Gazni qayta ishlash zavodlaridagi asosiy texnologik jarayonlar tavsifi - Geologiya - Referatlar

Gazni qayta ishlash zavodlaridagi asosiy texnologik jarayonlar tavsifi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

138.8369140625 KB

Ko'chirib olish

Gazni qayta ishlash zavodlaridagi asosiy texnologik jarayonlar tavsifi Reja: 1.Gazni qayta ishlash zavodlaridagi benzinsizlashtirish usullari. 2.Gazlarni fraksiyalarga ajratishni absorbciya– rektifikatsiyalash usuli.

Gazni qayta ishlash zavodlaridagi asosiy jarayon bu – benzinsizlashtirish jarayoni hisoblanadi. Qayta ishlanadigan neft gazini hajmidan, bu gazdagi zarur komponentlarni ajratish darajasiga va boshqa omillarga ko’ra benzinsizlashtirishni to’rt usuli qo’llaniladi: • Kompressorlash; • Past temperaturali kondensatsiya va rektifikatsiya; • Absorbsiyalash; • Adsorbsiyalash; Benzinsizlantirishni kompressorlash usulida gazni siqishga asoslangan bo’lib, havoli va suvli sovutkichlarda sovitiladi. Bunda gaz tarkibidagi og’ir uglevrdorodlar va suv bug’lari kondensaciyalanadi, so’ngra separatorlarda ajratiladi. Bu usul orqali gazdan zarur komponentlardan yetarli darajada ajratish imkonini ta`minlaydi va odatda boshqa benzinsizlashtirish usullari bilan birikkan holda o’tkazish talab etiladi. Past temperaturali kondensatsiyalash (PTK) jarayonida siqilgan gaz maxsus sovuqagent (propan, ammiak) lar ishtirokida to past (minusli) temperaturagacha sovitiladi. Natijada gazning katta qismi kondensaciyalanadi. Uglevodorodli kondensat separatorda ajratiladi, so’ngra rektidiacion kolonna – deetanizatorga beriladi. Kolonna yuqorisidan metan va etan, pastidan esa beqaror gazsimon benzin chiqariladi. Past temperaturali rektifikatsiyalash (PTR) jarayonini past temperaturali kondensatsiyalash (PTK) dan farqi, ya`ni PTR jarayoni ancha past temperaturada boradi va rektifikatsion kolonnaga ikki fazali aralashma: sovitilgan va uglevodorodli kondensat kiritiladi. Kolonna yuqorisidan benzinsizlantirilgan gaz, pastidan esa metansizlantirilgan kondensat chiqariladi, kondensatdan etan ikkinchi kolonna – deetanizatorda ajratiladi. Benzinsizlantirishni absorbciyalash usuli suyuq neft mahsulotlarida gaz komponentlarining turli eruvchanligiga asoslangan jarayon absorberlarda o’tkaziladi. Absorber balandligi bo’yicha ko’ndalang to’siqlar–barbotajli tarelkalarga joylashtirilgan. Gaz oqimini pastki tarelkadan yuqorigacha

ko’tarilishida uning tarkibidagi og’ir uglevodorolar asta–sekin absorbentga yutiladi va absorber yuqorisidan to’yingan absorbent chiqariladi. To’yingan absorbent desorbciyalash orqali desorber yuqorisidan gazli benzin chiqariladi, pastdan qayta tiklangan absorbent sovitilgan holda absorberga qaytariladi. Absorbsiya jarayoni temperaturasi qancha past bo’lsa, absorbentlarni yutish qobiliyati shuncha yuqori bo’ladi 1 . Benzinsizlantirishni adsorbsiyalash usuli C 3 H 8 + yuqori uglevodorodlar miqdori 50 dan 100 g/m 3 gacha bo’lgan neft gazlarini qayta ishlashda qo’llaniladi. U adsorbentlar yuzasiga bug’lar va gazlarni yutilishiga asoslangan. Adsorbent sifatida odatda aktivlangan ko’mirdan foydalaniladi. Bunda adsorbent gazdagi og’ir uglevodorodlar asta–sekinlik bilan to’yinadi. Yutilgan uglevodorodlarni haydash va adsorbentni qayta tiklash uchun o’ta qizdirilgan suv bug’i bilan ishlov beriladi. Adsorbentdan haydalgan suv va uglevodorod bug’lari aralashmasi sovitiladi va kondensaciyalanadi hamda olingan beqaror benzin osongina suvdan ajratiladi. Adsorbsiyalash jarayonlari qo’llanilishidagi kamchiligi ularning davriy ishlashidir. Gazlarni fraksiyalarga ajratishni absorbsiya– rektifikatsiyalash usuli quyida keltirilgan (38-rasm). Absorbsiya – rektifikatsion usul Neftdan ajralib chiqgan gazni fraksiyalarga ajratish texnologik tizimi Jarayonni amalga oshirishdan maqsad , neftni qayta ishlashda chiqayotgan gaz tarkibidagi engil uglevodorodlarni aloxida komponent holida ajratib olish yoki yuqori tozalikdagi uglevodorod fraksiyasini ajratib olish. Jarayon uchun xom ashyo va olinadigan mahsulotlar. Jarayonga xom ashyo sifatida neftni qayta ishlash tizimlaridan ajralib chiqayotgan gaz fraksiyalari yoki stabilizastion kolonnalarda ajratib olinayotgan engil uchuvchi fraksiyalardan tashkil topgan suyuqlik fazasi beriladi. 1 Mohamed A.Fahim, Taher A.Alsahhaf, Amal Elkilani. Fundamentals of Petroleum Refining.©2010. ElsevierB.V.237-259p.

38-rasm. Gazni fraksiyalash texnologik tizimi I-xom ashyo; II-rektifikatsiyalash tizimidagi barqarorlashtirish kolonnasida ajralgan gaz; III-katalitik reforming tizimidagi barqarorlashtirish kolonnasida ajralgan gaz; IV-propan fraksiyasi; V-izobutan fraksiyasi; VI-butan fraksiyasi; VII- izopentan fraksiyasi; VIII- pentan fraksiyasi; IX-C 6 va undan yuqori fraksiyalar; X- quruq gaz; XI-amiak. Tuyingan gazlarni fraksiyaga ajratishda quyidagi mahsulotlar olinadi: 1. Etan fraksiyasi – piroliz jarayoni uchun xom ashyo va moylarni deparafinastiya qilishda sovituvchi agent sifatida qo’llaniladi; 2. Propan fraksiyasi – piroliz jarayoni uchun xom ashyo, yoqilg’I yoki sovituvchi agent sifatida qo’llaniladi; 3. Izobutan fraksiyasi - sintetik kauchuk ishlab chiqarishda xom ashyo sifatida qo’llaniladi; 4. Butan fraksiyasi – yoqilg’I gaz yoki sintetik kauchuk ishlab chiqarishda xom ashyo sifatida qo’llaniladi. Kish mavsumida avtomobil benziniga benzin bug’ining talab qilingan bosimini hosil qilishni osonlashtirish maqsadida, ma’lum miqdorda aralashtiriladi. 5. Izopentan fraksiyasi – izopren kauchugi ishlab chiqarish uchun xom ashyo, yuqori oktan sonli benzinga komponent sifatida kullaniladi.

6. Pentan fraksiyasi – izomerizastiya va piroliz jarayonlari uchun xom ashyo sifatida kullanadi. Tuyinmagan gazlarni fraksiyalashda quyidagi mahsulotlar olinadi. 1. Propan-propilen fraksiyasi - neft kimyosi mahsulotlari ishlab chiqarishda va polimerizastiya jarayonlari uchun xom ashyo hisoblanadi; 2. Butan-butilin fraksiyasi - bu fraksiya ham neft kimyosi mahsulotlari ishlab chiqarish va polimerizastiya jarayoni uchun xom ashyo sifatida qo’llaniladi. Texnologik tizim yozuvi. Neftni qayta ishlash zavodlarida absorbstion – gazfraksiyalash va kondensastiya – rektifikastion gazni fraksiyalarga ajratish tizimlari mavjud. Absorbstion gazfraksiyalash tizimida gaz aralashmasi absorbstiya usulida dastlab engil va og’ir fraksiyalarga ajratilib, so’ngra ular rektifikastiyalash usulida aloxida komponentlarga ajratiladi. Ikkinchi usulda esa gaz qisman yoki tula kondensastiyalanib, so’ngra rektifikastiyalash usulida zarur komponentlarga ajratiladi. Ushbu mavzuda kondensastiya - rektifikastion usulda gazni fraksiyalash tizimi kurib chiqiladi. Ushbu tizimda jarayon quyidagicha amalga oshiriladi. Neftni rektifikastiyalash tizimida ajralib chiqgan gaz dastlab tozalash qurilmalariga berilib, tozalangan gaz StK-1 kompressor yordamida siqilib XK-1 va XK-2 kondensator-sovitgichlarda sovitiladi va kondensastiyalanadi. Kondensat stabilizastion kolonnadan olinayotgan engil uchuvchi omponent bilan aralshtiriladi va K-1 kolonnaga beriladi. Kolonna yuqorisidan chiqayotgan metan, etan va kam miqdordagi propan gazlari XK-3 da amiak yordamida sovutilib qisman qayta kondensastiyaladi. Kondensat kolonnaga qaytarilib gaz faza aloxida chiqarib olinadi. Kolonna ostida yig’ilgan suyuqlik esa K-2 depropanizatorga uzatiladi va unda propan fraksiyasi va S 4 va undan yuqori uglevodorodlar aralashmasiga ajratiladi. K-2 kolonnadan suyuq fraksiya K-3 debutanizatorga uzatiladi va unda butan va izobutan aralashmasi gaz holida engil benzin fraksiyasi esa suyuqlik holida ajratib olinadi. Butan – izobutan aralashmasi K-4 kolonnaga berilib izobutan va butanga ajraladi. Yengil benzin fraksiyasi K-5

kolonnaga berilib, unda rektifikat holida pentanlar aralashmasi, qoldiqda esa C 6 va undan yuqori uglevodorodlarga ajraladi . Pentanlar aralashmasi K-6 kolonnaga berilib pentan va izopentan fraksiyalariga ajraladi. 34-jadval. Texnologik rejim Rektifikastion kolonnalar Kolonna pastining temperaturasi, 0 S Kolonna yuqorisining temperaturasi, 0 S Bosim, kgs/sm 2 K-1 K-2 K-3 K-4 K-5 K-6 100-115 145-155 80-85 120-125 95-100 25-30 62-68 58-65 65-70 75-80 78-85 26-28 12-14 20-22 10-12 3,0-4,0 3,5-4,5 Xom ashyoni berish tizimi _ _ 14 Fraksiyalarga ajralishi kerak bo’lgan gaz (H 2 S dan tozalangan gaz) 1komprocessor yordamida 4 atm. bosimgacha siqiladi, 2-sovutkichda sovitiladi, keyin gaz 3-separatorga yuboriladi, undan keyin u 17 – 18 atm. gacha siqish uchun 4-kompressorga uzatiladi. U 5-sovutkichdan o’tib, 6-gaz separatorga keladi, unda gaz kondensatidan ajraladi. Keyin 30 – 35 0 C ga ega gaz 7absorberni pastki qismiga keladi. Absorberda P=14 – 16 atm. da ushlab turiladi. Yuqori qismidan absorbent beriladi. Absorberni yuqori qismida temperatura T=30 0 C, pastki qismida esa 45 0 C ni tashkil etadi. Absorberdan CH 4 va H 2 iborat gaz yana 8-absorberga uzatiladi. To’yingan absorbent 7-absorberni pastki qismiga o’z yo’nalishi bo’yicha harakatlanib tushadi va u 9-desorberga uzatiladi. Desorberda P=10 – 11 atm. desorberni pastki qismida T=110 0 C, yuqori qismida esa temperatura 35 0 C ga teng. Desorberni yuqori qismidan etan–etilen fraksiyasi 10-tozalagichga yuboriladi. Bunda H 2 S gazi NaOH bilan tozalanadi. NaOH sirkulyatsiyasi 12nasos yordamida

amalga oshiriladi. Etan – etilen fraksiyasi 12-kolonnada suv bilan yuvilgandan keyin kompressor yordamida siqilib qayta ishlashga yuboriladi. Desorberni pastki qismidan yengil uglevodorodlarga ajratilgan mahsulot 13- nasos bilan issiqlik almashtirgich 14 ga uzatiladi va u 15- propan kolonnasiga beriladi. Bu kolonnada propan – propilen uglevodorodlari C 4 va undan yuqori uglevodorodlardan ajratiladi. Kolonnani pastki qismi temperaturasi T = 140 – 180 0 C, bosimi P=16 – 17 atm. teng. Kolonnani yuqori qismidan propan – propilen fraksiyasi 16-sovutkich kondensatorga tushadi, bunda u 20 – 25 0 C gacha sovitilib va 17-yig’gichga keladi. Kolonnani yuqori qism temperaturasi 40 0 C temperaturada ushlab turish uchun propan – propilen fraksiyasini bir qismi 8-nasos yordamida kolonnaga yuboriladi. Pastki qismidan esa chiqayotgan mahsulot butan – butilen, pentan fraksiyalarini olish uchun ajratiladi. Absorbsiya va rektifikatsiya su`niy sovutkich ishlatmasdan propan – propilen fraksiyasini 80 – 85 0 C bo’lib – 90 – 95 %, pentan – 98 % dan yuqori miqdorda olish mumkin. Etan–etilen fraksiyasidagi etilenga talab katta bo’lgani uchun ularni ajratishga e`tibor berilmoqda. Uglevodorod qismlarga ajratiladigan gaz 35–45 atm. bosim ostida 1issiqlik almashtirgichdan o’tib, 2-metan kolonnasiga keladi. Bunda CH 4 va H 2 boshqa uglevodorodlardan ajraladi. CH 4 va H 2 fraksiyasi kolonnani yuqori qismidan chiqib, etan – ammiakli 3- sovutkich sistemasidan o’tib, 1-issiqlik almashgichga keladi. Kolonnani yuqori qismidagi temperatura va bosim: T=98-100 0 C, pastki qismi P=38–42 atm. Kondensat etan–etilen va boshqa uglevodorodlar kolonnani pastki qismidan chiqib, 4-etan kolonnasiga o’tadi. Bu kolonnada bosim P=25 – 30 atm. Temperatura yuqori qismida T=- 5(-10 0 C), pastki qismi 86 – 95 0 C. Kolonnani yuqori qismidan chiqqan etan – etilen fraksiyasi 5-kondensatorda suyuqlanib yig’gich 6 ga keladi. Uning bir qismi 7-nasos yordamida kolonnani to’yintirish (sovuq oqim hosil qilish) uchun olinadi, qolgan qismi etilen kolonnani to’yintirish uchun olinadi, qolgani 8-etilen kolonnasiga yuboriladi.

Kolonna 8 ni yuqori qismidan etilen, pastki qismidan etan olinadi. C 3 va undan yuqori uglevodorodlar etan kolonnasini pastki qismidan 10-propan kolonnasiga beriladi. Bu kolonnani yuqori qismidan propan – propilen fraksiyasi olinadi. C 4 va undan yuqori uglevodorodlar kolonnani pastki qismidan olinib 14-butan kolonnasiga uzatiladi.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. E.A. Bakirov, V.I. Yermolkin, V.I. Larin i dr. Geologiya nefti i gaza Uch. Pos. Nedra 1989. 2. V.G. Kanalin, M.G. Ovanesov, V.P. Shugrin. Neftegazopromislovaya geologiya i gidrogeologiya Moskva. Nedra 1985. 3. I.X. Abrikosov, S.N. Gutman. Obshaya, neftyanaya i neftepromislovaya geologiya. Moskva. Nedra 1982. 4. M.A. Jdanov. Neftegazopromislovaya geologiya i podschet zapasov nefti i gaza. Moskva. Nedra 1986. 5. N.G. Sereda, V.M. Muravyov. Osnovi neftyanogo i gazovogo delo. Moskva. Nedra 1980. 6. N.G. Bobritskiy, V.A. Yufin Osnovi neftyanoy i gazovoy promishlennosti. Moskva. Nedra 1988. 7. A.V. Mavlonov. Neft va gaz koni geologiyasi. Toshkent 1992. 8. L.F. Petryashin, L.G. Lisyaniy. Oxrana prirodi v neftyanoy i gazovoy promishlennosti. Lvov. Visha shkola 1984. 9. N.A. Sidorov. Burenie i ekspluatatsiya neftyanix i gazov ы x skvajin. Moskva. Nedra 1982. 10. V.M. Muravev. Razrabotka i ekspluatatsiya neftyanix i gazovix skvajin. Moskva. Nedra 1986. 11. Neft va gaz jurnali. Toshkent 1997.

O'xshashlar

Neft va gazni qayta ishlashda termodestruksion jarayonlar

Katalitik jarayonlar umumiy tavsifi

Neftni qayta ishlashda gidrogenizatsion jarayonlar

Yonilg‘i uglevodorod gazlarni qayta ishlash jarayonlari

Foydali qazilmalarni qayta ishlash va boyitish asoslari