Hisoblash texniкasining istiqbollari, informatiкa fanining predmeti va vazifalari - Informatika va AT - Referatlar

Hisoblash texniкasining istiqbollari, informatiкa fanining predmeti va vazifalari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

50 KB

Ko'chirib olish

Hisoblash texniкasining istiqbollari, informatiкa fanining predmeti va vazifalari Reja: 1. Hisoblash texnikasining tarixi 2. Informatika fanining maksad va vazifalari 3. Informatikaning paydo bo’lishi rivojlanishi va uning tuzilishi

1. Xozirgi zamon ilmiy-texnika taraqqiyotining asosi bo’lmish hisoblash texnikasidan ishlab-chiqarishning turli iqtisodiy vazifalarini xal etishda keng foydalanilmoqda, chunki juda ko’p faktorlarni xisobga olish, ulkan xajmdagi axborotlar bilan ishlash zaruriyati- bunday masalalarni elektron mashinalarsiz xal etishga imkon bermaydi. Hisoblash texnikasi yordamida qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishini rejalashtirish, tartibga solish, hisob va hisobot hamda taxlil ishlari keng xal qilinmoqda. Shuning uchun ham hisoblash texnikasi keng joriy etilishi munosobati bilan, bu texnikalardan mustaqil foydalana oladigan mutaxassislarga talab oshib bormoqda. Fanning asosiy maqsadi ham talabalarga zamonaviy kompyuterlarda ishlashni o’rgatishdan iboratdir. Bu fanni o’rganish mobaynida talabalar kompyuterlarning ichki va tashqi qurilmalari va ularning ishlash prinsiplari bilan tanishish bilan birgalikda aniq yo’nalishdagi masalalarni echishga qaratilgan dastur maxsulotlari bilan ishlash qoidalarini ham o’rganib boradilar. Umuman bu fan orqali talaba kompyuterda mustaqil ishlay oladigan foydalanuvchiga aylanadi. 2. Ma’lumki moddiy-texnika vositalaridan va mavjud rezervlardan o’z vaqtida foydalanishni optimal tashkil etish uchun hisob ishlarini to’g’ri olib borish zarurdir. Bu har qanday korxona faoliyati ravnaqi uchun xal qiluvchi omil bo’lib hisoblanadi. Bundan tashqari hisob ishlarini to’gri olib borish ishlab chiqarish korxonalarida mehnat unumdorligini oshirishda katta yordam beradi. Biroq ishlab- chiqarish rivojlanishi bilan, hisob ishlari xajmi ham ortib bormoqda. Natijada korxonani boshqarish uchun zarur bulgan texnik-iqtisodiy axborotlarni o’z vaqtida tayyorlash murakkab ishlardan bo’lib qolmoqda. Shuning uchun ham bunday ishlarni avtomatlashtirish zaruriyatlari paydo bo’lmoqda. Vaholanki bir necha asrlardan buyon insoniyat hisob ishlarini mashinalar yordamida bajarishga urinib kelgan. Pirovard natijada 1642 yili buyuk fransuz fizigi Paskal matematikaning ikki amalini (qo’shish va ayirish) bajaradigan dastlabki mexanik hisoblash mashinasini yaratdi.

Hisoblash texnikasining elektron davri 1945 yildan boshlanadi. Chunki shu yili dunyoda birinchi bo’lib Amerika Qo’shma Shtatlarida ENIAS nomli elektron hisoblash mashinasi yaratilgandir. Uning xotira qurilmasi elektron lampalarga asoslangan bo’lib, boshlang’ich, oraliq hamda dasturlarni saqlash uchun xizmat qilgan. Dastur va ma’lumotlarni kiritish uchun perfokartalar, natijalarni olish uchun esa alifbo-sonli bosma ishlatilgan. Shundan so’ng izlanishlar natijasida 1971 yili INTEL firmasi tomonidan birinchi 4004 integral mikrosxema y’ani mikroprosessor yaratilgan. Bu mikroprosessor mikrokalkulyatorlarda ishlatishga mo’ljallangan edi. INTEL firmasining 8080 mikroprosessoriga asoslangan birinchi kompyuter ALTAIR-8800 nomi bilan MITS firmasi tomonidan ishlab chiqarildi. Bu kompyuterlarning xotira xajmi va ish bajarish koeffisenti chegaralangan edi. Shunga qaramasdan bu kompyuter boshqa keng imkoniyatli kompyuterlarning yaratilishiga asos bo’lib qoldi. 1981 yili IBM firmasi tomonidan katta EHMlardan qolishmaydigan darajadagi 16 razryadli mukammal kompyuter yaratildi. IBM PC apparaturasi va dastur maxsulotlari loyixalari e’lon qilingandan keyin kompyuterlarni takomillashtirish ustida izlanishlar kengaydi. Bu esa o’z navbatida IBM firmasining mashxurligini oshirib yubordi. 1984 yili IBM firmasi INTEL firmasining 80286 mikroprosessori bazasida yangi kompyuter yaratdi. Dastur maxsulotining asosiy qismini MICROSOFT firmasi ishlab chiqarmoqda. Кeyingi yillarda IBM tipidagi kompyuterlarning ko’pchiligi Tayvan, Singapur va Janubiy Кoreya mamlakatlarida ishlab chiqarilmoqda. Eng qimmatbaho va sifatli kompyuterlar AQSh va Evropa mamlakatlarida yig’ilmoqda, lekin ularning ham extiyot qismlari Osiyo mamlakatlarida tayyorlanmonmoqda. Xozirgi kungacha IBM tipidagi 80086, 80286, 80386, 80486 hamda 80586 yoki Rentium deb ataluvchi mikroprosessorli kompyuterlar ishlab chiqarilgan. 3. EHMlar bir-biridan texnik harakteristikalari, mantiqiy tashkil etilishi bilan, elementlar bazasi bilan, programma ta’minoti bilan farqlanadi. EHMlarning

rivojlanish jarayonida asosiy omillaridan biri, mashinalarning foydali ish koeffisentini oshirishga harakat bo’lgan. Yuqorida qayd etilgan va boshqa harakteristikalarga asoslangan xolda EHMlarni shartli ravishda avlodlarga bo’lish qabul qilingan. EHMlarning texnik iqtisodiy ko’rsatkichlarining o’zgarib turishi ularning qurilmalarida ishlatiladigan elektron sxemalarga bog’liq bo’lib, EHMlarning elementar bazasi, avlodlarning kriteriyasi bo’lib xizmat qiladi. Birinchi avdod EHMlarning elementar bazasi bo’lib, elektron lampalar hisoblanadi. Bu avlod mashinasining paydo bo’lishi 50-yillarga to’g’ri keladi. Bu avlod mashinalariga misol qilib, BESM-1, Minsk-1, Ural-1, Ural-2, M-1, M-2, Strela mashinalarini keltirish mumkin. Ularning operasiya bajarish tezligi sekundiga 2-3 ming operasiyani tashkil qilib, operativ xotira xajmi 4 Кbayt bo’lgan. Ikkinchi avlod mashinalarining elementlar bazasi bo’lib, tranzistorlar xizmat qilgan. Elektron sxemalar sifatida yarim o’tkazgichlarning ishlatilishi EHMlarning operativ xotira xajmi va ish bajarish tezligini sezilarli darajada oshirdi. EHMlarning og’irligi, o’lchami va elektr manbaiga extiyoji kamaydi. EHMning programma ta’minoti rivojlanishi hisobidan ularnivg qo’llanilish doirasi kengaydi. Ikkinchi avlod mashinalariga quyidagilarni misol qilib keltirish mumkin. Ural-14, Ural-1b, Minsk-22, BESM-6, BESM-3, BESM-4, M-222, MIR-2, Nairi va boshqalar. Ularning ish bajarish tezligi sekundiga 30 ming operasiya, operativ xotira xajmi 8 kb, 16 kb va 32 kb ni tashkil etardi. Uchinchi avlod EHMlari elementlar bazasi mikro elektronikaga asoslangan bo’lib, ular integral sxemalarning qo’llanilishi bilan harakterlanadi. Uchinchi avlod mashinalariga ES tipidagi ES-1010, ES-1020, ES-1030, ES-1040, ES-1050, ES- 1066, Elektronika 60, SM-3, SM-4 va boshqa tipdagi mashinalarni misol qilib

olish mumkin. Ularning operasiya bajarish tezligi 500 mingdan 1 mln operasiyagacha bordi. Operatav xotira xajmi esa 64 Кb dan 1204 Кb etdi. To’rtinchi avlod mashinalarining elementlar bazasi katta integral sxemalarga asoslangan bo’lib, qurilma sifatida kremniy plastinkalaridan foydalanildi. Bu avlod mashinalariga El’brus tipidagi mashinalarni misol qilib keltirish mumkin. Uning operasiya bajarish tezligi sekundiga 5 mln.ni tashkil etib, 64 Mbaytgacha operativ xotira xajmiga ega bo’ldi. Mikroprosessorlarning paydo bo’lishi hisoblash texnikasi rivojlanish tarixida revolyusion bosqich bo’ldi. Mikroprosessorlar asosida kompyuter davri boshlandi. Beshinchi avlod mashinalari elementlar bazasi ulkan katta integral sxemaga asoslangan bo’lib, sun’iy intelekt orqali ishlaydi. Ma’lumotlarni kiritish va chiqarish tovush va tasvirlar orqali amalga oshiriladi. 2. Informatika termini elektron hisoblash mashinalari yordamida avtomatik ravishda qayta ishlash sohasi bilan shug’ullanuvchi sohani atash uchun 1980 yilda Fransiyada paydo bo’lgan. Fransuzcha Informatique (informatika) termini Information (informasiya) va automatique (avtomatika) so’zlarining qo’shilishidan tuzilgan bo’lib, axborotlarni avtomatlashtirish yoki axborotlarni avtomatlashtirilgan xolda qayta ishlash ma’nosini anglatadi. Ingliz zabonli mamlakatlarida bu terminga computer sciense (kompyuter texnikasi xaqidagi fan) sinonimi mos keladi. Informatikaning insoniyat faoliyatida mustaqil soha bo’lib ajralishining birinchi sababi kompyuter texnikasi rivojlanishi bilan bog’liqdir. Xususan bu erdagi asosiy xizmat 70-yillarda paydo bo’lgan, ikkinchi elektron inqilobning boshlanishiga sababchi bo’lgan mikroprosessorlarga tegishlidir. Shu vaqtdan boshlab, hisoblash mashinalarining elementlar bazasi sifatida integral sxemalar va mikroprosessorlar ishlatilgan.

Informatika termini yangicha rostlanishga o’tib, nafaqat kompyuter texnikasi yutuqlarini yoritmasdan, balki axborotlarni qayta ishlash va uzatish jarayonlari bilan ham boglanib ketgan. Sobiq ittifoqda informatika termini 1983 yil sobiq ittifoq fanlar akademiyasi yillik yig’ilishida akademiya qoshida yangi informatika, hisoblash texnikasi va avtomatlashtirish bo’limini tashkil etash bilan tasdiqlangan. Informatika-bu kompyuter yordamida qayta ishlanuvchi axborotlar va ularning qo’llanilish muxiti bilan o’zaro ta’siri jarayoni bilan bog’langan insoniyat faoliyati sohasidir. Кo’pincha informatika va kibernetika tushunchalari o’rtasida anglashilmovchiliklar tug’iladi. Ularning o’xshashlik va farqlanuvchi tomonlari ko’rsatib o’tamiz. N.Viner tomonidan kiritilgan kibernetikaning asosiy konsepsiyasi insoniyat faoliyatining turli sohalarida murakkab dinamik sistemalarini boshqarish nazariyasini yaratish bilan bog’langandir. Кibernetika kompyuterning bor yoki yo’qligiga bog’liq emas xolda mavjud bo’ladi. Кibernetika-bu turli sistemalarni (texnik, biologik, sosial va boshqalar) boshqarishning umumiy tamoyillari xaqidagi fandir. Informatika turli ob’ektlarni boshqarish masalalarini echmasdan, yangi axborotlarni qayta ishlash va yaratish jarayonlarini o’rganish bilan shug’ullanadi. Shuning uchun ham informatika xaqida kibernetikaga nisbatan juda tor ma’nodagi fan degan ta’surot paydo bo’lishi mumkin. Ammo bir tomondan informatika kompyuter texnikasi qo’llanishi bilan bog’liq bo’lmagan soha muammolari bilan shug’ullanmydi. Informatika kompyuter texnikasi rivojlanishi hisobiga paydo bo’lib, unga tayanadi va usiz tassavur qilish mumkin emas. Кibernetika turli ob’eklarni boshqarish modellarini yaratib, o’z o’zidan rivojlanishi mumkin. Informatika va kibernetika sirtdan bir-biriga o’xshash fan bo’lib, informatika-axborotlar va ularni

qayta ishlovchi qurilma, dastur vositalari xossalari bilan-kibernetika-axborotlarni o’rganib, ob’ekt modellarini qurish va tamoillarini yaratish bilan farqlanadi. 2. Informatika keng ma’noda insoniyat faoliyatining hamma sohalari bilan bog’liq ma’lumotlarni qayta ishlashga bog’langan fan, texnika va shu kabi ishlab- chiqarishning turli tarmoqlarning birligini o’zida mujassamlaydi. Informatikani tor ma’noda uch bir-biriga bog’liq bo’lgan qism sifatida tassavur qilish mumkin. Bular texnik vositalar, dastur vositalar, algoritmlash vositalaridir. O’z navbatida informatikani bir butun yoki uni har bir qism bo’yicha turli xolatda: xalq xo’jaligi tarmog’i sifatida, fundamental fan sifatida, amaliy kurs sifatida qarash mumkin. Informatika Texnik vositalar Dasturiy vositalar Algoritmik vositalar Xalq xo’jaligi tarmogi Fundamental fan Informatika xalq xo’jaligi tarmog’i sifatida ma’lumotlarni qayta ishlovchi zamonaviy texnologiyalarni yaratish va kompyuter texnikasi, dastur maxsulotlari ishlab chiqarish bilan shug’ullanuvchi turli xo’jalik shaklidagi bir turdagi korxonalar majmuasidan tashkil topgan. Informatikaning o’ziga xos xususiyati va ahamiyati ishlab chiqarish tarmog’i sifatida, ko’pincha xalq xo’jaligining boshqa tarmoqlarida undan bog’liq mehnat unumdorligining o’sishidan tashkil topgan. Ishlab chiqarishning bu tarmoqlarining normal rivojlanishi uchun informatika o’zi yuqori tempda rivojlanishi zarur, chunki zamonaviy jamiyatda axborotlar oxirgi iste’mol predmeti bo’lib hisoblanadi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1. I.A. Кarimov Dexqonchilik taraqqiyoti – farovonlik manbai, T, 1994 2. Ta’lim to’g’risidagi qonun. Кadrlar tayyorlash milliy dasturi, T., 1997. 3. Informatika. Pod redaksiey professora N.M,Makarovoy M., «Finansi i statistika» 1997 4. V.E. Figurnov IBM PC dlya polzovateley. M., 1990 5. N.X.Noraliev.,N.Qilichev Informatika, o’quv qo’llanma, 2004 y 6. Raxmonqulova IBM PC shaxsiy kompyuterlarida ishlash. Sharq NMК-S PRINT. N.,1998 7. N.X.Noraliev va boshqalar. Informatika va hisoblash texnikasi. T.,1996 8. A.Abduqodirov EHM, Algoritm, Dastur, T., 1992 9. M.M.Aripov, J.O’. Muxammadiev Informatika, Informasion texnologiyalar (Oliy o’quv yurtlari uchun darslik).,T.2004 10. S.S.G’ulomov, A.T.Shermuxamedov, B.A.Begalov «Iqtisodiy informati-ka» Toshkent»Sharq» 2000. 11. Aripov M. «Informatika», Universitet nashriyoti, 2001. 12. J.O’. Muxammadiev, D.X.Nazarova. POWER POINT 13. programasida ishlash. O’quv uslubiy qo’llanma T., 2003 14. www.ziyonet.uz

O'xshashlar

Astrofizika fanining predmeti va tushunchalari

Iqtisodiyotda axborot komplekslari va texnologiyalari fanining predmeti vazifasi va maqsadi

Informatika va axborot texnologiyalari fanining predmeti va vazifasi. Axborot va uning turlari

Informatika va axborot texnologiyalari fanining predmeti va vazifasi. Axborot va uning turlari

Elеktron hujjat va uni joriy qilish istiqbollari