logo
  1. Bosh sahifa
  2. Referatlar
  3. Arxitektura
  4. Том ишлари

Том ишлари

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

80.93359375 KB
Ko'chirib olish
Том ишлари Режа: 1. Ўрам ашёларидан том қопламасини ёпиштириш ишлари 2. Ўрам ашёни ёпиштириш кетма-кетлиги 3. Мастикали томлар 4. Ўрам ашёсиз томлар Том деб - чордоқли бинонинг чордоқ усти қисми ёки чордоқсиз бино том ёпма конструкциясининг устки қаватига айтилади. Зарур холларда устки қисм махсус химоя қатлам билан қотирилади. Том нафақат сувга чидамли, шунингдек ўзидан хаво ўтказмаслик, механик мустахкам, ёрилишга, узоққа ва иссиққа чидамли бўлиши зарур. Ўрам ашёлар билан том ёпмасини қопланаётганда уларнинг қуйидаги турлари ишлатилади: рубероид, пергамин, тол (қорақоғоз), изол, стеклоткан (шишамато), в.х.к лар. Ўрам ашёлар асосга ва ўзаро ёпиштириш учун қуйидаги мастика турлари ишлатилади: битумли (қатронли), дегтали (қорамойли), ва қатрон резинали. Тахтасимон ва донасимон ашёларга эса: том пўлати тахтаси, асбестцемент тўлқинли ва текис тахталар, тахтача ва черепицалар киради. Кейинги пайтларда пластмасса тахтачаларни хам тажриба сифатида қўлланилмоқда. Ҳар қандай том қопламаси қалинлиги хам унча катта эмас, масалан: беш қават рубероиднинг қатрон билан ёпиштирилган қалинлиги 10 мм атрофида. Шунинг учун унинг сифати асосан қоплама ёпишаётган асосга катта боғлиқ. Асос лойихада кўрсатилган ашёдан бажарилган бўлиши, нишаблик лойиха бўйича, мустахкамлик қаттиқлик талабига жавоб бериши ва тарновлар сув оқизиш қувурлари ўрнаган бўлиши зарур. Ўрам ашёлардан том қоплаш ишлари анча кам мехнат талаб бўлиб, лекин улар тез (хар 3 йилда) нам ўтказмайдиган қилиб бўяш талаб қилади. Том ёпмаларни ёпиш ишлари ўртача 12-15% мехнат сарфини ва 3% гача қурилиш таннархини ташкил этади. Турли ашёлардан том қопламаларини бажарилгандагина томнинг техникавий таснифи қуйидаги (7.1-жадвалда) келтирилган. Томлар техникавий таснифи 7.1-жадвал Кўрсаткичлар Ашёлар тури Пўлат тахта Ўрам материал Асбестцемен т тахта Череп ица 1 м 2 том массаси (асос массаси кирмайди) 5-7 2-6 14-20 40-60 Ме p ёрий қиялик, % 30 5-25 Тахтачалар учун 50 тўлқинсимон тахта учун 18-33 50 Ме ъ ёрий қиялик, градус 16 4-14 Тахтачалар учун 27 тўлқинсимон тахтача учун 9-18 27 Ёниш даражаси Ёнмай ди Ёнади Ёнмайди Ёнмай ди Узоққа чидамлилик, йилда Қора пўлат тахта 15 рухла нган тахта 25 Қора қоғозли – 5-8, рубе- роидли 10-15 30 Сопол ли-80- 100 Цемен т қумли 30 Томга ишлоқ бериб туриш (фойдаланиш даврида) Қора пўлат тахта ъар 3 йилда бўяла ди Ҳар 3 йилда мастика сур-тиб, устидан қум сепилади. Керак эмас Керак эмас Изоъ: Агар қиялик 3 % дан кам бўлса қоплама сифатида биологик турғун материал ишлатилади. Ўрам ашёларидан том қопламамасини ёпиштириш ишлари Ўрам ашёли томлар – бир неча қават (2-5) ўрам ашёлари турли хил мастикалар билан ёпиштириб хосил қилинади. Ўрам ашёнинг вазифаси мастикани арматуралаб уни ёрилмасликдан сақлаб туришдир. Ўрам қоплама ашёлар картон қоғози, алюминий фолгаси, шиша мато ва шиша намат асосли бўлади. Картон қоғоз асосли ўрам ашёларга пергамин, рубероид, қорақоғоз, гидроизоллар киради. Уларнинг тамғаланиши ва ўлчамлари қуйидаги (7.2- жадвалда) келтирилган Ўрам ашёлари таснифи 7.2 жадвал Номи Тамғаси Эни,мм Узунлиги,м Пергам ин П-350 750,1025 20  0,5 Руберо ид Рк-420;РК- 350;Р4-350 750,1000,1025 10  0,5; 15  0,5 Қорақо ғоз ТК – 350 750, 1000,1025 30  0,5 Гидрои зол ТГ –350 750,1000,1025 15  0,5 Ўрам ашёнинг бир-биридан фарқланиши ўрам устига қоғоздаги бурчак остида чизилган чизиқ рангига қараб бўлади, яни чизиқ қора бўлса – рубероид (оралиқ қават учун), қизил бўлса рубероид (охирги қават учун), зангори бўлса – қорақоғоз, бинафша ранг бўлса – изол в.х.к. Ўрам ашёлар текис томлар учун қўлланилиб, уларнинг қиялик бўйича ёпиштириладиган қаватлар сони қуйидагича: Қиялик 3 % гача бўлса – 5 қават Қиялик 3 - 7 % гача бўлса – 4 қават Қиялик 7-15 % гача бўлса – 3 қават Қиялик 15 % гача бўлса – 2 қават Агар том қиялиги 3 % гача, яни текис бўлса у холда биологик турғун, мастика таркибига эса кремнефторли натрий ёки фторли натрий қуйилади. Ўрам ашёлар ёпиштириш учун асос бўлиб: цемент–қумли қоплама, асфалтбетон ва ёғоч асос (бунда тахта ораси ёриқлари 3 мм дан ортмаслиги керак) хизмат қилади. Том ишларини бажаришда ишлар тайёргарлик ва асосий ишлар га бўлинади: Тайёргарлик ишлари: ўрам ашёни ёпиштиришга тайёрлаш (қирқиш, қайта ўраш, қопламадан тозалаш), грунтовка хомаки қават сочиш, мастикалар тайёрлдаш; Асосий ишлар: асосни тозалаш ва хомаки қаватни бериш, ўрам ашёни ёпиштириш ва химоя қатламни сепиш; Ашёни ёпиштиришда уни қопламадан тозаланади, бунда рубероиддан – солярка мойи ёрдамида тозаланади. Ўрам материалларни ёпиштиришда ишлатиладиган мастикалар. Мастика тайёрлашда ёпиштиришда ишлатиладиган мастикалар (Иссиқ мастика) 7.3-жадвал Мастика тамғаси талаб қилинадиган (иссиққа чидаши) Қатрон аралашмаси- ни юмшаш харорати (  С) Шар халқа усулида Тўлдирувчилар миқдори % хисобида оғирлик бўйича Масти- каники Қатрон аралашмас и-ники Толас имон Чансимон 55 (МБКГ- 55) 60 (МБКГ- 60) 65 (МБКГ – 65) 75 (МБКГ – 75) 85 (МБКГ – 85) 100 (МБКГ – 100) 55-60 61-64 65-72 77-80 87-92 100-110 45 50 50 55 60 60 65-70 70-75 85-90 - 10-12 - 12-15 - 15-20 20-25 20-25 25-30 - 25-30 - 25-30 - - - - Иссиқ мастикалар тайёрлаш асосан заводларда амалга оширилиб ва тайёр холатда қурилиш майдонига олиб келинади (қатрон ташигичларда). Агар ишни хажми озроқ бўлса, у холда бевосита қурилиш майдонида тайёрланади. Бунинг учун: қозонга 3/4 қисм нефт қатрони тўлдирилиб, уни эритиб, суви қочирилади, бу юзада кўпик қолмаганлиги билан аниқланади. Сувини тез қочириб, кўпикни йўқотиш учун кўпик йўқотувчи модда ПМС – 200 (полиметилсилоксан суюқлиги) 2-3 томчи томизилса юқоридаги жараён 1,5  2 баробар тезлашади. Бунда қатрон юзаси кўзгуга ўхшаш тиниқ юза хосил бўлади. Боғловчи (қатронни ёки тошкўмир пекини) иқтисод қилиш ва мастикани иссиққа чидамлилигини ошириш учун қатронга яхши 105-110  С хароратда қуритилган, доимий оғирликка эришилган тўлдирувчилар оз миқдордан қўшиб аралаштирилади ва битум мастикаси харорати 220  С га қадар қиздирилади. Юзага суртишда мастика харорати 160  С дан кам бўлмаслиги керак. Дегта мастикасини эса 150  С тайёр бўлиши ва 120  С юзага бериш хароратига тенг. Тўлдирувчи сифатида: (Асбест VI ва VIII сорт, ишдан чиққан оъак кукунини ишлатиш мумкин). Совуқ мастикалар тайёрлаш – қатрон 140-180  С хароратда эритиб, сувсизлантирилади. Алохида бакда эритувчи солярка мойи олдиндан қуритиб олинган тўлдирувчи (асбест ёки оъак) билан аралаштириб олинади. Сўнгра бу бочкага яхши эриган битум оз-оздан қуйилиб аралаштирилади ва ўтда кўпик қолмагунча қайнатилади. Тайёр мастика идишларга қуйилиб, сақлашга юборилади. Ўрам ашёни ёпиштириш кетма-кетлиги Ўрам ашёлар энг паст қисмидан то юқорига қараб ёпиштириб борилади. Сув оқизиш қувури атрофига 2 қават қўшимча сувдан ъимоя қатлам резина қатрон мастикаси билан изол ёки гидроизол ёпиштирилади. Қолган асосий қаватлар эса қияликка қараб 3-4-5 қават ёпиштирилади. Кетма-кетлиги: 3 қаватда 0,33;0,65; 1,0 ва чок босиш 0,3; 0,33 м 4 қаватда 0,25; 0,5; 0,75; 1,0 ва чок босиши 0,20; 0,25 м 5 қаватда 0,2; 0,4; 0,6; 0,8; 1,0 ва чок босиш 0,15; 0,2 м ёпиштириладиган ўрам ашё сув йўналишига перпендикуляр бўлиши мақсадга мувофиқ. Қачонки қиялик 15 % дан ортиқ бўлса, у ъолда сув йўналишига ўрам ашёни параллел ёпиштирилиш ъам мумкин. Ёпиштиришда ғалтак машина ишлатилади ёки қўлда 80 кг ли ғалтак ғўла зичлагич ишлатилади. Мастикани узатиб бериш: Иш ъажми кўп бўлса – шланг ёрдамида автоқатронташигич ёрдамида; Иш ъажми оз бўлса – махсус идишларда узатиб берилади. Мастикани юзага текислаш эса махус пўлат сургичлар ёрдамида амалга оширилади. Қуйидаги (расм 7.1) да ўрам қопламаларни ёпиштириш схемаси келтирилган. Расм – 7.1. Ўрам қопламаларини ёпиштириш схемаси. а- ишни комплекс механизациялаш (саноат биноси), б-юзага сиқилган ъаво ёрдамида хомаки қаватни сочувчи ускуна; в- бир вақтни ўзида 4 қават ўрамни ёпиштириш схемаси; г- ўрам ашё ёпишиш ўрнига мастика суркрвчи машина; д- мастикани суркаб ўрам ашёни ёпиштириш машинаси; е- зичловчи ғалтак ғўла; ж- газ ёрдамида эритиш ускунаси; I - ишчи холат; II - харакатланиш ъолати: 1- сиқилган ъаво билан асосни тозалаш ва чангсизлантириш; 2- иссиқ ъаво билан асосни қуритиш; 3- иссиқ хаво хайдагич; 4- ъаволи пуркагич билан асосга хомаки қаватни сочиш; 5- томга ўрам ашёни юк кўтаргич ёрдамида узатиш; 6- ўрам ашёни машина ёрдамида ёпиштириш;7- пўлат қувур орқали мастикани узатиб бериш; 8- элеватор ёрдамида қумни узатиб бериш (ъимоя қатлами учун); 9 – автоқатронташигич; 10 – ўрам ашё қопламасидан тозалаш ва қайта ўраш машинаси; 11- ъаво хайдаш қувури; 12- ъаво хайдагич ; 13- сачратувчи идиш; 14- мастика узатувчи шланг; 15- сачратувчи пистолет; 16- ўрам ашё ўтиши мўлжалланган идиш; 17- валик; 18- ўрамни ўраш учун вал; 19- зичловчи ғалтак; 20- ғилдирак; 21 – мастика учун идиш; 22- ўрам материал; 23- бак мастикаси билан; 24 – ўрамни ўраш вали; 25 – резина қопланган ғалтак; 26- ёпишган қатлам; 27 – сиқувчи ғалтак; 28- ўрамланган холдаги ашё; 29- рама; 30- ёпишган қатлам; 31 – суркалган мастика; 32- горелка; 33- аралаштириш бўлими; 34- юкловчи бочка; 35 – сиқилган газ балони; 36 – хаво хайдагич. Мастикали томлар Мастикали томларда сувдан химоя қатлам 2 ёки 3 қават мастика шишанамат ёки шиша мато ёрдамида арматураланиб ёпиштирилади. Бунда шишанамат ёпиштиришда иссиқ битум ёки битум-резинали мастика ишлатилади. Агар шиша тўр бўлса, унда битум-латекс эмулцияси ишлатилади. Мастика тайёрлаш юқорида келтирилган. Ёпиштириш кетма кетлиги қуйидагича амалга оширилади. Ёпиштириш энг чуқур участкадан бошланади, бунда тайёрланган асосга шишамато 70-100 мм устма-уст тушириш билан ётқизилади, сўнг унинг устидан иссиқ мастика суртилади,токи шишамато шимиб, устида ялтироқ юза хосил бўлгунча хар бир қават қалинлиги 2 мм. Иккинчи қават шишамато олдинги қаватга, яъни мато йўналишига перпендикуляр қилиб тўшалади ва юқоридаги жараён қайтарилади. Химоя қатлам эса майда шағални битум мастикасига ботирилиб хосил қилинади. Ўрам ашёсиз томлар Бундай том ёпмаси темирбетон плиталар устидан бир неча қават (3-4) совуқ мастикани (охак-эмулцияли паста, тўлдирувчи асбест ёки цемент) ўртача 5 мм қалинликда тўшалади. Ҳар бир қават олдинги қават қуриб, қотгандан сўнг берилади, бу қават 2 дан 48 соатгача давом этади. Бу усулда том ёпиш рулонли том ёпишга қараганда анча иқтисодий самаралидир. Фойдаланилган адабиётлар : 1. 7473-94 Ўз. Дав. Ст. «Бетон қоришмаси», Тошкент, 1995. 2. 866-98 Ўз. Дав. Ст. «Темирбетон конструкциялар ва махсулотлар учун пайвандланма арматура тўрлари». Тошкент, 1999. 3. КМК. 1. 01.04-98 «Меъморий қурилиш атамалар». Тошкент, 1998. 4. С.С.Атаев и др. «Технология, механизация и автомотизация строителства». М. «Вусшая школа», 1990. 5. С.С.Атаев, Н.Н.Данилов, Б.В.Прқкин. «Технология строителного производства». М.Стройиздат, 1984.

O'xshashlar

Фазовий том ёпмаларининг турлари
Донали ашёлардан том ёпмасини хосил қилиш
Портлатиш ишлари
Кошинлаш ишлари
Қурилишда пол ишлари