Ўлчовли фазоларда эҳтимолликли ўлчовлари (эҳтимолликларни) белгилаш усули. Дискрет - Algebra - Referatlar

Ўлчовли фазоларда эҳтимолликли ўлчовлари (эҳтимолликларни) белгилаш усули. Дискрет

Yuklangan vaqt:

11.09.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

476.5 KB

Ko'chirib olish

Ўлчовли фазоларда эҳтимолликли ўлчовлари (эҳтимолликларни) белгилаш усули. Дискрет Режа: 1.     R R B, ўлчовли фазо. 2. Каратеодори теорема. 3. Дискрет ўлчов. 4. Абсолют –узлуксиз ўлчов. 5. Сингуляр ўлчовлар . 6. Тасодифий миқдор тақсимоти, тақсимот функцияси. 7. Д искрет тасодифий миқдор.

1.     R B R, ўлчовли фазо. Фараз қилайлик,    R B A A P P   , берилган тўпламларда аниқланган, эҳтимоллик ўлчов бўлсин.  x A ,  тўплам оламиз ва     R x x P x F    , , (1) белгилаймиз. Бундай аниқланган  x F функция қуйидаги хоссаларга эга: 1)   x F камаймайдиган функция    2 1 2 1 xF xF x x   2)     1 ,0     F F бу ерда        x F F x F F x x lim lim ,       3)   x F ўнгдан узлуксиз. Бу хоссалар P эҳтимолликнинг узлуксизлик хоссасидан келиб чиқади. Таъриф: 1)- 3) хоссаларни қаноатлантирувчи ихтиёрий  x F F  функция тақсимот функция дейилади. ( R да аниқланган). Хулоса,    x P x F P ,       R B R, да аниқланган ҳар бир P эҳтимолли ўлчов учун      x P x F ,  тақсимот функцияни мос қўйиш мумкин экан. Бунинг тескариси ҳам ўринли бўлади, яъни  P x F  Теорема 1. Фараз қилайлик       да R x F F  тақсимот функция бўлсин. У ҳолда     R B R, да ягона P эҳтимолликли ўлчов мавжуд бўлиб, ихтиёрий     b a ихтиёрий      , , ,b a учун      a F b F b a P   , (2) бўлади. Исбот. Фараз қилайлик  A элементлари ўзаро кесишмайдиган  b a, кўринишдаги интервалларни чекли йиғиндисидан иборат алгебра бўлсин, яъни       n k k kb a A A 1 , A, Бу тўпламларда қуйидагича тўплам функция 0 P ни аниқлаймиз:

            n k k k A a F b F A P 1 0 , A(3) 0P A да чекли-аддитив ва   аддитив тўплам функция бўлади. (исботсиз) У холда P эхтимолликни мавжудлиги ва ягоналиги қуйидаги ўлчовни давоми ҳақида теоремадан келиб чиқади: Теорема. Каратеодори. Фараз қилайлик   қандайдир фазо бўлсин. A -  ни қисм тўпламларидан тузилган алгебра ва     A A   A B ни ўз ичига олган   алгебра (исботсиз) Фараз қилайлик   0 аддитив ўлчов     да A, У ҳолда     A , да аниқланган. Ягона  ўлчов мавжуд бўлиб, у 0 ни давоми бўлади, яъни   A  A A A , 0  Бундан теорема исботи келиб чиқади. Хулоса қилиб айтиш мумкинки,     R B R, да аниқланган P эҳтимоллик бўлан R да аниқланган F тақсимот функция орасида ўзаро бир қийматли мослик мавжуд экан, яъни F P  Ихтиёрий FP  мавжуд ва ягона Ихтиёрий P F  мавжуд ва ягона 3. Таъриф: F тақсимот функция билан қурилган ўлчов Лебег-Стильтес эҳтимолликли ўлчови дейилади. Қуйидаги тақсимот функцияга мос эҳтимолликли ўлчов Лебег ўлчови дейилади.  1,0        1 ,1 1 0 , 0 ,0 x x x x x F  x F тақсимот функцияга мос ээҳтимолликли ўлчов  1,0 сегментда Лебег ўлчови дейилади (   билан белгиланади)       a b a F b F b a def     ,    a b b a   ,  4. Дискрет ўлчов. Тақсимот функция бўлакли ўзгармас бўлса, унга мос эҳтимолликли ўлчов дискрет ўлчов дейилади, яъни Фараз қилайлик,  x F F  тақсимот функция (бўлакли ўзгармас) қийматларини ,..... , 2 1 x x нуқталарда ўзгарувчи бўлакли –ўзгармас функция.

             x F x F x F x F ,0 2  x F  1x F  2x F  3x F  4x F 1x 2x 3x 4x x

          k k k k x P xF x P 1 } { ,0 } {      } { , ,.... , 2 1 k k x P P P c онлар кетма-кетлиги дискрет тақсимот эҳтимоллиги дейилади.      a F b F b a P   , Абсолют узлуксиз ўлчов. Фараз қилайлик,  0tf номанфий функция мавуд бўлсин.      x dtxf xF R t (4) функцияни тузайлик. Бу ерда интеграл Риман маъносидаги (умумий ҳолда Лебег маъносида)     R x x f , функция   x F тақсимот функциянинг зичлик функцияси зичлиги дейилади. (4) тақсимот функция орқали (аниқланган) Эҳтимолликли ўлчов абсолют узлуксиз ўлчов дейилади. Сингуляр ўлчовлар. Таъриф: Тақсимот функцияси қуйидагича бўлган ўлчов c ингуляр ўлчов дейилади; яъни   x F узлуксиз бўлиб, лекин унинг ўсиши нуқталари тўплашнинг Лебег ўлчови О бўлса, унга мос P эҳтимолли ўлчов сингуляр ўлчов дейилади. Бунга Контор функцияси мисол бўлади.  1,0 сенменти тенг 3 та бўлакка бўлиб,  x Fi функцияларни тузамиз.           1 ,1 0 , 32, 31 , 21 1 xx x x x F . 1 3/ 2 3/ 11 9 1 9 2 3 1 3 2 9 7 9 8 1 2 1

 x F x Fn  камаймайдиган узлуксиз Кантор функцияси ўсиш нуқталарининг ўлчови бўлади. Ихтиёрий  x F тақсимот функция қуйидагича ифодаланади:   3 3 2 2 1 1 F P F P F P x F    1F дискрет тақсимот функция 2F -абсолют-узлуксиз тақсимот функция. 3F -сингуляр тақсимот функция. 1 3,1 ,0 3 2 1      P P P i Pi 2.    n n R B R , -ўлчовли фазо. Энди биз бу ўлчовли фазода эҳтимоллик қандай қурилишини кўрамиз. Фараз қилайлик,    n n R B R P , да аниқланган. қандайдир ўлчов бўлсин. У орқали қуйидагича функция тузамиз:        n n n x x x x P x x x F , ..... , ,...., , 1 2 1    ёки қисқароқ формада    x P x Fn ,  , бу ерда       n n x x x x x x x x x , ,...., , , , ,....., , 2 1      Қуйидагича оператор киритамиз:           n ni i i n n n ba n ba x x b x x x F x x x F R R ii ii ,...., , , ,...., , ,..., , : 1 2 1 2 1  n i i i n x x a x x F ,..., , , ,..., 1 1 1    Бундан фойдаланиб,    b a P x x x F n n ba ba nn ii , ,...., , ..... 2 1    (6) келтириб чиқариш мумкин. бу ерда      n n b a x x b a b a , .... , , 1 1    0 ,  b a P бўлгани учун (6) дан ихтиёрий    n n b b b a a a ,...., , ,..., 1 1     0 ,...., ..... 1 , 22 11     n n ba ba ba x x F a nn (7)  P узлуксизлигидан қуйидагилар келиб чиқади.  n n x x x F ,..., , 2 1 ўнгдан узлуксиз, яъни      , ,......, , k n k k k x x x x x   у ҳолда

       k x F x F n k n , (8)   1 ,.....,    nF (9)   0 ,....,1 lim   n n y x x x F (10) Хеч бўлмаганда 1 та  ix га тенг бўлганда лимити 0 бўлади. Таъриф.2.  n m n x x F F ,....,1  функциялар учун (7)-(10) шартлар бажарилса, у ҳолда F n ўлчовли тақсимот функция дейилади. ( nR да)   nF P ни мавжуд экан ва акси, яъни Теорема 2 Фараз қилайлик    n n x x F F ,....,1 қандайдир тақсимот функция бўлсин. nR да. У ҳолда    n n R B R , да ягона P эҳтимолликли ўлчов мавжуд бўлиб,    n n ba ba ba x x F b a P nn ,...., ...... , 1 , 22 11     (11) бўлади. 2n бўлганда                         2 1 2 2 1 2 2 1 2 2 1 2 1 1 2 21 2 2 1 2 , , , , , , , 11 22 11 a a F a b F b a F b b F a x F bx F x x F ba ba ba                                          2 1 2 1 2 1 2 1 , , , , , , , , a a P a b P b a P b b P                  , , , , , , , 2 2 1 1 2 1 1 2 1 1 b a b a P a b a P b b a P        Ихтиёрий n учун индукция бўйича кўрсатилади. n ўлчовли тақсимот функцияга мисол келтирамиз. Фараз қилайлик, n F F F ,....., , 2 1 ( R да) бир ўлчовли тақсимот функциялар бўлсин ва      n n n n x F x F x x x F ..... ,...., , 1 ' 2 1  Бу ўнгдан узлуксиз ва (9),(10) шартларни қаноатлантиради. Ҳамда                       n n n n n b a ba n n ba ba ba a F b F x F x F x x x F n n nn 1 1 1 , , 2 1 , ..... ..... ,...., , ...... 1 1 11 22 11                          2 2 2 1 1 , 0 ...... 11 n k k k k n k k k k k ba a F b F a F b F x F    n n x x x F ,....., , 2 1 тақсимот функция қуйидаги ҳол жуда муҳим роль ўйнайди:        1 ,1 1 0 , 0 ,0 k k k k k k x x x x x F У ҳолда барча n k xk ,.....,1 ,1 0      n n n x x x x x x F .... , ,..., , 2 1 2 1 

Бу n ўлчовли тақсимот функцияга мос эҳтимолликли ўлчов  n 1,0 да аниқланган n ўлчовли Лебег ўлчови дейилади. 3.       R B R , ўлчовли фазо. Бу ўлчовли фазода ҳам эҳтимолликли ўлчов қурилишини кўрамиз. 1 , n Rn ҳолда, эҳтимолликли ўлчовлар қуйидаги схема бўйича қурилган эди: 1) аввал элементар тўпламлар учун -  b a, кўринишдаги тўғри тўртбурчаклар учун эҳтимолликли ўлчов қурилган эди. 2) Сўнгра    i ib a A , кўринишдаги тўпламлар учун эҳтимолликли ўлчовлар қолади. 3) Охирида каратеодори теоремаси ёрдамида бутун  nR R да P эҳтимоллик аниқланган эди. Ҳудди шундай схема       R B R , фазо учун ҳам қўл келади.  B Jn билан асоси  nR B B бўлган R фазодаги цлиндрик тўпламни белгилаймиз, яъни      B x x R x B J nn     ,....., : 1 Бу ердаги  B Jn цлиндрик тўплам элементар (тўғри тўртбурчак) тўплам бўлиб, ҳизмат қилади. Фараз қилайлик,        R B R P , бирорта эҳтимолликли ўлчов бўлсин. Қуйидагича белгилаш киритамиз. ,.....2,1 n      n n n R B B JP B P   , (1) ,.... , 2 1 P P эҳтимолликли ўлчовлар кетма-кетлиги, мос равишда        2 2, , R B R R RB , аниқланган, бу учун қуйидаги хосса ўринли ,....2,1 n ва  nR B B учун    B P R B P n n   1 ҳақиқатдан ҳам,                                 B x x x x B J R B J B J R B J P B J P B P n n n n n n n n ,....., : ,....., 1 1 1 1     B P B J P n n 1 1     nP P   (2) шартни қаноатлантирувчи nP ни мос қўйиш мумкин экан. Лекин теккариси ҳам бўлар экан, яъни:

Теорема 3. (ўлчовни       R B R , гача давоми хақида Колмогоров теоремаси) Фараз қилайлик ,.... , 2 1 P P мос равишда     R B R, ,    ,..... , 2 2 R B R ларда аниқланган (2) хоссани қаноатлантирувчи эҳтимолликни ўлчовлар кетма- кетлиги бўлсин        R B R , да ягона  P эҳтимолликли ўлчов мавжуд бўлиб, ихтиёрий ,....2,1 n учун      n n n RB B B P B JP   , (3) ўринли бўлади. Фараз қилайлик,   F, да аниқланган      ҳақиқий функция F -ўлчовли функция ёки R  : тасодифий миқдор дейилади, агарда       R R B F , , :    ихтиёрий  R B B учун       F BB    :1 (1) яъни ихтиёрий  B Борель тўпламни прообрази     } : { 1 B B        тўплам  да ўлчовли тўплам бўлса,      n n R R B F , ,   бўлганда,   nR B ўлчовли функция Борель ўлчови функция дейилади. Ихтиёрий ўлчовли тўплам F A ни индикатори (характеристик функция)   AI -тасодифий миқдорга энг содда мисол бўлади. Қуйидаги кўринишда ифодаланадиган тасодифий миқдор дискрет тасодифий миқдор дейилади:         1i AiiIx    , (2) Агар (2) йиғинди чекли бўлса, у ҳолда   содда тасодифий миқдор дейилади. бу ерда F   i i A A , Таъриф 2.     R R B, да аниқланган P эҳтимолликли ўлчов, яъни        R B B P B P B   , :     тасодифий миқдорнинг тақсимоти (эҳтимоллиги) дейилади. Таъриф 3. Қуйидаги функция    R x x P x F    }, : {     тасодифий миқдорнинг тақсимот функцияси дейилади.

Агар   дискрет тасодифий миқдор бўлса, у ҳолда       } ;{ B kk k k x P B P бу ерда  k n k x F x P xP      } { Таъриф 4. 1)   тасодифий миқдор узлуксиз дейилади, агар уни тақсимот функцияси   R x x F    бўйича узлуксиз бўлса. 2)   тасодифий миқдор абсолют узлуксиз дейилади, агар номанфий  x f f зичлик функцияси қуйидагича бўлса    R x dyy x F x    , f  бўлса, Лемма      функция тасодифий миқдор бўлиши учун зарурий ва етарли шарт ихтиёрий ,R x   F  } : { x   ёки   F  } : { x   Теорема 1 а) Ихтиёрий      тасодифий миқдор учун (исботсиз) шунака содда тасодифий миқдорлар кетма-кетлиги ,.... , 2 1  топиладики, улар учун   n ва        n n ,    Ихтиёрий    в) Агар   0   бўлса, у ҳолда шунақа содда тасодифий миқдорлар кетма- кетлиги топиладики, улар учун        n n ,    ихтиёрий    Яъни, ихтиёрий      тасодифий миқдорга яқинлашувчи содда тасодифий миқдор кетма-кетлиги ,, ,....., , 2 1 n   мавжуд.

АДАБИЁТ: 1. ҲАТАМОВ НОСИРЖОН МУЙДИНОВИЧ 2. WWW.ZIYONET.UZ

O'xshashlar

Ўлчовли тўпламлар. Ўлчовли функциялар

Ўлчовли функциялар

Дискрет тасодифий миқдорлар. Тақсимот қонуни. Дискрет тақсимотларнинг турлари

Ихтиёрий вектор фазоларда чизикли операторлар

Дискрет тасодифий микдорнинг сонли характерстикалири