Саноат бинолари деразалари - Arxitektura - Referatlar

Саноат бинолари деразалари

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

149.3779296875 KB

Ko'chirib olish

Саноат бинолари деразалари Режа: 1. Темир тавақаларда дераза кесакиси 2. Тавақаларни очиш 3. Саноат бинолари фонарлари. 4. Ёруғлик фонарлари тузилмалари. 5. Фонар юк кўтарувчи тузилмалари

Саноат бинолари деразалари Деворларга дераза ўринларини жойлаштириш ва кўринишлари. Дераза ўринлари ташқи деворлар майдонининг 60% ни ташкил этади. Дераза ўринлари ўлчамлари, шакли ва жойлашиши ишлаб чиқариш хоналарида иш режимини ҳисобга олган ҳолда иш жойларини ёруғлик билан қулай таъминланиш шароити ва қурилиш иқлимий тумани кўрсаткичларига қараб, ёруғликка ҳисобланиб танлаб олинади. Саноат биноларини ёритиш алоҳида ўринлар, лента шаклида, ёппа ва учаласини ҳар хил кўринишда жойлаштириш орқали амалга оширилади. Юк кўтарувчи ва ўз юкини кўтарувчи ғиштли деворларга очиқ ўринли, панел деворларга лента шаклидаги деразалар ўрнатилади. Бинолар нима мақсадда ишлашига, ички ва ташқи ҳарорат фарқи ва ҳавоси, иқлим таъсири натижасида дераза ўрнини тўлдириш битталик, иккиталик ва учталик тавақалардан иборат бўлишини аниқлаб беради. Дераза ўринлари эни ва баландлигини номинал ўлчам бўйича 600 мм деб қабул қилинади. Полдан ўрин тагигача бўлган масофа 1,8 м ва ундан ортиқга тенг қилиб олинади. Дераза ўринлари алоҳида тавақалар ва панеллар билан тўлдирилади. Дераза тавақалари ва панеллари ёғочдан, темир-бетондан ва металлдан бўлиши мумкин. Ёғоч тавақа ва панелларни вақтинчалик ва меъёрий ҳарорат – намлик, режимлик биноларда қўллаш тавсия этилади. Алоҳида тавақа–блоклар, кесаки ва тавақа (битталик ва қўшилган ) дан иборат. Бундай блоклар бир ёки бир неча ярусли жойлаштирилади, ўрин баландлиги 7,2м дан ошиқ бўлган ярусларда блоклар орасига ёғоч ригеллар қўйилади. Урин эни бўйича ҳар 3 м да қўйилган, бу ригел ва ёғоч импостлар шамол кучини қабул қилади. Дераза блоклари қияликларга, тепадонларга, тўсинчаларга, ригелларга ва импостларга михлар ва ершлар билан маҳкамланади.

Йирик панелли деворларда лентасимон ва ёппа ёруғлик ўринларини ёғоч панеллар билан тўлдирилгани қулай. (Расм 24) Расм 24. Блокли тўлдиришда ёғоч тавақалар ўлчамлари тури Панеллар номинал ўлчамлари 1,2х6 ва1,8х6 м бўлиб, тавақаси очиладиган ёки очилмайдиган бўлади. Панелни ўровчи қисми 144х47 ва 174х72 мм бруслардан, импостларни кесими 44х54 мм қилиб бажарилади. Ташқи тавақалар 54х67 мм ли, ичкилари эса 44х44 мм ли бруслардан тайёрланади. Дераза панелининг ҳамма элементлари ораси шиплар билан бириктириб елимланади. Дераза панеллари устунларга уголоклардан қилинган уланмалар билан маҳкамланади, ўзаро эса чоклари қалинлигича қўйилган ёғоч часпакларга михланади. Дераза ўринларини ёғочдан тайёрлаш осон, оғирлиги камроқ, фақат у ёнади, чирийди, ҳамда бошқаларга нисбатан мустаҳкам эмас. Темирбетон тавақаларни ҳаво намлиги юқори бўлган, ҳамда меъёрий ҳарорат – намлик ҳолатли биноларда ўрнатиш мақсадга мувофиқ ҳисобланади. Темирбетон тавақаларни бир неча турли ўлчамлари назарда тутилган: баландлиги 1185 ва 1085 мм, эни 1490, 1980, 2970 ва 3970 мм бўлади, узунлиги 6 м дераза панели шаклида ҳам бўлиши мумкин. Темирбетон тавақалар кесакиси йўқ дераза баландлигида бирлаштирилиб, улар орасини цемент- қумли қоришма билан тўлдирилади. Темирбетон тавақалар коррозияга учрамайди, яхши фойдаланиш сифатларига эга, фақат улар оғир ва ўрнатиш ноқулай.

Темирдан қилинган дераза тавақалари ва панеллари асосан мустаҳкамлиги юқори бўлган, иссиқ цехларда, ҳамда меҳёрий ҳарорат- намлик ҳолатли биноларда қўлланилади. Тавақалар баландлиги 1150 ва 2950 мм ва эни 1,5 дан 6 м гача олинади. Улар бир-бири билан пайвандлаш орқали қўшилган махсус прокат профилларидан тайёрланади.(Расм 25) Расм 25. Метал тавақалар а – ўлчамлар тури, б – эгилган ва прокатли профилдан қилинган деталлар: 1 – ойна, 2 – резина таглик притвор, 3 – рама, 4 – резина таглик Темир тавақаларда дераза кесакиси бўлмайди, ўринни тўлдиришда тавақалар бири иккинчисига қўйилади. Тўлдиришда мустаҳкамлик ўрин периметри бўйича қўйилган бурчаклар, тавақалар орасига қўйилган импостлар орқали амалга оширилади.

Уринлар баландлиги 8,4 м ва ундан ошиқ бўлса, швеллер ёки бурчаклардан қилинган шамол ригеллари ўрнатилади. Темир тавақалар бир-бири билан импостларга, ригелларга болтлар ёрдамида бирлаштирилади. Темир дераза панеллари махсус эгилган профиллардан қилиниб, номинал ўлчамлари 1,2х6 ва 1,8х6 м бўлади. Битта, иккита ойна ўрнатилган очиладиган ва очилмайдиган типовой панеллар ҳам чиқарилади. Панеллар бир-бири билан темир планкалар ва болтлар билан, устунларга эса девор панелларига ўхшаб бирлаштирилади. Панелни пастки яруси цемент-қумли қоришмага ўрнатилади. Вертикал чоклар беркитгичлар билан, горизонтал чоклар мастикалар билан тўлдирилади. Ойналар тавақаларга решинали профиллар ёки алюминийдан қилинган тутқичлар билан маҳкамланади. Хоналарни шамоллатиш ва ойналарни тозалаб туриш учун дераза ўринларидаги тавақаларни ма o лум қисми очиладиган қилинади. Очиладиган тавақаларни жойлаштириш учун полдан ўрин тагигача бўлган масофа ёзда камида 1,8 м, қишда камида 3,6- 4,8 м бўлади. Тавақаларни очиш механик асбоблар орқали амалга оширилади. Осилиши бўйича тавақалар горизонтал ва вертикал осилганга бўлинади. Тавақа ташқарига очилганда тепасидан, ичкарига очилганда пастидан осиб қўйилади. Лойиҳада тавақани ташқарига очилиши тўғри чизиқда, ичкарига очилиши пунктир (узуқ-узуқ) чизиқда кўрсатилади. Тавақаларга ойна ўрнатишда қалинлиги камида 3 мм бўлган ойна қўлланилади. Дераза ўринларини тўлдиришда икки, уч ёки тўрт қатлам ойна ўрнатилган ойна пакетлардан ҳам фойдаланилади. Девордаги ёруғлик ўринларини тавақасиз ҳам тўлдириш мумкин, у ҳолда ўринларни тўлдириш учун йирик ойна блоклар, ойна пластик листлари ва профилланган ойналар қўлланилади.

Саноат бинолари фонарлари. Ёруғлик фонарлари тури ва қўлланилиши. Бино том ёпмаларида ойна ўрнатилган махсус ўринлар, яҳни ёруғлик фонарлар кўрилади. Бу фонарлар ёритиш билан бир қаторда хоналардаги ҳаво алмашувига ҳам хизмат қилади, шунинг учун уларни ёруғлик аэрация фонарлари дейилади. Фонарлар қуйидаги кўринишларда бўлади: тўғрибурчакли, трапеция шаклида учбурчакли, М – шаклида, шедасимон ва зенит фонарлар. (Расм 30) Расм 30.Ёруғлик (ёруғлик+аэрация) фонарларини асосий турлари а – тўғрибурчакли, б,в – трапециясимон, г – уч бурчакли, в – М- шаклида, е – шедасимон, ж-и – зенит Тўғри бурчакли фонарларли ёруғлик ойналари вертикал жойлашган, инсоляция ва кирланиш кўп эмас, сув ўтказмайди ва тозалаш осон. Бундай фонарларни ўрнатиш оддий ва ундан фойдаланиш яхши, камчилиги ёруғлик активлиги нисбатан камроқ.

Трапеция шаклидаги фонарлар ойналари горизонтга нисбатан 70 – 80 о бурчак остида жойлашган, шунинг учун уни ёруғлик активлиги яхши, лекин инсоляция ва кирланиши юқори, очиқ тавақаларда сув оқиши мумкин ва тузилмавий ечими мураккаброқдир. Учбурчакли фонарлар профили учбурчак бўлгани учун ойналар ўрнатилган юза қиялиги горизонтга нисбатан 45 0 бўлади. Улардан фақат ёритишда фойдаланилгани учун ойналари очилмайдиган қилинади. Ёритиш хусусияти яхши бўлгани билан, бундай фонарлар кам ўрнатилади, чунки уларда инсоляция юқори, тузилмалари мураккаб ва тозалаш қийин бўлади. М шаклидаги фонарларга ойналар вертикал ва қия жойлаштирилади, камчиликлари юқорида кўрилгандан улар фақат ҳаво алмашиши мумкин бўлган ишлаб чиқариш биноларда қўлланилади. Шедасимон фонарларни ҳам ойналари вертикал ва қия ўрнатилади, ҳамда ориентацияси шимол томонга қараган бўлади. Бундай фонарлар хоналарни тўғри тушаётган қуёш нурларидан сақлайди, ёруғликни тенг ва тарқоқ бўлишини таҳминлайди, лекин уларни ўрнатиш қийин, ҳамда тузилмалар хиллашини (типизациясини) қийинлаштиради. Зенит фонарлар тузилмалари ёпма текислигига ўрнатилади. Ёруғлик ўтказувчи ёпмалар ойна блок, ойна пластик ва органик ойнадан тайёрланади. Зенит фонарларда ёруғлик активлиги юқори ёруғлик ўрни бошқа фонарларга нисбатан 2 марта кам майдонни эгаллайди, иш жойларини текис ёритади, оғирлиги кам ва фойдаланиш қулай. Камчилиги чанглар таъсирида юқори даражада ифлосланади. Ёруглик фонарлари тури ва ўлчамларини танлаш. Ёруғлик фонарлари турини танлашда хонани табиий ёруғлик талаблари (технологик жараён характери, бинонинг ҳажмий - режавий ва тузилмавий ечими, қурилиш тумани иқлимий шароити, ёруғликка нисбатан бино ориентацияси, фонарларнинг ёруғлик активлиги,

интерерга бўлган талаблар ҳисобга олинади). Ундан ташқари фонар тури қурилиш таннархига ва бинодан фойдаланишга катта таъсир қилади. Фонарлар ёруғлик активлиги ишчи текислигига нисбатан жойлашган ойналарнинг қиялиги ва майдонига боғлиқ бўлади. Горизонтга нисбатан 60 о бурчак остида ойна ўрнатиш вертикалга нисбатан ёруғлик активлигини 60% оширади. Фонар ўлчамлари ёруғлик техникаси ҳисоблари асосида аниқланилади. Кўп оралиқли биноларда тўғрибурчакли ва трапециясимон фонарлар эни оралиқ энини 0,4  0,6 қисмини ташкил этади, фонар баландлигини энига нисбати¿0,3 (0,45 ошмасин). Шедосимонлар эни оралиқни 0,7 – 0,9 қийматига тенг қилиб олинади. Унификацияланган тўғри бўрчакли фонарлар эни 12 ва 18 м оралиқлар учун 6, 24, 30 ва 36 м ли оралиқлар учун 12 м қабул қилинади. Ойналар номинал баландлиги эни 6 м ли фонарларда - 1500, 1750 ва 2х1250 мм, эни 12 м ли фонарларда - 1750, 2х 1500 мм олинади. Фонарлар узунлиги 84 м дан ошмаслиги керак фонарлар ён деворлар ва ён девордан бино деворигача бўлган масофа стропила тузилмалари қадамига тенг қилинади. Ёруқлик активлигига фонарларни режадаги шакли, шахталар чуқурлиги, таянч стакан (рамалар) ён томонларини қиялик бурчаги, хонанинг геометрик параметрлари таҳсир қилади. Квадратли ва тўғри бурчакли (узунлигини энига нисбати камида икки марта) самарадорли ҳисобланади. Ёруғлик фонарлари тузилмалари . Ёруғлик (ёруғлик аэрация) фонарлари юк кўтарувчи ва ёпма тузилмаларни монтаж қилишдан ҳосил бўлади. Фонарнинг юк кўтарувчи тузилмаси рама кўринишида бўлиб: ёпмалар темирбетон ферма ва тўсинлардан иборат бўлганда, темир ва темирбетон рамалар, ёпмалар метал фермалардан бўлганда метал рамалар, ёғоч ферма ва тўсинларда ёғоч рамалар ишлатилади.

Тўғри бурчакли фонарларнинг юк кўтарувчи метал тузилмаларига фонар панели, фонар фермаси, фонар ён томони панели ва боғловчилар киради. (Расм 31) Расм 31.Тўғрибурчакли фонарлар тузилмавий деталлари а – темир профилли ёпмани очаётганда, б – ёпма темирбетон плитадан бўлганда: 1 – рухланган том туникаси, 2 – швеллер, 3 – профилли ёпма (настил), 4 – фонар фермаси, 5 – фонар панели, 6 - тавақа, 7 – ёғоч бруслар, 8 – асбестцементли ёки туника листлар, 9 - ёнғинга қарши тиқин, 10 –темирбетон плита, 11 – асбестцементли карниз панели, 12 – маҳкамловчи анкер Фонар панели устунчалардан, фонар ёни (борти) баландлиги чегарасида кўрилган горизонтал элементлар ва листлардан ташкил топади. Панеллар фонарни ойналар текислигига жойлашади ва стропила тузилмасига таянади, юқори горизонтал таянч бўлиб фонар фермаси ва фонар ён томони панели хизмат қилади. Стропила тузилмаларнинг қадами (6 ва 12м) қандай бўлишига қарамай, панелларнинг номинал узунлиги 12 м қилиб олинади. Фонар фермалари ва фонар ён томон панеллари стропила тузилмалари устига қўйилади. Уларнинг эни 6 ва 12 м бўлиб, бу система устунча (стоек), горизонтал элементлар ва тиргаклардан иборат.

Ойналарга боғлиқ ҳолда фонар элементларининг баландлиги қуйидагича олинади: ёпмалар темирбетон плитали бўлса – 2740, 3430 ва 3930 мм, профилланган метал настилда – 2635, 3345 ва 3845 мм, ( ойна баландлигига мос ҳолда 1750, 2х1250 ва 2х1500 мм) Фонар юк кўтарувчи тузилмалари швеллер ва бурчаклардан тайёрланиб, улар ферма ва тўсинларга болтлар ва пайвандлаш орқали маҳкамланади. Тўғрибурчакли фонар ўровчи қисми ёпмалардан, ён (бортовой) элементлардан, ойна ўрнатилган юза ва ён деворлардан ташкил топади. Фонар ёпма тузилмаси цех ёпмасига ўхшаган қилиб олинади. Фонар ёпмасидан оқова сувлар ташқарига оқизилади. Фонар борти (паст томони) фибролит ёки бошқа самарадор материал билан иситилади. Иситгич ташқи томони тўлқинсимон асбестцемент ёки метал листлар билан ҳимоя қилинади. Фонар ён деворлари профилланган настиллар, иситгичли тўлқинсимон метал ва асбестоцемент листлардан қилинади. Тўғрибурчакли фонарлар деразаларига метал тавақалар монтаж қилинади, уларнинг узунлиги 5344 мм, эни 1195, 1445 ва 1693 мм бўлади. Тавақалар фонар панелларига шарнирлар ёрдамида осилади, ҳамда улар махсус механизмлар ёрдамида очилади. Тавақалар қалинлиги 4 – 8 мм ва эни 575 мм ойналар билан тўлдирилади. Ойналар суркамалар ёки резинали қатламларга қўйилиб, кляммерлар билан маҳкамланади. Зенит фонарларда қалинлиги 3 – 4 мм ли оргстекло ишлатилади ва улар (точечний) ҳақиқий ёруғлик ўрни ўлчами 1200х1400 мм ва панелли ёруғлик ўрни 1400х1600 мм га бўлинади. Фонар метал стакан ёғоч рамали таянч ва ёруғлик ўтказувчи элементлардан ташкил топади.

Меъёрий ҳарорат - намлик режими биноларда аэрациялаш (шамоллатиш) мақсадида тавақаларга очиладиган ёруғлик фонарлардан фойдаланиш мумкин. Бундай фонарларда шамол эсиши натижасида хоналарда талаб қилинган ҳаво алмашуви камайиши ва ифлосланган ҳавони ишчи зонасига қайтариши мумкин. Аэрация қилиш мақсадида зенит фонарлардан ҳам фойдаланиш мумкин, унинг учун ёруғлик ўтказадиган қолпоқларни очиладиган қилинади ёки стакан қисмида тўсқичлар (жалюзлар) билан бошқариладиган тешикчалар қўйилади.

Адабиётлар: 1. Сербинович П. П. Архитектура промшленних зданий. М. 1982. 2. Орловский Б. Я. Архитектура гражданских и промшленних зданий. М. 1991. 3. Кутухин Е. Г., Коробков Л. Г. Конструкци промшленних и селскохозяйственних зданий. М. 1995. 4. Шубин Л.Ф. Архитектура промшленних зданий. М. 1986. 5. Дятков С.В. Архитектура промшленних зданий. М. 1984.

O'xshashlar

Саноат бинолари поллари

Саноат бинолари ёпмалари

Саноат бинолари ёпмалари

Саноат бинолари поллари

Саноат бинолари ёпмалари