Jarayonlarni rejalashtirish - Informatika va AT - Referatlar

Jarayonlarni rejalashtirish

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

115.5 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Reja: 1. Jarayon va prgramma o`rtasidagi farq 2. Jarayonlarni amalga oshirish usullari 3. O`qish va yozish jarayonini amalga oshirish

www.arxiv.uz Jarayon (yoki topshiriq) deb ayni paytda yechimda bo`lgan programmaga aytiladi. Hisoblash ishlarini amalga oshirish uchun OS har bir jarayonga markaziy protsessorni ajratadi. Bir programmalik OSda faqat bitta foydalanuvchi jarayoni bo`ladi. Multiprogrammali OSda markaziy protsessorga va boshqa resurslarga bir nechta o`zaro bog`liq bo`lmagan jarayonlar davogar bo`lishi mumkin. Jarayonlarni rejalash qandaydir rejalashtirish strategiyasiga asosan o`zaro raqobat qiluvchi bir nechta jarayon o`rtasida markaziy protsessor resurslari taqsimotini boshqarishga aytiladi. Jarayon foydalanuvchi topshirig`i hisoblana boshlaganda paydo bo`ladi va topshiriq tugashi bilan yo`qoladi. Jarayon mavjud paytda 3 holatda bo`ladi. Jarayon aktiv bo`ladi, agar u markaziy protsessordan (o`z buyruqlarini bajarish uchun) foydalanayotgan bo`lsa, jarayon to`xtatilgan (blokirovka qilingan) deyiladi, agar uning bajarilishi ma`lum bir shart bajarilgandan keyingina davom ettirilishi mumkin bo`lsa. To`xtatilmagan va aktiv bo`lmagan jarayonga tayyor holdagi jarayon deyiladi. Quyidagi rasmda bir holatdan ikkinchi holatga o`tish ko`rsatilgan: Har qanday vaqt momentida bitta jarayon aktiv bo`ladi. Operatsion tizim boshqaruvini foydalanuvchi jarayoniga uzatganda interval taymerini o`rnatadi (aniqlaydi). Shu orqali topshiriq uchun markaziy protsessordan foydalanishga ajratilgan maksimal vaqtni- vaqt kvantini aniqlaydi. Bu vaqt tugashi bilan jarayon aktiv holatdan tayyor holatga o`tadi. Keyin OS rejalashtirish strategiyasiga ko`ra navbatdagi jarayonni tanlaydi (tayyor holatdagi) va uni aktiv holatga o`tkazib, unga boshqaruvni uzatadi. OSning funksiyasiga dispetchirlik deyiladi. Shunday

www.arxiv.uz bo`lishi mumkinki, jarayon o`ziga ajratilgan maksimal vaqtdan to`liq foydalanmagan (ishlatmagan ) holda qandaydir shart bajarilishini kutish mumkin, bunda jarayon to`xtash holatiga o`tkaziladi va qandaydir boshqa jarayon aktivlashadi. Kutilgan holat yuzaga kelganda to`xtatilgan jarayon aktivlashishiga da`vogar bo`lishi mumkin. Bir jarayon tugaguncha bir necha marta aktiv- to`xtatilgan-tayyor holatlarda bo`lishi mumkin. Bu holatlar hisoblash natijasiga ta`sir qilmasligi uchun uning holati saqlab qolinishi kerak. OSda har bir jarayonning holati Jarayon holati blokida (PSB) saqlanadi. Unda jarayon qaysi holatda bo`lganligi, mashina registrlarini saqlash adresi va boshqa ma`lumotlar saqlanadi (PC va SW qiymatlari). PSB uchun zarur ma`lumotlarni OT quyidagilardan olishi mumkin: Vaqt kvanti bo`yicha ma`lumotni taymer bo`yicha uzilish sohasidan; Boshqaruv uzatilgan jarayon haqidagi ma`lumotni SW uzilish sohasidan oladi. Dispetchirlikda foydalniladigan algoritmning umumiy ko`rinishi : Procedure Dispatch; Aktiv jarayon PSBsi yangilansin (aktiv jarayon bo`lsa); Navbatdagi tayyor jarayon tanlansin va unga boshqaruv uzatilsin; If taymer jarayon topilgan bo`lsa then Begin Tanlangan jarayon Aktiv deb belgilansin; STI buyrug`i bilan vaqt kvanti o`rnatilsin; LPS buyrug`i bilan tanlangan jarayonga boshqaruv uzatilsin; end else LPS buyrug`i bilan markaziy protsessor bo`sh holatiga keltirilsin. Boshqaruv bir jarayondan ikkinchisiga uzatilganda, shu jarayonning qanday sabab bilan to`xtatilganligiga qarab PSB uchun zarur ma`lumotlarni quyidagilardan olinishi mumkin: vaqt kvanti tugagan jarayonlar ma`lumotini

www.arxiv.uz taymer bo`yicha uzilish sohasidan, boshqaruvni bergan jarayon haqida ma`lumot SVC- uzilish sohasidan olinadi. Navbatdagi jarayonni bir nechta usulda amalga oshirish mumkin: Barcha jarayonlar bir qiymatli (baholi) deb hisoblanadi va siklik tanlash orqali barcha PSB qaraladi, ular ichidan tayyori tanlanadi. Barcha jarayonlarga bir xil vaqt kvanti beriladi. Jarayonlar foydalanuvchi yoki OT tomonidan berilgan prioritetlar (imtiyozlar) asosida tanlanadi. Aktiv jarayon kutish nuqtasiga yetib kelganda bu haqda OSga xizmat uchun so`rov – WAIT yordamida xabar beradi (SVC 0). Jarayon kutayotgan holat uchun yuzaga kelganligi haqidagi xabar OSga SIGNAL so`rovi (SVC 1) orqali beriladi. Procedure WAIT (ESB) If ESBFLAG q1 then {holat ro`y beradi} LPS buyrug`i yordamida boshqaruv so`rayotgan jarayonga qaytarilsin Else Begin So`rayotgan jarayonini to`xtatilgan deb belgilash Jarayonni ESBQUE ga kiritish DISPATCH END; Procedure SIGNAL (ESB) ESBFLAG:q1 {holat ro`y beradi} For ESBQUE dagi har bir jarayon uchun DO Begin Jarayonni tayyor deb belgilash; Jarayonni ESBQUE dan o`chirish End Boshqaruvni so`ragan jarayonga LPS yordamida qaytarish.

www.arxiv.uz Bu yerda ESB (holatni aniqlash bloki) kutilayotganligi yoki ro`y berish haqida xabar berilgan holat blokining adresi. ESBFLAG- bit bayrog`iga ega bo`lib mos holat ro`y bergan yoki yo`qligini bildiradi. Bundan tashqari ESB da ESBQUE – bu holatlarni kutayotgan jarayonlar ro`yxatiga ko`rsatgich bo`ladi. WAIT so`rovi aktiv jarayon tomonidan berilib, u ESB ko`rsatgan holat yuzaga kelmaguncha jarayon davom eta olmasligini bildiradi. Agar ESBFLAG tekshirilib, kerakli holat yuzaga kelganligi aniqlansa, boshqaruv darhol jarayonning o`ziga qaytariladi. Imtiyozli rejalashtirishda WAIT va SIGNAL boshqacha amalga ishlatiladi. WAITda mos holatda boshqaruvni so`ragan jarayonga darhol qaytarish o`rniga boshqaruvni dispetcherga uzatadi va u prioritet bo`yicha yuqori bo`lgan jarayonlarni aktivlashtiradi. O`qsh va yozish jarayonini amalga oshirish. Mini EHMlarda o`qish-yozish baytlarda amalga oshiriladi. Masalan, berilganlarni o`qish uchun programma o`qish-yozish qurilmasi holatini so`raydigan va bir qator o`qish buyruqlarini bajaruvchi siklga ega bo`lishi kerak. Bunda markaziy protsessor o`qish-yozish jarayonida bevosita ishtirok etadi. Takomillashgan EHMlarda (misol uchun, QV/SO`M) o`qish-yozish jarayonining barcha amallari va boshqaruv o`qish-yozish kanallari orqali bajariladi.

www.arxiv.uz Kanal bajarilishi kerak bo`lgan amallar ketma-ketligi kanal programmasi orqali beriladi. O`qish-yozishni bajarish uchun markaziy protsessor START I/O (SIO) buyrug`ini bajaradi. Bu buyruqda kanal nomeri va kanal programmasining boshlang`ich adresi beriladi. Keyinchalik kanal markaziy protsessor ishtirokisiz o`qish-yozish jarayonini amalga oshiradi va bu vaqtda markaziy protsessor boshqa hisoblash ishlarini amalga oshirishi mumkin. Bir vaqtni o`zida bir nechta kanal ishlashi mumkin. OS o`qish-yozish jarayoniga bir necha hollarda jalb qilinishi mumkin. Tizim foydalanuvchi programmasi tomonidan o`qish-yozishga talabni qabul qilishi va bu amalni qachon bajarilishi haqida xabar berishi kerak. Ikkinchidan, OS yozish kanallarini boshqarish va ular hosil qiluvchi uzilishlarni bajarishi kerak. Foydalanuvchi programmasi (QV/SO`M) da o`qish-yozish amalini bajarish uchun SVC 2 buyrug`ini beradi. Buyruq parametrlari sifatida kanal nomerini, kanal programmasining adresi va o`qish-yozish tugaganligini bildirishda ishlatuvchi sohi-Jarayon holati bloki (ESB) adresi ko`rsatiladi. Agar programma o`qish-yozish amali tugallashini kutish kerak bo`lsa, u SVC 0 (WAIT) buyrug`ini bajarishi kerak. Bu buyruqda hodisa holati blokining adresi ko`rsatiladi. Demak o`qish-yozish amalini bajarish quyidagi ko`rinishda bo`ladi.

www.arxiv.uz SVC 2 {o`qish-yozish amaliga so`rov} ……... …….. …….. SVC 0 { natijani kutish} Ayrim hollarda bu ikkita buyruq ketma-ket kelishi mumkin. Biroq, o`qish- yozish jarayoni bajarilayotganda programma tomonidan boshqa amallar bajarib turishi ( mumkin bo`lsa) maqsadga muvofiqdir. Quyida bu jarayon to`liqroq keltirilgan. Bu programmada boshqa registrlarga kanal programmasi adresi, kanal nomeri va hodisa holati bloki adresi joylashtiriladi, keyin SVC yuz beradi. Kanal programmasi ikkita buyruqdan iborat. 1-buyruq o`qish amali va 1 nomerli

www.arxiv.uz qurilmani aniqlaydi va 256 bayt berilganlar BUFIN adresida joylashishi kerakligini bildiradi. Ikkinchi buyruq kanal ishini to`xtatish va o`qish-yozish bo`yicha uzilishni hosil qiladi. ESB buyruq uch baytdan iborat bo`lib, uning birinchi biti- holat ro`y bergan (1-ha) yoki yo`qligini (0-yo`q) aniqlaydi. qolgan bitlarda bu hodisani kutayotgan jarayonlarga ko`rsatgich joylashadi. Kutayotgan jarayonlar bo`lmasa ko`rsatgich 0 bo`ladi. O`qish-yozish amaliga doir murakkabroq misol quyidagi rasmda keltirilgan. Bu holda 4096 bayt yozuvni 22 qurilmadan 14 qurilmaga nusxa olish programmasi keltirilgan. Unda ikkita kanal programmasi bo`lib, ularning biri o`qish uchun ikkinchisi yozish uchun va ikkita hodisa holati bloki ishlatiladi. P2 START 0 LOOP LDA #0 STA RDESB LDA #READ 22 qurilmaga o`qish uchun so`rov LDS #2 LDT #RDESB o`qish tugashini kutish SVC 2 LDA #WRESB SVC 0 ……. Yozish ketma-ketligini tashkil qilish LDA #0 STA WRESB LDA #WRITE 14 qurilmaga yozish uchun so`rov LDS #1 LDT #WRESB SVC 2 J LOOP O`qish uchun kanal programmasi

www.arxiv.uz 1- буйруқ READ BYTE X`12` READ, BYTE X`100` WORD BUFIN 2- буйру қ BYTE X`000 000 000 000` Ёзиш учун канал программаси 1-буйруқ WRITE BYTE X `24` BYTE X`1000` WORD BUFOUT 2- буйруқ BYTE X`000 000 000 000` RDESB BYTE X`000 000` WRESB BYTE X`800 000` BUFIN RESB 4096 BUFOUT RESB 4096 Bu programmada o`qish-yozish amallari bir-biriga bog`liqmas ravishda bajariladi, chunki ular turli kanallarni ishlatadilar. Programma o`qish-yozish jarayonlarini turli ESBlar alohida boshqarib turadi. OS o`qish-yozish amaliga so`rovlarni qanday bajarishni ko`raylik. Buning uchun har bir o`qish-yozish kanaliga mos kanal ishchi sohasi ajaratiladi. Bu sohada kanal programmasi adresi (agar u bo`lsa), joriy amal uchun ESB adresi, o`qish-yozish tugaganligini bildiruvchi bayroq-bit joylashadi. Ishchi soha bundan tashqari shu kanal uchun o`qish-yozish so`rovlar ketma-ketligiga ko`rsatgich (OT standart programmalari tomonidan qo`llab-quvvatlovchi). Foydalanuvchi o`qish-yozish berilgan so`rov quyidagicha qayta ishlanadi. Agar kanal band bo`lsa, so`rov OS tomonidan navbatga qo`yiladi, aks holda so`rov kanalga qo`yiladi. Joriy so`rov kanal ishchi sohasida saqlanadi.

www.arxiv.uz Procedure IOREQ (CHAN, CP, ESB) Kanal TIO buyrug`i orqali so`rash If kanal band then (CP, ESB) kanal uchun navbatga qo`yish else begin (CP, ESB) kanal ishchi sohasida saqlansin SIO orqali kanal ishga tushirilsin End Boshqaruv so`ragan jarayonga LPS orqali qaytarilsin. End SVC 2 ni qayta ishlash algoritmi quyida OSni o`qish-yozish uzilishni qayta ishlash algoritmi keltirilgan. Procudure IOINTERRUPT (CHFN) Kanal ishchi sohasidagi bayroqni tekshirsin IF amal normal tugagan then Begin Kanal ishchi sohasidan ESB SVS buyrug`i bilan ESB orqali hodisa ro`y berganligini bildirish IF kanal uchun so`rov navbati bo`sh emas Then Begin Navbatdan keyingi so`rov (CB, ESB) olinsin Kanal ishchi xotirasida (CB, ESB) saqlansin SIO buyrug`i bilan kanalni ishga tushirsin End End Else xato tuzatish uchun mos amallar qilinsin

www.arxiv.uz Uzilgan jarayonga LPS buyrug`i orqali boshqaruv uzatilsin. Agar kanal bo`sh bo`lsa, u ishga tushiriladi va keyin so`rov kanal ishchi xotirasida saqlanadi. Boshqaruv so`rov bergan jarayonga qaytarilishi mumkin, o`zaro ma`lumot almashishi (o`qish-yozish) bo`layotgan paytda u o`z ishini davom ettirish mumkin. IOINTERRUPT protsedurasida o`qish-yozish bo`yicha uzilish bo`lganda OS tomonidan bajariladigan ishlar keltirilgan.Uzilish chaqirgan kanal nomeri uzilishning holat so`zida (uzilishning ishchi sohasida) bo`ladi. Uzilish sababini aniqlash uchun OS kanal ishchi sohasidagi bayroq holatini tahlil qiladi. Agar o`qish-yozish normal tugagan bo`lsa, uzilish qayta ishlovchisi bu hodisani holati bloki orqali OSni xabardor qiladi. Bu ichki uzilishga olib keluvchi SVC so`rov orqali amalga oshirilishi mumkin. Bu holni kutayotgan har bir jarayon tayyor holatga keltiriladi. Agar o`qish-yozish normal bo`lmagan holda tugasa, OS bu nosozlikni yo`qotish choralarini ko`radi: o`qish xatosi bo`lsa, qayta o`qishga harakat qilishi; qog`oz tugagan bo`lsa, operatorlarga xabar berish yoki nosozlik haqidagi xabarni so`ragan jarayonga (foydalanuvchi programmasiga) berishi va jarayon aks ta`sirini kutish mumkin.

O'xshashlar

Takrorlanuvchi jarayonlarni dasturlash

Iqtisodiy jarayonlarni imitatsion modеllash

Ijtimoiy hodisa va jarayonlarni modellashtirish

Tarmoqlanuvchi jarayonlar uchun algoritmlar tuzish. Shartli ifodalarni, tarmoqlanuvchi jarayonlarni hisoblash algoritmlari

Takrorlash opеratori va ularning qo`llanilishi. Takrorlanuvchi algoritmlarni dasturlash. Takrorlanuvchi jarayonlarni hisoblash algoritmlari va dasturlarini tuzish