Фенноскандия

Фенноскандия

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

32.5 KB

Ko'chirib olish

Фенноскандия Фенноскандия деган умумий ном билан кўпинча Европанинг шимолий қисмлари-Скандинавия яримороли ва Финляндия Совет Иттифоқи доирасида эса Карелия ҳамда Кола яримороли территорияси юритилади. Бу катта территория табиий шароитининг оғирлиги (совуқлиги), қадимги кристалли жинсларнинг тарқалганлиги, яқинда бўлиб ўтган антропоген музланишлари изларининг яққол акс этганлиги, тайга ўрмонлари ва тоғ тундра ландшафтларининг устун туриши билан характерланади, Фенноскандиянинг кўп қисмини Европадаги энг катта ярим- орол- Скандинавия яримороли эгаллайди. Бу ярим орол 71° ва 56° , ш. к.лар орасида шимоли-шарқдан жануби-ғарбга томон чўзилган, майдони 800 минг км 2 га яқин. Яриморол қирғоқлари яқинида кўпдан-кўп ороллар бетартиб жойлашган; булардан энг йирикларижануби-шарқда Готланд, Эланд, Борньхольм ороллари, шимоли-ғарбда эса Вестеролен ва Лофотен архипелаги дир. Яриморолнинг ғарбий соҳиллари яқинида минглаб майд.э ороллар бор. Скандинавия яримороли шимолда материк билан туташган, жанубда уни Ўрта Европа текисликларидан Шимолий денгиз билан Балтика денгизи ўртасидаги тор бўғозлар систе маси ажратиб туради. Яриморолнинг ғарбий соҳилини Норвегия денгизи ва Шимолий денгиз сувлари ювиб туради, шимолий соҳили Шимолий Муз океанига рўпара, Скандинавия яриморолида иккита давлатшвеция. билан Норвегия жойлашган. Шарқ роқда Финландия давлати жойлашагн бўлиб, уни Скандинавия яриморолидан Балтика денгизи билан Ботник қўлтиғи ажратиб туради. Скандинавиянинг шарқйй қисмида ва Финландияда Балтика қалқонининг кристалли жинслари ер бетига чиқиб ётадй. Скандинавия яриморрлининг жануби-шарқий чекка қисми мана- шу кристалли қалқоннинг жанубий ён бағрида жойлашган бўлиб, бу ерда қадимий

жинслар силур даврининг денгиз ётқизиқлари тагида кўмилиб кетади. Балтика денгизи қирғоқлари бўйлаб музлик давридан кенинги денгиз трансгрессиялари ётқизиқ лари тарқалган. Фенноскандиянинг ғарбий қисми каледон бурмаланиши зона сига киради ва бу ерлар емирилиб кетган тоғлардан иборат бўлиб, неоген даврида яшарган ҳамда ҳозирги вақтда секин-сек ив кўтарилмоқда. Бу кўтарилиш каледон структуралари зонасинигина эмас, балки Балтика қалқонининг уларга қўшни қисмларини ҳам қамраб олиб, эпиплатформа типидаги Скандинавия тоғларининг пайдо бўлишига олиб келган; Скандинавя тоғлари ярим оролнинг ғарбий чеккаси бўйлаб унинг шимолий чегарасидан то Норвегия ва Ғарбий Швеция доирасидаги чекка жануби-ғарбий қисмларигача чўзилган. Шундай қилиб, Фенноскандия дейилганда икки табиий ўлкаскандинавия тоғлиги ва Швеция билан Фийляндиянинг кристалли текисликлари биргаликда тушунилади. Скандинавия тоғлиги палахсали массивлар системасидир, уларнинг ёнбағирлари тик, тепалари эса яссиланган юзалардан иборат бўлиб, Норвегияда бундай юзалар фьельдлар деб аталад и. Фьельдларнинг тик ва баланд ёнбағирлари океан томонга қараган. Фьельдларда қадимги текисланган юзаларнинг турли баландликка кўтарилиб қолган қолдиқлари яққол кўриниб туради , булар орасида емирилишга чидамли жинслардан таркиб топган конуссимон айрим тоғ тепалари қад кўтариб туради. Катт a тоғ музликларининг цирклари массивлар ёнбағрини емириб, бир-бири билан кесишади ва тоғ қирраларининг қовурғасимол шакллари ҳамда карлингларни ҳосил қилади. Массив ёнбағирлар ини кўпдан-кўп трог водийлари ва дарасимон водийлар кеси б ўтган. Скандинавия тоғларининг энг баланд- қисмлари жанубда бўлиб, бу ерда Ютунхейман баланд массиви қад кўтарган; мас сивдаги тик учли Гальхёпигген чўққисининг баландлиги 2468 м. Баландлиги 2286 м ли Доврефьелль чўққиси ундан салгина паст. Тоғлар ўрта қисмида бир оз

пасаяди. Уларни қуруқликка чуқур кириб борган Тронхеймсфьорднинг давоми бўлган Емтланд бо тиғи кесиб ўтган. Емтланд ботиғидан шимолроқда тоғлар яна баландлашади, бироқ жанубдаги тоғларчалик баландликка эга бўлмайди. Шимол ий Швециянинг энг баланд чўққиси Кибнекайсе тоғи бўлиб, унинг баландлиги 2123 м га стади.

O'xshashlar

Neft qoldiqlarini kokslash

Neft qoldiqlarini deasfaltlash

Нефть ва нефть маҳсулотлари углеводородларини оксидлаш

Neft va gazni qayta ishlashda termodestruksion jarayonlar

Neftni qayta ishlashda gidrogenizatsion jarayonlar