Астроспектрофотометрия - Astronomiya - Referatlar

Астроспектрофотометрия

Yuklangan vaqt:

12.09.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

50 KB

Ko'chirib olish

Астроспектрофотометрия Режа: 1. Астроспектрометриявий масалалар. 2. Îñìîí ¸ðèòкè÷èíèíã òóòàø ñïåêòðèíè ôîòîìåòðèÿëàø. 3. ¨ðèòкè÷íèíã ñïåêòðàë ÷èçèкëàðèíè ôîòîìåòðèÿëàø. 4. Þëäóç ýëåêòðîñïåêòðîôîòîìåòðèÿñè.

1. Астроспектрометрия масалалари. Îñìîí ¸ðèòкè÷ëàðè ñïåêòðèäà èíòåíñèâëèêíè(ýíåðãèÿíè) òóëкèí óçóíëèê áóéè÷à òàкñèìëàíèøèíè óë÷àø âà îëèíãàí íàòèæàëàðãà àñîñëàíèá ¸ðèòкè÷íèíã ôèçèê êóðñàòêè÷ëàðèíè àíèкëàø óñóëëàðèíè èøëàá ÷èкèø âà àñòðîôèçèê êóçàòèøëàðãà кóëëàø ìàñàëàëàðè áèëàí àñòðîñïåêòðîôîòîìåòðèÿ øóãóëëàíàäè. Áóíäàé ìàñàëàëàð ¸ðèòкè÷ ñïåêòðèíèíã êåíã äèàïîçîíèíè ýãàëëàãàí òóòàø ñïåêòð ¸êè òîð кèñìèäà æîéëàøãàí ñïåêòðàë ÷èçèкëàðãà íèñáàòàí кóéèëèøè ìóìêèí. Èêêàëà õîëäà õàì ôîòîìåòðèÿëàø áèðõèë ìàкñàäãà кàðàòèëãàí: ñïåêòðäà òóëкèí óçóíëèê áóéè÷à èíòåíñèâëèêíè òàкñèìëàíèøèíè òîïèø. Ñïåêòðàë ÷èçèкëàðíè ôîòîìåòðèÿëàø îäàòäà òóòàø ñïåêòðãà íèñáàòàí áàæàðèëñà, òóòàø ñïåêòðíè ôîòîìåòðèÿëàø àáñàëþò ýíåðãåòèê áèðëèêëàðäà ¸êè áîøкà áèðîðòà, ñïåêòðèäà ýíåðãèÿíè òàкñèìëàíèøè ìàúëóì áóëãàí ¸ðèòкè÷ ¸êè ìàíáúàãà, íèñáàòàí áàæàðèëèøè ìóìêèí. Òóòàø ñïåêòðíè ôîòîìåòðèÿëàø ¸ðèòкè÷ ñïåêòðèäà ýíåðãèÿíè òóëкèí óçóíëèãè áóéè÷à òàкñèìëàíèøèíè âà óíãà àñîñëàíèá òàкñèìîò òåìïåðàòóðàñèíè òîïèøãà èìêîí áåðñà, ñïåêòðàë ÷èçèкëàðíè ôîòîìåòðèÿëàø ñïåêòðàë ÷èçèк ïðîôèëèíè òîïèøãà âà óíãà àñîñàí þëäóç àòìîñôåðàñèäà àòîìëàðíèíã óéãîíèø âà èîíëàíèø òåìïåðàòóðàñèíè, ÷èçèкíè õîñèë кèëèøäà èøòèðîê ýòãàí àòîìëàð ìèкäîðèíè, ìîääà çè÷ëèãèíè òîïèøãà èìêîí áåðàäè. Áó àñòðîñïåêòðîôîòîìåòðèê ìàñàëàëàð àíàíà áóéè÷à äàñòàââàë ôàкàò ôîòîãðàôèê óñóë áèëàí áàæàðèëãàí, êåéèí÷àëèê ôîòîýëåêòðèê óñóë õàì кóëëàíèëàáîøëàíãàí. Õîçèðãè çàìîíäà ôîòîýëåêòðèê ñïåêòðîôîòîìåòðèÿ àñîñèé óñóëãà àéëàíãàí.

5.7.2. Îñìîí ¸ðèòêè÷èíèíã òóòàø ñïåêòðèíè ôîòîìåòðèÿëàø. Òóòàø ñïåêòðíè ôîòîìåòðèÿëàøäà ïàñò äèñïåðñèÿëè ñïåêòðëàð кóëëàíèëàäè âà êåíã ñïåêòðàë äèàïîçîíäà(5000 À) òóëкèí óçóíëèê áóéè÷à èíòåíñèâëèêíè àñòà-ñåêèí óçãàðèø(òóòàø ñïåêòðäà øóíäàé) ýãðè ÷èçèãè òîïèëàäè. Áó èø ñïåêòðíè ôîòîýëåêòðèê ñïåêòðîôîòîìåòð ¸ðäàìèäà äèñïåðñèÿ éóíàëèøèäà óíãà òèê æîéëàøãàí òîð òèðкèø îðкàëè óçëóêñèç ðàâèøäà ¸çèá îëèø ¸êè åòàðëè äàðàæàäà êóï êåòìà-êåò ìàúëóì( ñïåêòðàë ÷èçèкëàðäàí õîëè) òîð òóòàø ñïåêòð îðàëèкëàðèäà èíòåíñèâëèêíè óë÷àø àñîñèäà áàæàðèëàäè. à). Àáñàëþò ñïåêòðîôîòîìåòðèÿ. Àáñàëþò ñïåêòðîôîòîìåòðèÿ, îäàòäà, íîñåëåêòèâ ïðèåìíèêëàð(áîëîìåòð ¸êè ðàäèîìåòð) ¸ðäàìèäà áàæðèëàäè. Áóíäà áîëîìåòð êîëèáðîâêàëàíãàí áóëèøè êåðàê ÿúíè óíèíã áåðèëãàí îкèìãà ìîñ êåëàäèãàí êóðñàòèøè àáñàëþò ýíåðãåòèê áèðëèêëàð(ýðã/ñåê)äà àíèкëàíãàí áóëèøè êåðàê. Áèðîк áó èø ñåëåêòèâ ïðèåìíèê ¸ðäàìèäà õàì áàæàðèëèøè ìóìêèí. Áóíäàé õîëëàðäà ïðèåìíèêíèíã ñïåêòðàë ñåçãèðëèãè õèñîáãà îëèíèøè âà õàðáèð ñïåêòðàë äèàïîçîí ó÷óí ó ãðàäóèðîâêà кèëèíèøè ÿúíè òåëåñêîï îáåêòèâèãà òóøà¸òãàí áèð áèðëèê ýíåðãèÿ îкèìèãà кàí÷à ìèкäîð ôîòîòààñóðîò(íåãàòèâäà кîðàéèø çè÷ëèãè, ýëåêòðîôîòîìåòðäà ôîòîòîê) òóãðè êåëèøè òîïèëèøè êåðàê. Áó ìàñàëà èêêèãà àæðàòèëèøè ìóìêèí: 1),òóøà¸òãàí îкèì óçãàðãàíäà ïðèåìíèêäà óíãà ìîñ êåëãàí êóðñàòèøëàð áèëàí îкèì кóââàòè îðàñèäàãè áîãëàíèøíè òîïèø; 2), ïðèåìíèê êóðñàòèøëàðèíèíã õèñîá áîøèíè áåëãèëàø ÿúíè áèð áèðëèê îкèì ¸êè ¸ðèòèëãàíëèêêà ìîñ êåëàäèãàí ôîòîòààñóðîò кèéìàòèíè òîïèø. Áèðèí÷è ìàñàëà

ïðèåìíèêíè ãðàäóèðîâêàëàø èêêèí÷èñè ýñà êîëèáðîâêàëàø äåá àòàëàäè. Ôîòîãðàôèê ôîòîìåòðèÿäà ãðàäóèðîâêàëàø íåãàòèâíè õàðàêòåðèñòèê ýãðè ÷èçèãèíè(ÕÝ×) òîïèøäàí èáîðàò. Áó ÕÝ× èíòåíñèâëèê áèëàí íåãàòèâíè кîðàéèø çè÷ëèãè îðàñèäàãè íî÷èçèкèé áîãëàíèøíè òàñâèðëàéäè âà óíäàí ôîéäàëàíèá óë÷àøäàí òîïèëãàí çè÷ëèêêà êóðà óíãà ìîñ êåëàäèãàí èíòåíñèâëèê òîïèëàäè. ÕÝ× íè òîïèø ó÷óí óë÷àíèøè êåðàê áóëãàí ñïåêòð ñóðàòè òóøèðèëãàí ôîòîïëàñòèíêàíèíã áèð ÷åòèãà óíèíã ¸êè óíãà óõøàø ñïåêòðíèíã ïîãîíàëè õèðàëàòãè÷ îðкàëè îëèíãàí ñóðàòè òóøèðèëàäè. Ïîãîíàëè õèðàëàòãè÷ ñïåêòðèíè ìèêðîôîòîìåòð ¸ðäàìèäà óë÷àá íåãàòèâíè ÕÝ× òîïèëàäè. Àãàð áîãëàíèø ÷èçèкèé áóëñà ãðàäóèðîâêà ìàñàëàñè õîñèë áóëãàí òààñóðîòäàí îкèì кóââàòèãà óòèø êîýôôèöèåíòèíè òîïèø áèëàí ÿêóíëàíàäè. Áó ìàñàëàëàð ñïåêòðèäà ýíåðãèÿíèíã òàкñèìëàíèøè ìúàëóì áóëãàí ¸ðóãëèê ìàíáúàè ñïåêòðèíè ôîòîìåòðèÿëàø éóëè áèëàí áàæàðèëàäè. Êîëèáðîâêà кèëèíãàí ôîòîýëåêòðèê ñïåêòðîôîòîìåòð ¸ðäàìèäà ¸çèá îëèíãàí ¸ðèòкè÷ ñïåêòðè óíèíã íóðèäà ýíåðãèÿíè( íóðëàíèø îкèìè кóââàòèíè) òóëкèí óçóíëèãè áóéè÷à òàкñèìëàíèøèíè èôîäàëàéäè. Áó òàкñèìîò ýãðè ÷èçèãèãà òóçàòìàëàð êèðèòèø çàðóð. Áèðèí÷è òóçàòìà Åð àòìîñôåðàñè áèëàí áîãëèк. Ìàúëóìêè Åð àòìîñôåðàñèäà þòèëèø âà ñî÷èëèø ìèкäîðè òóëкèí óçóíëèãèãà áîãëèк. Äåìàê àòìîñôåðàäàí óòà¸òãàíäà ¸ðèòкè÷ ñïåêòðèíèíã òàðêèáè, óíäà ýíåðãèÿíè òàкñèìëàíèøè áèðîç óçãàðàäè. ¨ðèòкè÷íèíã õàкèкèé ôèçèê êóðñàòêè÷ëàðèíè òîïèø ó÷óí áóíè õèñîáãà îëèø çàðóð. Èêêèí÷è òóçàòìà òåëåñêîïíèíã îïòèê кèñìëàðè âà ñèðòëàðèäà þòèëèø âà àêñ кàéòèø áèëàí áîãëèк âà áóëàð õàì òóëкèí óçóíëèêêà áîãëèк áóëãàíè ó÷óí õèñîáãà îëèíèøè øàðò. Ó÷èí÷è òóçàòìà ïàñò äèñïåðñèÿëè ñïåêòðäà àæðàëìàéäèãàí

ñïåêòðàë ÷èçèкëàðäà ýíåðãèÿíè þòèëèá кîëãàíëèãè кèñìè áèëàí áîãëèк. Áèç òóòàø ñïåêòðäà ýíåðãèÿíè òàкñèìëàíèøèíè òîïìîк÷èìèç, øóíèíã ó÷óí óë÷àøëàð ñîô òóòàø ñïåêòðãà òåãèøëè áóëèøè êåðàê âà ÷èçèкëàðäà òóñèëèá кîëèíãàí ýíåðãèÿ õèñîáãà îëèíèøè êåðàê. á). Íèñáèé ñïåêòðîôîòîìåòðèÿ. Íèñáèé ñïåêòðîôîòîìåòðèÿ îкèìëàð ¸кè ¸ðèòèëãàíëèêëàð íèñáàòèíè óë÷àøãà àñîñëàíàäè. Ìàúëóì ñïåêòðàë äèàïîçîí(  âà  )äà i -í÷è ¸ðèòкè÷äàí êåëà¸òãàí îкèì( F  i  ) õàììà ¸ðèòкè÷ëàð ó÷óí óìóìèé ñîëèøòèðèø ñïåêòðèãà ýãà áóëãàí ¸ðèòкè÷äàí êåëà¸òãàí îкèì( F  0  ) áèëàí êåòìà-êåò óë÷àíàäè âà F  i  : F  0  òîïèëàäè. Ñîëèøòèðèø ¸ðèòкè÷èíè óë÷àøëàð àáñàëþò áóëèøè øàðò ýìàñ. Õóääè øóíäàé íèñáèé óë÷àøëàð ê-í÷è ¸ðèòкè÷ ó÷óí õàì áàæàðèëàäè. Ó õîëäà áó ¸ðèòкè÷ëàðíèíã ìîíîõðîìàòèê þëäóç êàòòàëèêëàðè àéèðìàñè  m  i =2,5 lg ( F  0  / F  i  ) âà  m  ê =2,5 lg ( F  0  / F  ê  ) ¸êè  m  ê i =2,5 lg ( F  ê  / F  i  ) áóëàäè. Ìàúëóìêè ¸ðèòкè÷íèíã ñèðò ðàâøàíëèãè B (  , T )= I (  , T )/  âà (5.6.1) ôîðìóëàäàí  òóëкèíäà óíèíã þëäóç êàòòàëèãè m  = const +12,5 lg  +1,086 c 2 /  T +2,5 l г (1- exp ( c 2 /  T )) âà èêêèí÷è ¸ðèòкè÷ ó÷óí m  0 =const+12,5 lg  +1,086 c 2 /  T 0 +2,5 lг (1-exp(c 2 /  T 0 )). Óëàð àéèðìàñè  m  = m  - m  0 =1,086(1/T-1/ T 0 ) c 2 /  +2,5lg ((1-eõp(c 2 /  T 0 ))/ (1-eõp(c 2 /  T 0 ))). Þëäóçëàðäà (1-eõp(c 2 /  T 0 ) êàì óçãàðàäè, øóíèíã ó÷óí þкîðèäàãè èôîäàäà îõèðãè õàäíè òóøèðèá кîëäèðèø ìóìêèí. Ó õîëäà  m  =1,086(c 2 /T- c 2 / T 0 ) /  âà  =1,086(c 2 /T- c 2 / T 0 ) áåëãèëàø êèðèòñàê ó  m  áèëàí 1/  îðàñèäàãè ÷èçèкëè áîãëàíèøíèíã áóð÷àê êîýôôèöèåíòè áóëàäè. Àãàð T 0 -àáñàëþò кîðà

æèñìíèíã òåìïåðàòóðàñè âà  m  òåêøèðèëà¸òãàí þëäóç áèëàí T 0 òåìïåðàòóðàëè þëäóç ¸ðóãëèêëàðè àéèðìàñè áóëñà ó õîëäà þëäóçíèíã òåìïåðàòóðàñè Ò= c 2 /( c 2 / T 0 +0,921  ). Áó òåìïåðàòóðà ãðàäàöèîí òåìïåðàòóðà äåá àòàëàäè. Àäàáè¸тлар руйхати: 1. Ìàðòûíîâ Ä.ß. Êóðñ ïðàêòè÷åñêîé àñòðîôèçèêè, Íàóêà, Ì. 1977, 388-416. 2. Астрофизика. Маърузалар матни È. Ñàòòîðîâ 3. www.ziyonet.uz 4. www.planeta.ru

O'xshashlar

Suyaklarning tuzilishi, shakllari, tarkibi, birikishi

Siydik – tanosil a'zolarining tuzilishi

Koinot tarkibi va joylashish tartibi

Koinot hosil bo’lishiga oid nazaryalar

Куёш системаси жисмларининг ўлчамлари. Уларгача бўлган масофаларни аниклаш