Академик лицейларда талабаларничг математикани ўзлаштириш хусусиятларини ўрганиш ҳақида - Algebra - Referatlar

Академик лицейларда талабаларничг математикани ўзлаштириш хусусиятларини ўрганиш ҳақида

Yuklangan vaqt:

12.09.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

101 KB

Ko'chirib olish

Академик лицейларда талабаларничг математикани ўзлаштириш хусусиятларини ўрганиш ҳақида Бугунги кунда таълим соҳасини тубдан ислоҳ қилиш учун яратилган « Кадрлар тайёрлаш милли й дастури » нинг II босқичида кўзда тутилган вазифаларни ҳал этиш жадал суръатлар билан олиб борилмокда . Бу борадаги энг асосий вазифалардан бири таълим-тарбия ва ўқ ув жараёнининг энг муҳим бўғини бўлган назарий ва амалий маш ғ улотларни янги педагогик ва ахборот технологиялари асосида самарали ва ю қ ори савияда ташк ил этиш орқали таълим соҳасида, шу жумладан, ўқувчининг фанлар бўйича билим асосларини ўзлаштиришида ижобий ютуқларга эришишдир. Маълумки, таълимнинг узлуксизлиги, узви й л иги , изчиллиги масаласи таълим соҳасидаги давлат сиёсатининг асосий принци п ларидан эканл и ги «Таълим тўғрисида»ги Қонунда алоҳида таъкидланган. Бу эса бош қ а фанлар қаторида математика фанини ўқитишни янада такомиллаштиришни тақозо қилмоқда. Ўқитишдаги узлуксизлик ва узвийлик таълим мазмунини ифодаловчи ўқув режалар, дастурларда ўқув материалларининг бир-бири билан мантиқий боғлиқ бўлишини, олдин ўзлаштирилган билимларга таянган ҳолда кейингиларини ўзлаштиришга тайёрлашни, ўқувчиларда таълимнинг ҳар бир босқичида маълум даражада билим, кўникма ва малакаларни шакллантиришни талаб этади. Ўқув дастуридаги узвийликни таъминлаш учун фан мазмунини, ўқитиш кетма-кетлигини, изчиллигини, яъни ҳар бир босқичда битта мавзуни мураккаблаштириб, ривожлантириб бориш кетма-кетлигини аниқлаб олиш лозим. Ҳозирги кунда умумий ўрта таълим мактабларида ҳар бир фаннинг умумий тасаввурлари, бошланғич тушунчалар ва ҳодисалар ўргатилиб, ўрта махсус таълимда ҳар бир фаннинг асосий вазифалари , босқичлари ҳамда фундаментал билимлари берилса, асосий вазифалар, босқичлар ҳамда фундаментал билимлар олий таълимда чукурлаштириб ривожлантирилади. Бу вазифанинг муваффақиятли ечими эса барча таълим муассасаларида, шу жумладан, академик лицейларда ўкув жараёнини таҳсил олувчиларнинг

бошқариладиган ва бошқарилмайдиган, субъектив ва объектив омилларга нисбатан пайдо бўладиган муносабатларини инобатга олган ҳолда оптимал ташкил этишни тақозо этади. Чунки, янгича маънавий мафкурага эга бўлган дунёни янгича кўз билан тасаввур эта оладиган, янгича фикрлайдиган, ҳисоб-китобли, мақсад қўйишда адашмайдиган авлодни вояга етказиш барча таълим муассасалари каби академик лицейлар олдига ҳам катта вазифалар қўймоқда. Бугунги кунда математика жамият тараққиёти ривожини белгилайдиган омиллардан бирига айланиб қолди. Математик маданият нафақат илмий-тадқиқот олиб борувчиларга, балки жамият тараққиёти ривожига ўз ҳиссасини кўшаётган барча фидойи инсонларга зарур бўлмокда. Чунки, ҳар қандай оғир ва мураккаб шароитда тўғри қарорга келиш, масалани тўлиқ ва тўғри ҳал этиш учун математик маданият зарур. Шу боисдан ҳам математикани ўрганиш, уни энг қизиқарли ва долзарб фанлар қаторига қўшиш барча таълим муассасалари олдидаги долзарб муаммолардан биридир. Лекин, барча таълим муассасаларида, шу жумладан, академик лицейларда бу муаммони ҳал қилишдаги ижобий ютуқлар етарли эмас. Академик лицейларда ижтимоий-гуманитар фанлар ва табиий (химия, биология, физика) фанлар йўналишларида таҳсил олаётган талабалар бир қисмининг математикага кизиқиши суст эканлиги кун йиллик кузатувлар давомида аниқланди. Бир гуруҳда 25-30 та талаба таҳсил олса, уларнинг кўпи билан 7-8 таси аъло, 9-10 таси яхши, 6-7 таси эса бўш ўзлаштирувчи гурухларга мансубдир. Олиб борилган кузатувлар бу муаммони ижобий ҳал этиш «таълимдаги муваффақиятлар гарови нимада»? деган саволга жавоб қидиришдан иборат эканлигини кўрсатди. Бу эса, ўз навбатида, ўқув жараёнига таъсир этувчи омилларнинг юқорида қайд этилган гуруҳлардаги талабалар ўзлаштиришларига таъсирини ўрганишни тақозо этади. Ушбу мақолада академик лицейларда ўқув жараёнига таъсир этувчи турли хил омилларнинг «аъло» ва «бўш» ўзлаштирувчи гуруҳларда математик таълим муваффақиятига таъсир қилиш даражасини ўрганиш бўйича олиб борилган илмий-педагогик тадқиқот натижалари таҳлил килинади. Тадқиқот академик лицейнинг барча йўналишларида таҳсил олувчи талабаларнинг ўз-ўзини баҳолаш бўйича анкета сўровлари асосида ўтказилди.

Анкетага қуйидаги омиллар киритилди: х 1 - ўкув машғулоти пайтидаги талабанинг жисмоний ҳолати; х 2 - моддий ва маиший шарт-шароитлар; х 3 - келгусида олий ўқув юртида ўқиш истаги; х 4 - математика фанини ўрганишга қизиқиш; х 5 - академик лицей математика курсини ўрганиш мақсадининг тушунарли ва аниқлиги; х 6 - математикани ўрганишдаги қийинчиликлар; х 7 - академик лицейда математикани ўрганиш ва тушуниш учун умумий ўрта таълим мактабларида олинган билимларнинг етарлилиги; x 8 - математиканинг алоҳида бўлими ёки ўрганилаётган ўқув материалини талабанинг тушуниш даражаси; х 9 - назарий қисм баёнидан қониқиш; х 10 - машғулотлар амалий қисмидан қониқиш; х 11 - ўқув семестри давомида аудиториядан ташқари мустақил таълимнинг системалилиги; х !2 - семестр давомида математика бўйича назарий ўқув материалининг системалилиги;Х 13 - математика бўйича машғулотларга сабабсиз қатнашмаслик; х 14 - семестр давомида талабалар иш фаолиятининг ўқитувчи томонидан назорат қилиниш даражаси; х 15 - ўқув ишларининг меъёрдан ортиқлиги. Тадқиқот объекти сифатида Жиззах политехника институти қошидаги академик лицейда рейтинг назорати бўйича ўқув семестрида 85-100 % оралиқда балл тўплаган 62 та (шундан 20 таси табиий фанлар, 20 таси аниқ фанлар йўналиши, 22 таси гуманитар фанлар йуналиши бўйича) ва 68 та 0-55 % оралиқда балл тўплаган (шундан 28 таси аник, фанлар, 20 таси табиий фанлар, 20 таси ижтимоий-гуманитар йўналиши бўйича) талаба танлаб олинди. Анкетага киритилган ҳар бир омил талаба томонидан 5 ба л лик тизимда баҳоланди. Масалан, талаба ўзининг жисмоний ҳолатини 5, 4, 3, 2, 1, 0 шкала бўйича баҳолади. Агар талаба ўзининг жисмоний ҳолатини «ўта юқори» деб ҳисобласа, у ҳолда-«5»; юқори-«4»; ўрта-«3»; паст-«2»; ўта паст-«1» ва «0»-йўқ, деб баҳолаши мумкин. Тўпланган анкета сўрови маълумотлари ҳар бир йўналиш бўйича сонли қайта ишланди, яъни нисбий частотаси формулага кўра ҳисоблаб чиқилди. Бу ерда i - омил номери; m i - омил учун талаб томонидан берилган баллар йиғиндиси; П I - омил бўйича талабалар тўплаши мумкин бўлган

максимал балл. Қайта ишлов натижалари 1-жадвалда келтирилган. 1- жадвалО миллар Аниқ фанлар йўналиши бўйича нисбий частоталар Табиий фанлар йўналиши б ў йи ч а нисбий частоталар Ижтимоий – гуманитар фанлар йўналиши бўйича нисбий астоталар А ъло ўзлаш тирув чи гуруҳда Ёмон ўзлаш тирувчи гуруҳда Частота фарқи А ъло ўзлаш тирувчи гуруҳда Ёмон ўзлаш тирувчи гуруҳда Частота фарқи А ъло ўзлаш тирувчи гуруҳда Ёмон ўзлаш тирувчи гуруҳда Частота фарқи X 1 0.84 0.80 +0.04 0.70 0.66 +0.04 0.60 0.40 +0.10 X 2 0.70 0.78 -0.08 0.66 0.70 +0.04 0.44 0.55 -0.15 X 3 0.90 0.70 +0.20 0.88 0.76 +0.02 0.87 0.70 +0.17 X 4 0.86 0.50 +0.26 0.80 0.52 +0.28 0.81 0.48 +0.24 X 5 0.90 0.60 0.30 0.88 0.56 0.32 0.86 0.54 0.28 X 6 0.07 0.59 -0.52 0.09 0.61 -0.52 0.08 0.64 -0.56 X 7 0.98 0.70 +0.28 0.94 0.64 +0.30 0.90 0.60 +0.30 X 8 0.92 0.72 -0.20 0.90 0.69 +0.21 0.91 0.69 -022 X 9 0.80 0.68 +0.12 0.82 0.68 +0.14 0.76 0.66 +0.10 X 10 0.95 0.74 0.21 0.94 0.76 0.18 0.92 0.74 0.16 X 11 0.70 0.40 0.30 0.72 0.42 0.30 0.68 0.38 0.30 X 12 0.64 0.30 0.34 0.64 0.32 0.32 0.66 0.30 0.36 X 13 0.09 0.26 -0.15 0.10 -0.25 -0.15 0.11 0.24 0.13 X 14 0.80 0.70 +0.10 0.78 0.64 0.14 0.76 0.64 0.12 X 15 0.40 0.56 -0.06 0.43 0.51 -0.08 0.43 0.48 -0.04 Олинган натижаларнинг ишончлилигини баҳолаш математик статистика ва эҳтимоллар назарияси усулларини қў ллаш ор қ али амалга оширилди, Талабаларнинг ўз- ўзини баҳолаш маълумотларини кайта ишлаш натижалари та ҳл или шуни кўрсатадики, талабанинг жисмоний ҳолати ( X 1 ) барча йўналишларда ҳар иккала

гуруҳ учун деярли бир хил, маиший ва моддий шарт-шароитлар (х 2 ) барча йу н алишларнинг «б ў ш» ў злаштирувчи гурухларида «аъло» ў злаштирувчи гуруҳларга нисбатан бир мунча яхши. Аммо, унчалик даражада катта эмас. Жадвалдаги маълумотлардан к ў риниб турибдики, ҳозирги вақтда талабанинг жисмоний ҳолати, маиший ва моддий шарт-шароити «б ў ш» ва «аъло» ў злаштирувчи талабалар таълим сифатига деярли таъсир қилмайди. Келгусида олий ўқув юртида ўқиш истаги (х 3 ) аник фанлар ва ижтимоий-гуманитар фанлар йўналишидаги «аъло» ўзлаштириш гуруҳда «ёмон» ўзлаштирувчи гуруҳга нисбатан бир мунча юқори, табиий фанлар йуналишида эса деярли фарк. қилмайди. Математика фанини ўрганишга қизиқиш (х 4 ) ва академик лицейда математика фанини ўрганишнинг тушунарли ҳамда аниклиги (х 5 ) барча йўналишлар бўйича «аъло» ўзлаштирувчи гуруҳда бирмунча юкори. Чунки, математикага бўлган қизиқиш уни ўрганиш мақсадини тушуниш академик лицей талабасини билим ва амалий тажрибасини мустаҳкамлаш учун асос бўлиб хизмат килади. Математикани ўрганишдаги кийинчиликлар (х 6 ) барча йўналишларнинг «аъло» ўзлаштирувчи гуруҳида деярли паст, «ёмон» ўзлаштирувчи гуруҳда эса жуда юқори (нисбий частота фарқлари -0,52; -0,52; -0,56). Академик лицейда математикани ўрганиш ва тушуниш учун умумий ўрта таълим мактабларида олинган билимнинг етарлилиги, (х 7 ) омилининг таҳлили шуни кўрсатдики, барча йўналишларнинг «ёмон» ўзлаштирувчи гуруҳларда нисбий частота паст бўлиб, бу уларнинг умумий ўрта таълимда етарли математик билим ва кўникмаларга эга эмаслигидан далолат беради. Барча йўналишлар бўйича паст ўзлаштирувчи талабалар учун навбатдаги қийинчилик математиканинг алоҳида бўлими ёки ўрганилаёттан ўқув материалини тушуниш даражаси (х 8 ) етарли эмаслиги бўлиб ҳисобланади. Бу кўпгина сабабларга боғлиқ. Жумладан, талабанинг янги материални қабул қилишга тайёрлиги, ўкитувчининг ўқув материалини баён қилиш маҳорати ва бошқалар. Барча йўналишларнинг ҳар иккала гуруҳида хам талабаларнинг назарий қисм баёнидан қониқиши (х 9 ) амалий машғулотлар қисмидан қониқиш (х 10 ) га нисбатан бир мунча юқори даражада. Бу эса, ўз навбатида ўқитувчи ўз маҳоратини такомиллаштириши ҳамда талабанинг билиш фаолияти ва диққатини фаоллаштиришни тақозо этади. Аммо, талабанинг амалий машғулотлардан қониқишини юқори даражага

кўтаришга унинг мустақил ишлашини, шу билан бирга, системали ишлашини ташкил этишсиз эришиб бўлмайди. Жадвалдан кўриниб турибдики, «ёмон» ўзлаштирувчи гуруҳдаги талабалар сабабсиз кўп дарс қолдирган, семестр давомида мустақил, системали ишламайди, шу билан бирга назарияни ўрганишда системалилик етишмайди.

O'xshashlar

Математикани ривожланишининг иккинчи даври. Юнон математикаси

Болаларда математик тушунчаларни шакллантириш назарияси ва методикаси

Сирт ва унинг юзи ҳақида

Болаларда миқдор ва сон саноқ ҳақидаги билимларни шакллантириш санашга ўргатиш

Мактабгача ёшдаги болаларда математик тасаввурларини шакллантириш методикаси (2-3 амалий машғулот)