Аудиторлик хулосасини ёзиш ва мижозга топшириш тартиби - Iqtisodiyot - Referatlar

Аудиторлик хулосасини ёзиш ва мижозга топшириш тартиби

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

78.5 KB

Ko'chirib olish

Аудиторлик хулосасини ёзиш ва мижозга топшириш тартиби Режа: 1.Аудиторлик хулосаси тўғрисида тушунча, унга қўйиладиган талаблар. 2.Аудиторлик хулосасини ёзиш учун маълумотларни тайёрлаш тартиби. 3.Аудиторлик хулосаси.

1. Аудиторлик хулосаси тўғрисида тушунча, унга қўйиладиган талаблар Ўзбекистон Республикасида амалга оширилаётган иқтисодий ислоҳотларни босқичма-босқич ҳаётга жори қилиниши иқтисодиётни эркинлаштирилишига, фаровон ҳаёт тарзини шакллантиришга, халқни турмуш тарзини янада яхшилашга қаратилган тадбирлардан биридир. Республикамизда шаклланган ва фаолият кўрсатаётган мулкчилик шакллари бозорни истиқбол товарлари билан тўлдиришда, сифатли, харидор талабига мос маҳсулот ишлаб чиқаришда, рақобат муҳитини яратишда фаол иштирок этмоқда. Президентимиз И.А.Каримов кўрсатиб берганидек «Мустақиллик йилларида республикамиз халқаро амалиётида қабул қилинган, инсон ҳуқуқ ва эркинликлари ва нормаларига асосланган кенг ҳуқуқий макон вужудга келтирилади» 1 . Иқтисодиётни ривожлантиришга бевосита мулк шакли билан боғлиқдир. Мулкни тўлиқлигини таъминлаш ундан самарали фойдаланиш тартиби, уни давлат томонидан химоя қилиниши Конституциямизда кўрсатилгандир. Мулкни шу жумладан товар ва моддий бойликларнинг тўкинлигини таъминлашда, амалга оширилган хўжалик муомалаларининг хўжалик фаолияти билан боғланишини таъминлашда, маблағларида тўғри фойдаланишда ички имкониятларни аниқлашда аудит назоратини аҳамиятини алоҳида қайд қилиш керак. Назоратнинг бу шакли республика иқтисодиётида янги назорат тури бўлимига қарамай бошқарув ўз ўрнини топмоқда. Республика Молия Вазирлиги, тармоқ вазирликлари назорат таҳрирдаги «Аудиторлик фаолияти тўғрисида»ги Қонун қабул қилиниши (2000 йил 26 май) назорати эркинлаштиришга қўйилган қадам деб ҳисоблаш керак. «Аудиторлик фаолияти тўғрисида»ги Қонунни қабул қилиниши ва ҳаётга тадбиқ этилиши назоратни халқаро талаблари доирасида фаолияти кўрсата олинишини белгилаб берди. 1

Аудит ишларини самараси биринчи навбатда уни мустақил фаолият кўрсатиш билан белгиланди. Қонунни 2-моддасида: «Аудиторлик текширувларини ўтказиш ва бошқа шу билан боғлиқ профессионал хизматлар кўрсатиш борасидаги тадбиркорлик фаолияти тушунилади. Давлат хокимияти ва бошқарув органларига аудиторлик фаолиятини амалга ошириш ташкилот» деб белгилашдир. Аудит назоратида асосий эътибор аудитор томонидан амалга оширилган хўжалик муомалаларини амалдаги қонунларга мос ҳолда бажарилишини, уни тўлиқлигини таъминлашга қаратилган Низом ва йўриқномаларга асосан бажарилиши назорат қилинади. Ўтказилган назорат ишларини якуний қисми бўлиб аудитор томонидан тайёрланадиган хулоса ҳисобланади. Аудиторлик хулосасини тайёрлаш учун маълумотлар ўтказилган текширув давомида йиғилиб боради. Аудиторлик хулосасини мазмуни, шакли аудиторлик фаолиятининг миллий стандартларида белгиланади. «Аудиторлик фаолияти тўғрисида»ги Қонуннинг 19-моддасида «Аудиторлик хулосаси-молиявий ҳисоботнинг тўғрилиги ва бухгалтерия ҳисоби»ни юритиш тартиботининг қонун хужжатларига белгилаш талабларига мувофиқлиги тўғрисидаги аудиторлик ташкилотнинг фикри ёзма шакли ифодаланади, хўжалик юритувчи субъект молиявий ҳисоботидан фойдаланувчи учун очиқ бўлган хужжат» деб белгилангандир. Аудиторлик хулосаси аудитор, аудиторлик ташкилотининг раҳбари имзолаган ва муҳри билан тасдиқланган бўлиши керак. 2. Аудиторлик хулосасини ёзиш учун маълумотларни тайёрлаш тартиби Аудиторлик хулосаси бу текширувнинг якунларини умумлаштирувчи аниқловчи уни тўғрилигини тасдиқловчи хужжатдир. Аудитор тегишли корхона фаолиятини аудит назоратидан ўтказар экан текшириш давомида аниқланган камчиликларни махсус жўрнал ёки

дафтарларда, оралиқ далолатномаларида белгилаб бу ишларни олиб борилишини биринчидан, аудиторлик хулосасини ёзишини осонлаштиради ва маълум кетма-кетликка риоя қилинишини таъминлайди. Аудит натижасида аниқланган камчиликларни белгилаб аудиторларга қуйидагича хато ва камчиликларни рўйхатга олиш варағини тавсия қилиниши лозим деб ҳисобланади: Бухгалте- рия ёзуви Хужжатлар Опе- рация маз- муни Кам- чилик нима- дан иборат Сумма Мансаби, исми, фамилияси Ку- ни Ж|О Но- ми Ку- ни Но- мери Муомала- ларни амалга оширди Рухсат берган шахс Аудиторлик хулосасини ёзишда аудитордан кенг маънодаги иқтисодий билимдонлик, амалдаги қонунчиликка риоя қилиш даражаси ўз ифодасини топади. Аудиторлик хулосаси негизида аудиторлик ҳисоботи асосланган бўлиши керак. Аудиторлик ҳисоботида текширувнинг билиши, бухгалтерия ҳисобининг юритиш белгиланган тартибга мос келиши четга чиқишларга йўл қўймаганлигини хўжаликда амалга оширилган хўжалик муомалалари ташкилот хўжалик фаолияти билан боғлиқлиги ўз ифодасини топади. Агар текшириш тўғрисидаги ҳисобот натижаларига асосан айрим камчилик ва нуқсонлар аниқланса уни бартараф қилиш учун берилган тавсиялар, шунингдк хўжалик юритувчи субъектлар хўжалик фаолияти самарадорлигини оширишга қаратилган таклифлар кўрсатилади. Аудиторлик хулосасини ёзишда текшириш давомида аниқланган камчиликларни содир этган жавобгар шахслар ёки раҳбар ходимларга камчиликни иқтисодий мазмуни аудитор томонидан тушунтирилади. Аудиторлик хулосасини ёзишда маълумотлардан тўғри ва кетма-кет фойдаланишни таъминлаш аудит ўтказиш тўғрисида тузилган режани бажарилишини ва тўғри тузилишига ҳам боғлиқдир. Режада кўрсатилган

тадбирларни бажарилиши аудиторлик хулосасини ёзиш учун маълумотларни тартибга солиш имконини беради. 3. Аудитор хулосаси Аудитор томонидан ўтказилган текшириш натижаларини якунлаш мақсадида мустақил ўз хулосасини ишлаб чиққан ҳолда хўжалик юритувчи субъектга (мижозга) ёзма равишда тақдим этади. Амалдаги аудиторлик хулосаси қуйидаги қисмларини ўз ичига олган: 1. Кириш. Бу қисмда аудитор, фирманинг номи, унинг реквизитлари, лицензия номери, қачон берилганлиги. Аудит ўтказиш тўғрисида тузилган шартнома муддатлари текшириш тартиби ўз ифодасини топади. 2. Текшириш натижалари. Бу қисмда шартномада келишилган шартларнинг бажарилиши, аналитик таҳлил натижалари текширишда аниқланган камчилик ва нуқсонлар уларни келиб чиқиш сабаблари бартараф қилиш имкониятлари кўрсатилиши билан бирга амалга оширилган хўжалик муомалаларини амалдаги қонун ва Низомларга асосан бажарилишини аудитор томонидан кўрчатилади. 3. Хулоса қисми. Бу қисм ўтказилган аудит натижалари тўлиқ ўз ифодасини топиши мақсадга мувофиқдир. Аудитор хулосаси қониқарли, шартли қониқарли ёки хулосасини беришдан бош тортиш холатида бўлиши мумкин. Қониқарли хулоса биринчидан текшириш натижалари амалдаги Қонун ва Низомларга мос келган ҳолда ўтказилган хужжатлари, ҳисоботлари, уларда кўрсатилган маълумотларни тўғрилиги аниқланган бўлиши шарт. Корхонанинг молиявий ҳисоботлари билан ҳисоб кўрсаткичлари бир-бирига мос келиши аниқланганда давлат томонидан белгиланган тўловлар бўйича фарқлар аниқланмаганда қониқарли хулоса берилади.

Умуман аудитор хулосасини ёзиш аудитордан қуйидаги холатларни бажарилишини, алоҳида вазиятларга тўғри баҳо берилишини талаб қилади: А) Аудиторлик текшируви давомида бажарилган ва амалга оширилган муомалаларни ишончли эканлигини таъминлаш; Б) Режада белгиланган фаолияти тўғри бажарилиши; В) Молиявий холатни тўғри аниқланганлиги; Г) Ҳисоб-китоб ишларини амалдаги қонунларга мос келишини.

O'xshashlar

Аудит текшируви усуллари, режалаштириш ва аудиторлик хулосасини тайёрлаш

Дивидендлар, уларни аниклаш, хисоблаб ёзиш ва тўлаш тартиби

Аудит методологияси ва андозалари

Аудиторлик далиллар ва аудиторлик текшириш ўтказиш

Аудиторлик текширувларини режалаштириш