Саломлашиш одоби - Falsafa - Referatlar

Саломлашиш одоби

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

61.5 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Саломлашиш одоби Эй, имон келтирганлар! Ўз уйларингиздан ўзга уйларга то изн сўрамагунингизча ва эгаларига салом бермагунингизча кирмангиз! Мана шу сизлар учун яхшидир. Зора, (бу гапдан) эслатма олсангизлар. Бас, агар у (уй)ларда ҳеч кимни топмасангизлар, унда то сизларга изн берилмагунча уларга кирмангиз! Агар сизларга «қайтинглар» дейилса, қайтиб кетаверинглар! Шу сизлар учун энг тоза (йўлдир). Аллоҳ қилаётган ишларингизни билувчидир. Нур, 27-28 Саломлашиб юринглар, одамларга таом едиринглар, Аллоҳ буюрганидек ўзаро биродар бўлинглар. Ҳадис Бир-бирларингиз билан саломлашиб юринглар. Шунда ўрталарингда меҳру муҳаббат уйғонур. Ҳадис Отлиқ ўтирган, юриб кетаётган кўпчиликка салом берсин! Саломга алик олса яхши, борди-ю алик олмаса салом берувчига зарари йўқ. Ҳадис «Салом» Аллоҳнинг ердаги исмларидан биридир. Бир- бирларингиз билан саломлашиб юринглар. Зеро, мусулмон киши одамлар олдидан ўтиб бораётиб салом берса, улар ҳам алик олишса, уларга саломни эслатгани учун бир даража кўп савобга эришади. Мабодо алик олишмаса, унга зарари йўқ. Чунки улардан яхшироқ ва афзалроқ зотлар, яъни фаришталар алик олишади. Ҳадис

www.arxiv.uz Жаноб пайғамбаримиз қачонки ёш болалар олдидан ўтиб қолсалар, улардан олдин салом бериб ўтар эдилар. Ҳадис Қўл бериб сўрашиш билан саломлашиш мукаммал бўлади. Ҳадис Учрашганлардан қайси бири биринчи бўлиб салом берса, ўша одамга Аллоҳ ҳам, унинг Расули ҳам яқиндир. Ҳадис Сизларга бир-бирингизга меҳр-оқибат уйғотадиган, ҳурмат ва эҳтиромларингизни мустаҳкам қиладиган бир ишни айтайми?! Ўзаро бир-бирингиз билан ошкора саломлашингиз. Ҳадис Пайғамбаримиз ўзлари доимо бошқаларга биринчи бўлиб салом берар эдилар. Ҳадис Беморни кўргани борганда унинг пешонасига қўлни қўйиб, ҳол-аҳвол сўраш зиёрат ҳисобланади. Қўл бериб кўришишлик билан саломлашиш мукаммал бўлади. Ҳадис Каломдан олдин салом (аввал салом, баъдаз калом). Жавомиъул калим Одобнинг аввали саломдир. Халқ мақоли

www.arxiv.uz Ростгўйлик Аллоҳнинг наздида энг яхши гап рост гапдир. Ҳадис Аччиқ бўлса-да ҳақ сўзни сўзланг. Ҳадис Гарчи ўзингнинг зарарингга бўлса ҳам ҳақ сўзни сўзла. Ҳадис Доимо тўғри сўз бўлинглар, чунки у жаннатда яхшилик билан биргадир. Ҳадис «Аллоҳга имон келтирдим», дегину, сўнг тўғри бўл! Ҳадис Аллоҳ таолонинг наздида тўғри сўздан ортиқ садақа йўқдир. Ҳадис Эй дарвеш, тўғри сўзли, тўғри иш қиладиган, эзгу ахлоқли (бўл) ва ўзгаларга роҳат етказадиган бўлишга жидду-жаҳд қилғил. Токи сен ўзинг ўзингдан хотиржам (омон) бўлсанг ва ўзгалар ҳам сендан омонда (хотиржам) бўлсалар. Қаердаки амну омонлик бўлса, у ер жаннатдир ва қаердаки омонлик бўлмаса (нотинчлик) бўлса, у ер дўзахдир. Ахир одамнинг жаннатий ва жаннатда бўлишидан кўра ортиқ неъмат борми? Ва дўзахий бўлиш ва дўзахда бўлишдан кўра ортиқ захмат борми? Насафий Тўғри ва ҳақ йўлдан юрган кишининг юриши арслон юришидан кўра ҳам маҳобатлироқ (ҳайбатлироқ)дир. Замахшарий

www.arxiv.uz Момақалдироқ, ёмғирнинг ёғиши ростгуй (ҳақгўй) кишининг ваъдасига вафо қилиши мисоли ёқимлидир. Замахшарий Қуёш нурларини беркитиб бўлмаганидек, ҳақиқатнинг чироғини ҳам сўндириб бўлмас. Замахшарий Сени касод-у инкисорга учрашдан огоҳ қилувчи кишига лутф билан муомалада бўл, аммо «қўрқма», «зарари йўқ», «зиёни йўқ», деб юклатувчилардан узоқроқда бўл. Замахшарий Агар тариқатнинг такбири нима деб сўрасалар, тўғри ва мақбул сўз айтиш дегин. Кошифий а) Ёлғоннинг зарарлари Мунофиқлик белгиси учтадир: ёлғон сўзлаш, ваъдасининг устидан чиқмаслик ва омонатга хиёнат қилиш. Ҳадис Кўрмаган тушини кўргандек гапириб бериш ёлғоннинг ёлғонидир. Ҳадис Гуноҳларнинг катталари-Аллоҳга ширк келтириш, ота-онага оқ бўлиш, ёлғон қасам ичишдирки, Аллоҳ номи билан қасам ичишда чивин қанотидек ёлғон қўшса, ўша нарса қиёмат кунигача қалбида қора доғ бўлиб қолади. Ҳадис

www.arxiv.uz Мен ҳам бир инсонман. Сизлар менинг олдимга хусумат билан ҳукм сўраб келиб турасизлар. Балки бирингиз иккинчингиздан ўз сўзини ўтказишга устароқ бўлар. Мен эшитган гапимга биноан унинг фойдасига ҳукм қилиб юборишим мумкин. Бошқа бир мусулмон зарарига қўшган ноҳақ гапи дўзахнинг бир бўлак ўтидир. Хоҳласа шу ўтни кўпайтириб олсин, хоҳласа озайтирсин. Ҳадис Ёлғон гапиришдан сақланинглар, чунки ёлғончилик имондан айиради. Ҳадис Ростгўйликда хавфу хатар кўрсанглар ҳам, рост сўзланглар. Шунда нажот топасизлар. Гарчи фойда кўриб турган бўлсангиз ҳам ёлғондан сақланинглар. Чунки бари бир ёлғоннинг охири вой. Ҳадис Ёлғон гувоҳлик берувчининг оёқлари ердан қўзғалмай туриб, Аллоҳ таоло унга дўзахни вожиб қилиб қўяди. Ҳадис Ёлғончиликдан сақланинглар, чунки у ёмонлик билан бирга дўзахда бўлади. Ҳадис Кишининг эшитган ҳар бир нарсасини гапиравериши унинг ёлғончилигига далилдир. Ҳадис Эшитган ҳар бир нарсасини гапиравериш кишининг гуноҳкор бўлишига кифоя қилади. Ҳадис Хиёнат ва ёлғончилардан бошқа ҳар бир нуқсон мўминда бўлиши мумкин.

www.arxiv.uz Ҳадис Кимки менинг номимдан тўқилган ҳадисни сохталигини билиб туриб ривоят қилса, демак, у ёлғончиларнинг ёлғончисидир. Ҳадис Кўрган-билгани ҳақида гувоҳлик беришдан бош тортган одам ёлғон гувоҳлик берган билан баробардир. Ҳадис Кимки менинг номимдан ёлғон ҳадис тўқиб тарқатса, дўзахнинг хоҳлаган еридан ўзига жой танлайверсин! Ҳадис Ҳийла найранг ва алдамчилик(нинг жойи) дўзахдадир. Жавомиъул калим Одамларнинг энг ёмонларидан иккиюзламачиларини (тили бошқа, дили бошқаларни) топасизлар. Улар одамларга гоҳ бу юз билан, бошқаларига бошқа юз билан келадилар. Жавомиъул калим Кўпчилик одамлар хақиқатдан йироқдир, уларнинг талабу даъвоси ёлғону бўҳтондир, яъни айтган сўзлари-ю ишлари ўзларига мувофиқдир. Замахшарий Шер билан Дуррож 47 ( 47 Дуррож – булдуруқ, каптарсимонлар туркумига мансуб қуш.) Ҳикоя. Бир ўрмонда шер билан Дуррож яшар экан. Шернинг кичкина боласи бўлиб, у ҳали юришни билмас экан. Онаси уни жуда яхши кўрар ва қумурсқа таламасин деб, доимо тишида олиб юрар экан. Кунлардан бир куни шер боласини тишлаб олиб юрганида Дуррож

www.arxiv.uz “пир” этиб, шернинг боши устидан учиб ўтибди. Шер чўчиб кетибди ва боласини қаттиқ тишлаб олибди. Шер бу ишдан жуда хафа бўлибди. У боласининг яра бўлган жойини ялаб-ялаб қўйибди. Боласи тинчланибди. Дуррож шерни доим шундай чўчитишни одат қилибди. Ниҳоят шер Дуррож билан дўстлашмоқчи бўлибди ва унга: – Кел, шу ўрмонда бирга дўст бўлиб, тинчгина яшайлик. “Сен сайраб, мени хурсанд қил. Бирор кимса сени хафа қилса, мен ҳамма вақт сенга ёрдам берай”, – дебди. – Хўп, кел дўст бўламиз, – дебди Дуррож ҳам. Кунлардан бир куни Дуррож: “Мен тузоққа тушдим. Ёрдам бер! – деб қичқирибди. Шер ёрдам бериш учун югурибди. Қараса, Дуррож уни алдабди. У ҳеч қанақа тузоққа тушмабди. Шер дўстидан хафа бўлибди. Унга қараб: “Ёлғон сўзламагин, ёлғончи эл олдида уялиб қолади”, – дебди. Аммо Дуррож шернинг гапига қулоқ солмабди, алдашини қўймабди. Кунлардан бир куни Дуррож ростдан овчи қўйган тузоққа тушиб қолибди. “Дод! Мени тутиб олдилар! Ёрдам бер!”, – деб жон-жаҳди билан қичқирибди. Шер уни эшитиб, ёрдамга бормоқчи бўлибди-ю, кейин ўйлаб қолибди: “Ҳар галгидек бу гал ҳам мени алдаётгандир. Бормайман”. Шундай қилиб Дуррож ёлғончилиги туфайли дўстидан ажралибди ва овчи тузоғига илинибди. б) Ҳаёли бўлиш ...Фаҳш ишларнинг ошкорасига ҳам, пинҳонасига ҳам яқинлашмангиз... Анъом, 151 Ҳаё имондандир. Ҳадис Ҳаёнинг бутун вужуди яхшидир.

www.arxiv.uz Ҳадис Ҳаё доим яхшилик келтиради. Ҳадис Ҳаё билан камсуханлик имоннинг икки бўлак қисмидир. Уятсизлик ва сергаплик мунофиқликнинг икки бўлак қисмидир. Ҳадис Зинокорлик фақирлик келтиради. Ҳадис Бошқа одамларнинг хотинларига нисбатан иффатли бўлинглар, шунда сизларнинг хотинларингизга нисбатан ҳам одамлар иффатли бўлурлар. Ҳадис Рашк – имондан, рашксизлик эса мунофиқлик аломатидир. Ҳадис Фаҳш қайси нарсада бўлса, уни бузади. Ҳаё қай бир нарсада бўлса, унга зийнат бахш этади. Ҳадис Кимки зино қилса, унинг имони кетади. Тавба қилса, Аллоҳ таоло кечиради. Ҳадис Кимки эри бир ёққа кетган аёл билан зино қилса, қиёматда унга бир илон орқали азоб берилади. Ҳадис Кимки одамлардан ҳаё қилмаса, у Аллоҳ таолодан уялмайди. Ҳадис

www.arxiv.uz Зино қашшоқлик келтиради. Жавомиъул калим Луқмони Ҳаким ўгитлари: 1. Бировнинг уйига кирганда кўз ва тилингга эҳтиёт бўл; 2. Тунда гапирсанг оҳиста ва мулойим гапир, кундузи гапирсанг ён-атрофингга эҳтиёт бўл; 3. Ўзингдан каттага ҳазил қилма; 4. Одамларга қараб керилма; 5. Бировни бировнинг олдида хижолат қилма; 6. Қошу кўзинг билан чақимчилик қилма; 7. Тилни сақла; 8. Гапираётганда қўлингни силкитма.

www.arxiv.uz Номлар кўрсаткичи Абу Али ибн Сино (тахминан 980–1037) – ўрта аср Шарқининг энциклопедист олими. Абу Шукур – Х асрнинг форс-тожик шоири. Абул Фараж (897 – 967) – араб шоири ва олими. Ал-Хоризий (1054 – 1128) – араб олими, шоир. Анварий, Авҳадиддин (туғилган йили номаълум – 1191) – тожик шоири. Аттор, Фаридиддин Муҳаммад ибн Иброҳим (1119 – 1234) – форс- тожик шоири. Бобур, Захириддин Муҳаммад (1483 – 1530) – ўзбек ёзувчиси, давлат арбоби, саркардаси. Гулханий, Муҳаммад Шариф (XVIII асрнинг охири – XIX асрнинг боши) – ўзбек ва тожик шоири. Жомий, Абдурахмон Нуриддин ибн Аҳмад (1414 – 1492) – тожик шоири ва олими. Кошифий, Ҳусайн Воиз (тахм. 1442/46-1505) – Марказий Осиёдан чиққан Навоий билан ижодий ҳамкорлик қилган, воизлик саньати намояндаси ва назариётчиси, мутафаккир, илоҳиётчи олим. Мирза Шафий (Вазех) (1796 – 1852) – озарбайжон шоири. Мотуридий , Абу Мансур ( тахм. 870-944) М утакаллим, сунний эътиқодидаги икки йирик калом мактабининг бири бўлмиш Мотуридийа мактабининг асосчиси. Навоий, Алишер (1441 – 1501) – ўзбек шоири, олим ва давлат арбоби. Насафий , Азизиддин ( туғ. йили номаълум – 1263 й.) – шоир, тасаввуф фалсафасининг йирик вакили. Шайх Кубро таълимоти ва Муҳйиддин ибн Арабий тариқатини ўзаро боғла ган кубравия машойихларидан бири Низомий, Илес Юсуф ўғли (тах. 1141 – тах. 1203) – озарбайжон халқпарвар шоири. Охундов, Мирза Фатали (1812 – 1878) – озарбайжон ёзувчиси ва жамоат арбоби. Рудакий, Абулҳасан (туғ. йили номаълум – 941) – форс-тожик шоири. Румий, Жалолиддин (1207 – 1273) – форс-тожик шоири. Саъдий, Муслиҳиддин 1203 ва 1210 й. ораси – 1292) – форс ва тожик шоири. Хисрав, Носир (1004 – тахминан 1073 йиллар) – форс-тожик шоири ва файласуфи. Ғазолий, Абу Ҳомид Муҳаммад (1057-1111) йирик мусулмон мутафаккири

O'xshashlar

Саломлашиш одоби

Узбек халки миллий анъаналари ва маросимларининг ахлокий асослари

Ахлоқий маданият ва қадриятлар

Оила, фукаролик жамияти ва давлатнинг ахлокий асослари хамда шахс ахлокий тарбияси

Оила, фукаролик жамияти ва давлатнинг ахлокий асослари хамда шахс ахлокий тарбияси