Корпоратив ахборот тушунчалари. Ташкил этиш - Informatika va AT - Referatlar

Корпоратив ахборот тушунчалари. Ташкил этиш

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

71 KB

Ko'chirib olish

Кириш. Корпоратив ахборот тушунчалари. Ташкил этиш Режа: 1. КАТЗ лар. Асосий тушунчалар. 2. Маълумотлар баъзаси (МБ). 3. Case-воситалар. 4. Ишлаб чиқиш воситалари. 5. Калит сўзлар.

Дастурий таъминот, ўзининг 50 – йилликдан ортиқ даврида жуда катта ўзгаришларга учради. У оддий, яъни мантиқий ва арифметик операция (амаллар)дан тортиб токи ҳозиргача мураккаб бўлган корхоналарни бошқаруви тизимларидан иборатдир. Дастурий таъминотда доим икки асосий йўналиш ривожланишини ажратиш мумкин, булар: 1. Ҳисоблаш амалларини бажариш; 2. Ахборотларни йиғиш ва қайта- ишлаш. Олдинги компютерлар асосан биринчи йўналиш учун хизмат қилган бўлса ( масалан: математик ҳисоблашлар, ядер қуроли ва ракета техникаси соҳасидаги ҳисоблашлар), ҳозирда иккинчи йўналиш иш хажмини белгиламоқда. Бу иккийўналишларнинг функцияларини қайта тақсимлаш маъносини англаш осон, чунки ҳарбий соҳага қараганда фуқаролик соҳада компютер қўллаш кенг оммавий тус олиб бормоқда. Айниқса, комютерлар ҳозирга келиб анча арзонлашганлиги туфайли кичик корхона ва оддий фуқаролар ҳам сотиб олиш қурбига эгадирлар. Бугунги кунда корхона бошқарувини компютерсиз тасввур қилиб бўлмайди. Компютерларда аллақачон бухгалтер ҳисоб-китоб, омбор(склад) ишлари, асортимент (маҳсулот турлари) ва харид каби жараёнларининг дастурий таъминоти жорий этилган. Аммо, замонавий бизнес (тадбиркорлик) корхоналар бошқарувида ахборот технологияларининг кенг қўлланилишини талаб этилади. Ахборот технологияларининг яшашга қодирлигини ва ривожланишини шундай тушунтириш мумкинки, замонавий бизнес бошқарув хатоларига тез таъсирчан бўлади. Савдо-сотиқни, ишлаб-чиқариш ёки бошқа хизмат доирасидаги молиявий-хўжалик фаолиятидаги аспектлар доим назорат остида бўлиши талаб қилинади, бу эса бошқарув ечимларини аниқлаш учун аниқмаслик ва таваккалчиликни бевосита бартараф этади. Ҳозирги даврда бошлиқнинг фикри-зикри ва капитал маблағи биринчилар қаторини эгаллашга камлик қилади. Демак, бошқарувга замонавий ёндашиш ахборот технологияларига маблағ ажратишни (ҳисобга олишни) кўзда

тутади. Корхона қанчалик йирик бўлса, шунчалик кўп маблағ ажратишни мажбурий равишда аниқлайди. Ҳозирги кучли ва муросасиз рақибатчиликда олдинги қаторда бўлиш ва ютиб чиқиш учун ким яхшироқ таъминланган ва самарали ташкил этилганлигига боғлиқ, бу эса ҳаётий заруратдан иборат. Ахборот тизимлари. Ахборот тизимлари (АТЗ) оддий дастурий маҳсулот бўлишига қарамай, стандарт кўринишида бўлган амалий дастур ва тизимлардан бир қатор кескин фарқга эгадир. АТЗлар соҳасига кўра ўзининг функциялари, архитектураси ва жорий қилинишга қараганда анчагина фарқланади. Лекин, умумий хоссаларини ажратиш мумкин: 1. АТЗлар ахборотларни тўплаш, сақлаш ва қайта-ишлаш учун мўлжалланган ва шунинг учун улар асосида сақлаш ва маълумотларга кириш муҳити ётади; 2. АТЗлар энг оҳирги фойдаланувчиларга йўналтирилган бўлиб, улар ҳисоблаш техникаси соҳасида юқори малакага эга бўлмасликлари мумкин. Демак, АТЗларнинг мижоз иловалари содда, қулай ва осон ўзлаштирувчи интерфейс ёрдамида бўлиши лозим. Бунда охирги фойдаланувчи учун зарур функциялардан фойдаланилганда (ишлатганда) ортиқча ҳаракат қилиш имконияти бўлмаслиги керак. Шундай қилиб, ахборот тизимларини ишлаб чиқиш жараёнида икки асосий масалани кўзда тутади, яъни: 1. Ахборотларни сақлаш учун маълумотлар базасини ишлаб чиқиш; 2. Мижоз иловалар учун фойдаланувчининг график интерфейсларини ишлаб чиқиш. Маълумотлар баъзаси (МБ) Маълумотлар баъзасини бошқариш тизими (МББТ) ҳар қандай АТЗнинг ажралмас қисмини ташкил этади. Қўлланилаётган МББТ тури АТЗларнинг маштаби билан аниқланади – кичик АТЗлар махаллий (локал) МББТлар билан, корпоратив ахборот тизимлари эса кучли мижоз-сервер МББТлари билан ишлайди. Objectstore, Objectivite, 02,Jasmin каби объектга

йўналтирилган МББTлар замонавийлашганлигига қарамай, Oracle, linformix, Sybase, DB2, MS SQL-server кабилар SQL-92 стандарти асосида ишлаётган реляцион (нисбий) моделли МББТлар кўпроқ қўлланилмоқда, чунки бунда реляцион МБлар яхши созланган ва ривожлангандир. АТЗларни ташкил қилишдаги кенг тарқатилган усуллардан кўп поғонали (даражали) клиент (мижоз)-сервер архитектурасидир. Булардан икки поғонали мижоз-сервери кўпроқ тарқалган. Бу ҳолда АТЗнинг амалий қисми ишчи станцияларда, сервер томонондан эса маълумотлар базасига кириш қисми жойлашади. Мижоз иш станциялар юкланишини енгиллаштириш мақсадида уч поғонали архитектура қўлланилади. Бунда ўрта оралиқ сервер иловаси қўйилади. Мижоз сервер томонида фақат интерфейс бўлиб, ахборотни қайта ишлаш мантиқлари ўрта орлиқ сервер иловасида бўлади. МБларни ишлаб чиқаришда МББТларнинг ўрни катта бўлишига қарамай, бошланғич ҳолатда МББТларнинг муҳим ўзига ҳос ҳислатлари аҳамиятга эга эмас. Case-воситалар АТЗларни лойиҳалашдаги биринчи қадамлардан бири бу уларни соҳта (формал) тасвирланишидир. Бу жараёнда АТЗнинг бирор предмет соҳасига мўлжалланган тўла, ҳам қарама-қаршиликка эга бўлмаган функциялари ва моделларидан иборат қурилмалари қатнашади. Яна бунда лойиҳа қатнашувчилари юқори малакали мутахасислар бўлиши талаб қилинади, чунки бу жараён мантиқий жиҳатдан мураккаб, кўп хажмли ва узоқ вақтга мўлжалланган иш хажмига эга. Яна шуни таъкидлаб ўтиш лозимки, АТЗларни яратиш ва функцияларини ишлатиш жараёнида фойдаланувчилар томонида баъзи ўзгартириш ва тузатмалар бўлиши мумкин ва демак, бундай тизимларни ишлаб чиқиш ва кузатишда баъзи қийинчиликларга дуч келинилади. АТЗларни моделлари лойиҳа қатнашувчиларига тушинарли кўринишдаги воситалар билан тасвирланиши (ёзилиши) керак. Бунинг учун UML– моделлаштиришнинг универсал тили қўлланилади.

Юқорида келтирилинган қийинчиликлар Case-восита номли махсус дастурий-технилогиг синфини пайдо бўлишига олиб келади. Casе аббревиатураси(computer Aided software/system engineering) ҳозирги вақтда кенг маънода қўлланилмоқда, чунки дастурий таъминотларни ишлаб чиқишда самарадорликни ошириш воситаси деб тан олинган. Башланғич вазифаси автоматлаштиришга мўлжалланган бўлиб, ҳозирда АТЗларни ишлаб чиқиш жарёнида бутунлай ўзгарган. Case воситаси сифатида хозирги вақтга келиб шундай дастурий воситалар, яъни: АТЗларни яратиш ва кузатиш жараёнини қўллаш ва бу борада эса талабларини анализ ва мазмунини шакллантириш (формулировка), амалий дастур таъминоти ва МБни лойиҳалаш, код генерацияси, тест ўтказиш, ҳужжатлаштириш, сифатни таъминлаш бошқарув конфигурацияси ва лойиха бошқаруви, ҳамда бошқа жараёнлар амалга оширилади. Ишлаб чиқиш воситалари АТЗларни лойиҳалашдаги яна бир синфи бу фойдаланувчи интерфейсини қулай ва ахборот тизимлари мақсадларига муофиқ қилиб яратишдир. Фойдаланувчилар одатда интерфейсга қараб тизимни баҳолашади. Интерфейс сифати тизимнинг самарадорлигига олиб келади. Интерфейс ишлаб чиқиш доимо қийин масалалардан бири бўлиб келган, у ишлаб чиқувчидан кўп вақт талаб этади. Аммо, охирги пайтда визуал иловалар яратиш ишлаб чиқарувчиларга анча енгиллик туғдирди. Буларни икки синфга ажратиш мумкин: 1) аниқ МББТларда илова яратишнинг махсус воситалари бўлиб бунда оддий иловаларга мўлжалланмаган ҳолда МБ қатнашмайди. (Power Builder фирмасининг Sybase тизими). 2) Универсал воситалар. Бунда ҳам МБ ва ахборот иловалар бирга ва алоҳида қўланилиши мумкин (Delphi, Visual Basic, С#, …) Таянч иборалар Тизим -ТЗ Стандарт - СТ Профил-ПФ Дастурий таъминот-ДТ

Ахборот тизим и - АТЗ Дастур - ДР Яшаш даври - ЯД Хужжат - ХЖ Лойиҳа - ЛҲ Инструмент - ИНС Эксплуатация - ЭКС Модел - МЛ Моделлаштиришнинг универсал тили – МУТ Корпоратив ахборот тизимлари - КАТЗ Архитектура – АХ Анализ – Таҳрир – ТР Ишлаб чиқиш – ИЧ Диаграмма - ДМ Сервер – СВ Фактор – Омил Яратиш – ЯТ Характеристика – Тафсиянома Диагноз – Ташғиз Маълумотларни бошқариш тизими - МББТ Каскад модели – КМ Спирал модели - СМ Маълумотлар базаси – МБ Репозитарий - РП Объектга-мўлжаланган дастурлаш- ОМД

O'xshashlar

Mатнли хужжатларни ташкил этиш

Ахборот хавфсизлиги инцидентларини тергов этиш. Ахборот хавфсизлиги инцидентлари даллиларини сақлаш

Ахборот ва тизимнинг ўз-ўзини ташкил қилиши

Word Wide Web (WWW) ташкил этиш тамойиллари

Информатиканинг асосий тушунчалари