Давлат ҳокимиятининг тузилиши - Huquqshunoslik - Referatlar

Давлат ҳокимиятининг тузилиши

Yuklangan vaqt:

16.09.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

94 KB

Ko'chirib olish

Давлат ҳокимиятининг тузилиши Режа: 1. Давлат ҳокимияти тушунчаси. 2. Қонун чиқарувчи ҳокимият тушунчаси 3. Ўзбекистон Республикаси парламенти 4. Праламент фаолияти

Давлат ҳокимияти тушунчаси Давлат аппарати бир-бири билан ўзаро боғлиқ бўлган муайян тузилмага бирлашган давлат ҳокимиятини амалга оширувчи давлат органларининг йиғиндисидир. Давлат аппарати қуйидаги белгилари билан бошқа ташкилотлардан ажралиб туради: Давлат аппарати бошқариш билан шуғулланувчи алоҳида фуқаролар гуруҳидир; Давлат аппарати давлат функцияларини бажаришга ваколатли бўлган ва ўзаро бўйсуниш ёки келишиб олиши асосида боғланган давлат органлари ва муассасалари тизимидир; Давлат аппарати халқ иродасини амалга ошириш, ўз вазифасини бажариши учун зарур воситалар ва қуролларга эга бўлган органлардир. Ўзбекистон давлат аппарати Республика иқтисодий, маданий, ижтимоий ҳаётини бошқарувчи турли давлат органларидан иборат бўлиб, уларнинг ўзига хос хусусиятлари мавжуддир. Бу хусусиятлар: биринчидан, давлат аппарати органлари халқ манфаати учун хизмат қилади, унинг иродасини ифода этади; иккинчидан, давлат ҳокимиятнинг барча органлари давлат номидан ҳаракат қилиб, халқнинг давлат ҳокимиятини амалга оширади; учинчидан, давлат ҳокимияти органлари ўз вазифасини амалга ошириш учун давлат томонидан берилган тегишли ваколатга, ҳуқуқ ва бурчларга эга;

тўртинчидан, давлат органлари қабул қилган ҳуқуқий актлар барча Ўзбекистон фуқаролари учун мажбурийдир; бешинчидан, давлат органлари маълум давлат томонидан ўрнатилган тартибда тузиладилар; олтинчидан, давлат органлари маълум бир миқдорда ўз ихтиёридаги моддий ресурслар ва ҳар хил муассасалар, ташкилотлар орқали ўз олдида турган вазифаларини амалга оширадилар. Ўзбекистон Республикаси давлат ҳокимияти - қонун чиқарувчи, ижро этувчи ва суд ҳокимиятига бўлинади. Ҳокимиятнинг учала тармоғи, фақат улар ва албатта уларнинг учаласи биргаликда ягона давлат ҳокимиятини ташкил этадилар. Бошқа биронта орган ҳокимиятга даъвогарлик қилолмайди. Ўзбекистон Республикаси Конституциясида «Конституцияда назарда тутилмаган тартибда давлат ҳокимияти ваколатларини ўзгартириш, ҳокимият идоралари фаолиятини тўхтатиб қўйиш ёки тугатиш, ҳокимиятнинг янги ва мувозий таркибларини тузиш конституцияга хилоф ҳисобланади ва қонунга биноан жавобгарликка тортишга асос бўлади» деб кўрсатилган (7-модда). Қонун чиқарувчи ҳокимият. Қонун чиқарувчи ҳокимиятни - Олий Мажлис амалга оширади. Ижро этувчи ҳокимиятни - Вазирлар Махкамаси, вазирликлар, давлат қўмиталари, маҳаллий ҳокимият органлари амалга оширади. Суд ҳокимиятни - барча суд органлари амалга оширади.

Ҳозирги замон парламентлари ўзларининг тузилишлари, ваколатларининг ҳажми, ижтимоий таркиби, мамлакатлар сиёсий тизимида тутган ўрни, мавқеи билан бир-бирларидан ажралиб турадилар. Улар ҳатто номланиши, депутатларнинг сони билан ҳам фарқ қиладилар, Масалан: АҚШ 535 депутатдан иборат Конгресс, Туркия 550 нафар депутатдан иборат Буюк Миллат Мажлиси, Швецияда 349 депутатдан иборат Риксдаг, Мисрда 454 депутатли Халқ Мажлисини мисол қилиб кўрсатиш мумкин. Кўриниб турибди-ки, дунёдаги парламентлар ранг-баранг, аммо улар ўз мамлакатларида муҳим ижтимоий вазифа - қонун чиқарувчи ҳокимиятни амалга оширадилар. Ўзбекистон Республикаси сиёсий-ҳуқуқий амалиётида илк бор парламент институти тараққий этган мамлакатларнинг бой тажрибасидан унумли фойдаланиб, республика конституциявий тузумида халқ ҳокимиятчилиги, ҳокимиятларнинг бўлиниш принципларига асосланган давлат органларининг тизими шакллантирилмоқда. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси ўз фаолиятида ҳокимиятнинг қонун чиқарувчи, ижро этувчи ва суд ҳокимиятига бўлиниш принципига асосланиб, у давлатнинг бошқа идоралари билан ҳамкорлик қилиш билан бирга қонун чиқарувчи ҳокимиятни амалга оширади. Олий Мажлиснинг Сенатига сенаторлар 25 ёшдан, Конунчилик Палатаси депутатлари ҳам 25 га сайлов кунигача тўлган фуқаролар эга бўлиши мумкин деган қоида белгилаб қўйилган. АҚШ Конституциясида 25 ёшга тўлмаган шахс

Конгресснинг вакиллари палатаси аъзо бўлиши мумкин эмас, деб таъкидланади. Япония парламентининг вакиллари палатасига 25 ёшга тўлган, маслаҳатчилар палатасига эса 30 ёшга тўлган фуқаролар пассив сайлов ҳуқуқидан фойдалана олишлари мумкин. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисида қонунчилик ташаббуси ҳуқуқига Ўзбекистон Республикасининг Президенти, шунингдек ўз давлат ҳокимиятининг олий органи орқали Қорақалпоғистон Республикаси, Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг депутатлари, Республика Конституциявий суди, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси, Олий суди, Олий Хўжалик суди, Бош прокурор эгадирлар. Ўзбекистон Республикаси Парламенти Парламент сўзи - анг. parliament, франц. parlement , parle - гапириш деган маъносини билдиради. Тарихда биринчи парламентлар 12-13 асрларда вужудга келиб, 16-18 асрларда кенг ривожлана бошлади. Баъзи олимларимизнинг фикрича биринчи парламент Буюк Британияга хос бўлиб, у 1265 йилларда ташкил топган. Парламент органи ҳисобланган Сенат қадимги Рим империясида фаолият юритган. Узоқ вақт давомида икки палатали парламент шакли (бикамерализм) мавжуд булиб, бир палатали парламент шакли деярли бўлмаган. Жаҳон колониал тизими мағлубиятга учраши ва янги давлатлар вужудга келиши сабабли кўп мамлакатларда бир палатали парламент шакли ривожлана бошлади. Лекин баъзида уч палатали ЖАРда, Югославияда етти палата структурасига эга

парламент ҳам бўлган. Парламент у ёки бу давлатда ҳар-хил шаклда ташкил топиши мумкин. Масалан, (Франция, Голландияда) қуйи палата ҳалқ томонидан бевосита сайлов орқали,юқори палата эса минтақа органларининг вакили сифатида билвосита тайинланиш йўли орқали вужудга келиши мумкин. Норвегия Исландияда қуйи палата халқ томонидан сайланади, юқори палата сайланганларнинг ичидан танлов асосида шаклланади. Италияда 5 сенатор умрбод Президент томонидан тайинланади, демак айрим давлатларда юқори палатанинг қандайдир қисми умрбод тайинланиши мумкин. Хитойда эса парламентнинг барча аъзолари кўпбосқичли билвосита сайлов орқали, умумхитой ҳалқ йиғини вакиллари томонидан сайланади. Юқори ва қуйи палаталар миқдор таркиби, тузилиш бир- биридан фарқ қилади. “ Ўзбекистон Республикасининг бўлажак икки палатали парламент тартиби, ваколатлари, мақомлари ва бошқа жиҳатларига кўра қуйи палата фақат доимий асосда ишловчи депутатлардан таркиб топади”- дедилар парламент тўғрисидаги билдирган фикрларида Президентимиз . Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг иккинчи чақириқ 10 сессиясида Олий Мажлиснинг Сенати тўғрисида ва Қонунчилик палатаси тўғрисидаги Конституциявий қонунлар қабул қилинди.

Сенат тўғрисидаги қонун 32 моддадан, Қонунчилик палатаси тўғрисидаги қонун 38 та моддадан иборат. Юқори палата Сенат деб номланиб, бевосита сайловчиларнинг манфаатларини эмас, энг аввало, ҳудудларнинг манфаатларини ифода этади. Сенат Қорақалпоғистон Республикаси, ҳар бир вилоят ва Тошкент шаҳридан тенг миқдорда – олти кишидан иборат сайланади. Сенатга сайлов Қорақалпоғистон Республикаси Жўғори Кенгеси, вилоятлар, туманлар ва шаҳарлар давлат ҳокимияти вакиллик органлари депутатларининг қўшма мажлисларида мазкур депутатлар сайлангандан сўнг бир ой ичида улар орасидан яширин овоз бериш йўли билан ўтказилади. Сенатнинг ўн олти нафар аъзоси фан, санъат, адабиёт, ишлаб чиқариш соҳасида ҳамда давлат ва жамият фаолиятининг бошқа тармоқларида катта амалий тажрибага эга бўлган ва алоҳида хизмат кўрсатган энг обрўли фуқаролар орасидан Республикамиз Президенти томонидан тайинланади. Cенат иш фаолияти асосан сессияларда амалга оширилади, қуйи палата томонидан тайёрланган қонунни муҳокама қилади ва ўз қарорини чиқаради. Сенат аъзоси бўлиш учун номзод 25 ёшида ва камида Республикамиз ҳудудида беш йил муқим яшаган бўлиши лозим. Сенат ҳудудий вакиллик палатаси бўлиб, Сенат аъзоларидан – сенаторлардан ташкил топади. Айни бир шахс бир пайтнинг ўзида Қонунчилик палатасининг депутати ва Сенат аъзоси бўлиши мумкин эмас.

Сенатнинг ваколат муддати – беш йил. Сенат аъзолари Сенатда доимий асосда ишлашлари мумкин. Сенатда доимий асосода ишловчи сенаторларнинг сони сенаторлар умумий сонининг тўрдан биргача бўлган миқдорда белгиланади. Мазкур вакиллар орасида вилоят Кегашлари депутатлари билан бир қаторда туман ва шаҳар Кенгашларининг депутатлари ҳам булиши назарда тутилади. Бу вакиллар маҳаллий Кенгаш депутатлигича қолавериб, фаолияти аъзоларининг доимий асосида ишлашга боғлиқ бўлмаган юқори палатанинг ялпи мажлисларига мунтазам равишда тўпланиб турадилар. Шу тарзда юқори палата аъзолари мамлакат парламентида умумдавлат аҳамиятига молик муҳим масалаларни ҳал қилиш билан бирга, амалга оширилган ишлар тўғрисида жойларда ҳисобот бериб турадилар ва шу орқали қонун чиқарувчи органнинг сайловчилар билан алоқасини таъминлаб турадилар. Энг асосийси, қабул қилинаётган қонунлар ҳаёт талабларига, ижтимоий амалиётга мос бўлишига эришилади. Сенатнинг асосий вазифаси қуйи палата қабул қилган қонунларни тасдиқлашдан иборат бўлади. Сенат фаолиятининг ташкилий шакли унинг мажлисидир. Сенат мажлислари заруратга қараб, лекин йилига камида уч марта ўтказилади. Сенатнинг биринчи мажлиси Сенат таркиб топгандан кейин бир ойдан кечиктирилмай Ўзбекистон Республикаси Марказий сайлов комиссияси томонидан чақирилади. Қонунга биноан қуйи палатанинг номи қонунчилик деб аталади ва 120 депутатдан иборат бўлади. Бу палата сайлов округлари бўйича кўппартиялик асосида сайланади. Депутатлар сайлови

Ўзбекистон Республикаси фуқаролари томонидан қонунга мувофиқ умумий, тенг ва тўғридан-тўғри сайлов ҳуқуқи асосида яширин овоз бериш йўли билан амалга оширилади. Ҳар бир депутат тенг миқдордаги сайловчиларнинг вакили сифатида иш кўради. Мазкур палатанинг асосий вазифаси қонунларни тайёрлаш ва қабул қилишдан иборат бўлади. Қонунчилик палатасига сайлов куни йигирма беш ёшга тўлган ҳамда камида беш йил Ўзбекистон Республикаси фуқароси бўлган шахс сайланади. Бу палатанинг вакиллик муддати беш йилга ўрнатилади. Қонунчилик палата доимий ишлайди ва ўз ваколатлари даврида илмий, педагогик ва ижодий фаолиятдан ташқари бошқа турдаги ҳақ тўланадиган фаолият билан шуғулланишлари мумкин эмас. Қонунчилик палатаси фаолиятининг ташкилий шакли унинг Қонунчилик палатаси сессиялари даврида ўтказиладиган мажлисларидир. Сесисялар, қоида тариқасида, сентябрнинг биринчи иш кунидан бошланиб келгуси йилнинг июнь ойи охирги иш кунига қадар ўтказилади. Сайловдан кейинги биринчи мажлисда Қонунчилик палатасининг депутатлари орасидан яширин овоз бериш орқали депутатлар умумий сонининг кўпчилик овози билан Қонунчилик палатасининг ваколат муддатига Қонунчилик палатаси Спикери сайланади. Қонунчилик палатаси Спикерлигига номзод кўрсатиш ва сайлаш тартиби Қонунчилик палатаси Регламентида белгиланади. Қонунчилик палатаси фаолиятини ташкил қилиш

учун, палата кўмиталари ишини мувофиқлаштириб бориш қонун лойиҳаларини тайёолаш ишини режалаштириш масаласини ташкил қилиш мақсадида Қонунчилик палатаси Кенгаши тузилади. Қонун Қонунчилик палатаси томонидан қабул қилиниб, Сенат томонидан маъқуллангач, Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан имзоланиб, қонунда белгиланган тартибда расмий нашрларда эълон қилинган тақдирда юридик кучга эга бўлади. Қонун лойиҳаси Қонунчилик палатаси томонидан бир неча ўқишда кўриб чиқилади. Шу палата томонидан қабул қилинади ва Сенатга юборилади. Сенат қонунни кўриб чиқади ҳамда уни мақуллаш ёки рад этиш тўғрисида қарор қабул қилади. Сенат томонидан рад этилган қонун Қонунчилик палатасига қайтарилади. Агар Қонунчилик палатаси депутатлар умумий сонининг учдан икки қисмидан иборат кўпчилик овози билан қонунни яна маъқулласа, қонун Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси томонидан қабул қилинган ҳисобланади. Қонунчилик палатаси ва Сенат юзага келган келишмовчиликларни бартараф этиш учун келишув комиссиясини тузишлари мумкин. Комиссия келишувга эришилса, қонун Қонунчилик палатаси томонидан қайта кўриб чиқилиши керак. Бу ҳолда қонун одатдаги тартибда қабул қилинади ва маъқуллаш учун Сенатга юборилади. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси томонидан қабул қилинган қонун ўн кун ичида Ўзбекистон Республикаси Президентига имзолаш учун юборилади. Президент ўттиз кун

ичида қонунни имзолайди. Ўзбекистон Республикаси Президенти қайтадан муҳокама қилиш ва овоз беришни ўтказиш учун қонунни ўз эътирозлари билан Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисига қайтаришга ҳақли. Агар қонун аввалги қабул қилинган таҳририда Қонунчилик палатаси депутатлари ва Сенат аъзолари умумий сонининг учдан икки қисмидан иборат кўпчилик овози билан маъқулланса, қонун Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан ўн тўрт кун ичида имзоланиши керак. Имзоланган қонун қонунда белгиланган тартибда чоп этилиши (эълон қилиниши) керак. Маълумки янги парламент тузилиши натижасида ҳозирги парламентнинг ҳуқуқий базасида жиддий ўзгаришлар рўй беради, қатор қонун ҳужжатлар қайта қуриб чиқилади. Икки палатали парламентни тузишининг янги тартибини яратиш, ҳуқуқий мақомини, унинг ваколатларини аниқлаш, ҳар икки палатанинг ваколатларини қонуний тарзда тақсимлаб қўйиш, улар ўртасидаги ўзаро муносабатларни тартибга солиш ва бошқа бир қанча ишларни амалга ошириш лозим. Қонун чиқарувчи ҳокимиятнинг ҳуқуқий мақоми ўзгартирилиши натижасида, ҳокимият барча тизимлари ўзаро барқарор, уйғун, самарали ҳамкорлик қилишларини таъминлаш зарурлиги вужудга келади. Яъни, ижро этувчи ҳокимиятнинг ва ижроя ҳокимиятини, бутун давлат ҳокимиятини бошқарувчи Ўзбекистон Республикаси Президентининг ҳуқуқий мақоми ҳам шунга яраша ўзгартирилиши талаб қилинади. Шу сабабли

ҳокимият тизимларининг мувозанатини сақлаб қолиш ҳамда улар ишини самарали тарзда мувофиқлаштириб бориш учун Ўзбекистон Республикаси Президентининг Конституциявий ваколат муддатини 5 йилдан 7 йиллик қилиб ўзгартириш тўғрисидаги таклиф халқнинг овози билан тасдиқланди. Бу эса парламентнинг мазкур ислоҳоти ўтказилгандан сўнг Президентга ҳокимиятнинг қонун чиқарувчи ва ижро этувчи тармоқлари ўзаро ҳамкорлигини, бу тармоқларнинг биргаликдаги фаолиятини янада самаралироқ таъминлаш имкониятини беради. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг 2002 йил 5 апрелдаги “ Давлат ҳокимияти вакиллик органларининг ҳамда Ўзбекистон Республикаси Президентининг навбатдаги сайлови муддатлари тўғрисида”ги Қарорига биноан давлат ҳокимияти вакиллик органларига сайлов 2004 йил декабрь ойи учинчи ўн кунликнинг биринчи якшанбасида, Республика Президентининг сайлови эса 2007 йил декабрь ойи учинчи ўн кунлигининг биринчи якшанбасида ўтказилади. Бу улкан ишларни амалга ошириш, Ватанимиз кўзлаган марраларга эришиш, демократик ислоҳотларни чуқурлаштириш ва пировардига етказиш борасида янги қонунлар қабул қилиниши, амалдаги қонунларга ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш лозим. Республикамиз Президенти Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг саккизинчи сессиясидаги “Янгиланиш ва ўзгартиришлар жараёни ортга қайтмайди” нутқларида қуйидаги принципларни кўрсатиб ўтдилар. Биринчидан – давлат бошқаруви ва жамият қурилишида

демократик андозалар ва тамойилларни янада чуқурроқ тадбиқ этиш, ҳокимият – яъни, қонунчилик, ижро ва суд тармоқларининг ўзаро мувозанати ва мутаносиблигини, шу билан бирга, уларнинг мустақиллигини таъминлаш, ҳар қайси тармоқ ўз вазифа ва бурчини бажариши учун амалий механизмларини ҳаётда ташкил қилиб бериш. Иккинчидан – инсон ҳуқуқлари ва эркинликларини ҳимоялаш, уларнинг кафолатларини сўзда эмас, реал ҳаётда таъминлаш. Учинчидан – иқтисодиётни эркинлаштириш, мулкни давлат тасарруфидан чиқариш ва хусусийлаштиришда қатъий чоралар Тўртинчидан – “Кучли давлатдан кучли жамиятга ўтиш” деган шиорни амалда руёбга чиқариш. Бу принципларни амалга ошириш учун, биринчидан, давлатнинг марказий ва юқори бошқарув органлари ваколатларини босқичма-босқич қуйи тизимга, шу жумладан ўзини ўзи бошқариш тузилмаларига ўтказиш лозим. Иккинчидан – нодавлат, жамоат ташкилотларининг, аввало фуқаролик институтларининг ривожланишига кенг имкониятлар очиб бериш ва уларнинг фаоллигини оширишга кўмак ва ёрдам кўрсатиш даркор. Бу мақсадларни реал амалга ошириш учун Президентимиз янги «Нодавлат, жамоат тузилмалари ва уюшмаларини ривожлантириш, фуқаролик жамияти институтларининг фаолият кўрсатиш кафолатлари ва шартлари тўғрисида» қонун ишлаб чиқиш пайти келди, дедилар. Олий Мажлис фаолияти .

Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси эндиликда икки палаталик орган тариқасида фаолият кўрсатади. Ўзбекистон Республикаси Конститутциясида ўзгартиришлар ва қўшимчалар киритиш тўғрисидаги қонунига биноан Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси ва сенатининг биргаликдаги ваколатлари қуйидагилардан иборат: Ўзбекистон Республикасининг Конститутциясини қабул қилиш унга ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш; Ўзбекистон Республикасининг конститутциявий қонунларини, қонунларини қабул қилиш, уларга ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш; Ўзбекистон Республикасининг референдумини ўтказиш тўғрисида ва уни ўтказиш санасини тайинлаш ҳақида қарор қабул қилиш; Ўзбекистон Республикаси ички ва ташқи сиёсатининг асосий йўналишларини белгилаш ҳамда давлат стратегик дастурларини қабул қилиш; Ўзбекистон Республикаси қонун чиқарувчи, ижро этувчи ҳамда суд ҳокимияти органларининг тизимини ва ваколатларини белгилаш; Ўзбекистон Республикаси таркибига янги давлат тузилмаларини қабул қилиш ва уларнинг Ўзбекистон Республикаси таркибидан чиқариш ҳақидаги қарорларни тасдиқлаш;

Бож, валюта ва кредит ишларини қонун йўли билан тартибга солиш; Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг тақдимига биноан Ўзбекистон Республикаси Давлат бюджетини қабул қилиш ва унинг ижросини назорат этиш; Солиқлар ва бошқа мажбурий тўловларни жорий қилиш; Ўзбекистон Республикасининг маъмурий-ҳудудий тузилиши масалаларини қонун йўли билан тартибга солиш, чегараларини ўзгартириш; Туманлар, шаҳарлар, вилоятларни ташкил этиш, тугатиш, уларнинг номини ҳамда чегараларини ўзгартириш; Давлат мукофотлари ва унвонларини таъсис этиш; Ўзбекистон Республикаси Президентининг вазирликлар, давлат қўмиталари ва давлат бошқарувининг бошқа органларини тузиш ҳамда тугатиш тўғрисидаги фармонларини тасдиқлаш; Ўзбекистон Республикаси Марказий сайлов комиссиясини тузиш; Ўзбекистон Республикаси Призидентининг тақдимига биноан Ўзбекистон Республикаси Бош вазири номзодини кўриб чиқиш ва тасдиқлаш; Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Инсон ҳуқуқлари бўйича вакили ва унинг ўринбосарини сайлаш; Ўзбекистон Республикаси Ҳисоб палатасининг ҳисоботини кўриб чиқиш;

Ўзбекистон Республикаси Президентининг Ўзбекистон Республикасига ҳужум қилинганда ёки тажовуздан бир- бирини мудофаа қилиш юзасидан тузилган шартнома мажбуриятларини бажариш зарурияти туғилганда уруш ҳолати эълон қилиш тўғрисидаги фармонини тасдиқлаш; Ўзбекистон Республикаси Президентининг умумий ёки қисман сафарбарлик эълон қилиш, фавқулодда ҳолат жорий этиш, унинг амал қилишини узайтириш ёки тугатиш тўғрисидаги фармонларини тасдиқлаш; Халқаро шартномаларни ратификация ва денонсация қилиш; Ушбу Конститутцияда назарда тутилган бошқа ваколатларни амалга ошириш (78 модда). Палаталарнинг биргаликдаги ваколатларига кирадиган масалалар, қоида тариқасида, аввал Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Қонунчилик палатасида, сўнгра Сенатида кўриб чиқилади. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Қонунчилик палатаси мутлақ ваколатларига: Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Қонунчилик палатаси Спикери ва унинг ўринбосарларини, қўмиталарнинг раислари ва уларнинг ўринбосарларини сайлаш;

Ўзбекистон Республикаси Бош прокурорининг тақдимига биноан Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Қонунчилик палатаси депутатини дахлсизлик ҳуқуқидан маҳрум этиш тўғрисидаги масалаларни ҳал этиш; Ўзбекистон фаолиятини ташкил этиш ва палатанинг ички тартиб қоидалари билан боғлиқ масалалар юзасидан қарорлар қабул қилиш; Сиёсий, ижтимоий-иқтисодий ҳаёт соҳасидаги у ёки бу масалалар юзасидан, шунингдек давлат ички ва ташқи сиёсати масалалари юзасидан қарорлар қабул қилиш киради (79- модда). Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиснинг Сенати мутлақ ваколатларига: Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиснинг Сенати Раисини ва унинг ўринбосарларини, қўмиталарнинг раислари ва уларнинг ўринбосарларини сайлаш; Ўзбекистон Республикаси Президентининг тақдимига биноан Ўзбекистон Республикаси Конститутциявий судини сайлаш; Ўзбекистон Республикаси Президентининг тақдимига биноан Ўзбекистон Республикаси Олий судини сайлаш; Ўзбекистон Республикаси Президентининг тақдимига биноан Ўзбекистон Республикаси Олий хўжалик судини сайлаш; Ўзбекистон Республикаси Президентининг тақдимига биноан Ўзбекистон Республикаси Табиатни муҳофаза қилиш давлат

қўмитасининг раисини тайинлаш ҳамда уни лавозимдан озод қилиш; Ўзбекистон Республикаси Президентининг Ўзбекистон Республикаси Бош прокурори ва унинг ўринбосарларини тайинлаш ҳамда уларни лавозимдан озод этиш тўғрисидаги фармонларини тасдиқлаш; Ўзбекистон Республикаси Президентининг Ўзбекистон Республикаси Миллий хавфсизлик хизмати раисини тайинлаш ва уни лавозимдан озод этиш тўғрисидаги фармонларини тасдиқлаш; Ўзбекистон Республикаси Президентининг тақдимига биноан Ўзбекистон Республикасининг чет давлатлардаги дипломатик ва бошқа вакилларини тайинлаш ҳамда уларни лавозимидан озод этиш; Ўзбекистон Республикаси Президентининг тақдимига биноан , Ўзбекистон Республикаси Марказий банки бошқарувининг раисини тайинлаш ва уни лавозимидан озод этиш; Ўзбекистон Республикаси Президентининг тақдимига биноан амнистия тўғрисидаги ҳужжатларни қабул қилиш; Ўзбекистон Республикаси Бош прокурорининг тақдимига биноан Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиснинг Сенати аъзосини дахлсизлик ҳуқуқидан маҳрум этиш тўғрисидаги масалаларни ҳал этиш; Ўзбекистон Республикаси Бош прокурорининг, Ўзбекистон Республикаси Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси

раисининг, Ўзбекистон Республикаси Марказий банки бошқаруви раисининг ҳисоботларини эшитиш; ўз фаолиятини ташкил этиш ва палатанинг ички тартиб қоидалари билан боғлиқ масалалар юзасидан қарорлар қабул қилиш; сиёсий ижтимоий-иқтисодий ҳаёт соҳасидаги у ёки бу масалалар юзасидан, шунингдек давлат ва ташқи сиёсати масалалари юзасидан қарорлар қабул қилиш киради (80 модда) . Адабиётлар 1. Ўзбекистон Республикаси Конституцияси. - Т., «Ўзбекистон», 2 007 . 2. И.А.Каримов. Юксак маънавият-енгилмас куч. Т., Маънавият, 2008.

3. И.А.Каримов. «Ўзбекистон - келажаги буюк давлат». Т., «Ўзбекистон», 1992. 4. И.А.Каримов. «Ўзбекистоннинг ўз истиқлол ва тараққиёт йўли». Т., «Ўзбекистон», 1992. 5. И.А.Каримов. «Ўзбекистон XXI аср бўсағасида: хавфсизликка таҳдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари». Т., «Ўзбекистон», 1997. 6. И.А.Каримов. «Ўзбекистон XXI асрга интилмоқда». Халқ сўзи 1999 й. 15 апрель. 7. Инсон ҳуқуқлари умумжаҳон декларацияси Т. 1999. 8. Ўзбекистон республикаси «Олий Мажлиси тўғрисида»ги қонуни Т. «Адолат» 1994. 9. Ўзбекистон Республикаси «Судлар тўғрисида»ги қонуни. Т. «Адолат» 1993. 10. Р.К.Қаюмов. «Ўзбекистон Республикасининг Конституциявий ҳуқуқи». Т., «Ўзбекистон», 1998. 11. Конституции Мира. 1-7-томах. Т., 1997-2000. 12. А.Саидов, У.Тожихонов. «Давлат ва ҳуқуқ асослари». Т.1999.

O'xshashlar

Давлат ҳокимиятининг амалга ошириш механизми

Давлат хокимиятининг тузилиши

Судлов ҳокимиятининг умумий тавсифи

Давлат тузилиши ва маъмурий ҳудудий бўлиниш

Узбекистон Республикасининг миллий - давлат ва маъмурий-худудий тузилиши