Дастурлаш воситалари

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

237.5 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz Дастурлаш воситалари Режа : 1. Фойдаланувчининг функциялари 2. Импликатив функциялар 3. Шартли ифодалар 4. F or - while цикллари 5. Процедуралар ва процедура-функциялар

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz Maple 7 тизимининг ядроси , библиотекалари ва пакетларида 3000дан ортиқ функциялар бўлишига қарамасдан фойдаланувчига зарур функция бўлмаслиги мумкин. Бу ҳолда фойдаланувчининг функцияси деб аталувчи функцияни яратишга тўгри келади. Энг содда функциялардан бири "ном:=ифода" кўринишидаги функциядир,масалан: > m := sqrt ( x ^2+ y ^2); := m x2 y2 > x:=3:y:=4:'m'=m; m 25 > 'm'=evalf(m); m 5.000000000 Бундай йўл билан берилган об o ект тўла қонли функция бўлолмайди. Чунки унда глобал ўзгарувчилардан ( x ва y ) фойдаланилган ва уларнинг қийматларини алоҳида ўзлаштириш операторларидан фойдаланиб беришга тўгри келади. Maple 7 тизимида функция ҳосил қилиш учун одатда қуйидаги функционал оператордан фойдаланилади: name:=(x,y,...)->expr бу ерда ( x , y ,…) - name номли функциянинг формал параметрлари рўйҳати, expr - математик ифода. Функция қуйидаги кўринишда чақирилади: name ( x , y ,…). Формал параметрлар рўйҳатида кўрсатилган ўзгарувчилар локал ўзгарувчилар бўлиб ҳисобланади. Уларнинг ўрнига ҳақиқий параметрлар қўйилганда улар ўз қийматларини фақат функциянинг қобигидагина ( expr ) сақлайди. Ушбу функциядан ташқарида улар ноаниқ бўладилар ёки функция чақирилишидан аввал қабул қилган қийматларига эга бўладилар: > restart: > x:=15;y:=46;

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz := x 15 := y 46 > m:=(x,y)->(x^2+y^3); := m  ( ) ,x y  x2 y3 > m(5,8); 537 > m(8.2,23); 12234.24 > [x,y]; [ ],15 46 Ушбу мисолда, m ( x , y ) функция ҳисобланишидан олдин x ва y ўзгарувчилар 15 ва 46 қийматларга эга эдилар. Функция ҳисобланаётганда 5 ва 8 қийматларга эга бўлшганига қарамасдан функциядан ташқарида яна ўзларининг аввалги 15 ва 46 қийматларинисақлаб қолишди. Функция яратишнинг яна бир йўли unapply функциясидан фойдаланишдир: name:=unapply(expr,varl,var2,...) бу ерда expr – ифода ; varl,var2,... – ўзгарувчилар . Қуйидаги мисолларни кўрайлик : > restart: > f1 := unapply(sqrt(x^2+y^2),x,y); := f1  ( ) ,x y  x2 y2 > f1(5.,8); 9.433981132 > f2:=unapply(x^2+y^2,x,y); := f2  ( ) ,x y x 2 y 2 > f2(sin(x),cos(x));  ( ) sin x 2 ( ) cos y 2 > simplify(f2(sin(x),cos(x)));

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz1 Сўнгги мисол фойдаланувчи функциясининг устида символли амалларни ҳам бажариш мумкинлигини кўрсатади (simplify- соддалаштириш функцияси ). Фойдаланувчи функциясини бажариш натижаларини график визуаллаштириш plot функцияси ёрдамида амалга оширилади : > f3:=(x,y)->cos(x*y)/(x*y+3): > plot3d(f3(x,y),x=-6..6,y=-6..6,orientation=[55,25]); > f4:=(x,y)->sin(x*y)/(x*y): plot3d(f4(x,y),x=-4..4,y=-4..4,orientation=[60,25]);

$www.arxiv.uzwww.arxiv.uz Импликатив функциялар Импликатив функцияларда ўзгарувчилар орасидаги богланиш яққол бўлмаган тарзда берилади . Бундай функцияга характерли мисол сифатида айлананинг радиуси учун ифодани кўрсатиш мумкин: r: х^2 + у^2 = r^2. Импликатив функциялар асосан тенглама кўринишида ёзилади ва уни solve функцияси ёрдамида ечиш мумкин. Қуйидаги мисолда айлананинг тенгламаси умумий ва хусусий (сонли) кўринишда келтирилган: > impf:=x^2+y^2=r^2; := impf  x 2 y 2 r 2 > subs(x=a,impf);   a 2 y 2 r 2 > solve(%); , { } , , y y a  y2 r2 r r { } , , y y a    y2 r2 r r > impf1:=x^2+y^2=25; := impf1  x 2 y 2 25 > subs(x=4,impf1); 16 y 2 25$