Chegaralangan va chegaralanmagan sonli to`plamlar - Algebra - Referatlar

Chegaralangan va chegaralanmagan sonli to`plamlar

Yuklangan vaqt:

16.12.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

177.5 KB

Ko'chirib olish

Chegaralangan va chegaralanmagan sonli to`plamlar. Sonli to`plamlarning chegaralari Reja: 1. Haqiqiy sonning absolyut qiymati va uning xossalari. 2. Quyidan (yuqoridan) chegaralangan to`plam. Aniq quyi (yuqori) chegara. 3. Aniq yuqori chegara mavjudligi.

1. Haqiqiy sonning absolyut qiymati va uning xossalari. Ta`rif . x  R sonning absolyut qiymati yoki moduli deb, x ≥ 0 bo`lganda x ga va x< 0 bo`lganda – x ga teng bo`lgan |x| soniga aytiladi. Sonning moduli quyidagi xossalarga ega: 1.  x  R -| x |  x  |x|. 2.  x , y  R : |xy| = |x| |y|; 3. |x|  a  –a  x  a; 4.  x, y  R | x+y|  |x|+|y|. 5.  x, y  R || x| - |y||  |x - y|. 2. Quyidan (yuqoridan) chegaralangan to`plam. A niq quyi (yuqori) chegara. Ta`rif . a  R va b  R , a<b – ixtiyoriy sonlar bo`lsin. Quyidagi to`plamlar uchlari a va b larda bo`lgan oraliqlar deyiladi: ( a,b) = {x  R | a < x < b} – ochiq oraliq yoki interval, [ a,b ] = {x  R | a  x  b} – yopiq oraliq yoki segment , [ a,b) = {x  R | a  x < b} , ( a,b ] = {x  R | a < x  b} – yarim intervallar, (a,  ) = {x  R | a <x} , (-  ,a) = {x  R | x < a} – sonli o`qlar, (-  ,  ) = {x  R } – sonli to`g`ri chiziq. Ta`rif . X  R to`plam yuqoridan ( quyi dan) chegaralangan deyiladi , agar  x  X x  c ( c  x) shartni qanoatlantiruvchi c  R mavjud bo`lsa. Bu holda c soni X to`plamning yuqori ( quyi ) chegarasi deyiladi.

Ta`rif . Bir vaqtda ham yuqoridan, ham quyidan chegaralangan to`plamlar chegaralangan deyiladi. Ta`rif . a  X soni X  R to`plamning eng katta, maksimal (mos ravishda eng kichik, minimal) elementi deyiladi, agar barcha x  X uchun x  a ( a  x ) . Belgilash: a = max X (a = min X). 11  aksiomadan maksimal (minimal) elementlarning soni birdan katta emasligi kelib chiqadi. A yrim, xatto chegaralangan to`plamlar maksimal elementga ega bo`lmasligi mumkin. Misol : X = [0,1) to`plam maksimal elementga ega emas. Ta`rif . X  R to`plamning yuqori chegaralardan eng kichigi (quyi chegaralardan eng kattasi) X to`plamning aniq yuqori chegarasi (aniq quyi chegarasi) deyiladi va supX (infX) orqali belgilanadi. Boshqacha aytganda,                    a x X x a x X x X a 1 1 , 0 : sup ,       1 1 inf : 0 ; , a X x X x a x X x a               . 3. A niq yuqori chegaraning mavjudligi Quyidagi lemma uzluksizlik aksiomasidan kelib chiqadi: Lemma . ( aniq yuqori chegara haqida ). Yuqoridan chegaralangan bo`sh bo`magan sonli to`plam yagona aniq yuqori chegaraga ega. Isbot : X  R - yuqoridan chegaralangan to`plam bo`lsin . Uning yuqori chegaralarda iborat bo`lgan Y = {y  R |  x  X x  y} – to`plamni qaraymiz. 16  aksiomaga ko`ra shunday c  R mavjudki,  x  X  y  Y uchun x  c  y qo`sh tengsizlik o`rinli. Demak c soni X ning yuqori chegarasi bo`lib, c  Y bo`ladi. Ya`ni c = minY , demak, ta`rifga

ko`ra c soni X ning aniq yuqori chegarasi bo`ladi: c = supX . Uning yagonaligi 11  aksiomadan kelib chiqadi. A niq quyi chegara haqida lemma xudi shunday isbotlanadi. Izoh. 16  aksioma mazkur lemma bilan tengkuchli. Tayanch tushunchalar Haqiqiy sonlar absolyut qiymati, quyidan (yuqoridan) chegaralangan to`plam, aniq quyi (yuqori) chegara, oraliqlar.

O'xshashlar

Chegaralangan va chegaralanmagan sonli to’plamlar. Sonli to’plamlarning chegaralari

Asosiy sonli to`plamlar

To`plamlar. To`plamlar ustida amallar

To`plamlar va ular ustida amallar. To`plamlar algеbrasi

To`plamlar nazariyasi