Биржа ва биржалар фаолияти

Биржа ва биржалар фаолияти

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

90 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Режа : 1.Биржалар- уюшган бозор шакли сифатида. 2.Биржаларнинг фаолият килиш механизми 3.Фонд биржаси ва унигнг фаолият килиш механизми.. 4.Товар биржаси. 5.Мехнат биржаси ва унинг фаолияти 6.Валюта биржаси

www.arxiv.uz Фонд биржаси – кимматли когозларнинг нисбатан ташкил килинган кисми булиб, у ерда биржа аъзоларининг орага кириши билан олди - сотди битимлари амалга ошади. Фонд кийматлари – бу биржада сотишга рухсат берилган кимматли когозлар. Биржада кимматли когознинг узи булмаса хам операциялар килинади. Биринчи биржа 1406 йил Голландиянинг Брюге шахрида ташкил топган. Антиверпен ( 1460), Лион (1462),Тулуза (1469), Амстердам (1530), Париж (1563). Улар олдин хам товар, хам фонд биржаси эди, кейинчалик фонд биржалари ажралиб чикади. 1608 йил Амстердамда 1 чи, хозирги замон нуктаи назаридаги фонд биржаси тузилди. У анча пайтгача дуненинг савдо маркази булиб колди. Хозирги пайтда дунеда фонд биржалари 160 дан ошиб кетди. Биржа системалари : а) Моноцентристик, яъни мамлакатда бирта, еки асосан бирта биржа бор ( Англия, Франция, Япония), б) Полицентристик, яъни кудрати жихатдан бир- бирига якин бир неча ( одатда 2 – 4 та биржа бор. ( Канада, Австралия), в) Аралаш система, (факат АКШдаги система, аммо Россия хам шу йул билан бормокда) бунда регионларда бир неча кучли биржалар бор, ва жуда кучли марказий ( АКШда Нью-Йорк, Россияда Москва биржаси ) биржа бор. Биржада юзлаб, минглаб ( масалан, Лондон – 2800, Нью-Йорк- 1700) компанияларнигина акцияси котировка килинади, 100 минглаб майда - чуйдалар биржада котировка килинмайди, биржадан ташкаридаги бозорда олди - сотди килинади. Фонд биржаларининг 2 модели бор: 1) Англо- америка модели – акцияли жамиятда контроль пакет кичик булгани учун куплаб акциялар сотилади, контроль пакет кулдан - кулга утиш эхтимоли жуда катта.

www.arxiv.uz 2) Гарбий Европа модели – конроль пакети катта, нисбатан кам акция сотилади. Контроль пакет кулдан – кулга утиш эхтимоли кичик. ( Узбекистон учун хам шу модел ривожланса ажаб эмас). Дуненинг энг катта фонд биржалари: Лондон, Нью-Йорк, Токио, Цюрих,Багам ороллари, Сингапур, Дубай. Касса операциялари – уни бажариш битим тузилгандан кейин содир булади. (АКШда, дарров тулашидан то 5 кунгача, Японияда 1-14 кун, Швецария – 1-5 кун). Шошилинч операциялар - спекулятив характерга эга, куп давлатларда такикланган. АКШ, Швецарияда анчагинга ривожланган. Биржа спекулянтлари акция курсининг пасайишига («Айиклар») еки усишига («Букалар») уйнайдилар. Битим одатда ойнинг охирида тузилиши керак. Шундай спекулянтлар булганки, 1 кунда ( 1987 йил Нью-йорк «Кора сешанба» деб ном олган биржа кулашида) 1 млрдга якин бойликни йукотган. Биржа операцияларини амалга оширишга топширик шаклидаги операциялар булади. Унинг 4 хили бор: 1) Жорий бозор курси буйича, топширик ( яъни брокер энг кулай моментда операцияни амалга оширади). 2) Лимитли топширик, яъни инвесторга кайси курс маъкул булса курсатилади; 3) Остонали топширик, яъни инвесторга хозирча усаетган, аммо тушиши мумкин булган курснинг минимуми белгилаб куйилади; 4 ) Қ исман ё ки бутунлай брокер ихтиерига куйилган топширик. Биржа курсларини ҳ аракатини баҳолаш учун хамма банкларда акциялар курснинг индекси ҳисобланади. Хар бир акция ( облигациянинг) даражавий баҳо индекси биржада котировка килинадиган ушбу тусдаги акциялар курсларининг йигиндиси ва акциялар номиналига бўлинмасидан иборат. Кейинчалик бу даражавий баҳо индекслар умумий биржа индекси ҳисоблаш учун фойдаланилади.

www.arxiv.uz Фонд биржаси тушунчаси ва фонд биржаси тўғрисида қонунчилик Биржа бу бозорни уюштиришнинг ташкилий шакли. У турли кўринишларда бўлади: - товарлар биржаси (товарлар бозори); - фонд биржаси (қимматли қоғозлар бозори); - валюта биржаси (валюта бозори); - меҳнат биржаси («ишчи кучи» олди-сотди бозори). Фонд биржаси – бу қимматли қоғозлар билан олди-сотди муомаласини олиб борадиган жой. Унинг олдида қуйидаги вазифалар туради: - қимматли қоғозлар бир маромда муомалада бўлишининг зарур шароитини таъминлаш; - қимматли қоғозлар талаб ва таклифи ўртасидаги мувозанатни акс эттирувчи нархларни, яъни бозор баҳосини белгилаш; - қимматли қоғозлар бозори қатнашчиларининг касб маҳоратини юқори даражада сақлаб бориш; - мунтазам равишда (ҳафтасига камида бир марта) нарх-наво аниқланишига, индексацияси ўзгаришига, савдо-сотиқ вақти, қимматли қоғозлар билан ҳажмлари, контрактларнинг миқдорига ва бошқа кўрсаткичларга доир ахборотларни, биржанинг ҳолати ва унинг ривожланишига доир тахминий шартларни эълон қилиш. Дунёда биринчи фонд биржаси 1773 йилда Лондонда брокерлар томонидан қимматли қоғозлар билан савдо қилиш учун ташкил этилди. У дастлаб қиролликнинг пул алмаштириш муассасаси (банки) биносининг бир қисмида ижарага жойлашади. 1791 йилда филоделфияда биринчи фонд биржаси ташкил этилган. 1792 йилда Нью-Йорк фонд биржаси очилган. У биржа ҳозирги кунгача дунёнинг энг етакчи фонд биржаси бўлиб келяпти. Ҳозирги даврда дунёнинг 60 дан зиёд мамлакатларида 200 га яқин фонд биржалари мавжуд. Фонд биржаларининг Халқаро федерацияси бўлиб (Парижда), у қимматли қоғозлар бозорлари фаолиятини мувофиқлаштиради ва акционерларнинг ҳуқуқларини таъминлайди.

www.arxiv.uz Фонд биржаларини рўйхатга олиш Ўзбекистон Республикаси қонунларига мувофиқ рўйхатдан ўтказилади ва у қимматли қоғозлар билан фаолит юритиш учун Ўзбекистон Республикаси Молия Вазирлигидан Лицензия олади. Лицензия олмаган ташкилот фаолият юритишга ҳақли эмас. Биржа фаолияти давлат томонидан тартибга солиб турилади. Бунинг учун қуйидаги ишлар бажарилади: - биржани ва биржа фаолияти иштирокчиларини (юридик шахсларни) давлат рўйхатидан ўтказиш; - лицензиялар бериш; - биржа фаолиятини солиқ солиш йўли билан бошқариш; - биржага доир қонунларга риоя этилиши устидан назорат қилиш; Биржани давлат рўйхатидан Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги ўтказади. Биржа қатнашчиларини рўйхатдан ўтказиш эса «Ўзбекистон Республикасидаги корхоналар тўғрисидаги қонунга мувофиқ» амалга оширилади. Лицензия олиш учун қуйидаги ҳужжатлар тайёрланади: - лицезия олиш учун ариза; - таъсис шартномаси; - биржа устави ва давлат рўйхатидан ўтганлик тўғрисида гувоҳнома; - биржадаги савдо қоидалари; - устав капиталининг 50 фоиздан кам бўлмаган миқдорини ўтказганлик ҳақида банк маълумотномаси; - савдо-сотиқни олиб бориш жойидан фойдаланиш ҳуқуқини тасдиқловчи ҳужжат. Биржага лицензия бериш тартибини Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси белгилайди. Молия фонд биржалари ва валюта биржаларида мустақил ва мустақил бўлмаган таркибий бўлинма сифатида фонд бўлинмалари ташкил этилиши мумкин. Фонд бўлинма ўз фаолиятида фонд биржаларига қўйиладиган барча талабларга амал қилишлари лозим.

www.arxiv.uz Фонд биржаси ўз фаолиятида Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатларига биржа уставига ҳамда қимматли қоғозлар билан боғлиқ юмушларни амалга оширишнинг ички қоидаларига амал қилади. Листинг вак делистинг тушунчаси. Уларнинг фонд биржасига дахлдорлиги. Листинг – бу қимматли қоғозларни биржага қўйиш, яъни жойлаштириш. қимматли қоғозлар листингга қўшилган бўлиб, биржа рўйхатидан ўтган бўлса, уларни савдога қўйиш мумкин. Биржага қўйилмайдиган акциялар нобиржавий бозорда сотилади. Листинг меъёрий кўрсаткичлари: - қимматли қоғозларнинг биржада олди-сотди қилиниш суръати ва сони; - реал активлар ҳажми; - қимматли қоғозларнинг сони ёки акцияларнинг эгалари(акциялар пакети) сони; - жалб қилинган сармоянинг умумий қиймати; - даромадлилик (рентабеллилик) даражаси; - эмитентнинг молиявий ҳолати; Делистинг – бу қимматли қоғозларни биржанинг ёки компаниянинг ўз қарорига биноан рўйхатдан чиқарилиши, яъни листинг имтиёзларидан тамомила маҳрум бўлишидир. Агар, масалан акцияларнинг ўзи қолмаган бўлса; фирма қайтариб олса ёки янгисига алмаштирган бўлса; компания активсиз қолса ёки синса; акцияларни ошкора жойлаштириш мақбул бўлмаган кичик ҳажмга эга бўлса; компания листинг келишувини бузса, бундай ҳолларда делистинг қўлланилади. Фонд биржаси тўғрисидаги қонунчилик. Ўзбекистон Республикасида фонд биржаларини ташкил этиш ва улар фаолиятини ўзига хос жиҳатлари «қимматли қоғозлар ва фонд биржаси тўғрисида»ги қонун билан тартибга солинади.

www.arxiv.uz Қонунда белгилаб қўйилганидек, фонд биржаси қимматли қоғозларнинг, рисоладагидек айланиши учун зарур шарт-шароитларни яратиб берадиган, уларнинг бозор нархларини (қимматли қоғозларга талаб ва таклиф ўртасидаги мувозанатни акс эттирадиган) аниқлаб берадиган ва бу нарлар хусусидаги ахборотни тарқатадиган, қимматли қоғозлар бозори қатнашчиларининг юксак даражадаги (профессионализм)ни қўллаб- қувватлайдиган ташкилотдир. Фонд биржаси ўз фаолиятида Ўзбекистон Республикасининг қонунларига, биржа уставига ҳамда қимматли қоғозлар операцияларини амалга оширишга доир ички қоидаларга риоя қилади. Фонд биржаси рўйхатдан ўтади ва Ўзбекистон Республикаси қонунчилигига биноан қимматли қоғозлар билан биржа фаолиятини юритишга лицензия олади. қимматли қоғозлар билан операциялар юритиш ҳуқуқи учун ижозатнома (лицензия) олган юридик ва жисмоний шахслар фонд биржасининг муассислари бўлиши мумкин. Юридик, жисмоний шахслар, шу жумладан брокерлик ўрнини сотиб олган хорижий шахслар фонд биржаси (товар-фонд ёки валюта биржасининг фонд бўлими) аъзолари бўлиши мумкин. Фонд биржаси аъзоларининг сонини биржани бошқарувчи органлари, прокуратура ва суд органлари, булардаги мансабдор шахслар ва мутахассислар фонд биржасининг аъзоси ҳуқуқига эга эмас. Фонд биржаси аъзоларининг савдога кириши учун уларнинг қўлида қимматли қоғозлар операциясининг лицензияси бўлиши ва улар инвестиция муассасаси мақомини олиши керак. Брокерлик ўрнини сотиб олган ва қимматли қоғозлар билан операциялар ўтказиш берадиган малака гувоҳномаси бор жисмоний шахс жойлардаги давлат ҳокимияти идораларида савдога киритилиши мумкин. қонунда қимматли қоғозлар билан бўладиган биржа операциялари қоидаларига талаблар белгилаб қўйилган ва у биржа бошқарувининг олий органи томонидан тасдиқланади.

www.arxiv.uz қоидалар қуйидагиларни назарда тутади:  мазкур биржада қимматли қоғозлар савдосининг тартиблари;  биржа савдорлари қатнашчиларининг таркиби ва уларга қўйилган талаблар;  биржа йиғилиши бўладиган жой ва вақт ҳақидаги ахборот;  биржа савдосига чиқариладиган қимматли қоғозларнинг навбат тартиби;  биржа битимларининг тавсифи;  мижозларнинг брокерларга топшириқлари (буйруқлари)нинг турлари;  савдони ташкил этиш;  битимларни рўйхатга олиш ва расмийлаштириш тартиби;  қўлланиладиган қимматли қоғозлар операцияларининг шартномалар, ҳисоботлар, буюртмалар, хабарнома ва биржа ҳужжатлари шаклининг намуналари. қонун билан фонд биржасининг қуйидаги ҳуқуқлари белгилаб қўйилган:  биржа аъзолигига кириш учун инвестиция муассасаларига қўйиладиган зарур энг кам мажбурий талабларни белгилаш;  биржа йиғилишларини чақириш ва ташкил этиш;  биржа иши учун зарур эксперт, малака, котировка комиссиялари, маслаҳат ва маълумот бюроларини ва бошқа муассасаларни таъсис этиш, шунингдек қимматли қоғозлар опеарцяилари чоғида пайдо бўладиган бахсларни ҳал қилиш учун эксперт комиссиялари тузиш;  ўз уставига кўра, биржа аъзоларидан кириш ва жорий бадалларини белгилаб қўйиш ва ундириш, битимларни рўйхатдан ўтказиш, техника хизмати, биржани доимий ва биргалик қатнашчиларидан кириши учун ҳақ олиш, шунингдек, уставни биржа йиғилишлари қоидаларини бузгани ҳамда рўйхатдан ўтиш йиғимини ўз вақтида тўламагани учун жарималар ҳамда пениялар ундириш;  биржа букетлари, маълумотномалар, тўпламлар нашр этиш;  назорат органларининг ҳуқуқига хилоф ҳатти-ҳаракатлари бўйича судга ариза билан мурожаат этиш.

www.arxiv.uz Фонд биржасининг фаолияти қуйидагилар эвазига маблағ билан таъминланиши мумкин: акциялар ва пайларни сотиш, брокерлик ўрнини сотиш; фонд биржаси аъзоларининг мунтазам тушиб турадиган аъзолик бадаллари; биржа битимларини рўйхатдан ўтказиш йиғимлари; қимматли қоғозлар операцияларидаги воситачилик ҳақи; биржа уставида кўзда тутилган ахборот ва бошқа хизматлардан тушадиган даромад. қуйидаги ҳолда фонд биржаси фаолияти тўхтатилади: муассислар умумий йиғилишининг қарори билан ёки суд органларининг қарори асосида. Фонд биржасининг савдосини амалга ошириш тартиби қимматли қоғозлар муомаласини амалга ошириш ҳуқуқини берувчи рухсатнома (лицензияси) бўлган юридик ва жисмоний шахслар фонд биржаси муассислари бўлиши мумкин. Биржада брокерлик ўрнини сотиб олган юридик ва жисмоний шахслар, шу жумладан, хорижий юридик ва жисмоний шахслар фонд биржасининг (товар фонд биржаси ёки валюта биржаси фонд бўлимининг) аъзолари бўлишлари мумкин. Фонд биржаси аъзоларининг сонини биржанинг бошқарув органлари тартибга солиб турадилар. Давлат ҳокимияти ва бошқарув, прокуратура ва суд органлари, уларниннг мансабдор шахслари ва мутахассислари фонд биржаси аъзолари бўлишга ҳақли эмасдир. Фонд биржаси аъзолари қимматли қоғозлар муомаласини амалга ошириш учун рухсатномага эга бўлган ҳамда инвестиция муассиси мақомини олган тақдирдагина олди-сотдига қўйилади. Брокерлик ўрнини сотиб олган жисмоний шахс уни давлат ҳокимияти маҳаллий органларида рўйхатдан ўтказганидан кейингина олди-сотдига қўйилиши мумкин. Республикамиз фонд биржасидаги олди-сотдини

www.arxiv.uz фақатгина брокер амалга ошириши ва қонунлаштириш мумкин. Маклер, катта маклер ва уларнинг ёрдамчилари операцион залларда кузатувчи сифатида иштирок этадилар. Ўзбекистон Республикасининг «Биржалар ва биржа фаолияти тўғрисида»ги қонунга мувофиқ қуйидаги идоралар, муассасалар, бирлашмалар биржа бўлиши мумкин эмас: давлат ҳокимияти ва бошқарувнинг олий ҳамда маҳаллий идоралари; давлат банклари ва давлат кредит муассасалари (бунда банклар фонд ва валюта биржаларининг муассалари бўлиши мумкин); давлат суғурта ва давлат инспекцияси компаниялари ҳамда фондлари; жамоат; диний ва хайрия бирлашма (ташкилот)лари ҳамда фондлари; қонунларга кўра тадбиркорлик фаолияти билан шуғулланиши ман этилган жисмоний шахслар. Биржа амаллари қоидаларининг мақсади. қимматли қоғозларга доир биржа амалларини бажаришда қўлланиладиган қоидаларни биржанинг юқори бошқарув органи, яъни акционерларнинг умумий йиғилиши тасдиқлайди. Бу қоидаларда қуйидагилар назарда тутилади: қимматли қоғозлар олди-сотди принциплари; биржа қатнашчиларининг таркиби уларга қўйиладиган талаблар мажмуи; биржа йиғилишлари ўтказиладиган жой ва вақт тўғрисидаги ахборот; қимматли қоғозларни биржа олди-сотдисига чиқариш тартиби; биржа битимларининг тавсифи; мижозлар брокерларга берадиган топшириқ (буйруқ) турлари; олди-сотдисини ташкил этиш; битимларни рўйхатдан ўтказиш ва расмийлаштириш тартиби; қимматли қоғозлар муомаласини амалга оширишда фойдаланиладиган шартнома шартнома ҳисобот, буюртма ва хабарномалар ҳақида биржага оид бошқа ҳужжатлар намуналари. Фонд биржаси биржа олди-сотдиси вақтида битимлар тузиш, битимларни текшириб кўриш ва улар юзасидан ҳисоб-китоб қилиш

www.arxiv.uz тартибини мустақил равишда ишлаб чиқади ва тасдиқлайди. Фонд биржалари ва фонд бўлимлари Ўзбекистон Республикаси Молия Вазирлиги билан келишиб олинган қимматли қоғозлар муомаласи битимларини амалга ошириш низомлари ва ички қоидалари, фонд биржаси устави (фонд бўлими тўғрисидаги низом) асосида иш тутадилар. Биржа савдосини амалга ошириш тартиби. қимматли қоғозлар билан биржа савдоси муайян қоидаларга асосланган ҳолда амалда берилади. Булар қуйидагилардан иборат: биржада қимматли қоғозлар билан олди-сотдини фақат воситачилар бажаради. Уларга жисмоний шахслар ёки банкнинг юридик шахслари, инвестиция компаниялари, брокерлик фирмалари киради. Уларнинг ваколати билан воситачилар (брокерлар, дилерлар) фаолият кўрсатади ва қимматли қоғозларни мижозлардан сотиб олади ёки ўзининг ҳисобидан кейинчалик сотув учун харид қилади; фонд биржасига қимматли қоғозлар олиб келинмайди. Унинг мавжудлиги, сони ва сифатини сотувчининг қўлидаги ҳужжат – сертификат тасдиқлайди; фонд биржасида қимматли қоғозлар исталган миқдорда сотилмайди. Савдо бу ерда лот (туп)лар, яъни биржадаги бир контракт ёки миқдор ва сифат жиҳатидан стандарт тупи бўйича амалга оширилади. қисқаси, фонд биржаси: бу улгуржи савдо шаклидир; фонд биржасида фақатгина котировка рўйхати («варағ»)да қайд қилинган қимматли қоғозгина сотилади. қимматли қоғозларни мазкур рўхатга киритиш яъни биржага қўйиш листинг деб аталади; баҳо фонд биржасида очиқдан очиқ ўрнатилади. Улар тўғрисидаги ахборот заларидаги таблоларда эълон қилиниб турилади. Биржа операцияларининг қатнашчилари учун шароит бир хил бўлиб, улар биржада қабул қилинган тўғрилик ва уюшқоқлик қоидасига бўйсунадилар.

www.arxiv.uz Шундай қилиб, биржада уч томон қатнашади; бир томонда биржада ўзининг қимматли қоғозлари билан савдо қилишга вақти йўқ ёки умуман бу иш билан шуғулланиш истаги бўлмаганлар, яъни эмитент ва тадбиркорлар, иккинчи томонда эса муайян ҳақ эвазига шу қимматли қоғозларни сотишни зиммасига олувчи брокерлар. Ва ниҳоят, қимматли қоғозларга муҳтож компаниялар ва хусусий шахслар. Ҳар уччала томоннинг манфаати бирлаштирувчи жой – бу фонд биржасидир. Бундай олиб қарасак, биржа қимматли қоғозларни сотмайди ҳам, сотиб олмайди ҳам. Фақат улгуржи савдо қоида ва тартибларини ишлаб чиқади, савдо-сотиқ учун шароит яратиб беради. Шу нуқтаи назардан, биржа – бу энг аввало савдо зали. У ерда брокерлар қимматли қоғозларнинг олди-сотдиси бўйича буюртмаларни бажаради. Биржаларда ўзининг брокерларига эга бўлиш учун инвестиция институтлари биржада аъзолик ҳуқуқини берувчи инвестиция институтлари биржада аъзолик ҳуқуқини берувчи «ўрин»ни сотиб олишлари лозим. Шундагина брокерлар қимматли қоғозлар бўйича операцияларни бажариш имкониятига эга бўладилар. «Ўрин» - бу эгаси учун товар ҳисобланади, эгаси уни сотиши ҳам мумкин. Лекин шундай сўнг у биржада ишлаш ҳуқуқини йўқотади. Биржа олди-сотдисида инвестор ташаббускор бўлиб ҳисобланади. У брокер компаниясига (телефон орқали ёки бевосита учрашувда) ўзининг буюртмаси ва шартларини баён қилади. Бу ерда асосан учта шарт тўғрисида сўз юритилади: - қимматли қоғозларнинг баҳоси; - қимматли қоғозларнинг сони; - буюуртманинг бажарилиш муддати. Мижозларнинг топшириғи (буюртмаси) шартнома кўринишида расмийлаштирилади. Унда брокерлик ҳақи ҳам кўрсатилган бўлади. Шундан сўнг брокерлик фирмасининг вакили шартномани бевосита буюртмани бажарувчи брокерга топширади. Буюртма бажарилиши биланоқ олди-сотди

www.arxiv.uz операцияси биржада қайд қилинади ва мижозга бу ҳақда ҳисоб счетини тақдим этиш тўғрисидаги маълумотномани юборади. Биржанинг даромадлилиги. Фонд биржаси нотижорат ва даромадсиз ташкилот ҳисобланади. Унинг фаолиятини пул маблағлари билан таъминлаш қуйидаги тушумлар асосида амалга оширилади: - фонд биржаси акциялари ва пайларни сотиш; - фонд биржасидаги брокерлик ўринларини сотиш; - фонд биржаси аъзоларининг мунтазам тўлаб борадиган аъзолик бадаллари; - биржа битимларини рўйхатдан ўтказишда олинадиган йиғимлар; - қимматли қоғозлар муомаласида воситачилик қилишдан олинадиган комиссион ҳақ; - биржа уставида назарда тутилган ахборот хизмати ва бошқа турли хизматлар кўрсатишдан тушадиган даромадлар; - листингга ўзгартиришлар киритилганлиги учун компаниялар томонидан тўланадиган ҳақ; - «ўрин»ларни сотиш ва ҳ.к. Фонд биржаси ўз акциядорларига дивидендлар тўламайди. Биржани бошқарув органлари Акциядорларни умумий йиғилиши – олий бошқарув органи, акциядорлар ва уларнинг вакилларидан ташкил топган. Биржа кенгаши – бошқарув органи, акциядорларнинг умумий йиғилишлари оралиғида биржанинг фаолиятини назорат қилади ва мувофиқлаштириб туради. Тафтиш ҳайъати – биржанинг молиявий хўжалик фаолиятини назорат қилувчи орган. Тезкор бошқарув – бажарувчи орган, бижанинг кундалик оператив бошқарувини амалга оширади.

www.arxiv.uz Фойдаланилган адабиётлар: 1.Ануфриев,А.И.,Фаттахов А.А.«Стратегии развитии оптовўх рўнков»Т,2002,ТГЭУ. 2.Волошук Г.А «Инфрастуктура торговли» Киев,Вўш.школь.,1989 3.Солиев А.,Усмонов А. «Маркетинг»,Т, «Укитувчи»,1997 4. www.ziyonet.uz

O'xshashlar

Махсулот ва товарларни биржалар оркали реализация килиниши

Халқаро биржа ва аукционларда тижорат операциялари

Халқаро биржа ва аукционларда тижорат операциялари

Биржа савдоларини утказиш механизми

Савдо тизимлари. Фонд биржалари ва биржавий операциялар