O`zbekistonda elektron to`lov tizimlarining tashkil etilishi va ulardan samarali foydalanish - Informatika va AT - Referatlar

O`zbekistonda elektron to`lov tizimlarining tashkil etilishi va ulardan samarali foydalanish

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

74.5 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz O`zbekistonda elektron to`lov tizimlarining tashkil etilishi va ulardan samarali foydalanish Bank sohasidan farqli o`laroq 2006 yildan boshlab tezkor to`lovlarning bankdan tashqari sektori shiddat bilan rivojlandi (Diagramma 1). Ushbu jabhada Paynet, E- pay, Fast-pay, Unipay, Cyberplat kabi savdo belgilari ostida bir qancha kompaniyalar faoliyat yuritmoqda. Ushbu kompaniyalar aholi uchun qulay joylarda joylashgan ko`plab agentlar tarmog`i bilan ishlaydi va aholidan uyali aloqa, Internet- provayderlar, xalqaro telefon aloqa xizmatlari uchun to`lovlarni qabul qiladi. Toshkent shahri bo`yicha shuningdek shahar telefon aloqasi, elektrenergiya va tabiiy gaz xizmatlari uchun to`lovlarni amalga oshirish mumkin. Mazkur xizmatlarning qulayligi agentlarning ko`p soni va belgilangan miqdor doirasida har qancha summani to`lash imkoniyati mavjudligi mazkur xizmatlarning qulayligini ta`minlaydi. O`z xizmatlari uchun agentlar to`lov summasidan o`rtacha 2% oladilar. Diagramma 1. Xalqaro to`lov tizimlari kartalari va bank-mijoz elektron tizimiga ega tijorat banklari mijozlarining soni To`lovlarning bankdan tashqari sektorini rivojlantirishning keyingi bosqichi bu mobil to`lovlar tizimlari bo`ldi. Ular qatorida Mobliss savdo belgisi, tijorat sohasiga

www.arxiv.uz kirib borganligini 2008 yilning mart oyida e`lon qilgan PayCarta Internet-to`lovlar tizimi hamda o`z taqdimotini BestSoft 2008 ko`rgazmasida namoyish etgan eKarmon tizimidir. Qayd etilgan tizimlar o`z mijozlariga uyali aloqa, Internet tarmog`idan foydalanish, xalqaro telefon aloqa xizmatlari, Internet-magazinlar va tushlikni yetkazishni amalga oshiradigan restoranlardagi xaridlar uchun to`lovlarni bajarish imkonini beradi. eKarmon Group kompaniyasidan xabar berishlaricha, eKarmon tizimining o`ziga xos jihati oldi-sotdini amalga oshirish davomida xavfsizlikni ta`minlash maqsadida foylanuvchi uchun elektron raqamli imzo ro`yxatga olinishida bo`lib, mijoz uni qo`llagan holda to`lovlarni amalga oshirishi mumkin. Buning uchun ishlab chiqaruvchi-kompaniya ERI kalitlarini ro`yxatga olish markazini ro`yxatga oldi. Kompaniya, shuningdek, eKarmon tizimida to`lovlarni qabul qilish imkoniyatiga ega Internet-magazinlarni yaratish bo`yicha tayyor yechimlarni taklif etish niyatida. 2005 yilda O`zbekistonda WebMoney Transfer on-layn to`lovlar tizimining kafolati ro`yxatga olingan edi, 2006 yil iyulida esa muomalaga WM o`zbek valyutasining WMY titul belgilari chiqarildi. Dastlabki emissiyaning hajmi 100 million WMY tashkil etdi, bu 100 million so`mga teng edi. O`zbekiston aholisining o`z «karmonlarini» to`ldirish va mablag`larni on-layn-magazinlarda tovarlarni sotib olish uchun sarflash imkoni paydo bo`ldi. 2008 yil boshining holatiga ko`ra, WMYni uyali aloqa, Internet tarmog`idan foydalanish, xalqaro telefon aloqa uchun to`lovlar hamda raqamli tovarlar, domenli ismlar, kosmetika xarid qilish uchun qo`llash mumkin. Bundan tashqari, Internet tarmog`ida WebMoney Transfer tizimining elektron valyuta ayirboshlash shohobchalari faoliyat yuritadi, ular AQSH dollari, yevro, Rossiya va Belarus rubli, Ukraina grivni va boshqa Yandeks.Dengi, RuPay, E- gold kabi elektron to`lov tizimlarga denominatsiya qilingan. WMY titul belgilarini boshqalariga almashtirib, tizim ishtirokchilari ulardan maishiy elektronika, kompyuter, aloqa vositalari va boshqa qator tovarlarni xarid qilish uchun foydalanishlari mumkin. Onlayn kataloglardagi veb-saytlar ro`yxatidan 01.01.2008 yil holatiga ko`ra, 24 virtual magazin aniqlangan, ularda tovarga buyurtma berish uchun «savatcha-

www.arxiv.uz korzina» qo`llaniladi, raqamli tovarlar yoki PIN-kodlarni on-layn to`lov tizimlarining «pul birliklariga» sotish hollarida esa ularni o`sha zahoti sotib olish mumkin. Aniqlangan 24 magazindan 8 tasi kompyuter va elektron maishiy texnikani sotish, 4 gul va sovg`alarni yetkazish, 6 - raqamli tovarlar va uyali, xalqaro aloqa, on-layn o`yinlarda ishtirok etish hamda Internet tarmog`idan foydalanish uchun tezkor to`lov kartalari PIN-kodlarini sotish, 3 oziq-ovqat mahsulotlari va maishiy buyumlar, 3 - kitob, musiqa va filmlarning kompakt-disklarini sotishga ixtisoslashgan. Ushbu veb-saytlardan 4 tasi - ishlab chiqilish jarayonida, 4 - to`lovlarni xalqaro to`lov tizimlari plastik kartalaridan foydalangan holda amalga oshirish imkonini taklif etadi, 12 - to`lovlarni WM Transfer tizimida qabul qiladi, 4 — yetkazib berish jarayonida so`mdagi plastik kartalar bilan to`lash imkonini taqdim etadi, 12 - yetkazib berish jarayonida to`lovlarni naqd pulda qabul qiladi va 7 tasi - tovarlarni naqd pulsiz hisob-kitob orqali yozma shartnoma tuzilgandan so`ng sotadi. Onlayn-banking va bankdan tashqari elektron to`lovlar tizimlarining yanada rivojlanish jarayonida on layn sotuvlar sektorida jadal o`sishni kutish lozim, bunda ulgurji va chakana savdo bilan shug`ullanuvchi barcha kompaniyalar Internet tarmog`i orqali tovarlarini bemalol sotishlari mumkin bo`ladi.

O'xshashlar

Elektron to'lov tizimi

Elektron pochta va undan foydalanish

Internet xizmatlaridan samarali foydalanish

Elektron ta’lim va uni tashkil qilish asoslari

Ta`lim tizimlarining barcha yo`nalishlarida pedagogik va axborot texnologiyalarining joriy etilishi