Ахборот тизимларини ишлаб чиқиш услубият ва технологияси - Informatika va AT - Referatlar

Ахборот тизимларини ишлаб чиқиш услубият ва технологияси

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

110 KB

Ko'chirib olish

Ахборот тизимларини ишлаб чиқиш услубият ва технологияси Reja: 1.Ахборот тизимларини яратиш услубияти 2.RAD-услубияти 3.RAD услубиятининг асосий хусусиятлари 4.Объектга-мўлжалланган ёндашув (ОМЁ) 5.Визуал дастурлаш 6.Ҳодисавий дастурлаш 7.RAD методологияси ичида яшаш даври фазалари 8.Талаблар таҳлили ва режалаштириш фазаси 9.Лойихалаштириш фазаси 10. Қуриш фазаси 11.Қўллаш (жорий этиш) фазаси 12. RAD услубиятининг чекланишлари

Ахборот тизимларини яратиш услубияти ахборот тизимини қуриш жараёни ва бу жараённи бошқаришидан иборат бўлиб, бу услубият ҳам тизимга қўйилган талабларни бажарилишига ҳам ишлаб чиқариш жараёни характеристика(тавсиф)ларини бажарилишига кафолат берилиши учун. Корпоратив ахборат тизимларини яратиш услубияти таминлаши керак бўладиган ечим асосий масалаларига (мос қуроллар воситаси нинг корхона мақсад ва масалаларига мослиги ҳамда бу тизимга бизнес-жараёнларини автоматлёрдамида) қуйдагилар киради: 1)Яратилаётган ахборот тизимиаштириш талабларини қўйилиши мослиги 2) Келишилган бюджет чегарасида ва берилган вақт оралиғида ва берилган параметрлари ососида яралилаётган тизимнинг кафолатланиши 3) Тизимни корхона шарт-шароитларининг ўзгаришига мослигини таминлаш мақсадида, бу тизимни кузатиб бориш, ўзгартириш (модификация) ва кенгайтиришни соддалиги 3)Яратилаётган корхона ахборат тизимини очиқлик, кўчирувчанлик ва маштабланувчанлик талабларга мослиги 4) Яратилаётган тизимда олдинги ишлаб чиқилган ва ахборот технологиялари (дастурий таъминот,маълумотлар базаси, ҳисоблаш техникаси воситалари, телекоммуникация ) воситаларини корхонада қўлланилганларини ишлатишнинг имкони. Ҳар қандай ахборот тизим лойиҳа асосини лойиҳалашнинг CASE воситалари услубият, технология ва инструментал (асбоб) воситалари ташкил этади. Услубият аниқ технологиялар орқали ва ахборот тизимлари яшаш даври жараёнларнинг бажарилишини таъминлайдиган технология стандартлари, усуллари ва инструментал (асбоб) воситаларни қўллашни жорий-амалга оширилади.

Лойиҳалаш технологиясининг асосий мазмуни (ички тузилиши) технологик инструкциялар (қўллама) ташкил этади. Бу технологик қўлламалар у ёки бу операциялар бажарилиши ва шу операцияларнинг тарифларига боғлиқ равишда технологик операциялар, шартлар кетма- кетлигининг таърифларидан иборат. (описания) Лойиҳалаш технологияси учта ташкил этувчилар тўплами каби тақдим этилиши мумкин. 1)Лойиҳалаш технологик операциялар бажарувининг берилган кетма- кетлиги. 2) Технологик операциялар бажарувининг натижалари баҳолаш учун ишлатилишдаги мезон ва қоидалар 3)Лойихалаштирилаётган тизим тасвир-таърифлари учун ишлатилаётган график ва матнли воситалар (натациялар). Ҳар бир технологик операция қуйидаги материал, ахборот ва одам ресурслари билан таъминланиши керак : 1) стандарт кўришда олдинги операциялар (ёки бошланғич)дан олинган маълумотлардан ; 2) услубий материал, қўлланма, нарматив (меёр) ва стандартлардан ; 3) дастурий ва техник воситалардан ; 4) ижро (бажарувчи) этувчилардан ; Операцияларининг бажаруви натижалари стандарт кўринишда тақдим этилиши керак. Бу стандарт бажарув натижаларини кейинги технологик операцияларини бажаришда адекват қабул қилишни таъминлайди (улар бошланғич маълумотлар асосида қўлланилади). Ахборот тизимларини лойихалаш ишлаб чиқиш ва кузатиб бориш технологияси қаноатлантириши керак бўладиган қатор умумий талабларини ифодалаш мумкин: 1)Ахборот тизимининг тўла яшаш даврини қўллаб-қувватлаш; 2)Тизимни берилган сифат ва ўрнатилган вақтда ишлаб чиқишдаги мақсадларига эришиш кафолатланишини таъминлаш.

3)Йирик лойихаларни одам сонига нисбатан чекланган гурухлар томонида ишлаб чиқилаётган пайтда қатор тизим остиларга (таркибий қисимларига) ажратиш (декомпазиция) имконини таъминлаш. Кейинчалик эса бу таркибий қисимларини интеграция қилинади. Изоҳ: ---------------------------------------------------------------------------------------------------- ---------------- Лойиха декомпазицияси иш самарадорлигини ошришга ёрдам беради. Лойиха бўлинган тизим остилар маъдумот ва функцияларга сезиларли боғлиқ бўлиши керак эмас. Ҳар бир тизим ости лахида гурух томонидан ишлаб чиқилади. Лекин бу ҳамда иш йўналтирувини таъминлаш зарур ва ҳар бир лойиха гурухи томонидан олинган натижалар қайталаниши инкор этилиши зарур.----------------------------------------------------------------------- 4)Тизим остиларини лойихалаш бўйича кичик гурухлар (3-7киши) иш олиб бериш имконини таъминлаш. Бу колектив томонида бошқариш принциплари ва иш унумдорлигини ташқи алоқалар сонини минималлаштириш ҳисобига шартлаштирилган. 5)Қайси вақт оралиғида иш қобилиятига эга тизимни олишни таъминлаш. Изох:-------------------------------------------------------------------------------------------- --------------- Бу ерда ахборот тизимни тўлалигича амалга ошириш (жорий этиш) назарда тутилмай, балки тизим остилар ишлаб чиқилиши кўрилади. Қоидага мувофиқ хатто ишлаб чиқилган тизимга лойиха жорий этиш (тўлалигича)алохида тизим остиларига боғлиқ. Бутун тизимни якунлаш тизим остилар кетма-кетлигидан иборат бўлади.Бутун тизимни амалга ошириш кўпчиликдан иборат ишлаб чиқувчиларни таклиф этилганида қисқа вақт оралиғида бажалирилишига талаб этилади. Бунда самара аниқ-муҳими кўзга ташланади, чунки кичик сонли гурухлар билан тизим остиларни ишлаб чиқиш амалий қисқа вақтда бажарилади.---------------------

6)Лойиха конфигурациясини бошқаоиш имконини этувчиларини олиб бориш, лойихавий хужжатларни автоматик чиқариш ва лойиха версиялари билан бу хужжатларни версияларин синхронизациясини кўзда тутиш. 7)Лойиха ечимларини тизимни амалга ошириш воситалрига маълумотлар базасини бошқариш тизими, операцион тизим, тил ва дастурлаш тизимларига боғлиқ эмаслигини таъминлаш. RAD-услубияти Бошланғич этапда компютер ахборот тизимларини ишлаб чиқиш анъанавий дастурлаш тилида олиб борилар эди. Қицинчилик ишлаб чиқилаётган тизимларни мураккаблик даражаси ўсиб бориши ва фойдаланувчиларнинг зимрослари ошиб бориши туфайли(бунда ҳисоблаш техникасининг юксалиши маълум даражада ошиши, системали дастурлаш таъминотида фойдаланувчига қулай график интерфейсларнинг пойдо бўлиши) ишлаб чиқаришни анча (сезиларли) қисқартиришни таъминлайдиган янги воситаларни талаблари киради. Булар дастур таъминоти сохаси яъни иловаларни тез ишлаб чиқиш учун инструментал (асбоб ускуна) воситалар орқали янги йўналиш яратилишига олиб келади. Бу йўналишни ривожланиши дастурий таъминот бозорида автоматлаштириш воситалари орқали амалда ахборот тизимларининг яшаш даври этапларини таъминлайди. RAD услубиятининг асосий хусусиятлари. Иловаларни тезкор ишлаб чиқиш воситаларини қўллаш асосида яратилаётган ахборот тизимлари услубияти ҳозирга келиб кенг миқёсда тарқалиб бармоқда ва RAD(Rapid Application Development),яъни иловаларни тезкор ишлаб чиқиш услубияти номини олди. Бу услубият замонавий ахборот тизимлари яшаш даврининг барча этапларини ўз ичига олади. RAD услубият-бу махсус асбоб-ускуна воситалар комплекс (мажмуаси)дан иборат бўлиб, аниқ график объектлар билан ишлайди.бу объектлар иловаларнинг алоҳида ахборот конпоненталарини функционал аниқлантиради.

Иловаларни тезкор ишлаб чиқиш услубияти деганда учта асосий элементга асосланган ахборот тизимларини ишлаб чиқиш жараёни тушунилади яъни; 1) Дастурчиларнинг учта катта бўлмаган гуруҳи (2-10 кишигача) 2) Нисбатан қисқа вақтда ишлаб чиқишга мўлжалланган чуқур-нуқта ишланган ишлаб чиқариш иш графиги (2-6 ой). 3) Буюртмачи билан узвий алоқада асосланган ишлаб чиқишнинг итерарация модели-лойиҳанибажаришга ишлаб чиқувчилар буюртмачи томонидан қуйилган талабларни аниқлаштириш ва жорийлаштириш маҳсулотда белгиланади. RAD услубиятини қўллашда ишлаб чиқувчиларнинг тажриба ва профессионализм ( ) катта аҳамиятга эгадир. Ишлаб чиқарувчилар гуруҳи профессионал (иш устаси)лардан ташкил топганбўлиши лозим.Бу гуруҳ таҳлил этиш, лойиҳалаш, дастурлаш ва дастурий таъминотни тестдан ўтказиш бораси тажрибага эга бўлиши лозим. RAD услубиятининг асосий принципларига қўйдагилар киради : 1) Ишлаб чиқиш итерацион (спнрал) моделни қўллайди. 2) Яшаш даврининг ҳар бир этапи иши тўлалигича якунланиши мажбур эмас. 3) Ахборот тизимини ишлаб чиқиш жараёнида буюртмачи ва бўлажак фойдаланувчибилан узвий боғлиқлик таъминланиши. 4) CASE - восита ва иловаларни тезкор ишлаб чиқиш воситаларининг қўлланилади ; 5) Лойиҳага ўзгартиришлар киритиш ва тайёр тизимни кузатув олиб боришни енгиллаштирувчи конфигуряни бошқариш воситаларини қўлланилади. 6) Фойдаланувчининг талабларини тўлароқ аниқловчи ва амалга ошириш имконини берувчи прототип( ) лар ишлатилади.

7) Лойиҳани тестдан ўтказиш ва ривожлантириш ишлаб чиқиш билан бирга вақтда амалга оширилади. 8) Ишлаб чиқиш кўпчиликка эга бўлмаган ва яхши бошқарадиган комонда орқали олиб борилади. 9) Тизим ишлаб чиқишни саводли (тўғри) бошқариш иш бажарилишини аниқ режаси ва назорати таъминланади. Объектга-мўлжалланган ёндашув (ОМЁ) RAD воситаси иловалар яратишни анъанавий технологияга нисбатан бутунлай бошқа кўринишини амалга оширишга имкон беради: Ахборот объектлари иш фаолияти эга бўлган моделлар (прототиплар) каби шаклланади, уларни функционал ишлар фойдаланувчи билан келишилади, кейин эса ишлаб чиқувчи бевосита иловалар якунланиши шакллантиришга ўтишгаолиб келиши мумкин. Бунда лойиҳаланиётган тизимни кўриниши умуман олганда ўзгариши керак эмас. Бундай ёндашувни қўллаш имконияти маялум даражада объектга мўлжалланган лойиҳалаштириш принципларини қўллаш натижалари бўлади. Бу принциплар мураккаб тизимларни ишлаб чиқишдаги вужудга келувчи асосий қийинчиликлардан бирини енгиб ўтишга имкон беради.Айтиш жойзки,бунда риал дунё билан (предмет соҳаси билан) ва имитатция (тахминий модел) муҳити билан кескин фарқ қилади. Объектга-мулжалланган принциплар ишлатилиши объектларни сущность(ўзак маъно) кўринишида предмет соҳанинг тасвири-таърифини (яъни модели) яратиш имконини беради. Сущности (ўзакилар) ўзида маълумот ва бу маълумотларни кайта ишлашни (процедуралар) бирлаштиради. Хар бир объект шахсий ҳолатини ўзида мужассамлаштиради ва реал дунёнинг маълум бир объектни моделлаштиради.Бу маънода объект тўла осязаемым (ҳис қилиши) бўлади ва ўз аниқ ҳолатини димонстрация (номойиш) этади. Объект маъносида ёндашувда урғу конкрет физик характиристикаларга ёки абстрак тизимларга ўтади. Булар дастурий моделлаштириш предметига

киради. Объектлар ўз бутунлигини сақлайди. Демак,объектлар характерловчи ва холатини белгиловчи хоссалар ўзгармасдан қолади. Объект фақат ўз холатини ўзгартирмай, балки бошқарилади ёки бошқа объектлар билан ўзаро муносабатда бўлади. ОМД (объектга-мўлжаланган дастурлаш) визуал дастурлаш мухитини пайдо бўлгандан бери кенг тарқалди. Визуал дастурлаш орқали ОМД маълумотлар процедуралар билан бирлашади (яъни имконсуляция бўлади). Фойдаланувчилар график мухитида объект дастурлар маълум аниқ даражада аксланади. Бу эса шундай дастурий тизимларни яратиш қўл уриш мумкинки, унда реал максимал яшаш ва абстракцияни юқори даражасига эришилади. Ўз навбатида ОМД анча ишончли дастур кодини яратишга имкон беради, чунки объект дастурда аниқ ва қатъий назоратли интерфейс мавжуд. Иловаларни RAD қурол-аслоҳалари орқали ишлаб чиқилаётгинда сақланиш жойида сақланувчи тайёр объектлар тўплами ишлатилади. Бунда янги объектлар мавжуд объектлар ёки ноль-нольдан асосида ишлаб чиқилади. RAD муҳитидаги қурол-аслоҳалар фойдаланувчининг қулай график интерфейсига эга бўлади ва стандарт объектлар асосида дастур кодини ёзмай туриб содда иловалар яратишга имкон беради. Бу эса RADни катта ютуғидир, чунки фойдаланувчининг интерфейсини ишлаб чиқишда етарли даража ишни қисқартиради. Айтиб ўтиш жойизки, интерфейсларни оддий воситалар билан ишлаб чиқишда етарли даражада мураккаб ишни тасвир этади ва ечимларни излаш кўп вақт олади. Илова қисмларини катта тезликда ишлаб чиқиш протиплар тез яратишга имкон беради ва фойдаланувчи билан ўзаро фаолиятни соддалаштиради. Демак, RAD қурол-аслохалари ишлаб-чиқувчиларга ахборот тизимлари яратилаётган корхонанинг реал бизнес-жараён маъноси асосида анчагина концентрациялашига ( ) куч беради. Демак, шундай қилиб, RAD инструментлари ишлаб чиқилаётган тизимни сифатини оширишга имкон беради. Визуал дастурлаш

ОМД принципларини қўллаш визуал дастурлаш воситалари деб номланган принципиал жиҳатдан иловаларни лойихалаш воситаларни яратишга имкон беради. RADнинг визуал қурол-аслохалари ҳеч қандай дастурий кодсиз фойдаланувчининг график интерфейсларини яратишга имкон беради. Бу ҳолда, ишлаб чиқувчи ечимни аниқлаш асосига йиғилаётганларни ҳоҳлаган этапида кўриш мумкин. Визуал мухитда ишлаб чиқиш биринчи навбатда стандарт нтерфейс объектлар-ойналар, рўйхатлар, матнлар ва шу кабилар билан маълумотлар базасидан маълумотларни боғлаш ва уларни мониторда акс эттириш операцияларни бажаради. Объектларнинг бошқа гуруҳи стандарт бошқариш элементлари тақдим этади. Бу элементларга тугмачалар,переключател (ўчириб-ёқувчилар), байроқчилар, меню ва бошқалар киради ва улар акс эттирилган маълумотларни бошқариш амалга оширилади. Бу барча объектлар махсус тил воситалари орқали стандарт ҳолда таърифланиши мумкин, бу таърифларнинг ўзи эса кўп марта ишлатилиши учун сақланади. Ҳозирги замонда иловалар ишлаб чиқишнинг етарли даражада турли визуал воситалар мавжуд, лекин уларнинг ҳаммаси икки гуруҳга бўлиниши мумкин уневирсал ва махсус. Визуал дастурлашнинг уневирсал тизимлари орасида ҳозирги пайтда кенг тарқалганларига Borland Delphi, Visual Basic ва С# киради. Буларни универсал деб ОМД айтиш сабаби, улар фақатгина маълумотлар базаси орқали иловалар ишлаб чиқилмай балки улар ёрдамида деярли барча турдаги иловаларни ишлаб чиқиш мумкин, жумладан ахборот иловаларни. Бунда универсал тизим орқали ишлаб чиқилаётган дастурлар амалда ҳар қандай маълумотлар базасини бошқариш тизимлари билан ўзаро фаолиятда бўла олади. Ишлаб чиқишнинг махсус воситалари фақат маълумотлар базаси орқали иловалар яратишга мўлжаланган бўлади.Шу билан бирга, улар тўлалигича маълумотлар базасини бошқариш тизимига боғланган бўлади

бундай тизимларга мисол сифатида Sybase (Power Builder фирмаси) тизимини ва Visual Fox Proларни келтириш мумкин. Протипларни яратиш ва фойдаланувчи интерфейсни ишлаб чиқиш масаласини бир жойига жамлангандан сўнг, дастурчи фойдаланувчи билан бевосита узлуксиз равишда орқасига хам жавоб ола бошлади. Бунда илова яратиш жараёнини на фақат кузатув ва хатто унинг (илова яратиш жараёнинг) ичида иштрок этиши ва натижаларни тузатиш хамда ўз талабларини қондириш мумкин. Бу ҳол ҳам ишлаб чиқиш жараёнини кескин камайтиришига олиб келади ва мухим психологик аспектга киради. Демак RAD кўпгина ишлаб чиқувчилар томонидан оммавийлашиб бормоқда. RAD визуал қурол-аслохалари ахборот тизим этапларини максимал яқинлаштиришга имкон беради: бошланғич шартлар тахлили, тизимни лойихалаштириш, протипларни ишлаб чиқиш ва охирги кўринишдаги иловаларнинг шаклланиши яхши бўлади, чунки ишлаб чиқувчи ҳар бир этапда визуал объектлар билан операцияларни амлга оширади. Ҳодисавий дастурлаш RAD воситалари орқали кўрилган илова мантиқи ҳодисага мўлжаланган бўлади. Бу эса шуни кўрсатадики, илова таркибига кирувчи ҳар бир объект ходисани генерация қилиши мумкин ва бошқа объектлар ҳосил қилган генерациясига (ҳодиса генерациясига) реакция (жавоб) беради. Ҳодисаларга қуйидагилар мисол бўла олиши мумкин: ойна-дарчани очиш ва ёпиш, тугмага босиш клавиатура клавишаларини босиш, сичқонча ҳаракати, маълумотлар базасида маълумотларни ўзгартириш ва шунга ўхшашлар. Ишлаб чиқувчи илова мантиғини ҳар бир ҳодиса-процедуралар (яъни мос объектларни келишида объект орқали бажариладиган ҳодиса), қайта ишловчини аниқлаш йўли орқали амалга оширилади. Масалан: “тугмага бир босиб қўйвориш” ҳодисасининг қайта ишловчиси мулоқот дарчасини очиш мумкин. Демак, шундай қилиб, объектни бошқариш ходисалар ёрдамидан рўй берар экан.

Маълумотлар базаси билан боғлиқ ҳодисалар қайта ишловчиси (Delete, Insert,Update) мижоз ёки сервер тугунидаги триггерлар орқали амалга оширилади.Бундай қайта ишловчилар, маълумотлар базасининг узатишдаги бутунлигини таъминлашга имкон беради, яъни ўчириш қўйиш ва янгилаш операцияларни, ҳамда бирламчи калитларни автоматли генерациялари бажарилаётган пайтда. RAD методологияси ичида яшаш даври фазалари. Иловаларни тезкор ишлаб чиқиш услубиятини қўллашда яшаш даври (ахборот тизимининг) тўрта фазадан иборат бўлади. 1)Талабларнинг тахлили ва режалаштириш ; 2)Лойихалаштириш ; 3)Қуриш ; 4)Тизимга киритиш (внедрения) яъни жорий этиш ; Ҳар бирини алохида кўриб чиқамиз. Талаблар таҳлили ва режалаштириш фазаси. Талаблар тахлили ва режалаштириш фазасида қуйидагилар аниқланади : 1)Ишлаб чиқилаётган тизимни бажариши керак барча функциялар ; 2)Салохияти юқоририоқ бўлган функцияларни олдинги ўринларга қўйиш; 3)Ахборотлар эхтиёжи. Изоҳ . Юқорида келтирилган талабларнинг таърифлари тизимнинг бўлажак фойдаланувчилари ва ишлаб чиқарувчилар билан биргаликда бажарилади.----- 4)Лойиҳа масштаби; 5)Ҳар бир кейинги фаза учун вақтлар чегараси; 6)Мавжуд аппарат ва дастур воситалар асосида ўрнатилган молиялаштириш чегараси ичида берилган лойихани амалга ошириш имконияти. Агар лойихани амалга ошириш принципиал жихатдан мумкин бўлса, у ҳолда талаблар режалаштириши ва таҳлили фазасини натижаси

ишлаб чиқувчи ахборот тизимининг функциялари рўйхатдан иборат бўлади. Бу ҳолда функциялранинг салохияти тартиби кўрсатилади, ҳамда тизимнинг олдинги функционал ва ахборот модели кўрсатилади. Лойихалаштириш фазаси. Лойихалаштириш фазасида зарурий фурол-аслохаларга CASE- воситалари киради. Бу воситалар орқали иловаларнинг ишловчи асл нусхаларни (прототип) тезкор олишга қўлланилади. Прототиплар CASE -воситалар орқали яратилган ва фойдаланувчи томонидан таҳлил этилади. Фойдаланувчлар олдинги фазада аниқланмаган талабларни аниқлайди ва тўлдиради. Шундай қилиб, бу фазада тизимни техник лойихалаштиришда бўлажак фойдаланувчиларнинг қатнашувчи ҳам зарур. Кейинчалик бу фазада тахлил ўтказилади ва агар керак бўлса тизимнинг функчионал моделига ўзгартиришлар киритилади. Тизимнинг ҳар бир жараёни бирма-бир кўриб чиқилади. Зарур бўлганда ҳар бир элементар жараён учун қисман прототип яратилади: экран, мулоқат дарчаси ёки нисбатан (бу ноаниқлик ва ягона эмаслигини йўқотишга имкон беради). Кейинчалик маълумотларга кириш талаблари аниқланади. Изоҳ:----------------------------------------------------------------------------------------- ---------------- Барча модел ва прототипларни қуриш учун шундай CASE- воситаларини ишлатиладики, кейинчалик тизимни қуриш учун қўлланилади. Ушбу талаб шу билан боғлиқки, унда лойиҳа ҳақида ахборот узатилши этапдан этапга ўтганда маълумотлар назоратсиз равишда бузилиши рўй бериши мумкин. Лойиҳа ҳақида ахборот сақловчи ягона муҳитнинг қўлланилиш бу хавсизликдан қутилишга имкон беради. Жараёнларни синчиқлаб кўриб чиқилгандан сўнг ишлаб чиқилаётган тизим функционал элементлари сони аниқланади. Бу ахборот тизимини қатор тизим остилари бўлиш мумкин, уларнинг ҳар бири RAD-лойиҳаси вақти учун бўладиган ишлов чиқувчининг бир бўйруғи натижасида амалга оширилади

(тахминан 1,5 ой ). CASE -воситали ишлатилиши билан лойиха турли гурухларга тақсимланади-функционал моделларга бўлинади. Бу фазада зарур хужжатлар тўламини аниқлаш олиб берилади. Бу фазанинг натижалари : 1)Тизимнинг умуий ахборот модели ; 2)Алохида ишлаб чиқарувчилар гурухи амалга оширайдиган тизим ёки умуман тизим остилрнинг функционал модели ; 3)Тизим остиларни автаном ишлаб чиқарувчиларни орасидаги CASE- воситалари орқали интерфейсларнинг аниқлаганлари; 4)Экран, мулоқат дарчалари ва хисоботларини прототипларини қуришганлари. Изох:-------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------- Бу фазада RAD услубиятини қўллашнинг яъни бир хусусиятларидан бири шуки, унда хар бир яратилган прототип бўлажак тизим қисмларини ривожлантиради. Шундай қилиб кейинги фазада тўлароқ ва мухим ахборотларини узатади.Бунга қарама-қарши ўлароқ, анъанавий ёндашувда иловаларни реал қуриш учун мўлжалланмаган прототип воситалари қўлланиларди.Шунинг учун ишлаб чиқилган прототиплар кейинги фазага яратмас эди ва оддийгина қилиб лойихада ноаниқликларни йўқотиш масаласи ечилгандан сўнг “ташлаб” юборилади. Қуриш фазаси Қуриш фазасида иловаларни тезкор ишлаб чиқишнинг ўзи бажарилади. Бу фзада ишлаб чиқувчилар олдинги олинган моделлар асосида реал тизимини ибератив қуриш иши амалга оширилади,ҳамда функционал характерга эга бўлмаган талаблар ҳам қўшилади.Иловаларни ишлаб чиқиш визуал дастурлаш воситалари орқали олиб борилади. Дастур кодининг шаклланиши қисман CASE-воситалари таркибига кирувчи автоматик код генераторлари орқали бажарилади. Код ишлаб чиқилган моделлар асосида генрация қилинади.

Қуриш фазасида олинган натижалар ва ўзгаришлар киритилган тизим фойдаланувчиларнинг қатнашиши талаб этилади, агарда ишлаб чиқиш жараёнида олдиндан аниқланган талабларни қаноатлантириш тўхтайди. Тизимни тестдан ўтказиш ишлаб чиқиш жараёнида бевосита амлга оширилади. Ҳар бир алоҳида ишлаб чиқувчилар гуруҳларининг иши тамом бўлгач, тизимнинг қолган қисмлари билан интеграция олиб бориш кетма-кетлиги бажарилади, дастур коди шаклланади, илованинг маълум қисмини бошқа қисмлари билан биргаликда ишларни тестдан ўтказиш ва кейинчалик бутун тизимни тестдан ўтказиш бажарилади. Тизимни физик лойиҳалаштириш тамом бўлиши : 1)Маълумотлар тақсимланишининг зарурлиги аниқланади; 2)Ишлатилган маълумотларнинг тахлили олиб борилади; 3)Маълумотлар базасини физик лойихалаштириш олиб борилади ; 4)Аппарат ресурсларига талаблар аниқланади. 5)Ишлаб чиқариш унумдорлигини ошириш усуллари аниқланади; 6)Лойиха хужжатларини ишлаб чиқиш якунланади. Бу фаза натижаларининг амалга оширишлиши фойдаланувчиларнинг барча талабларини қаноатлантирувчи тайёр ахборот тизими бўлади. Қўллаш (жорий этиш) фазаси Жорий этиш фазаси асосан ишлаб чиқилган ахборот тизимини фойдаланувчиларга ўргатишга олиб келади. Қуриш фазаси етарли даражада узоққа чўзилмагани учун, ривожлантириш ва жорий қилиш вақтлироқ бошланиши керак. Яъни тизимни лойиҳалаштириш этапидаёқ бошланиши керак. Изоҳ :--------------------------------------------------------------------------------------------- -------------- Келтирилган ахборот тизимини ишлаб чиқиш схемаси универсал ҳисобланмайди. Албатта булардан озгина четлаш мумкин. Бу лойиҳалаш бажариш схемасига боғлиқ равишда боғланган бўлиб бошланғич шартлари

боғлиқ равишда ишлаб чиқиш олиб борилади (масалан: янги тизим ишлаб чиқилади ёки корхонада бирор ахборот тизими мавжуд бўлган бўлади). Иккинчи холда мавжуд тизим ёки янги тизимни прототипи сифатида ишлатилиши ёки тизим остиларнинг бири сифатида янги ишлаб чиқишга интеграция бўлиши мумкин. ----------------------------------------------- RAD услубиятининг чекланишлари. Ўзининг барча ютуқларига қарамай, RAD услубияти универсаликка даъвогар бўла олмайди. RADнинг қўлланилаши аниқ бир конкрет буюртмачи учун ишлаб чиқилганда катта бўлмаган тизимларни яратишда самаралироқ бўлади. Якунламаган маҳсулот бўлиб, ахборот тизимларининг типик элементлари мажмуаси кўринишида тасвирланса типик тизимларни ишлаб чиқишда бошқарилиш ва сифат кабиларга ўхшаш лойиҳа кўрсаткичлари катта ахамиятга эга. Бу кўрсаткичлар ишлаб чиқишни соддалиги ва тезлигини амалга оширишда қарама-қаршиликка олиб келиши мумкин. Буларнинг ҳаммаси шу билан боғликки, типик тизимлар одатда марказлашган равишда кузатув олиб борилади ва турли дастурий-аппарат платформалар билан, маълумотлар базасини, бошқариш тизимлари билан, коммуникация воситалари билан мослаштирилиши мумкин, ҳамда мавжуд ишлаб чиқилганлари билан интеграция бўлиши мумкин. Шунинг учун, бундай турдаги лойихаларда режалаштиришнинг юқори даражаси ва лойихалашнинг қаттиқ интизоми, зарур, ҳамда олдиндан ишлаб чиқилган протоколлар ва интерфейслар кузатуви олиб борилади, булар ишлаб чиқиш тезлигини сусайтиради. RAD услубияти фақатгина типик ахборот тизимларини яратишга тўғри келмай, балки мураккаб ҳисоб-китобли дастурлар учун ҳам, операцион тизим ва мурраккаб инженер-техник объектларни бошқаришда талаб қилинган дастурлар учун қўл келмайди. RAD услубияти фойдаланувчи интерфейси иккиламчи бўлганда, яъни ишлаб чиқилаётган тизимни аниқ мантиқни бўлмаганда иловаларни ишлаб чиқиш учун ишлатилиши мумкин эмас. Бундай мисолларга реал вақтда

мўлжалланган иловалар хизмат қилади (драйверлар ва хизматлар). Одмалар хафвсизлигига боғлиқ бўлган RAD услубияти орқали ишлаб чиқилган тизим мутлақо тўғри келмайди. Масалан: транспортни бошқариш тизими ёки атом электра станциялари учун. Булар шу билан маъноланадик, RAD асосларидан бири бўлиши итератив ёндашув тизимни биринчи версияларини ишлаш қобилиятини кескин тушуради. Бу холда жиддий талофатга дуч келиши мумкин. Таянч иборалар Тизим -ТЗ Стандарт - СТ Профил-ПФ Дастурий таъминот-ДТ Ахборот тизим и - АТЗ Дастур - ДР Яшаш даври - ЯД Хужжат - ХЖ Лойиҳа - ЛҲ Инструмент - ИНС Эксплуатация - ЭКС Модел - МЛ Моделлаштиришнинг универсал тили – МУТ Корпоратив ахборот тизимлари - КАТЗ Архитектура – АХ Анализ – Таҳрир – ТР Ишлаб чиқиш – ИЧ Диаграмма - ДМ Сервер – СВ Фактор – Омил Яратиш – ЯТ Характеристика – Тафсиянома Диагноз – Ташғиз Маълумотларни бошқариш тизими - МББТ Каскад модели – КМ Спирал модели - СМ Маълумотлар базаси – МБ Репозитарий - РП Объектга-мўлжаланган дастурлаш - ОМД

O'xshashlar

Ахборот тизимларини қўллаш соҳалари ва мисоллар

Ахборот тизимларини лойиҳалаштиришнинг асосий фазалари

Предмет соҳа инфологик тавсифлаш усуллари ахборот тизимларини яратиш босқичлари

Ахборот технологиялари

Ахборот ресурсларини ишлаб чиқаришни ривожлантиришдаги ўрни