Тармоқ машиналарида диагностикалаш системаларини тузиш усуллари

Yuklangan vaqt:

14.01.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3610.84375 KB

Ko'chirib olish

Тармоқ машиналарида диагностикалаш системаларини тузиш усуллари Режа: 1. Технологик машиналарда ЭҲМ ёрдамида бошқарув тизимларига мисоллар 2. Тўқув дастгоҳининг асосий механизмлари диагностикаси 3. Технологик жараённи назорат қилиш ва автоматлаштириш механизмлари 4. Тараш машиналари диагностикаси 5. Урчуқларни ишлаш жараёнида шовкин чиқариш сабабини ЭҲМ тадқиқоти 6. Джин вали динамикасини ЭҲМ ёрдамида текшириш 7. ЭҲМ ёрдамида назорат қийматларини сақлаш ва қайта ишлаш

1. Технологик машиналарда ЭҲМ ёрдамида бошқарув тизимларига мисоллар 1. Автоматик созловчи системалар туркими. 2. Назорат қилувчи ЭҲМ турлари. Пилик машинаси технологик жараёнларидан бири бу пилик ўраш вақтида унинг таранглигини назорат қилиш. Созловчи механизм 3 алоқасиз датчикдан иборат бўлиб, у чўзувчи механизм олди қисмига ўрнатилган ва рогулька орасида жойлашган. Датчик пилик жойлашиш ҳолатини назорат қилади бу билан уни таранглигини кузатади. Агарда таранглик меъёридан ўзгарса датчик бошқарув бўлимига сигнал беради ва уни асосида ғалтаклар тезлиги ўзгаради. 1- расмда кўрсатиган пилик машинаси бошқарув системаси кинематик схемаси берилган. Бу ерда пилик машинаси чўзувчи механизми 6, рогулка 3 ва 2-шпинделга ўрнатилган бобиналардан ташкил топган. Ҳаракатни асосий мотордан олади. Ғалтакларга ҳаракат 7-ва 9-коноидлар орқали кайиш 8 ёрдамида узатилади. 22 – хроповик ёрдамида ғалтак тезлиги созланади. Сигнал датчиклардан олиниб микро ЭВМга узатилади, қайсики ғалтак диаметрини ҳисоблайди ва параметр K=(N B /N F -1)*D B , билан солиштиради К нинг қиймати фарқ қилса созловчи сигнал ҳосил қилинади ва бошқарув 23электодвигателига узатилади. Бу ўз-ўзидан тишли узатмалар орқали қайишни керакли жойга суради, натижада ғалтак тезлигига ўзгартириш киритилади. Қуйида келтирилган расмларда шу каби системалар ва тизимлар кўрсатилган, буларда ҳам бошқарув ва тизимга ўзгартириш тезликни созлаш усулида амалга оширилади.

1. 1-Расм. Пилик машинаси бошқарув системаси кинематик схемаси. 1.2-Расм. Коноидларда тезликни созлаш тизими.

1.3-Расм. ЭҲМ ёрдамида бошқарув тизими. Тарангликни назорат қилиш учун оптик датчик ўрнатилган. Пилик таранглиги ўзгаришини назорат қилиш натижасида олинган маълумот ЭҲМ ёрдамида қайта ишланади ва танланган буйруқ иш бажарувчи механизмга узатилади. ЭҲМ ёрдамида бошқарув системаси яна бир турида умумен коноид барабанлари қўлланилмайди, улар ўрнига бошқарув системаси элетродвигателлар ёрдамида пилик ўраш ва йигириш жараёни амалга оширилади. Бундай машиналар туркимига F 15 ва F 35 гуруҳлари киради. 1.4-Расмда шу гуруҳ машиналарида қўлланувчи тизим кинематикаси келтирилган. Бу тизимда ишловчи машиналарда хамма иш бажаручи механизмлар ЭҲМ ёрдамида бошқарилади ва керак бўлса ўзгартириш киритилади. Булардан чЎзувчи механизм, рогулькалар тезлиги, бурамлар сони, ғалтак кўриниши яъни конус бурчаги ва урчуқлар тезлигини мисол қилиб олиш мумкин.

1.4- Расм. Алоҳида ҳаракат узатувчи механизмли пилик машинаси кинематик схемаси. Бу системада ишловчи машиналар асосан катта имкониятга эга ЭҲМ системалари билан таъминланган ва назорат қилиш ва бошқариш тизими бир-бирга боғлиқ ишлайди. Узлукли технологик жараён билан ишловчи машиналарда ЭҲМ системаси билан бошқариш жуда катта рол ўйнайди. Масалан тўқув машиналари ва трикотаж, тикув машиналари имкониятларини кенгайтиради ва бошқариш , диагностикалиш системалари баравар ишлайди. Тўқув машинасида мато тўқиш усулини бошқарса тикув машинасида гул тикиш ва ип рангини танлашдек вазифаларни бошқариш имконини беради. Диагностикалаш системаларини тадбиқ қилиш учун тўқув дасгоҳларининг бир гуруҳи технологик тизимлари билан танишиб чиқамиз. Назорат саволлари: 1. Созлаш нега керак? 2. Кузатувчи система қандай ишлайди?

3. Иш бажарувчи система нимадан ташкил топган: 2. Тўқув дастгоҳининг асосий механизмлари диагностикаси Режа: 1.Тўқув машинаси турлари. 2. Тўқув машинаси асосий қисмлари ишлаш принципи ва уларни диагностикаси. 3. Ўлчагичлар туркими. Мавжуд тўқув дастгоҳлари технологик амалларни бажариш тартиби ва усулига кўра альтернатив – муқобил гуруҳларга қуйидагича ҳам бўлиниши мумкин. 1. а) даврий, кетма-кет бажарувчи ва б) узлуксиз, параллел бажарувчи; 2. а) фронтал, мато бутун энида битта ҳомузали ва б) тўлқинли, кўп ҳомузали; 3. а) мокили ва б) мокисиз; 4. а) арқоқни мато бутун қирғоғи бўйича, фронтал жипсловчи ва б) нуқтавий урувчи. 1-Расм. АТПР мокисиз дастгоҳларининг конструктив технологик тахтлаш схемаси.

1 – танда ғалтаги; 2 – танда иплари; 3 – скало; 4 – шода рамалари; 5 – бердо (тиғ); 6 – мато тортувчи; 7 – мато валиги. Тўртала гуруҳнинг биринчи “а” турларида ҳомуза очиш, арқоқ отиш, арқоқни мато қирғоғига уриб ўрнатиш дастгоҳ иш цикли – даврининг маълум улушларида кетма-кет бажарилади. Булар мокили, пневматик, рапирали, микроснаряд – арқоқташлагич дастгоҳлар (1-расм). Шу гуруҳнинг иккинчи “б” турларида барча асосий технологик амаллар дастгоҳ иш давраси давомида узлуксиз ва параллел бажарилади. Булар кўп ҳомузали ва юмалоқ тўқув дастгоҳларидир (2-расм). 2-Расм. “Сажем” юмалоқ тўқув дастгоҳининг технологик тахтлаш схемаси. 1 – танда ғалтаги; 2 – танда иплари; 3 – йўналтирувчи скалкалар; 4 – сепаратор; 5 – компенсатор; 6 – скало; 7 – ламеллар; 8 – ғўла; 9 – юмалоқ бердо (тиғ); 10 – моки; 11 – жипсловчи дисклар; 12 – ҳалқа-кўкрак; 13 – мато; 14 – мато тортувчи; 15, 17, 18 – тарангловчи валлар; 16 – мато қутиси. Технологик жараён даврий ва кетма-кет бўладиган дастгоҳларда мато шакллантирувчи арқоқни ўриш амали иш даврининг фақат озгина қисмида бажарилади. Технологик амаллар параллел бажарилганда дастгоҳнинг назарий иш унумдорлиги арқоқни ўриш нуқталарининг сонига мутаносиб тарзда ошади.

Бу дастгоҳларда ҳомуза тўлқин ёки поғона кўринишида ҳосил қилиниб ҳомуза тармоғидаги ҳар бир танда ипи ёки кичикроқ иплар гуруҳи кетма-кет кўтарилиб ёки тушиб тандага кўндаланг узлуксиз ҳаракатланадиган тўлқин ҳосил қилади. Жентилини-Рипомонти каби баъзи дастгоҳларда ҳомуза тўлқини танда иплари бўйлаб ҳам ҳаракатланиши мумкин (4-расм). 4- Расм. Жентилини-Рипомонти кўп зонали тўқув дастгоҳининг тахтлаш схемаси. 1 ва 2 – кўпбурчакликлар кўринишидаги ҳомуза очувчи дисклар; 3 – жипсловчи дисклар; 4 – мато тўпи; 5 – скало; 6 – танда ғалтаги. Тўқув дастгоҳларининг тахтлаш технологик схемаларининг фазовий жойлашувига кўра тўрт хили фарқланади: горизонтал, қия, вертикал ва ёй бўйича. Тахтлаш схемасининг горизонтал жойлашуви энг кўп қўлланилади ва бунга мисол қилиб АТПР пневморапирали дастгоҳни кўрсатиш мумкин (2 расм).

Тахтлаш схемасининг қия жойлашувига мисол қилиб Чехиянинг Ково пневматик тўқув дастгоҳини кўрсатиш мумкин (5-расм). Тахтлаш схемасининг вертикал турига мисол қилиб Швециянинг Максбо фирмасининг пневматик дастгоҳини келтириш мумкин (6-расм). Тахтлаш схемасининг ёй бўйича жойлашувига мисол қилиб Италиянинг Жентилини-Рипомонти фирмасининг дастгоҳини кўрсатиш мумкин (4-расм). 5-Расм. Ково пневматик тўқув дастгоҳининг технологик тахтлаш схемаси: 1 – танда ғалтаги; 2 – ҳаракатли скало; 3 – ламеллар; 4 – нарх чивиғи; 5 – шода; 6 – тиғ; 7 – кўкрак; 8 – мато тортувчи; 9 – мато йўналтирувчи вал; 10 – тарангловчи қурилма; 11 – мато тўпи; 12 – тортиш механизми юритмаси занжири.

6- Расм. Максбо пневматик тўқув дастгоҳининг технологик тахтлаш схемаси: 1 – танда ғалтаги; 2 – танда иплари; 3, 4, 5 – йўналтирувчи валиклар; 6 – скала; 7 – ламеллар; 8 – шодалар; 9 – тиғ; 10 – мато тортувчи; 11 – йўналтирувчи чивиқлар; 12 – мато тўпи. Замонавий тўқув дастгоҳларининг асосий механизмлари тўқув дастгоҳларида мавжуд бўлиб нисбатан содда тузилишга эга. Шу сабабли тўқув дастгоҳининг асосий механизмларини диагностикалаш уларнинг конструкциясига қараб танланади. Тўқув дастгоҳининг механизмлари амалда учта гуруҳга бўлинади: а) Дастгоҳни юритиш ва тўхтатиш механизми; б) Дастгоҳнинг бажарувчи механизмлари; в) Технологик жараённи назорат ва автоматлаш механизмлари. Тўқув дастгоҳининг асосий механизмлари билан танишиш учун дастгоҳнинг умумлашган фазовий схемасидан фойдаланамиз (7-расм).

7 – Расм. Тўқув дастгоҳининг фазовий схемаси. Тўқув дастгоҳининг юритиш ва тўхтатиш механизми (6-расм). Тўқув дастгоҳининг юритмаси таркибига электромотор 20, тишли ёки понасимон тасмали узатма 19, фрикцион илашиш муфтаси 16, тормоз 17 ва механик ёки электромагнит уланиш механизми (расмда кўрсатилмаган) киради. Уланиш механизми тормоз 17 ни бўшатиш ва илашиш муфтаси 16 ни улашга хизмат қилади. Тормоз ва муфта дастаклар ёрдамида юритиш дастаси билан бирлашади. Тормоз дастгоҳни зарур ҳолатларда қўлда ёки автоматик тарзда тез тўхтатишга хизмат қилади. Фрикцион илашиш муфтаси 16 бош вал 14 дан ҳаракатни шкив 18 га ўтказишга хизмат қилади. СТБ каби баъзи дастгоҳлар хусусиятлари уларнинг таркибида механизмларнинг тескари айланиб кетишига йўл бермайдиган (блокировка) механизми бўлишини тақозо қилади. Тўқув дастгоҳининг иш бажарувчи механизмлари. Бу гуруҳ механизмлари тўқиш жараёнида бевосита қатнашадилар. Уларга арқоқ ташлаш механизми, ҳомуза ҳосил қилиш механизми 5, батан

механизми 15, тандани бўшатиш механизми 21, мато ростлагич 9 ҳамда милк ҳосил қилиш механизми. Мазкур механизмларни бирма-бир кўрайлик. Арқоқ ташлаш механизми (расм-8). Ҳомузага арқоқ ташлашнинг мокили усули анъанавий ҳисобланади. Бу усулнинг асосий камчилиги зарба механизми бўғинларида ҳосил бўладиган инерцион юкламаларга боғлиқ муаммолардир. Арқоқ отишнинг кейинги пайтларда кенг қўлланиш олаётган ташлагичли (Зулцер-Рути, СТБ), бикр ва эгилувчан рапирали (DSL-Драйпер, Универсал Ивер), пневматик (Р-10, Мурата-Максбо MY-S), гидравлик (G-105) ва пневморапирали (АТПР) усулларда бу муаммолар у ёки бу тарзда ҳал қилинган. Ҳомуза ҳосил қилиш механизми (расм 7). Ҳомуза механизми 5 танда ипларини алоҳида ёки гуруҳлаб кўндаланг йўналишда маълум кетма-кетликда силжитиб уларнинг орасида арқоқ ипи ташланадиган бўшлиқ – ҳомуза ҳосил қилишга хизмат қилади. Батан механизми (расм-7). Батан механизми 15 нинг асосий вазифаси ташланган арқоқ ипи 6 ни тиғ ёрдамида мато қирғоғи 7 га жипслашдир. Бундан ташқари мокили ва ташлагичли дастгоҳларда у моки ёки ташлагичнинг арқоқ ташлашида йўналтирувчи бўлиб хизмат қилади. Пневматик дастгоҳларда эса батанда ҳаво билан биргаликда арқоқ ипи ҳаракатланадиган конфузорлардан иборат йўл ҳосил қилинади. Танда бўшатиш механизми (7). Шаклланган мато ўраб олинишига мос равишда танда ипларини бўшатиб беришга хизмат қиладиган танда узатиш механизми танда ғалтаги 1 ва тандани узатувчи механизм 21 дан иборат. Мато ростлагич (7). Бу механизм танда ипларининг бўйлама ҳаракати ва тайёр матони мато валигига ўрашга хизмат қилади. Унга мато тортувчи 9, мато валиги 12,

босувчи валик 11, мато тортувчи ва мато валигини ҳаракатлантирувчи механизм киради. Милк ҳосил қилиш механизми. Мокили ва Нойман системасида тўқув дастгоҳларида мато милки тўқиш жараёнида ўз-ўзидан ҳосил бўлса мокисиз дастгоҳлардаги технологик жараён хусусиятлари алоҳида милк ҳосил қилувчи механизм бўлишини талаб қилади. 3. Технологик жараённи назорат қилиш ва автоматлаштириш механизмлари Ламел асбоби. Ламел асбоби 4 (расм-7) ёки танда кузаткич танда ипи узилиши натижасида брак ҳосил бўлишининг олдини олади. Танда кузаткичлар механик ёки электрик бўлади иккала ҳолда ҳам ҳар бир танда ипи ўтказилган енгил юпқа пўлат пластина ип пастга силжиб сигнал беради. Шпарутка (кергич) 13 (расм-7) матони кериб, унинг милкини тўқиш эни ва унинг жойлашув баландлиги белгиланган чегараларда бўладиган қилиб тутиб туради. Арқоқсизлик (недосека) механизми ҳомузага арқоқ ташланмай қолиб (арқоқ етишмаслиги нуқсони ҳосил бўлишида) мато ва тандани орқага қайтариб бракни олдини олишга ҳамда шундай нуқсонли ҳомузани қайтаришга (“Разни топиш”) хизмат қилади. Арқоқ айричаси механизми арқоқ тугаганда ёки дастгоҳни тўхтатиш ёки мокида арқоқ найчасини алмаштиришга сигнал беради. Тўқув дастгоҳининг давр (цикл) диаграммаси. Дастгоҳдаги барча механизмлар ишини бош валнинг айланиш бурчаклари бўйича ўзаро мувофиқлаштиришга хизмат қилади. Турли дастгоҳларда бош вал айланиш бурчагининг ҳисоби турлича бўлишини назарда тутиш керак бўлади. Асосий вал айланишига қараб назорат қилиш кўп тарқалган усул ҳисобланади. Лёки н ҳозирги кунда тўқув машиналари ЭҲМ системаси ёрдамида бошқариш амалда тадбиқ этилган, шу жумладан диагностика

системаси ҳам бор. Юқорида келтирилган механизмлар асосан диагностика системаси ёрдамида назорат қилинади. Назорат саволлари: 1. Тўқув дастгоҳларини диагностикаси бошқа машиналардан қандай фарқ қилади? 2. Назорат системалари қандай танланади? 4. Тараш машиналари диагностикаси Режа: 1. Тараш машинаси диагностикаси. 2. Назорат қилувчи элементлар туркуми. Тараш машиналарини назорат қилиш асосан тест контрол асосида амалга оширилади. Асосий афзалликларидан бири уни машина иш жараёнида амалга ошириш мумкин. Бу усулда машина ишчи органларига зарар етказилмайди. Бу усулда машина компютерида расмда кўрсатилганидек ҳамма узеллар алоҳида назорат қилинади. 1- расмда назорат даври келтирилган. 1-расм. Тараш машинаси диагностикаси вақти.

Ишчи диагностика даврида ёрдамчи нотбук диагностика системасидан фойдаланади. Масалан шляпкалар орасидаги масофани назорати ўрнатилган датчик ёрдамида амалга оширилади.2- Расмда бу датчикнинг умумий кўриниши келтирилган. Шляпкалар орасидаги масофани ўлчовчи датчик ва созлаш механизми.

Созловчи мослама ёрдамида талаб қилинган қиймат ўрнатилади ва ЭҲМ малумотлари билан солиштирилади. Назоратдан ташқари машина ЭҲМ системаси доим барабан билан шляпкалар орасидаги иссиқлик даражасини кузатади бу тараш жарани бориши тўғрисида асосий маълумот ҳисобланади. Расмда тараш машинасига ўрнатилган датчик умумий кўриниши келтирилган. Агарда машина мониторига қаралса система тўғрисидаги маълумот экранда расмдагидек ифода этилади.

Тараш машинаси асосий барабани атрофига ўрнатилган датчиклар ўрнатилган бўлимлари аниқ кўрсатилган. Бундай системаларга кўп мисоллар келтириш мумкин. Ҳар турдаги машина учун турли параметрлар назорат қилиши керак. Улар ЭҲМ системаси учун асосий ўлчагич ҳисобланади. Назорат саволлари: 1.Тараш машинаси қайси қисмлари назорат қилинмайди? 2. Шляпкалар орасидаги иссиқлик ўлчагич нега керак? 5. Урчуқларни ишлаш жараёнида шовкин чиқариш сабабини ЭҲМ тадқиқоти 1. Тўқимачилик корхоналарида шовқин чиқарувчи механизмлар ва шовқин миқдори. Илмий изланишлар натижаларини таҳлили шуни кўрсатадики тўқимачилик корхоналарида машиналар ишлашидан ҳосил бўлган шовқин гигиеник нормалардан ошиқлигини ва баъзи бир ҳолларда 10-15 дБ ни бутун спектор бўйича кўрсатади. Тўқимачилик корхоналари шовқин чиқариш баландлиги бўйича уч гуруҳга бўлинади: юқори яъни 10дБ баланд, ўрта 5-10дБ ва паст 5 дБ ташкил.

Гигиеник нормалардан баландлари асосан юқори частотали шовқинлар туркумига киради ва 500 Гц ташкил қилади. Шовқин чиқариш кўрсатгичларини таққослаш натижасида шундай хулоса чиқариш мумкин, асосан корхоналарди ишлаётган машиналар юқори шовқинли машиналар туркумига киради. Айланиш жараёнида шовқин чиқарувчи механизмларни таҳлили. Бу кўринишдаги шовқин чиқарувчи генераторлар туркумига йигирув машинаси урчуқларини киритсак бўлади. Брус ўрнатилган урчуқ кострукцияси 1- расм да келтирилган. Йигирув машинаси урчуғи брусга гайка ёрдамида ўрнатилган. Бу ерда 1- урчуқлар бруси ,2- урчуқ уячаси, 3-ҳаракат узатувчи блокча, 4- патрон ўрнатиш учун насадка, 5- урчуқ шпиндели, 6- сирғалиш подшипниги, 7- ғилдираш подшипниги ва 8- марказлаш учун прокладкадан ташкил топган. Машиналар груҳларига караб урчуқлар фақат конструктив қийматлар ва ўрнатилган ғалтак тури билан фарқ қилади. Расм 1. Йигирув машинаси урчуғи умумий кўриниши.

Урчуқлар брусига ўрнатилган шпиндел айланишлар сони 3000 мин -1 тезликда эгилувчан система ҳисобланади. Бу тизимга ғалтак ўрнатилган бўлиб айланиш жараёнида шовқин чиқаради. Бу система акустик модели, ўз ўқи атрофида айланувчи шпиндел учун а – радиусли ва ι - узунлик учун аниқланиши мумкин. Бу цилиндр қўшимча шовқин чиқарувчи тўғри диафрагма ҳисобида олинади ва чексиз бўшлиқда тебранади Овоз тарқатиш қаршилиги Rs = рсSσ тенг деб олинади (1): R s = pck 4 /(12 p ) [ M s /( p + t ) ] 2 (1) Бу ерда МЛ /1 — ташқи мухит алоқадорлиги , кг ; т — танача эффектив хажми , м 3 ; р — мухит зичлиги , кг / м 3. овоз тарқатиш коэффиценти о в = К х /(рс5) (2) поршень туридаги диафрагма учун т = 0, ва эффектив массаси М s = Sm s Бу ерда m s - диафрагма юзасининг нисбий қаршилиги S. Бу тенглама ёрдамида паст частотали тебранишларни ҳисоби /г , ! = ре/1,16, қийматни ғалтак билан бирга беради ва S = 4а1 қисмини ташкил қилади М s = Sm s @ 3,5 pa 2 b Бунда (11) ва (12) тенгламалар ёрдамида копса учун овоз тарқатиш коэффициентини аниқлаш мумкин s в = k 4 a 3 b /12 (3) 3- тенглама ёрдамида аниқланган а в тарқатилаётган шовқин қувватини аниқлаш имконини беради. Агарда юзаси S = 2 p ab , га тенг бўлган ва w 0 бурчак тезлиги билан айланаётган e эксцентритетли урчуқни ҳисобга олинса унинг тебранма тезлиги тенглама ёрдамида ҳисобланади (4) Ишни бажаришда фойдаланилган тенглама (12) ёрдамида шовқин босими аниқланиши мумкин

Бу ерда v 0 — тебранма тезлик амплитудаси айланиш ўқига нисбати; q — кузатиш нуқтаси билан тебранишлар йўналиши орасидаги бурчак; r — шовқин ўлчаш нуқтасигача бўлган масофа. м. Бизнинг ҳолат учун тенглама қуйидаги кўринишга эга бўлади (агарда v 0 = w 0 e ): Узоқликдаги овоз тарқалиш кучини аниқлаймиз: Бу ерда айланиш ўқи билан кузатиш нуқтаси орасидаги бурчак, рад. 4 – ва 5- тенгламалар урчуқ овоз чиқариш қувватини ўрнатилган нуқтага нисбатан қўшимча тармоқ ҳисобида аниқлайди. Соннинг т гармоникаси учун тарқалиш такрорлиги 1 т қувватга нисбати маълум айланишлар w 0 учун тенглама билан аниқланади (6) Бу ерда Маҳлар сони ёки айланишлар сони учун; Бессел функцияси билан т. Қатор учун аниқланади. 10- расм да ҳисобий ва тажриба натижалари келтирилган.

Расм 10. Урчуқ учун овоз йўналиши диаграммаси кетирилган мисол тариқасида. 1 ва 2 – Амалий ва ҳисобий натижалар графиги. 3- расм да келтирилган системалар учун шовқин чиқарувчи ҳолат аниқлансин ва тажриба усулида шовқин йўналиши графиги қурилсин. 3-расм. Ҳалқа ва югурдак орасидаги кучлар жойлашуви чизмаси (а) ва тарангловчи системага таъсир қилувчи кучлар. Тажриба П-75-А йигирув машинасида ўтказилади. Натижалар ЭҲМ ёрдамида ҳисобланади ва назорат қилинади.

6. Джин вали динамикасини ЭҲМ ёрдамида текшириш Аррали цилиндр валига қуйидаги кучлар таъсир этади: q 1 -арра, қистирма ва валнинг оғирлигидан ҳосил бўлувчи куч; ўқ бўйича йўналган А 0 куч; буровчи момент М к ; валнинг консол қисмининг оғирлиги, шкивнинг оғирлиги ҳамда ременнинг тортиш кучи-G K . Валнинг ҳисоб схемасини тузамиз ва унга таъсир этувчи барча кучларни кўрсатамиз. 1-расм. Валнинг ҳисоб схемаси. Валнинг энг хавфли кесимлари 1-расм да кўрсатилган I-I, II-II, III-III кесимлар ҳисобланади. Жадвалда шу кесимларда ҳосил бўлувчи кучланиш концентратлари берилган. Жадвал 1. Кучланиш концентратлари Кесимлар I-I II-II III-III К s 2,46 1,46 1,0 К t 1,88 1,0 1,0 Критик тезлик миқдори аниқлашда Релея методидан фойдаланамиз. Фараз қиламиз, валнинг ўрта чизиғи қуйидаги қонунга бўйсунади (синусоидал қонуният):

(1) у-х ўқида валнинг эгилиш системанинг айланма тебранишнинг частотаси – Р (10.15) U 0 -валнинг кўчиши учун сарф этилган потенциал энергия миқдори. у ҳолда i-та массанинг кўчиши ( 3) ( 4) У ҳолда кўчишнинг амплитудаси ва айланиш валининг хусусий оғирлигини ҳисобга олган ҳолда, (5) У ҳолда U 0 ни қийматини (1) ва L ни (5) формуладан (2) га қўйсак, (6) (10.20) формуладан фойдаланишни соддалаштириш учун қуйидаги белгилашлар киритамиз

Ушбу ўзгаришлар (10.20) га қуйсак, у ҳолда (7) Бу ерда А 0 -валнинг ўқи бўйича йўналган куч, Р к -валнинг тебранма ҳаракат йўналиши бўйича таъсир этувчи критик куч. Джин вали тебранма ҳаракати ва уни тебранишга ҳисоблаш. Лаборатория ишини бажариш учун топшириқ. 1- расм да аррали вал динамикасини назорат қилиш Расм 1. Аррали вал динамикасини назорат схемаси. 1-аррали вал; 2-арраа; 3-қистирмалар; 4-гайка; 5-шайба; 6-подшипник; 7подшипника; 8-втулка; 9- стопар винти; 10-пьезодатчик; 11-пьезодатчик чап таянч учун; 12- бурчак ўлчагич; 13- ракамли ўзгартиргич; 14- ЭХМ; Тажриба ўтказиш тартиби. 1. Аррали вал конструкцияси камчиликлари ўрганилсин. 2. Вал тебранма ҳаракатга келтирилган усулда ҳисоблансин, бунинг учун геометрик қийматлар ўлчансин ва рўйхатга олинсин. 3. Қурилмага ўрнатилган вал динамик кўрсатгичлари ЭҲМ ёрдамида аниқлансин. 4. Икки усулда олинган маълумотлар таққослансин ва изоҳ берилсин. Назорат саволлари.

1. Тебранма ҳаракат вал ишлашида нимага таъсир қилади? 2. Тебранишларини камайтириш учун қандай чоралар кўрилиши керак? 3. Критик тезлик нима? 7. ЭҲМ ёрдамида назорат қийматларини сақлаш ва қайта ишлаш Лаборатория ишини ўтказишдан мақсад ҳалқали ип йигириш машинали урчуқларни ишлаш жараёнида содир бўлувчи тебранма ҳаракат миқдорини келиб чиқиш сабабларни ўрганишдан ва диагностикалаш системалари асосида ЭҲМ ёрдамида тадқиқот ишларини олиб боришдан иборат. Лаборатория ишини ўтказиш тартиби: 1.Йигирув машиналари урчуқларини ишлаш жараёнида содир бўлувчи тебранишлар миқдорини назарий ҳисоблар асосида олинган маълумотлар асосида аниқланади ва келиб чиқиш сабаблари келтирилади. 2.Олинган назарий ва амалий натижалар солиштирилади. 3.Ишни аниқ ва тез бажариш учун баъзи ишлар ЭҲМ ёрдамида амалга оширилши керак. Ип йигирувчи машиналарнинг мехнат унумдорлиги урчуқлар айланиш тезлигига боғлиқ бўлади. Ҳозирги кунда корхоналарда тадбиқ қилинган машиналар урчуқлари тезлиги 12 000—14 000 мин -1 ташкил қилса, баъзи ҳолларда урчуқлар тезлиги 20 000 мин -1 . етган. Айланишлар сони ошган сари урчуқларга таъсир килиувчи динамик кучлар ошиб боради, бу эса уз ҳолида машина ишочлилигини камайтиради ва иш вақтини чеклайди. Иш вақтини камайтирувчи омиллардан бири таянч подшипникларига тушувчи динамик кучлар бўлиб улар подшипниклар ишончлилигини камайтиради. 1- Расм да келтирилган қурилма ёрдамида урчуглар динамикаси текширилади. Мослама имкониятлари асосан ЭҲМ ёрдамида назорат қилиш мумкин булган кийматлар ўрнатиган ва уларни ёзиб олиш ва кузатиш мумкин. Урчуқлар бруси 1, созланувчи электродвигатель 2, ҳаракат шкиви 3, қайишли узатма 4, йигирув урчуғи 5, 6- Х ва У ўқлари бўйича кузатувчи элементлар, 7- тўғирлагич, кучланиш созловчи 8, айланишлар сонини аниқловчи мослама 9.

Расм. 3. Урчуқлар тебранма ҳаракатини диагностикалаш қурилмаси электрик чизмаси. Тажриба асосан икки усулда олиб борилади. 1. «Урилмага ўрнитилган урчуқлар маълум тезликда ишлатилади ва кузатиш асбоблари ёрдамида натижалар ёзиб олинади. 2. Тажриба қайтарилади, лёки н натижалар рақамли ўзгартиргич ёрдамида ЭҲМ орқали қайта ишланади ва хотирада сақланади. 3. Икки усулда олинган натижалар таккосланади.

$ФОЙДАЛАНГАН АДАБИЁТЛАР 1. Аугамбаев М. и др. Основы планирования научно – исследовательского эксперимента. Т. 1993г. (658/ А-27). 2. Закин Я.Х., Рашидов Н.Р.”Основы научного исследования”. 1979\1983 (001/3-389). 3. Тихомиров В.Б. Планирование и анализ эксперимента. М., 1974 (677.6\т-462). 4. Мухамедов Б.Э. Метрология, технологик параметрларни ўлчаш усуллари ва асбоблари. Т. 1991. (389/ М-96). 5. Бородюк В.П. и др. Статистические методы в инженерных исследованиях (лабораторный практикум). М, 1983. 6. Айзенберг Л.Г. и др. Технологические измерения и контрольно измерительные приборы в тёки стильной и легкой промышленности. Уч. пос. М, 1990 (67/А-361). 7. Алявдин Л.А. Планирование и анализ исследовательского эксперимента применительно легкой промышленности. М, 1969. (67\А-608). 8. Шкатов Е. Ф. Технологические измерения и КИП на предприятиях химической промышленности. Уч. пос. М., 1986. (66/Ш- 663). 9. Петров И.К. Технологические измерния и приборы в пищевой промышленности. М., 1985, 681/П-305). 10.Туричин А.М. Электрические измерения неэлектрических величин. М, 1966, (621,31/ Т-879).$

O'xshashlar

Диагностикалаш катталикларини ўлчаш усуллари, диагностикалаш моделлар

Диагностикалаш параметрлари

ЭҲМ да диагностикалаш тизимларини кўриш

Умумлаштирилган телекоммуникация тармоқ

Техник диагностикалаш жараёнлари