Far qobiq dasturi haqida tushuncha va uning imkoniyatlari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

526.5 KB

Ko'chirib olish

Far qobiq dasturi haqida tushuncha va uning imkoniyatlari Reja: 1. Operatsion sistemaning qobiq dasturlari . 2. FAR MANAGER qobiq dasturuda ishlash . 3. FAR MANAGER qobiq dasturida funksional tugmachalarning vazifalari.

1. Operatsion sistemaning qobiq dasturlari Ma`lumki, foydalanuvchi bilan kompyuter o'rtasidagi muloqatni operatsion sistema ta`minlaydi. Shu bois operatsion sistemaning interfeysi qanchalik qulay bo'lsa, foydalanuvchining kompyuter bilan ishlashi shunchalik oson va samarali bo'ladi. Hozirda eng ommaviy sanalgan MS-DOS operatsion sistemasi bir vaqtlar inson bilan kompyuter o'rtasida vositachi rolini o'tab, kompyuter resurslaridan foydalanishni osonlashtirgandi. Lekin o'zi rivojlanish natijasida haddan ziyod ko'p buyruqlar bilan to'lib toshib ketdiki, bu foydalanuvchi ishini sustlashtirishga olib keldi. Shunday qilib, foydalanuvchi bilan kompyuter o'rtasida yangi vositachi yaratish ehtiyoji tug'ildi va natijada operatsion sistemaning qobiq dasturlari yuzaga keldi. Qobiq dastur operatsion sistema boshqaruvida ishga tushiriladigan va shu operatsion sistema bilan ishlashga ko'maklashadigan dasturdir. Eng omaviy qobiq dasturlardan biri Norton Commander deb nomlanadi. Bu qobiq dasturi mashhur amerikalik dasturchi Piter Norton tomonidan yaratildi va kompyuterdan foydalanuvchilar uchun katta qulayliklarni keltirib chiqardi. WINDOWS foydalanuvchilar uchun yangi imkoniyatlar yaratgani sababli uni grafik qobiq emas, grafik muhit deyish qabul qilingan.

Norton Commander kompyuter ekranida disk, katalog va fayllar strukturasini ko'rgazmali tarzda ko'rsatib turadi. Ma`lumki, operatsion sistemaning buyruqlarini kompyuterga kiritish ko'p mehnat, vaqt va qunt talab qiladi. Norton Commander foydalanuvchini bu mehnatdan va operatsion sistemaning o'nlab buyruqlarini doimo yodda saqlashdan xalos etadi. Mazkur dasturning eng afzal tomonlaridan biri bo'lib, operatsion sistema buyruqlaridan oson va samarali foydalanish imkonini beradi. Norton Commander dan foydalanuvchi qobiq dasturni tark etmasdan turib, biror dasturni tuzishi yoki matnni tayyorlashi, ularni tahrirlashi va ishga tushirishi mumkin. Norton Commander foydalanuvchi kiritgan buyruqlarni esda saqlab boradi va ishlash jarayonida yana shu buyruqlardan foydalanishga to'g'ri kelsa, ularni takroran klaviatura orqali termasdan amalga oshirish imkonini beradi. Foydalanuvchi tomonidan tanlangan operatsion sistema buyrug'i yoki amaliy dastur bajarib bo'lingandan so'ng yana Norton Commander ga qaytiladi. Kompyuterlar texnik tomondan mukammallashib, ularning grafik imkoniyatlarining rivojlanib borishi dasturchilarda grafik interfeysli qobiq dasturlar yaratish fikrini uyg'otdi. Bu ishga birinchi bo'lib Microsoft kompaniyasi kirishdi. Mazkur kompaniya tomonidan 1985 yilda yaratilgan WINDOWS 1.0 grafik qobiq-dasturi aytarlik afzalliklarga ega emas edi. Unda fayllar ekranda chiroyliroq tasvirlangan. Shunday bo'lsada, u grafik qobiq-dasturlarning keyingi naqllarini yaratilishiga turtki bo'ldi. 1987 yilda yaratilgan WINDOWS 2.0 grafik qobiqda WINDOWS 1.0 dagi kamchiliklar bartaraf etilgan bo'lsada, foydalanuvchilar tomonidan qo'llab-quvvatlanmadi. 1990 yilda ishlab chiqarilgan WINDOWS 3.0 dasturi birinchi ommaviy grafik qobiq-dasturga aylandi. Keyinchalik, 1992 yilda WINDOWS 3.1 yaratilib, unda WINDOWS 3.0 da yo'l qo'yilgan xatolar bartaraf etildi. 1993 yilda bir nechta kompyuterlarni bir biri bilan bog'lab ishlatish imkoniyatini (lokal tarmoq, bu haqda keyingi paragraflarda batafsil fikr yuritiladi) beruvchi WINDOWS 3.11 dasturlar tizimi yaratildi.

$Quyida WINDOWS ni boshqa qobiq-dasturlardan farqlab turadigan ba`zi xususiyatlari keltirilgan. Ko'pvazifalilik. Bir vaqtda bir nechta dasturlarni ishga tushirish imkoniyati mavjud. Yagona dasturiy interfeys. WINDOWS uchun yaratilgan dasturlar bir- biri bilan shunday aloqadaki, bir dasturda hosil qilingan ma`lumotlarni boshqa dasturga olib o'tish va qayta ishlash mumkin. Foydalanuvchining yagona interfeysi. WINDOWS uchun yaratilgan barcha dasturlarda foydalanuvchi bilan muloqat usuli deyarli bir xil. Shu sababli bunday dasturlarning bittasi bilan ishlashni o'zlashtirib olgan foydalanuvchi boshqasini ham oson o'zlashtirib oladi. Grafik interfeys. Dastur va ma`lumotlar fayllari ekranda o'ziga xos rasmli nishonlar ko'rinishida tasvirlanadi. Fayllar bilan ishlash "sichqoncha" yordamida amalga oshiriladi. Yagona apparatli-dasturiy interfeys. WINDOWS turli-tuman qurilmalar va dasturlarning mutanosib ishlashini o'z zimmasiga oladi. 2. FAR MANAGER qobiq dasturi ishlash Far Manager qobiq dasturi– matn rejimida ishlaydi, bu dastur Windows-95/98/Me/NT/2000/XP operatsion tizimlarida ishlash uchun m o‘ ljallangan. Bu dastur uzun fayllarni qayta ishlab berish imkoniga ega. Far Manager dasturi c:\ProgramFiles\Far katalogida joylashadi. Bu dasturni asosan ishga tushuruvchi fayli far.exe bo‘ladi. C:\ - joriy disk; Program Files – joriy diskda joylashgan katalog (papka); Far – Program Files katalogida joylashtirilgan papka (podkatalog); Far.exe – Far dasturini ishga tushuruvchi asosiy fayl.$

Windows operatsion tizimida bu dasturni ishga tushurish uchun tugmasi bosiladi so‘ng yunalish yoki sichqoncha yordamida qatori tanlanadi va keyingi menyudan menyusini tanlab va so‘ngi paydo bo‘lgan menyudan esa yorliqchasini tanlab Enter yoki sichqonchaning chap tugmasi bosiladi. Bundan tashqari Выполнить taklif qatoriga Far so‘zini terib Enter tugmachasini bosish kifoya. Far manager dasturi ishga tushgandan so‘ng ekranda fayllar ruyxati va ular ҳaqidagi axborotlar yozilgan qo‘sh chiziq bilan chegaralangan ikkita tug‘ri turtburchak shaklidagi oynalar paydo bo‘ladi. Far Manager dasturida funkstional tugmalarning amallari F1 – bajarilayotgan ish xaqida yordam cha q iruvchi. F2 – foydalanuvchi tomonidan tuzilgan tavfsiyanoma va saqlash. F3 – ajratilgan faylni ko‘rish va ajratilgan katalog xajmini ko‘rish. F4 – ajratilgan faylni taxrirlash. Agar F4 tugmachasi katalog ustida bosilsa katalog atributlarini o‘zgartirish mumkin. F5 – aktiv yoki tanlangan fayldan yoki papkadan nusxa olish. F5 tugmasi bosilganda nusxa (Копировать (Copy) olish darchasi paydo bo‘ladi. Paydo bo‘lgan darchasida Enter tugmasi bosiladi, natijada fayldan qo‘shni papkasiga nusxa olinadi.

F6 – fayl yoki katalogni ko‘chirish yoki qayta nomlash. Bu tugmaning ikkita vazifasi bor. Fayl yoki papkani qayta nomlash va ko‘chirish. F6 tugmasi bosilganda ko‘chirish/qayta nomlash (Rename/Move) (Pereimenovanie/Perenos) darcha paydo bo‘ladi. Agar ob’yektni ko‘chirmoqchi bo‘lsangiz Enter tugmasi bosiladi, agar ob’yektni qayta nomlamoqchi bo‘lsangiz bunda qayta nomlash darchasidagi ya’ni qayta nomlash satrida so‘zlarni o‘chirib qayta nomalamoqchi bo‘lgan ob’yetga yangi nom kiritib Enter tugmasi bosiladi. F7 – yangi katalog ҳosil qilish. Bu tugmacha bosilganda yangi yaratmoqchi bo‘lgan katalogning (papka) darchasi paydo bo‘ladi. Bu darchada papkaga nom kiritib Enter tugmasi bosiladi. F8 – aktiv yoki tanlangan fayl yoki kataloglarni o‘chirish. Agar xaqiqatdan ҳam o‘chirishga ishonchingiz komil bo‘lsa удалить buyrug‘ini sichqoncha chap tugmachasi bilan bir marta

chertamiz yoki Enter tugmachasini bosamiz. Agar fikrimizdan qaytsak Oтменить yoki Esc tugmachasini bosamiz. F9 – yuqori tavfsiyanomani (menyu) ochish. F10 – Far dasturidan chiqish ya’ni ishni yakunlash. F11-F12 – yordamchi tugmalar Far manager dasturida yangi fayl yaratish. Fayl papkada yangi fayl yaratish uchun Shift+F4 tugmalarini bosish kerak. So‘ng yangi faylga nom kiritish darchasi paydo bo‘ladi. Bu darchasida faylga nom va kengaytma kiritilgandan so‘ng Enter tugmasi bosiladi. Fayllar bilan ishlaganda tugmachalar quyidagicha vazifalarni bajaradi. F2 – faylni kompyuter xotirasiga tez saqlab qolish. Shift+F2 – faylni boshqa nom bilan saqlash. F6 – faylni ko‘rish yoki taxrir qilish rejimiga o‘tish. F7 – matn ichidagi so‘zni izlash. Shift+F7 – izlashni davom ettirish. Ctrl+F7 – so‘zni izlab va boshqa so‘zga o‘zgartirish. F8 – Windows yoki Dos kodiga o‘tkazish. Alt+F8 – boshqa satrga tez o‘tish. F10 yoki ESC – fayldan chiqish. Eslatma: Agar faylni saqlamasdan F10 yoki ESC tugmachasi bosilganda kompyuter quyidagi xabarni chiqaradi, bu xabar quyidagicha:

Bu darchada yunalish tugmalardan foydalanib kerakli buyruqni tanlab Enter tugmasi bosiladi. Shift+F10 – faylni saklab chiqish. Shift+←↑→↓ – s o‘ zni blokka olish. Ctrl+A – barcha s o‘ zlarni blokka olish. Shift+Delete – blokni o‘chirish. Ctrl+C yoki Ctrl+Insert – blokdan almashuv buferiga nusxa olish. Ctrl+V yoki Shift+Insert – kursor turgan joyga almashuv buferidan kuyish. Ctrl+Y – kursor pozistiyasidan satrni o‘chirish. Ctrl+T – o‘ng tomondan so‘zni o‘chirish. Fayllarni to‘plamga kiritish Biror faylni tanlash (ya’ni to‘plamga kiritish uchun) shu faylni ajratib - kursorni uning ustiga keltirib va [Insert] tugmasini bosish kerak. Agar [Insert] tugmasi takroran bosilsa, tanlash bekor kilinadi.

Biror umumiy belgisiga ko‘ra fayllar to‘plamini tanlash uchun klaviaturaning ung qismidagi [+] tugmasi bosiladi va shu umumiy belgi kiritiladi, so‘ngra [Enter] tugmasi bosiladi. Umumiy belgisiga ko‘ra fayllarni tanlashni bekor qilish uchun klaviaturaning ung qismidagi [-] tugmasi bosiladi va umumiy belgi kiritiladi, so‘ngra [Enter] tugmasi bosiladi. Tanlangan fayl (fayl to‘plami) ekranda sariq rangda ko‘rinadi. Qora ok displeyda esa ravshanroq bo‘lib ko‘rinadi. Ekranning quyi qismida esa tanlangan fayllar soni va ularning xotirada egallagan xajmi xaqidagi axborot chiqadi. To‘plamga kiritish umumiy belgilar: *.* – barcha fayllarni to‘plamga kiritish. *.faylning kengaytma nomi – faylning kengaytma nomiga qarab fayllar to‘plamga kiritiladi (masalan *.DOC). ??o*.* – uchinsi [o] xarf bilan boshlangan barcha kengaytmali fayllarni to‘plamga kiritish. U xolda katalogdagi barcha fayllar to‘plamga kiritiladi. Tanlangan fayllar to‘plami ustida maxsus tugmalardan foydalanib, quyidagi amallarni bajarish mumkin: [F5] - nusxasini boshqa katalogga ko‘chirish; [F6] - boshqa katalogga ko‘chirish yoki qayta nomlash; [F8] – o‘chirish. Faylni tez izlab topish Fayl diskda joylashgan ixtiyoriy faylni topish uchun [Alt+F7] tugmalari bosiladi. So‘ng faylni izlash darchasi paydo bo‘ladi. Va izlanayotgan fayl nomi kiritiladi, so‘ngra [Enter] bosiladi. Fayl topilgandan so‘ng ruyxatga chiqaradi, bunda yunalish

tugmalardan foydalanib ruyxatda faylni tanlab [Enter] tugmasi bosiladi. So‘ng bu faylni avtomatik ravishda kursor ajratib qo‘yadi. Fayl katalogda ixtiyoriy faylni tez izlab topish uchun [Alt] tugmasini bosib izlanayotgan faylning bosh xarflari kiritiladi. Xarflar kiritilganda faylni kursor ajratib qo‘ yadi. Boshqa katalokka tez o‘tish . Bir diskdagi bir katalogdan boshqasiga o‘tish uchun [Alt+F10] tugmalarini bosish kerak. Natijada ekranda diskdagi kataloglar shaxobchasi namoyon bo‘ladi. Yunalish tugmalar bilan foydalanib kerakli katalogni tanlab [Enter] tugmasi bosilganda avtomatik ravishda tanlangan katalokga kursor o‘tib boradi. Katalog shaxobchasi oynasida katalogni tez topish uchun [Поиск] satrida katalogning birinchi ya’ni bosh xariflari kiritilganda kursor bu katalogni ajratib qo‘yadi. Agar bir xil katoglar bo‘lsa bunda [Ctrl+Enter] tugmalar yordamida keyingi katalokga o‘tish mumkin. Boshqa diskka o‘tish.

Disklar ruyxatini chap oynaga chiqarish uchun [Alt+F1] tugmalari bosiladi, o‘ng oynaga chiqarish uchun esa [Alt+F2] tugmalari bosiladi. So‘ngra yunalish tugmalari yordamida kerakli diskni ajratib [Enter] tugmasini bosish kerak. Fayllarga atribut o‘rnatish. Ajratilgan yoki to‘plamga kirgan fayllarga atribut o‘rnatish uchun [Ctrl+A] tugmalari yoki yukori tavfsiyanomadagi «Файл» bo‘limini tanlab ochilgan menyudagi «Атрибуты файлов» katorini tanlab [Enter] tumasi bosiladi. So‘ng «Атрибуты» nomli darcha paydo bo‘ladi. Bu darcha quyidagicha: [ ] Толко для чтения (Read Only) – faqat o‘qish atributi. [ ] Архивный (Archive) – arxivga joylashtirish uchun atribut. [ ] Скрытый (Hidden) – yashirin atribut. [ ] Системный (System) –sistemali atribut. Bu darchasida yщэnalish tugmalardan foydalanib to‘rt burchak qavslarga o‘tib bo‘sh tugma (probel) bosiladi, natijada bu to‘rt burchak kavslarga [x] belgisi quyiladi. Agar takroran bo‘sh tugmasi bosilsa [x] belgisi yo‘qaladi. Atributlarni o‘rnatib yoki olib tashlangandan so‘ng [Tab] tugmasi yordamida «Установит» tugmasini tanlab [Enter] tugmasi bosiladi.

O'xshashlar

Experion dasturi haqida umumiy tushuncha

UniSim dasturi haqida umumiy tushuncha

Windows tizimi va uning imkoniyatlari

HTML haqida tushuncha

Informatsiya haqida tushuncha