Shaharlarning sanoat va avtotransport korxonalarining ekologik monitoringi (2)

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

47 KB

Ko'chirib olish

Shaharlarning sanoat va avtotransport korxonalarining ekologik monitoringi Reja: 1. Shahar xududining ekologik holatini baxolovchi parametrlar. 2. Shaxar monitoringini tashkil etish va shtkazish muammolari. 3. Sanoat korxonasi EM.

I.Shaxarning ekologik xolatini baholovchi parametrlarga quyidagilar kiradi: 1. Tabiiy ekotizmning holati: a) Atm. havosini M b) YOg'inlar qoplamasi ifloslanishlar M v) Er osti va er usti suvlar ifloslanishi g) Bioindikatorlar bo’yicha biota ifloslanishi M 2. Hududni tibbiy - dimografik baholash. A. Kasallanishning retroskopik baholash. Aholi sog'lig'ini EM natijalariga bog'lash B. Aholi organizmlaridagi toksik moddalarni tarkibini dinamikasini aniqlash: 1. immunologik, endokrinologik, toksikologik tekshirishlar. 2. Muhit, suv va oziq-ovqatlarni ifloslanishlarini aholi sog'ligiga ta`siri. 3. Shaharni ekologo-toksikologik holatini baholash. 1. Ijt. ekologik baholash. A. Axborotlar bazasini yaratish. Aholini tuzilish hususiyatlari: 1. Yashash joyi. 2. Ijt. infratuzilmalar bilan ta`minlanishi. 3. Jinoyatchyushk darajasi. 4. Siyosiy qarashlar. B. Shaharning muhitini ifloslantiruvchi manbalar tahlili. V. Ijt. ekologik omillarni kompleks baholash. 4. M. Natijalari: 1) kom'pyuter geoaxborot tizimiin yaratish, ma`lumotlar asosida

$kelgusi qarorlarga qabul qilish. 2) Ekol. axborotlarni kompleks tahlili va ekspert baholash. 3) EM. natij. yordamida ekol. nazorat bo’yicha tadbirlar rejasini i\ch 5. M. ning kalit vazifalari. 1) ijt-demografik tekshirish. 2) reklamalarni joylashtirish. 3) loyihalashtirilayotgan imoratlardagi yashash joylarini baholash. 4) Kommunal transport marshrutlarini tashkil etish. 6. M. natijalari bo’yicha asosiy ko’rsatkichlarni baholash. - aholini zichligi. - mehnat resurslari balansi - yashash joylarin holati - siyosiy qarashlar - piyodalarning xarakat jadalligi - turg'un ifloslantiruvchi manbalarni joylanishi. M. natijalariga asosan quyidagi geoaxborotlar olinadi. Xarita shaklida. 1) Yashash joylari joylanishi bo’yicha zonalarga ajratish. 2) Ifloslanish xarakteriga qarab zonalarga ajratish. 3) Geoekologik risk qarab zonalarga ajratish. 4) Jinoyatchilik darajasi xarita. 5) Transport oqimi va piyodalar xarakati bo’yicha xarita. Bu xaritalar to’ldirilishi va o’zgartirilishi mumkin. II. Yirik shaxarlarning ekol. m. ni tashkil qilish va olib borish juda murakkab va ko’p qirrali jarayon hisoblanadi. Chunki bunday shaxarlarda$

birinchidan aholi ko’p yashaydi va kelib ketuvchilar soni ham ko’p. Shahar bu aholi ommasini joylashtirish, xizmat qilish, to’ydirish, issiqlik, gaz, benzin, oziq- ovqat va xo’jalik mahsulotlari bilan ta`minlashi kerak. So’ngra ulardan chiqqan maishiy va sanoat chiqindilarni to’plash, utilizasiya qilish kerak. Bu ishlarni bir maromda va vaqtida muntazam bajarish uchun doimiy ravishda shaharni atm.havosi sifatini, suvini, tuprog'ini holatini kuzatib, tekshirib turilishi kerak. Bu vazifalarni bajarilish shahardagi sanoat va administrativ korxonalarni va ularda ishlovchi kishilarni faoliyatida, umuman hayotda muhim ahamiyat kasb etadi. Shuning uchun shaharni EM olib borishda shaxar tabiatni muhofaza qilish qo’mitasini tegishli idoralari, gidrometmarkaz, sanepidnadzor, atr.muh.himoyasi Deportamenti va boshqa bir qancha shahardagi ma`sul korxonalar va laborotoriya markazlari faoliyat olib boradi. Bu korxonalarni axborot bilan ta`minlash uchun shaharlarda bir qancha turg'un kuzatish postlari va ko’chma laborotoriyalar xizmat qiladi. Bulardan tashqari atr.muh. holatini kuzatuvchi avtomatik stansiyalar uzluksiz ishlaydi. Turg'un nazorat postlari ifloslantiruvchi manbalarga yaqin joylarda joylashtiriladi. Suv ob`ektlarini M. uchun maxsus stansiyalar va kimyoviy laborotoriyalar ish olib boradi. Katta shaharlar atm.havosini sifatiga albatta transport vositalari katta ta`sir ko’rsatadi. Ularning 2G bilan butun shaharni havosi ifloslanadi (6(N80% gacha) Shuning uchun shahar transport tarmog'ini tashkil etish, chorraxalar va ko’chalarning joylanishi, harakat oqimini regulirovka qilish, transport turlarini tanlash va ularning texnik holatini doimiy nazorat qilib turish, svetoforlarni joylanishi va boshqa olimlar (elektirotiransport) juda katta ahamiyat kasb etadi (transport turlari, yoki, yoqilg'i turlari, xarakatgrafigi va h). Shaharlardagi ATM ni boshqarish uchun qabul qilinadigan qaror uchun EM ning quydagi axborotlari kerak bo’ladi: 1) ATM etalon xaraktiristikalari. (PDK)

2) ATM ni har hil vaqt oralig'idagi holati xaraktiristikalari. 3) ATM ni ifloslantruvchilarning harakterlari. (PDV). 4) Qisqa va uzun muddatli ATM holatini darajasini bashoratlari. 1) shahardagi favqulotda hodisalar va avariyalar haqida tezkor ma`lumot olish. 2) shaxardagi ekalogik holatni havtalik natijalarining bilishi va baholash. 3) Shahardagi ekalogik holat mumtazam bashorat qilib borish. 4) Shahardagi epidemologik holatini natijalarining to’plami. 5) Yillik hisobotlarni tayarlash va tahlil qilish. Shahar EM tizimi 2 darajada tashkil qilinadi. 1) mahsus EM tizimchalari, shahar va tarmoqlar hududiy markazlari va ilmiy-texnikaviy korhonalar. 2) Umumshahar axborot tizimchalari, analitik markazlar, shahar boshqaruv orginlari. Bunda birinchi darajada yig'ilgan axborot ikkinchi darajaga berilib tahlil qilishib so’ngra tegishli idoralarga bajarish uchun tarqatiladi. Yuqorida keltirilgan tadbirlar tegishli vazirliklar va boshqarmalar tomonidan tuzilgan dasturlar asosida amalga oshiriladi. Bu dasturlarni tuzishta kerakli jixozlar bilan ta`minlash, zamonaviy texnika vositalari, nazorat postlarini tashkil etish, fizik parametirlarni nazoratini tashkil etish, masofadan turib boshqaruvchi zamonaviy nazorat vositalari, geoaxborot tizimlarini tashkil etish, madellashtirish dasturlari ishlab chiqarish va boshqalari ko’zda tutiladi. 111. Sanoat korxonasining EM tashkil etish quydagi etaplarda olib boriladi. - texnik reglamentlarni o’rganish;

$- chiqindilar manbalarini inventarizasiya qilish; - ATM holatini taxlil qilish; - Qurilayotgan korxona hududini foimonitorligini o’tkazish; - PDK va PDV larni aniqlash; - Ifloslantruvchi ro’yxatli tuzish (korxona faoliyatiga qarab). Fan manito’ringi korxoni ishga tushkandan keyin uning ATM ga ta`sirini aniqlovchi etalon bo’lib qoladi. Korxonaning ATM komponentlari bilan o’zaro ta`sirini quydagi sxemada ko’rish mumkun. Korxona joylashgan hudud M.uning o’zining xizmati va hududiy gidromet, goe sanepidnadzor yoki tab.mux qil qo’mitasi tomonidan amalga oshiriladi. Korxona uchun EM dasturini tuzishda quydagilar inobatga olinadi: 1) Korxonani arxitektura - qurilish rejasi, maydoni, i\ch jixozlarini o’rnatilishi va joylanishi. 2) I\Ch -texnologik talablar-suv, elektroenergiya va gazlarni ishlatish imkoniyatlari. 3) Gaz oqimining M. parametrlari -chang, gazlar, zararli moddalarning konsentrasiyasi, korroziyaga aksivligi, namlik xarorat. 4) Moddalarni fizik xususiyatlari kriteriyalari (masalan adeorbsiyaga). Atmosferani ifloslantiruvchi korxonalarni (baland chiqarish trubalari bor) EM ni tashkil etishda nazorat datchiklarni issiqlik stansiyalarida-1 Okm, AES - ZOkm radiusdan tashqarida o´rnatiladi.$ Adabiyotlar: 1.N.N.Krupenio.Ekalogigikiy monitoring. Ucheb.posobi.Izd."Mashrut", M.2005Y 2.Uzb.R.da atrof tabiy muxit muxofazasi va tabiy resurslardan foydalanishning xrlati tugrisida milliy ma`ruza.T.2006y.

Adabiyotlar: 1.N.N.Krupenio.Ekalogigikiy monitoring. Ucheb.posobi.Izd."Mashrut", M.2005Y 2.Uzb.R.da atrof tabiy muxit muxofazasi va tabiy resurslardan foydalanishning xrlati tugrisida milliy ma`ruza.T.2006y.

O'xshashlar

Ekologik omillar 2

Ekologik monitoringning asbob-uskunalari (2)

Ekologik ekspertiza va ekologik monitoring

Tabiiy muhitning sifatini belgilovchi standartlar (2)

Biosfera, ekologik tizim va ekologik omillar