Жараёнларни режалаштириш - Informatika va AT - Referatlar

Жараёнларни режалаштириш

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

123.5 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Ж араёнларни режалаштириш Режа: 1. Жараён ва прграмма ўртасидаги фарқ. 2. Жараёнларни амалга ошириш усуллари. 3. Ўқиш ва ёзиш жараёнини амалга ошириш.

www.arxiv.uz Жараён (ёки топшириқ) деб айни пайтда ечимда бўлган программага айтилади. Ҳисоблаш ишларини амалга ошириш учун ОС ҳар бир жараёнга марказий процессорни ажратади. Бир программалик ОСда фақат битта фойдаланувчи жараёни бўлади. Мультипрограммали ОСда марказий процессорга ва бошқа ресурсларга бир нечта ўзаро боғлиқ бўлмаган жараёнлар давогар бўлиши мумкин. Жараёнларни режалаш қандайдир режалаштириш стратегиясига асосан ўзаро рақобат қилувчи бир нечта жараён ўртасида марказий процессор ресурслари тақсимотини бошқаришга айтилади. Жараён фойдаланувчи топшириғи ҳисоблана бошлаганда пайдо бўлади ва топшириқ тугаши билан йўқолади. Жараён мавжуд пайтда 3 ҳолатда бўлади. Жараён актив бўлади, агар у марказий процессордан (ўз буйруқларини бажариш учун) фойдаланаётган бўлса, жараён тўхтатилган (блокировка қилинган) дейилади, агар унинг бажарилиши маълум бир шарт бажарилгандан кейингина давом эттирилиши мумкин бўлса. Тўхтатилмаган ва актив бўлмаган жараёнга тайёр ҳолдаги жараён дейилади. Қуйидаги расмда бир ҳолатдан иккинчи ҳолатга ўтиш кўрсатилган: Ҳар қандай вақт моментида битта жараён актив бўлади. Операцион тизим бошқарувини фойдаланувчи жараёнига узатганда интервал таймерини

www.arxiv.uz ўрнатади (аниқлайди). Шу орқали топшириқ учун марказий процессордан фойдаланишга ажратилган максимал вақтни- вақт квантини аниқлайди. Бу вақт тугаши билан жараён актив ҳолатдан тайёр ҳолатга ўтади. Кейин ОС режалаштириш стратегиясига кўра навбатдаги жараённи танлайди (тайёр ҳолатдаги) ва уни актив ҳолатга ўтказиб, унга бошқарувни узатади. ОСнинг функциясига диспетчирлик дейилади. Шундай бўлиши мумкинки, жараён ўзига ажратилган максимал вақтдан тўлиқ фойдаланмаган (ишлатмаган ) ҳолда қандайдир шарт бажарилишини кутиш мумкин, бунда жараён тўхташ ҳолатига ўтказилади ва қандайдир бошқа жараён активлашади. Кутилган ҳолат юзага келганда тўхтатилган жараён активлашишига даъвогар бўлиши мумкин. Бир жараён тугагунча бир неча марта актив - тўхтатилган-тайёр ҳолатларда бўлиши мумкин. Бу ҳолатлар ҳисоблаш натижасига таъсир қилмаслиги учун унинг ҳолати сақлаб қолиниши керак. ОСда ҳар бир жараённинг ҳолати Жараён ҳолати блокида (PSB) сақланади. Унда жараён қайси ҳолатда бўлганлиги, машина регистрларини сақлаш адреси ва бошқа маълумотлар сақланади (PC ва SW қийматлари). PSB учун зарур маълумотларни ОТ қуйидагилардан олиши мумкин:  Вақт кванти бўйича маълумотни таймер бўйича узилиш соҳасидан;  Бошқарув узатилган жараён ҳақидаги маълумотни SW узилиш соҳасидан олади. Диспетчирликда фойдалниладиган алгоритмнинг умумий кўриниши : Procedure Dispatch ; Актив жараён PSB си янгилансин (актив жараён бўлса); Навбатдаги тайёр жараён танлансин ва унга бошқарув узатилсин; If таймер жараён топилган бўлса then Begin Танланган жараён Актив деб белгилансин; STI буйруғи билан вақт кванти ўрнатилсин; LPS буйруғи билан танланган жараёнга бошқарув узатилсин;

www.arxiv.uz end else LPS буйруғи билан марказий процессор бўш ҳолатига келтирилсин. Бошқарув бир жараёндан иккинчисига узатилганда, шу жараённинг қандай сабаб билан тўхтатилганлигига қараб PSB учун зарур маълумотларни қуйидагилардан олиниши мумкин: вақт кванти тугаган жараёнлар маълумотини таймер бўйича узилиш соҳасидан, бошқарувни берган жараён ҳақида маълумот SVC- узилиш соҳасидан олинади. Навбатдаги жараённи бир нечта усулда амалга ошириш мумкин:  Барча жараёнлар бир қийматли (баҳоли) деб ҳисобланади ва циклик танлаш орқали барча PSB қаралади, улар ичидан тайёри танланади. Барча жараёнларга бир хил вақт кванти берилади.  Жараёнлар фойдаланувчи ёки ОТ томонидан берилган приоритетлар (имтиёзлар) асосида танланади. Актив жараён кутиш нуқтасига етиб келганда бу ҳақда О С га хизмат учун сўров – WAIT ёрдамида хабар беради ( SVC 0). Жараён кутаётган ҳолат учун юзага келганлиги ҳақидаги хабар О С га SIGNAL сўрови ( SVC 1) орқали берилади. Procedure WAIT (ESB) If ESBFLAG қ 1 then { ҳолат рўй беради } LPS буйруғи ёрдамида бошқарув сўраётган жараёнга қайтарилсин Else Begin Сўраётган жараёнини тўхтатилган деб белгилаш Жараённи ESBQUE га киритиш DISPATCH END; Procedure SIGNAL (ESB) ESBFLAG: қ 1 { ҳолат рўй беради }

www.arxiv.uz For ESBQUE даги ҳар бир жараён учун DO Begin Жараённи т айёр деб белгилаш; Жараённи ESBQUE дан ў чириш End Бош қ арувни с ў раган жараёнга LPS ёрдамида қ айтариш. Бу ерда ESB ( ҳолатни ани қ лаш блоки ) кутилаётганлиги ёки рўй бериш ҳа қ ида хабар берилган ҳолат блокининг адреси . ESBFLAG- бит байро ғ ига эга бўлиб мос ҳолат рўй берган ёки йў қ лигини билдиради . Бундан таш қ ари ESB да ESBQUE – бу ҳолатларни кутаётган жараёнлар рўйхатига кўрсатгич бўлади . WAIT сўрови актив жараён томонидан берилиб , у ESB кўрсатган ҳолат юзага келмагунча жараён давом эта олмаслигини билдиради . Агар ESBFLAG текширилиб, керакли ҳолат юзага келганлиги аниқланса, бошқарув дарҳол жараённинг ўзига қайтарилади. Имтиёзли режалаштиришда WAIT ва SIGNAL бош қ ача амалга ишлатилади . WAITда мос ҳолатда бошқарувни сўраган жараёнга дарҳол қайтариш ўрнига бошқарувни ди с петчерга узатади ва у приоритет бўйича юқори бўлган жараёнларни активлаштиради. Ўқш ва ёзиш жараёнини амалга ошириш . Мини ЭҲМларда ўқиш- ёзиш байтларда амалга оширилади. Масалан, берилганларни ўқиш учун программа ўқиш-ёзиш қурилмаси ҳолатини сўрайдиган ва бир қатор ўқиш буйруқларини бажарувчи циклга эга бўлиши керак. Бунда марказий процессор ўқиш-ёзиш жараёнида бевосита иштирок этади. Такомиллашган ЭҲМларда (мисол учун, Қ В/СЎМ) ўқиш-ёзиш жараёнининг барча амаллари ва бошқарув ўқиш-ёзиш каналлари орқали бажарилади.

www.arxiv.uz Канал бажарилиши керак бўлган амаллар кетма-кетлиги канал программаси орқали берилади. Ўқиш-ёзишни бажариш учун марказий процессор START I / O ( SIO ) буйруғини бажаради. Бу буйруқда канал номери ва канал программасининг бошланғич адреси берилади. Кейинчалик канал марказий процессор иштирокисиз ўқиш-ёзиш жараёнини амалга оширади ва бу вақтда марказий процессор бошқа ҳисоблаш ишларини амалга ошириши мумкин. Бир вақтни ўзида бир нечта канал ишлаши мумкин. О С ўқиш-ёзиш жараёнига бир неча ҳолларда жалб қилиниши мумкин. Тизим фойдаланувчи программаси томонидан ўқиш-ёзишга талабни қабул қилиши ва бу амални қачон бажарилиши ҳақида хабар бериши керак. Иккинчидан, О С ёзиш каналларини бошқариш ва улар ҳосил қилувчи узилишларни бажариши керак. Фойдаланувчи программаси ( Қ В/СЎМ) да ўқиш-ёзиш амалини бажариш учун SVC 2 буйруғини беради. Буйруқ параметрлари сифатида канал номерини, канал программасининг адреси ва ўқиш-ёзиш тугаганлигини билдиришда ишлатувчи соҳи- Жараён ҳолати блоки ( ESB ) адреси кўрсатилади. Агар программа ўқиш-ёзиш амали тугаллашини кутиш керак бўлса, у SVC 0 ( WAIT ) буйруғини бажариши керак. Бу буйруқда

www.arxiv.uz ҳодиса ҳолати блокининг адреси кўрсатилади. Демак ўқиш-ёзиш амалини бажариш қуйидаги кўринишда бўлади. SVC 2 { ўқ иш-ёзиш амалига с ў ров} ……... …….. …….. SVC 0 { натижани кутиш} Айрим ҳолларда бу иккита буйруқ кетма-кет келиши мумкин. Бироқ, ўқиш-ёзиш жараёни бажарилаётганда программа томонидан бошқа амаллар бажариб туриши ( мумкин бўлса) мақсадга мувофиқдир. Қуйида бу жараён тўлиқроқ келтирилган.

www.arxiv.uz Бу программада бошқа регистрларга канал программаси адреси, канал номери ва ҳодиса ҳолати блоки адреси жойлаштирилади, кейин SVC юз беради. Канал программаси иккита буйруқдан иборат. 1-буйруқ ўқиш амали ва 1 номерли қурилмани аниқлайди ва 256 байт берилганлар BUFIN адресида жойлашиши кераклигини билдиради. Иккинчи буйруқ канал ишини тўхтатиш ва ўқиш-ёзиш бўйича узилишни ҳосил қилади. ESB буйруқ уч байтдан иборат бўлиб, унинг биринчи бити-ҳолат рўй берган (1-ҳа) ёки йўқлигини (0-йўқ) аниқлайди. қолган битларда бу ҳодисани кутаётган жараёнларга кўрсатгич жойлашади. Кутаётган жараёнлар бўлмаса кўрсатгич 0 бўлади. Ўқиш-ёзиш амалига доир мураккаброқ мисол қуйидаги расмда келтирилган. Бу ҳолда 4096 байт ёзувни 2 қурилмадан 14 қурилмага нусха олиш программаси келтирилган. Унда иккита канал программаси бўлиб, уларнинг бири ўқиш учун иккинчиси ёзиш учун ва иккита ҳодиса ҳолати блоки ишлатилади. P2 START 0 LOOP LDA #0 STA RDESB LDA #READ 2 қурилмага ўқиш учун сўров LDS #2 LDT #RDESB ўқиш тугашини кутиш SVC 2 LDA #WRESB SVC 0 ……. Ёзиш кетма-кетлигини ташкил қилиш LDA #0 STA WRESB LDA #WRITE 14 қурилмага ёзиш учун сўров LDS #1

www.arxiv.uz LDT #WRESB SVC 2 J LOOP Ўқиш учун канал программаси 1- буйруқ READ BYTE X’12’ READ, BYTE X’100’ WORD BUFIN 2- буйру қ BYTE X’000 000 000 000’ Ёзиш учун канал программаси 1-буйруқ WRITE BYTE X ’24’ BYTE X ’1000’ WORD BUFOUT 2-буйруқ BYTE X ’000 000 000 000’ RDESB BYTE X’000 000’ WRESB BYTE X’800 000’ BUFIN RESB 4096 BUFOUT RESB 4096 Бу программада ўқиш - ёзиш амаллари бир - бирига боғлиқмас равишда бажарилади , чунки улар турли каналларни ишлатадилар . Программа ўқиш - ёзиш жараёнларини турли ESB лар алоҳида бошқариб туради . О С ўқиш - ёзиш амалига сўровларни қандай бажаришни кўрайлик . Бунинг учун ҳар бир ўқиш-ёзиш каналига мос канал ишчи соҳаси ажаратилади. Бу соҳада канал программаси адреси (агар у бўлса), жорий амал учун ESB адреси, ўқиш-ёзиш тугаганлигини билдирувчи байроқ-бит жойлашади. Ишчи соҳа бундан

www.arxiv.uz ташқари шу канал учун ўқиш-ёзиш сўровлар кетма-кетлигига кўрсатгич (ОТ стандарт программалари томонидан қўллаб-қувватловчи). Фойдаланувчи ўқиш-ёзиш берилган сўров қуйидагича қайта ишланади. Агар канал банд бўлса, сўров О С томонидан навбатга қўйилади, акс ҳолда сўров каналга қўйилади. Жорий сўров канал ишчи соҳасида сақланади. Procedure IOREQ ( CHAN , CP , ESB ) Канал TIO буйруғи орқали сўраш If канал банд then ( CP , ESB ) канал учун навбатга қўйиш else begin ( CP , ESB ) канал ишчи соҳасида сақлансин SIO орқали канал ишга туширилсин End Бошқарув сўраган жараёнга LPS орқали қайтарилсин. End SVC 2 ни қайта ишлаш алгоритми қуйида ОСни ўқиш-ёзиш узилишни қайта ишлаш алгоритми келтирилган. Procudure IOINTERRUPT (CHFN) Канал ишчи соҳасидаги байроқни текширсин IF амал нормал тугаган then Begin Канал ишчи соҳасидан ESB SVS буйруғи билан ESB орқали ҳодиса рўй берганлигини билдириш IF канал учун сўров навбати бўш эмас Then Begin Навбатдан кейинги сўров ( CB , ESB ) олинсин

www.arxiv.uz Канал ишчи хотирасида ( CB , ESB ) сақлансин SIO буйруғи билан канални ишга туширсин End End Else хато тузатиш учун мос амаллар қилинсин Узилган жараёнга LPS буйруғи орқали бошқарув узатилсин. Агар канал бўш бўлса, у ишга туширилади ва кейин сўров канал ишчи хотирасида сақланади. Бошқарув сўров берган жараёнга қайтарилиши мумкин, ўзаро маълумот алмашиши (ўқиш-ёзиш) бўлаётган пайтда у ў з ишини давом эттириш мумкин. IOINTERRUPT процедурасида ўқиш-ёзиш бўйича узилиш бўлганда О С томонидан бажариладиган ишлар келтирилган.Узилиш чақирган канал номери узилишнинг ҳолат сўзида (узилишнинг ишчи соҳасида) бўлади. Узилиш сабабини аниқлаш учун О С канал ишчи соҳасидаги байроқ ҳолатини таҳлил қилади. Агар ўқиш-ёзиш нормал тугаган бўлса, узилиш қайта ишловчиси бу ҳодисани ҳолати блоки орқали О С ни хабардор қилади. Бу ички узилишга олиб келувчи SVC сўров орқали амалга оширилиши мумкин. Бу ҳолни кутаётган ҳар бир жараён тайёр ҳолатга келтирилади. Агар ўқиш-ёзиш нормал бўлмаган ҳолда тугаса, О С бу носозликни йўқотиш чораларини кўради: ўқиш хатоси бўлса, қайта ўқишга ҳаракат қилиши; қоғоз тугаган бўлса, операторларга хабар бериш ёки носозлик ҳақидаги хабарни сўраган жараёнга (фойдаланувчи программасига) бериши ва жараён акс таъсирини кутиш мумкин.

O'xshashlar

Операцион тизимларнинг машинага боғлик булмаган хусусиятлари

АБС турлари ва уларнинг тавсифи

АБС нинг функционал булинмалари

Ахборот хавфсизлиги инцидентларини бошқаришда норматив базалар

Динамик дастурлаш ҳақида тушунча Оптималлик принципи