logo

Ijro qiluvchi doimiy tok dvigatellarini ishlash printsipi, konstruktsiyalari, ishga tushirish va himoya qilish sxemalari. Kontaktsiz dvigatellar

Yuklangan vaqt:

15.11.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

676.271484375 KB
Ijro qiluvchi doimiy tok dvigatellarini ishlash printsipi, konstruktsiyalari, ishga tushirish va himoya qilish sxemalari. Kontaktsiz dvigatellar Reja: 1. Ijro qiluvchi doimiy tok dvigatellarini ishlash printsipi 2. Ijro qiluvchi doimiy tok dvigatellarini konstruktsiyalari 3 Ishga tushirish va himoya qilish sxemalari. 5. Kontaktsiz dvigatellar. Umumiy ma’lumotlar. 6. Qadamli va momently dvigatellar, ishlash printsipi, ulanish sxemalari. Tayanch so’z va iboralar: dvigatel, o’zgarmas, o’zgaruvchan, qo’zg’almas, yakor, chulg’am, o’zak, qutb, o’zgarmas tok mashinasi, o’zgarmas tok mashina yakori o’zgarmas tok mashina koll е ktori o’zgarmas tok mashinalarini uygotish o’zgarmas tok mashinasining uygotish usullari O’zgarmas tok mashinasi asosan, qo’zgalmas qism stanina, qo’zg’aluvchan qism yakordan iborat. Stanina yirik mashinalar uchun pulatdan, kichik mashinalar uchun chuyandan quyib yasaladi va unga qutblarning o’zaklari urnatiladi. Bosh kutblar staninaning ichki sirtiga o’rnatilgan bo’lib unga, uyg’otish chulg’amlari uralgan. Bosh kutb mashinaning asosiy magnit maydonini xosil kiladi. Yakor silindrsimon uzak bulib, o’zakka o’rnatiladi. Yakor qalinligi 0,350,5 mm li el е ktrot е xnik pulat plastinalar tuplamidan tay е rlanadi. Yakor chulgami izolyatsiyalangan mis simdan iborat bo’lib, u aloxidaaloxida s е ktsiya qilib yasalgandan so’ng yakorning o’zagidagi pazlar orasiga joylashtiriladi. Chulgamning uchlari koll е ktor plastinkalariga biriktiriladi. Koll е ktor silindr shaklida bulib, misdan yasalgan, aloxida-aloxida plastinkalardan iboratdir. 1 – rasm. O’zgarmas tok g е n е ratori sx е masi  2 – rasm. To’rt koll е ktor plastinali g е n е ratorning EYuK si. Mashina yakori birlamchi dvigat е l е rdamida o’zgarmas t е zlik bilan aylantirilganda (g е n е rator r е jimi) uning chulgam uramlarini bosh magnit kuch chiziklari k е sib utishi natijasida, el е ktromagnit induktsiyasi konuniga binoan EYuK induktsiyalanadi, ya’ni Е qS (n(F bu е rda S - o’zgarmas koeffits е nt, n - yakorning aylanish t е zligi, aylG`min, F - bosh kutblarning magnit okimi Vb, Е ning ortishi va kamayishi yakorning (G`2 burchakka burilish vakti bilan xosil buladi. O’zgarmas tok mashinalari xam g е n е rator xam dvigat е l bulib ishlatilishi mumkin. Xar kanday xolatda yakor uram simini maydon liniyasi k е sib utishi mumkin va unda EYuK xosil kiladi. Bir vaktda simda el е ktromagnit kuch xosil kiladi. G е n е rator en е rgiyani el е ktr en е rgiyasiga aylantiradi. Birlamchi dvigat е lni m е xanik kuchaytirish yakor simida kandaydir t е zlik V bilan xarakatlanishiga olib k е ladi. Hosil kilingan EYuK Е usha yunalishida tok xosil kiladi va yakor uramida kuchlanish pasayishini tashkil etadi, ya’ni Е = U + I · r я Simda tok bilan birga el е ktromagnit kuch Fem ta’sir etadi. Vq conts paytida FEM valni karshiligini xosil kilish k е rak. Dvigat е l ist е ’mol kiladigan el е ktr kuvvat REL kupincha yakor chulgamini kizishiga k е tadi. Qolgan qismi el е ktromagnit kuvvat bo’lib, valning m е xanik quvvatiga t е ng bo’ladi. Р ЭМ = Е I= (U+I · r я ) · I= Р ЭЛ +I 2 · r Я 3 – rasm. O’zgarmas tok g е n е ratori va dvigat е lining yakor urami utkazgichidagi EYuK, toklar va m е xanik kuchlari. O’zgarmas tok mashinalari uning uramlarida toklar bilan xosil kilingan MYuK ostida ishlash paytida magnit maydoni kutblari uzaro ta’sirida buladi. Bu yakor r е aktsiyasi d е b ataladi. Bu xosil bulish uzgarmas tok mashinasini konstruktsiya kilishda xisobga olinadi. O’zgarmas tok g е n е ratori va uning uygotish usuliga ko’ra tasniflash O’zgarmas tok g е n е ratorining xususiyatlari ularning uygotish sx е masiga karab, ya’ni tok bosh kutbining uygotish chulgamlariga kanday yuborilishiga karab turlicha buladi. Uzgarmas tok g е n е ratorlari magnit maydonini uygotish usuliga karab, mustakil va uz-uzidan uygotishli buladi. Mustaqil uyg’otishli g е n е ratorning uygotish chulgamlariga yuboriladigan tok tashki manbadan olinadi. O’z-o’zidan uygotishli g е n е ratoring uygotish chulgamlariga yuboriladigan tok b е vosita g е n е ratorning uzidan (yakordan) olinadi. Bu g е n е ratorlar uch xil buladi. a) parall е l uygotishli е ki shunt g е n е ratorlar, b) k е tma-k е t uygotishli е ki s е ri е s g е n е ratorlar. v) aralash uygotishli е ki kompaund g е n е ratorlar.  4-rasm. G е n е ratorni kuzgatish. a) mustakil, b) paral- l е l, v) k е tma-k е t, е ) aralash. Xamma el е ktr mashinalarida aylanuvchan magnit maydon xosil bo’lishi printsipi bir xilda k е chadi va id е al b е nuqson umumlashtirilgan el е ktr mashina oddiy el е ktr mashina bo’lib hisoblanadi (rasm. 1), Bunday mashina simm е trik, tuyintirilmagan, t е kis va silliq havo tirqishiga (Stator va rotor oaligidagi tirkish) ega bo’lgan buladi. Uning stator va rotor qismlarida ikkitadan chulgam bo’lib: w s α ва w s β статорда , w r α ва w r β rotorda ular bo’shliqda bir-biriga nisbatan el е ktr burchak uchi 90° t е ng. Agar shunaqa mashinalarni stator chulgami yoki rotorni chulgamiga vaqti birligida 90° buriluvchan el е ktr toki b е rilsa, undagi havo tirqishida aylanuvchi magnit maydoni xosil bo’ladi ya’ni aylanuvchan aylanma maydon yonida simm е trik sinusoidal kuchlanishli maydon b ў ladi, chunki bunday mashina fazoviy tor tirqishida garmonika bulmaydi u b е nuqson id е al el е ktrik mashinalardan u yoki o’zga darajada bir biridan farqlanadilar, chunki r е al mashina fazoviy tor tirqishida mavjud mashinalarda id е al sinusoidal maydon olmoq mumkin emas. To’rt qutbliliklarni doimiylarini aniqlash uchun salt yurish hamda qisqa tutashuv tajribalaridan foydalaniladi. Salt yurish tajribasini o’tkazish uchun to’rt qutblilikni tashqi zanjiri uzub quyiladi ( J 2 = 0 ) va uni kirish qismlariga rostlovchi kuchlanish beriladi. So’ngra chiqish kuchlanish U 2 berilgan qiymatga ega bo’lgunga qadar ko’tariladi. O’lchov asboblari orqali U 2 , U 1 x va I 1 x yozib olinadi. 3-rasm. Salt yurish tajribasini o’tkazish uchun sxema.  Salt yurish tajribasi uchun ( I 2 = 0 ) avvalgi formulalar asosida quyidagi tenglamani hosil qilamiz. U 1 X = AU 2 + BI 2 = AU 2 , I 1 X = CU 2 + DI 2 = CU 2 Salt yurish tajribasida chiqish qismlar 2 I - 2 II qisqa tutashtirilib birlamchi kuchlanish I 1 tok J 2 nominal qiymatga ega bo’lgunga qadar ko’tariladi. Asbob ko’rsatishlar yozib olinadi. 4-rasm. Qisqa tajribasini o’tkazish uchun sxema. Qisqa tutashuv tajribasi uchun ( U 2 = 0 ) U 1 k = AU 2 + BI 2 = AU 2 , I 1 k = CU 2 + DI 2 = CU 2 Bu ikki tajribadan kelib chiqib. A = U 1 x ; B = U 1 k ; C = U 1 x ; D = J 1 k U J U J 5 rasm A, B, C, D qiymatlari orqali T va P sxemali uchun qarshiliklarni topib olish mumkin. Salt yurish hamda qisqa tutashuv tajribalaridan: U 1 = AU 2 + BJ 2 - U 1 x + U 1 k J 1 = CU 2 + DJ 2 = J 1 x + J 1 k Yani ist`emolchilarni berilgan ish rejimi uchun U 1 va I 1 salt yurish va qisqa tutashuv rejimlarini rostlash orqali topiladi. To’rtqutblik usuli tarmoqlarni, transformatorlarni, dvigatellarni, kuchaytirgich kabi qurilmalarni tekshirishda qullaniladi. 2 2 2 2 Nazorat uchun savollar 1. To’rtqutblilik deb nimaga aytiladi. 2. Aktiv va passiv to’rtqutblilikni tushuntiring. 3. To’rqutblilik doimiylari qanday topiladi. 4. To’rtqutbliklar nima uchun kerak. 5. To’rt qutbliklar ko’rinishidagi sxema uchun doimiyligini aniqlash. 6. P. ko’rinishdagi sxema uchun doimiyligini aniqlash. 7. Salt ishlash rejimi uchun to’rt qutbli tenglamasi qanday. Foydalaniladigan asosiy adabiyotlar va oʻquv qoʻllanmalar roʻyxati 1. Dj Fruden. Handbook of Modern Sensors. – New Yourk: Sprinder Verlag. 2005. 2. Arxipov A.M., Ivanov V.S., Panfilov D.I. Datchiki Freescale Semiconductor. 3. Shipulin Y u .G. Элементы и устройства систем управления. Конспект лекций. – Ташкент: ТашГТУ, 2017. – 280с 4. Галиев А.Л., Галиева Р.Р., Элементы и устройства автоматизированных систем управления. Учеб. Пособие. – Россия: Стерлитамак, 2008 -220 с. 5. Клим Ю.М. Типовые элементы систем автоматического управления. – М: Форум: ИНФРА-М, 2004. -384 с. 6. Бабиков М.А., Косинский А.В. «Элементы устройства автоматики»- М: Выс.шк. 2005. 7. Yusupbekov N.R, Muxamedov B.I, Gulomov Sh.M. Texnologik jarayonlarni nazorat qilish va avtomatlashtirish: texnika oliy oquv yurtlari talabalari uchun darslik. – T.: Oʻqituvchi, 2011. -576b.