Қудуқлар ишини тадқиқот этиш

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

85.5 KB

Ko'chirib olish

Қудуқлар ишини тадқиқот этиш Қудуқларнинг жорий ҳолатини назорат этиш, улардан олинадиган маҳсулот миқдорини белгилаш ва уларнинг ишлаш технологик режимини тузиш мақсадида тадқиқот ишлари олиб борилади. Қ удуқларнинг тадқиқоти барқарор ва беқарор режимларда бажарилади. Барқарор режимдаги тадқиқот қуйидагича бажарилади. қудуқ анча вақт ўзгармас миқдорда ишлатилади. Бу муддатда қудуқнинг маҳсулот миқдори ва туб босими ўлчанади. Биринчи ўлчашдан сўнг маҳсулот миқдори ўзгартирилади (оширилади ёки камайтирилади). Бироз вақтдан сўнг қудуқ туби босими ўрнатилгач, ўлчовлар такрорланади. Бундай ўлчовлар камида 3-4 марта бажарилади. Қ удуқнинг ишлаш режимини ўзгартириш (маҳсулот миқдорини ошириш ёки камайтириш) бу қудуқнинг ишлатилиш усулига боғлиқ. Масалан, фаввора усулида ишлайдиган қудуқларда штуцер диаметрини ўзгартириб, компрессор усулида ишлайдиган қудуқларда ишчи агентининг нисбий сарфланишини ўзгартириб, чуқурлик насоси усулида ишлайдиган қудуқларда тебратма дастгощ параметрларини ўзгартириб маҳсулот миқдорини бошқариш мумкин. Қ удуқнинг ҳар бир режимда ишлаш муддати маҳсулот миқдори, қатлам характеристикаси ва қатламни тўйинтирган суюклик ва газларнинг хусусиятига боғлиқ. Тадқикот натижасида маҳсулот миқдори ва унга мос келадиган босимлар айирмаси орасидаги боғланиш графиги чизилади. Бу графиклар «инди к атор чизиқлари» деб аталади. Абсцисса ўқида маҳсулот миқдори Q ва ордината ў кида депрессия (босимлар айирмаси) Р = Р кат - Р куд . туби қуйилади. Газ қудуқлари учун босимлар квадратларининг айирмаси қў йилади (Р 2 ).

Q 2 3 1 4 ? 1 .- расм. Индикатор чизиғи. Кўриниши жиҳатидан индиқатор чизиқлари тўғри чизиқли, қабариқ ёки ботиқ ҳолларда учрайди. Тўғри чизиқли ҳолат нефт уюмида сиқиб чикариш усули мавжудлигида ва оқим Дарси конуни бўйича чизиқли сизилиш шароитида юзага келади. Айрим ҳолларда индиқатор чизиғи бошланғич шароитда тўғри шаклда бўлиб, депрессия ошган сари кабариқ шаклга ўтиши мумкин. Сув босими режимидан бошқа ҳамма ҳолларда индиқатор чизиғи қабариқ шаклда бўлади. Ботиқ шаклдаги индиқатор чизиғи дебит ва депрессия нотўгри ўлчанганида учрайди. Ботиқ шаклдаги индикатор чизиғи ҳолатида тадқикот натижаси коникарсиз ҳисобланиб, ўлчашлар такрорланади. 1 . - расмда тасвирланган индиқатор чизиклари қуйидаги тенглама орқали ифодаланиши мумкин: Q = К (Р кат - Р куд . туби ) n Бу ерда , К - маҳсулдорлик коэффициенти; n - ғоваклик муҳитда сизилишни характерловчи коэффициент.

$Чизиқли сизилиш конуни мавжуд ҳолларида n=1 ва индиқатор чизиғи тўғри шаклда. қ абарик шаклдаги индиқатор чизиғи n<1 ва ботиқ шаклдагиси n>1 шароитларида вужудга келади. Чизиқли конун бўйича сизилиш шароитида тенглама қуйидаги кўринишга эга бўлади Q = К (Р кат - Р куд.туби ) Маҳсулдорлик коэффициенти сон жиҳатдан босим 1 атмосферага пасайганда маҳсулот миқдорининг қанчага ортганлигини кўрсатади: К = Q \ (Р кат - Р куд.туби ) = Q \ D Р; Қ удуқнинг максимал маҳсулот миқдори ёки потенциал дебити Р куд.туби = 0 ҳолда бажарилиб қуйидагича ҳисобланади Q пот = К * D Р n кат Тадқиқот натижасида чизилган индикатор чизиғига ишлов бериб қудуқнинг маҳсулдорлик коэффициенти (К), қатлам ўтказувчанлиги (к), ҳаракатланувчанлик к\ m ; гидроўтказувчанлик к * h\ m ; пъезоўтказувчанлик (х) ва бошқа параметрларни ҳисоблаш мумкин. Индикатор чизиғига ишлов бериш қуйидаги тарзда бажарилади. Индикатор чизиғининг т ў ғри чизи ғ ли қисми учун маҳсулдорлик коэффициенти : К = Q \ D Р ҳисобланади. Дарси конунига асосан қудуққа бўлган оқим : Q = 2 p кh (Р кат - Р куд.туби ) \ m (ln R к \ R куд + C 1 + C 2 )$ $тенгламаси ёрдамида ҳисобланади. Бу ерда: к - қатлам ўтказувчанлиги; h - қатлам қалинлиги; m - қудуқ маҳсулотининг қовушқоқлиги; R к - таъмин контури радиуси; R куд - қудуқ радиуси; С 1, С 2 - қудуқнинг гидродинамик номукаммаллик коэффициенти; Юқорида кўрсатилганидек қудуққа нисбатан оқим Q = К (Р кат - Р куд.туби ) тенгламаси ёрдамида ҳам ҳисобланади. Бу иккала тенгламанинг ўнг томонларини тенглаштириб қатламнинг ўтказувчанлик коэффициенти топилади. 2 p кh (Р кат -Р куд.туби ) \ m (ln Rк \ R куд + C 1 +C 2 ) = К (Р кат - Р куд.туби ) к = К * m (ln R к \ R куд + C 1 + C 2 ) \ 2 p h Энди ўтказувчанлик билан боғлиқ бўлган бошқа параметрларни (к\ m ; кh\ m ; х) ҳисоблаш мумкин. Дарси конунидан четланиш ҳолларида Q = К(Р) n шаклидаги параболик тенглама индикатор чизиғини тўла тасвирлай олмайди. Бу ҳолларда босим градиентининг қуйидаги икки ҳадли тенгламасидан фойдаланиш мумкин Р \ x = к \ m * u 2 - у * u 2 Бу ерда: Р - х узунликдаги майдонда босимлар айирмаси; m - нефтқовушқоклиги; u - сизилиш тезлиги; у - ғовакли мухит геометриясига боғлиқ коэффициент.$ $Бу тенгламанинг мазмуни қуйидагича. Суюклик ёки газ ҳаракатида қайсидир участкада босимлар айирмаси суюклик ёки газнинг инерция кучи ва ишқаланиш кучини бартараф этиш учун сарфланади. Бу кучлар ғоваклик каналларининг нотёкислиги натижасида вужудга келади. Кичик тезликдаги сизилишда инерция кучлари катта эмас ва босим асосан ишқаланиш кучларини енгишга сарфланади ва тенгламанинг биринчи қисми ҳал килувчи роль ў йнайди. Сизилиш тезлиги қудуқ дебити билан пропорционал боғлиқ бўлганлиги сабабли индиқатор чизиғига қуйидаги тенглама мос келади: суюклик учун D Р = AQ+BQ 2 газ учун: D Р 2 = A 1 Q ат + В 1 Q 2 ат Бу ерда: А, В, А 1 , В 1 - берилган қудуқ учун доимий коэффициентлар; Q – нефт дебити; Q ат - атмосфера босимига келтирилган газнинг ҳажм миқдори. Демак, оқим тенгламасини қуйидагича ёзиш мумкин: D Р \ Q = А + ВQ D ? 2 \ Q = ? 1 + ? 1 Q ат Тадқикот натижалари Q = D Р \ Q ёки Q ат- = D (Р) 2 \ Q ат координаталарида қуйидаги кўринишга эга бўлади.$ $Р\Q ёки (Р) 2 \Q ат  tg=В(В 1 )   А(А 1 )  2. - расм. Тадқикот натижалари графиги. Физик моҳияти жиҳатидан А (А 1 ) коэффициенти маҳсулдорлик коэффициентининг тескари қийматига эга. А = 1 \ К ёки К = 1 \ А Маҳсулдорлик коэффициентининг миқдори маълум бўлса, қатлам ўтказувчанлиги ва унга боғлиқ ҳамма параметрларни аниклаш имконияти туғилади. Энди қудуқни барқарор режимда тадқиқот этиш усулини кўриб чикамиз. Бу усул қудуқ ишга туширилганда ёки тўхтатилганда босим тикланиши жараёнида беқарор сизилиш жараёнини ўрганишга асосланган. Бу усулни қудуқ туби босими нефтга тўйинганлик босимидан катта бўлган холларида кўллаш мумкин. Бу усулнинг моҳияти қудуқ тўхтатилганда туб босимининг тикланиб бориши тезлигини ёки қудуқ ишга туширилганда туб босимининг пасайиши тезлигини кузатиш билан боғлиқ ( 8 . 3 .-расм). Қ удуқ т ў хтатилгандан сўнг ҳам қатламдан қудуққа нисбатан оқим давом этиб, унда суюклик сатҳи кўтарилади ва туб босими ҳам ортиб боради.$ $Секин-аста нефтоқими камайиб, туб босимининг ортиш суръати секинлашади ва ниҳоят туб босими асимптотик равишда қатлам босимига яқинлашади. Р куд.туби Р куд.туби Р кат.  t t 3 .а - расм. 3 .б - расм. қудуқ т ў хтатилгунча ва т ў х- Туби босими тикланиши татилгандан сўнг. графиги Тўхтатилган қудуқда туб босимининг тикланиши қуйидаги тенглама билан ифодаланиши мумкин: Р кат - Р куд.туби = DР = Q *m * в \ 4*p*к*h*2,25*х*t\r 2 кел Бу ерда: Q - т ў хтатилгунга қадар қудуқ миқдори; P - босимлар фарқи; m - қатлам суюклиги қовушқоқлиги; k - ўтказувчанлик; h - қатлам қалинлиги; x - пъезоўтказувчанлик коэффициенти; r кел. - қудуқнинг келтирилган радиуси; t - қудуқ тўхтатилгандан бошлаб ҳисобланган вақт.$ $Бу тенглама баъзи ўзгартиришлар ва ўнли логарифмга ўтгандан сўнг қу йидагича ифодаланади: Р = 2,3*Q*m*в\4p*к*h*lg2,25*х*t + r 2 кел +2,3*Q*m*в \ 4p*к*h*lgt ёки Р = А + ilgt Бу тенглама ярим логарифмик Р - lgt координатасида тўғри чизиқ тенгламасини ифодалайди. Бу ерда: i - бурчак коэффициценти; А - ордината ўқидаги кесим. Демак, бу усулдаги тадқиқот натижаларига қуйидагича ишлов берилади. қудуқ тўхтатилгандан сўнг ўлчовлар натижасида Р куд. туби - t боғлиқлиги чизилиб, сўнгра у логарифмик координатада ифодаланади. Натижада А = 2,3*Q*m*в\4p*к*h*lg*2,25*х*t \ r 2 кел ; i = 2,23*Q*m\4p*к*h; А = i*lg*2,25*х \ r 2 кел ; Бу ердан қатлам ўтказувчанлиги ҳисобланиб, у орқали қатламнинг қолган ҳамма параметрлари аниқланади. Қ удуқлар ишининг технологик режими Қ удуқлар ишининг технологик режими улардан олинадиган маҳсулот миқдорининг нормасини белгилаб беради. қудуқнинг тадқикот натижалари$

технологик режим тузиш учун асос бўлиб хизмат қилади. Шунинг учун ҳам ҳар бир қудуқда мунтазам тадқикот ишлари олиб борилиши керак. қудуқнинг максимал (потенциал) имконияти бўйича маҳсулот миқдорини белгилаш мумкин эмас. Чунки бу ҳолда қатлам энергияси норационал сарфланиши, нефт заҳирасининг тўла ишлатилмаслиги, қатлам емирилиш ва колонна сиқилиши ҳоллари юз бериши мумкин. Шу сабаб ҳар бир қудуқ учун ўзининг оқилона ишлатилиш шароитини таъминилайдиган маҳсулот миқдори меъёри белгиланади. Меъёрни белгилашда қудуқлар икки гуруҳга бўланади: 1. Чекланмаган маҳсулот миқдори билан. 2. Чекланган махсулот миқдори билан. Биринчи гуруҳга кам маҳсулотли, динамик сатхи паст бўлган ва паст босимли қудуқлар киради. Бу қудуқлардан олинадиган маҳсулот миқдори мавжуд ускуналарнинг максимал имконияти ва потенциал миқдор орқали белгиланади. Иккинчи гуруҳдаги қудуқларнинг миқдорини бир неча сабабларга кўра чеклашга тўғри келади. Уюмнинг чекка сувлари фаол шароитда қатлам босими тўйинганлик босимидан юқори бўлса, суюкликдан газ ажралиб чикиши олдини олиш мақсадида маҳсулот миқдори чекланади. Бунда туб босими тўйинганлик босимига тенг ёки ундан 20-25% паст ҳолда белгиланади. Чекланишнинг бошқа сабаблари сифатида қатлам сувининг қудуқ тубига кўтарилишининг олдини олиш, газ д ў пписининг бир меъёрда кенгайишини таъминлаш, қатламдан қум ва механик заррачалар олиб чикилишининг олдини олиш, йўлдош сув миқдорини камайтириш ва бошқалар хизмат қилади. Баъзан қудуқнинг маҳсулот миқдори техник сабабларга кўра чекланади. Масалан, паст босимли чуқур қудуқларда динамик сат ҳ нинг пасайиши натижасида мустаҳкамловчи қудуқнинг сиқилиб қолишидан сақлаш учун ҳам маҳсулот миқдори чекланади.

Газ қудуқларида маҳсулот миқдори сув кўтарилишнинг олдини олиш ва газ оқимида қум олиб чикилишини чеклаш шартлари билан белгиланади. Катта маҳсулотли газ қудуқларида меъёр қудуқ диаметрига қараб белгиланади.

O'xshashlar

Нефт ва газ конлари ишини лойиҳалаштиришнинг асосий босқичлари

Нефт ва газ қудуқлари уларнинг вазифаси ва конструкцияси

Нефт ва газ конларини ишлатишдаги асосий технологик кўрсаткичлар тавсифи

Зовурларнинг роли ва аҳамияти

Фаввора қудуқларини тадқиқ этиш