Tabiatshunoslikni o’qitishda o’quvchilarning ongliligi, ijodiy faolligi va ko’rgazmalilik tamoyili - Botanika - Referatlar

Tabiatshunoslikni o’qitishda o’quvchilarning ongliligi, ijodiy faolligi va ko’rgazmalilik tamoyili

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

46.5 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uzwww.arxiv.uzReja: 1. O’quv jarayonida o’quvchilarning ongliligi va ijodiy faolligini oshirish yo’llari. 2. Bolalarga chuqur bilim berishda ko’rgazmalilik qoidasining roli. 3. Tabiatshunoslik darslarida bilimlarni puxta o’zlashtirish qoidasi. 4. O’quv ishlarini yakka tartibda olib borish qoidasi.

www.arxiv.uzwww.arxiv.uzO’quvchilarning ongliligi va ijodiy faolligi qoidasi - o’quvchilarning o’qishga ongli va ijodiy munosabatda bo’lishlarini; o’rganilayotgan materialni tushunib olishlari va tushunganlarini ifodalay olishlarini; o’qish mehnatini ijodiy xarakterda bo’lishini; bilimlardan amaliyotda ongli qo’llanilishi va ularni ishonchga aylanishini o’z ichiga oladi. Bu tamoyil o’qitishni shunday tashkil etishni nazarda tutadiki, bunda o’quvchilar ilmiy bilimlarni hamda ularni amalda qo’llash metodlarini ongli va faol egallab oladigan, ularda ijodiy tashabbuskorlik va o’quv faoliyatida mustaqillik, tafakkur, nutq rivojlanadi. O’qitishda onglilik tamoyili o’quvchilarning o’z o’quv ishlarining aniq maqsadlarini aniq tushunishlarini, o’rganilayotgan narsa, hodisa, jarayonlar va ular o’rtasidagi bog’lanishni tushungan holda o’zlashtirib olishlarini, olingan bilimlarni amaliy faoliyatda qo’llay olishlarini bildiradi. Onglilik tamoyilini amalga oshirishda bosh rol o’qituvchiga taalluqlidir, u o’quvchi oldida turgan vazifalarni aniq qilib ifodalashi va ularni yaxshilab bajarishga qiziqish uyg’otishi kerak. O’qitishda onglilikni namoyon bo’lishining oliy shakli o’quvchilarning ijodiy faolligidir, u gerba riy, maket, model, mulyaj tayyorlash, o’tkazilgan kuzatishlarni ta‘riflash va o’qituvchi taklif qilgan mavzu bo’yicha bajarilgan ishlar asosida kichik axborot tayyorlash bilan bog’liq bo’ladi. O’qitishning ko’rgazmalilik qoidalari. Ko’rgazmalilik tamoyili o’qitish jarayonida turli sezgilardan: ko’rish, eshitish, badan bilan sezish va boshqalardan foydalanishni talab etadi. O’quvchilar buyumni qanchalik darajada idrok qilishsa, ularning shu buyum haqidagi bilimi ham shunchalik to’la va chuqur bo’ladi. Ko’rgazmalilik tamoyili o’qitish maqsadlariga mos bo’lib, materialning mazmuni bilan belgilanadi. Bu materialni o’rganish esa o’quvchilarni chinakam ilmiy va hayotiy muhim bilimlar bilan qurollantirishi kerak. Mashg’ulotlarda turli xil ko’rgazmali qurollarni qo’llash o’quvchilarning fikrlash faoliyatini faollashtiradi, ularning diqqatini safarbar etadi. Shuning uchun ko’rgazmali vositalar o’qitishning hamma bosqichlarida: o’quvchilarning yangi materialni idrok qilishlarida, bilimlarni mustahkamlashda, tekshirish hamda amaliy faoliyatda va

www.arxiv.uzwww.arxiv.uzishda qo’llashlarida, mehnat ko’nikmalari va malakalarini hosil qilishda tadbiq etiladi. Ko’rgazmalilik qoidalaridan foydalanishning asosiy vazifasi o’quvchilarning bilish faoliyatlarini faollashtirishdir. Bu printsip atrof olamni bevosita qabul qilib olish asosidagi o’qitishni nazarda tutadi. Ko’rgazmalilik tamoyiliga rioya qilish tabiatni o’rganishning dastlabki bosqichlarida, ayniqsa muhimdir, chunki kichik yoshdagi maktab o’quvchilari ko’rganlaridan hosil qilgan xususiy taassurotlari asosi da to’g’ri tushuncha va xulosalar hosil bo’lishiga yordam beruvchi qimmatli bilimlar olishlari kerak. Tabiatshunoslik bo’yicha dasturning organizmlar hayotini tabiiy sharoitlarda o’rganishga, tirik tabiat burchagida, maktab oldi uchastkasida kuzatishlar o’tkazish, tajribalar qo’yishga imkon beruvchi metodlarning qo’llanilishini, ya‘ni o’quvchilarning bevosita ko’z bilan yoki bevosita ko’rib, atrof olamning jism hamda hodisalari bilan yoki ularning tasvirlari bilan tanishishi deb tushuniladigan ko’rgazmali tamoyildan foydalanishni nazarda tutishi tasodifiy emas. Tabiatshunoslikni o’qitishdagi ko’rgazmalilikni mashg’ulotlar jarayonida faqat tabiiy jismlar (ti rik tabiat burchagidagi, zooparkdagi o’simliklar, hayvonlar, gerbariylar, kollektsiyalar), foydalaniladi gan yoki tajriba ko’rinishidagi hodisalarni eslatuvchi predmetli ko’rgazmalilikka va tabiat jismlari yoki hodisalarining surat, tablitsa, doskadagi rasm, model, mulyaj, diapozitiv, kinofilm, xarita, sxema va boshqalardan foydalaniladigan tasviriy ko’rgazma lilikka ajratish maqsadga muvofiqdir. Predmetli va tasviriy ko’rgazmalilikni amalga oshirish asosida o’qitish, ayniqsa bolalar taraqqiyotining ertangi bosqichlarida, tafakkurni, kuzatuvchanlikni faollashishiga yordam beradi, o’rganilayotgan masalalarga o’quvchilar qiziqishini oshiradi. Ularni oddiy tadqiqotlar olib borishga o’rgatadi, bilim larni faol qabul qilishga yordamlashadi, ularni o’z lashtirib olish jarayonini osonlashtiradi, bilimlarning mustahkamligini ta‘minlaydi.

www.arxiv.uzwww.arxiv.uzBilimlarni puxta o’zlashtirish qoidasi. Ilmiy bilimlarni egallash o’quvchilarning xotirasi, mantiqiy tafakkuri, ijodiy faolligi va mustaqilligini rivojlantirishga yordam beradi. Lekin hosil qilingan bilim, ko’nikma va malakalarning kelgusida ilmiy bilimlar tizimini o’zlashtirib olishda asos bo’lib xizmat qilishi uchun ular puxta o’zlashtirilgan, yaxshi mustahkamlangan bo’lishi va o’quvchilarning xotirasida uzoq vaqt saqlanishi kerak. Puxtalik tamoyilining talablari shulardan iborat bo’lib, bularga rioya qilmaslik o’quvchilarning o’zlashtirmasligiga, o’qishda orqada qolishiga sabab bo’ladi. Bu tamoyil olingan bilimlarni, shakllantirilgan uquv hamda ko’nikmalarni o’quvchilar xotirasida uzoq saqlanishini nazarda tutadi. O’quvchilar bilimining puxta bo’lishi o’qituvchining ko’rsatib o’tilgan tamoyillardan o’quvchilarning taraqqiyot saviyasi hamda qiziqishiga qanchalik muvofiq tarzda foydalanishiga bog’liq. Bilimlarni puxta bo’lishiga erishish uchun avvalo, o’quv yilit boshlanishida ilgari o’tilgan materialni yangi bilimlarning o’zlashtirilishi ongli bo’lishi uchun tiklash zarur. Birinchi navbatda, dasturning yangi material bilan ko’proq bog’liq bo’lgan bo’limlarini takrorlash lozim. Bunda o’qituvchi o’quvchilar yangi mavzuni asosli ravishda tushunishlari va o’zlashtirib olishlari uchun uning barcha hajmini emas, balki asosiy mazmunini berishi kerak. O’qitishni yakka tartibda olib borish qoidalari. Har bir o’quvchi o’zining shaxsiy xususiyatlariga egaki, ular uning o’quv faoliyatiga katta ta‘sir etadi. O’qituvchining bu xususiyatlarni o’rganishi va hisobga olishi o’qitish sifatini oshirish va har bir o’quvchining ijobiy qobiliyatlarini rivojlantirish uchun sharoit yaratadi. O’quvchining xususiyatlarini bunday o’rganish uzoq vaqt mobaynida olib boriladi. O’qituvchi o’quvchilarning darslardagi faoliyatini uy vazifalarini bajarishini kuzatadi, yozma ishlarini tekshiradi, darsdan tashqari vaqtlarda ular bilan suhbatlashadi. O’quvchining kuchli va ojiz tomonini bilib olishga, uning qiziqishlari, tafakkuri, nutqi, xotirasi, diqqati, xayoliga xos bo’lgan xususiyatlarni o’rganishga uning fe‘l-atvori va irodasini yaxshi bilib olishga harakat qiladi.

www.arxiv.uzwww.arxiv.uzO’rta ta‘lim tizimini isloh qilish sharoitida bolalarning individual xususiyatlarini o’rganish tobora katta ahamiyat kasb etib bormoqda. Har bir maktab o’quvchchisi muayyan axborot va individual xususiyatlarga ega, bu xususiyatlar ularning bilimlarni o’zlashtirish jarayonlariga ta‘sir ko’rsatadi. Biroq o’qitish jarayonida bolalar guruhida bilimlarni o’zlashtirish darajasi bir xil bo’lishi mumkin. Binobarin, bolalar taraqqiyotiga to’g’ri keladigan umumiylikni aniqlash mumkin. U rivojlanish darajasi, bilim zaxirasi, fikrlash xarakteri, faoliyat va xulq- atvor, bahonalarining o’xshashligi bo’lishi mumkin. O’qituvchi sinfda ish olib bora turib, har bir o’quvchi Bilan yakka tarzda ishlash, ijobiy hislarni rivojlantirish, salbiylarni bartaraf etish, sinfni jamoa ishiga tortish maqsadida har bir bolaning shaxsiy qobiliyatini o’rganish va hisobga olish zarurligini unutmasligi kerak. O’qituvchining o’z o’quvchilarini yaxshi bilishi ularda individual yondoshishning asosi hisoblanadi, buning uchun u doim o’quvchilarni kuzatib, har xil faoliyat jarayonida o’rganib boradi. O’quvchilarning qanday o’zlashtirayotganligidan qat‘iy nazar, ularning hammasiga individual yondoshish kerak. Darsni o’zlashtirishga qiynalayotganlarga o’z vaqtida qo’shimcha yordam ko’rsatish zarur. O’qituvchi har bir topshiriqni o’quvchining individual xususiyatlarini, shu topshiriqni uddalay olishini, o’rganilayotgan ob‘ektga nisbatan qiziqishini hisobga olgan holda berishi kerak. O’quvchilarga individual yondoshishga asoslangan o’qitish jarayoni o’quv materialining muvaffaqiyatli o’zlashtirilishini,b bolaning aqliy rivojlanishini ta‘minlaydi, axloqiy me‘yorlarni singdiradi.

www.arxiv.uzwww.arxiv.uzFoydalanilgan adabiyotlar: 1. Belskaya Ye.M., Grigoryans A.G. Tabiatshunoslikni o’qitish. 3-sinf. T., 2003. 2. Belskaya Ye.M., Grigoryans A.G. Tabiatshunoslikni o’qitish. 4-sinf. T., 2003. 3. Grigoryans A.G. Tabiatshunoslikni o’qitish. T., 1992. 4. Grigoryans A.G. Atrofimizdagi olam. (1-sinf darsligi). T., 2006. 5. Grigoryans A.G. Atrofimizdagi olam. (2-sinf darsligi). T., 2005. 6. Grigoryans A.G. va boshqalar. Tabiatshunoslik (3-sinf darsligi). T., 2005. 7. Grigoryans A.G. va boshqalar. Tabiatshunoslik (4-sinf darsligi). T., 2003. 8. Nuriddinova M.I. Tabiatshunoslikni o’qitish metodikasi. T., 2005. 9.9. http://ziyonet.uz

O'xshashlar

Tabiatshunoslikni o’qitish tamoyillari va qonuniyati

Tabiatshunoslikni o’qitish tamoyillari__2

Tabiatshunoslikni o’qitishning ko’rgazmali metodlari

Boshlang'ich maktab tabiatshunoslik fanining ta‘limiy va tarbiyaviy vazifalari

Tabiatshunoslikni o’qitishning amaliy metodlari