan tavsif ma’nosini bir turli talqin qilish imkonini beruvchi umum qabul qilingan ramzlar va qoidalardan foydalanishdir. Kirish tili tuzilmasi, rasmiylashtirish darajasiga va maqsadli vazifaga ko'ra dasturlashning mashina-mo'ljallangan hamda mashina-mustaqil tizimlari farqlanadi. Dasturlashning mashina-mo'ljallangan tizimlari EHM tuzilish xususiyatlariga bog'liq kirish tiliga egadir. Dasturlashning mashina-mustaqil tizimlari tadbir muljallangan tillar asosida tuzilmoqda. Tadbir muljallangan tizimlar mashina mo'ljallangan tizimlardan farqli ularoq, dasturlashning kirish tili sifatida muayyan EHMga bog'liq bo'lmagan turli xil tillardan foydalaniladi. Ular dasturchini mashina dasturini yozishdan ozod qiladi.

O'xshashlar

Buxgalteriya hisobini avtomatlashtirish tizimlarining nazariy asoslari

Tashkiliy boshqaruv faoliyatini axborot bilan ta’minlash

Bank faoliyatida qo’llaniladigan asosiy texnik ta’minotlarning O’zbekistonda rivojlanishi

Avtomatlashtirilgan axborot tizimlari

Avtomatlashtirilgan axborot tеxnologiyalari