logo
  1. Bosh sahifa
  2. Referatlar
  3. Algebra
  4. Gruppalashlar

Gruppalashlar

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

47.5 KB
Ko'chirib olish
Gruppalashlar {a v a 2 ,a v ...,a n } to&#39;plam berilgan bo&#39;lsin. Bu n elementli to&#39;plamning elementlaridan m ta elementga ega qism to&#39;p- lamlarni shunday tashkil etamizki, ular bir-biridan elementlarining joylashish tartibi bilan emas, faqat tarkibi bilan farq qilsinlar.Bunday m ta elementli qism to&#39;plamlarning har biriga n ta ele-mentdan m tadan gruppalash, deb ataladi. «nta elementdan m tadan gruppalashlar sonini C n bilan belgilaymiz. Gruppalaslilar sonini ( m ) yoki {^ Л shaklda belgilashlar ham uchraydi. Gruppalash ta&#39;rifidan \<m<n ekanligi va agar biror gruppalashda qandaydir usul bilan elementlar o&#39;rinlari almash- tirilsa, u (gruppalash sifatida) o&#39;zgarmasligi kelib chiqadi. Bu yerda qaralayotgan gruppalash tarkibida elementlarning takrorlanmasligini eslatib o&#39;tamiz. Shu sababli bunday gruppalashni betakror (takrorli emas) gruppalash, deb ham atash mumkin. Ushbu bobning 4- para- grafida takrorli gruppalashlar o&#39;rganiladi. Bir (n=l) elementli {a} to&#39;plam uchun faqat bitta gruppalash mavjud, u ham bo&#39;lsa, bir (m=l) elementlidir: a. Demak, C\ =1. Ikki 0=2) elementli {a,b} to&#39;plam uchun bittadan (m=l) gruppalashlar ikkita {a va b), ikkitadan (m=2) gruppalashlar esa faqat bitta (ab). Demak, C 2 =2, C 2 =1. Uch (n=3) elementli {a,b,c} to&#39;plam uchun gruppalashlar: bittadan (m=l)— a,b va с (uchta); ikkitadan (m=2 )—ab,ac,bc (uchta); uchtadan (m=3) — abc (faqat bitta). Demak, C\=3, C 3 2 =3, C 3 3 =l. To&#39;rtta (n=4) elementdan tashkil topgan {a,b,c,d} to&#39;plam elementlaridan tuzilgan gruppalashlar: bittadan — a,b,c va d (to&#39;rtta); ikkitadan — ab, ac, ad, be, bd, cd (oltita); uchtadan — abc, abd, acd, bed (to&#39;rtta); to&#39;rttadan abed (faqat bitta). Demak, ф 4, С 4 2 =6, С 4 3 = 4, С 4 4 =1. Yuqoridagi mulohazalar gruppalashlar sonini hisoblash for- mulasi qanday bo&#39;lishiga to&#39;liq oydinlik kiritmasa-da, dastlabki tahlil uchun muhimdir. Masalan, n ta elementdan barcha elementlarni o&#39;z ichiga oladigan faqat bitta gruppalash tashkil etish mumkin, degan yoki n ta elementdan bittadan n ta gruppalash bor, degan xulosalar ustida o&#39;ylab ko&#39;rish mumkin. C™ sonni hisoblash uchun formula topish maqsadida quyida-gicha mulohaza yuritamiz.Ravshanki, agar n ta elementdan m tadan barcha gruppalashlarning har birida elementlarning o&#39;rinlari imkoniyat boricha almashtirilsa, natijada «ta elementdan m tadan barcha o&#39;rinlashtirishlar hosH bo&#39;ladi. Bu yerda n ta elementdan m tadan tuzilgan C^tagmppalashningharbiridagi mta elementdan P m =m\ta o&#39;rin almashtirishlar hosil qilish mumkin bo&#39;lganligi tufayli, ko&#39;paytirish qoidasiga asosan, P m C„ m =A™ tenglik to&#39;g&#39;ridir. Demak, formula o&#39;rinlidir. Shunday qilib, quyidagi teorema isbotlandi. 3-teorema.n ta elementdan m tadan gruppalashlar soni eng kattasi n ga teng bo &#39;Igan m ta ketma-ket natural sonlar ко payt- masining dastlabki m ta natural sonlar ко paytmasiga nisbati m _ n(n-l).. .(n-m+ l) kabidir: 4 - ^ — • 4-misol. Qurilish tashkilotining duradgorlar bo&#39;limida 15 ishchi bor. Ko&#39;p qavatli uyning eshiklarini ta&#39;mirlash uchun 3 duradgorni tanlash zarur.Agar bo&#39;limdagi har bir duradgor bu topshiriqni bajarishga layoqatU bo&#39;lsa, bunday tanlash imkoniyatlari (variant- lari) qancha? Bo&#39;limdagi har bir duradgor ta&#39;mirlash ishini bajarishga layoqatli bo&#39;lgani uchun, bu masalani hal qilishda gruppalashlar sonini topish formulasidan foydalanish mumkin. Bu yerda, n=\5, 151413 m=3 va C 3 = -------- =455. Demak, 15 duradgor orasidan 3 nafa- 1-2-3 rini tanlash imkoniyatlari soni 455 ekan. ■ Agar ta&#39;rif sifatida C°=l qabul qilinsa, «ta elementdan m tadan gruppalashlar soni uchun yuqorida keltirilgan formula о n\ m=0 bo&#39;lgan holda ham to&#39;g&#39;ri bo&#39;ladi: C n =——^=1. Tabiiyki, n ta elementdan barcha elementlarni o&#39;z ichiga oladigan faqat bitta gruppalash tashkil etish mumkin: Gruppalashlar sonini hisoblash uchun C„ =— ^-— — — } , m n(n-l)...(m+l) L„ =— ГТ — / ч ko&#39;rinishdagi formulalardan ham foydala- nish mumkin. Bu formulalar quyidagi tengliklardan kelib chiqadi: bir qator Haqiqatan ham xossalarga ega, masalan, Ixtiyoriy natural n soni uchun gruppalashlar soni

O'xshashlar

Takrorli gruppalashlar
O’rin almashtirishning hosil qiluvchi funksiyasi, guruhlashning hosil qiluvchi funksiyasi
Qoldiqlar nazariyasi 2
Qoldiqlar nazariyasi
Ko`phadlar