Габриель Гарсиа Маркес - Adabiyot - Referatlar

Габриель Гарсиа Маркес

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

44 KB

Ko'chirib olish

Габриель Гарсиа Маркес 6.III.1928 Колумбиядаги Магдалена дарёси бўйида жойлашган Аракатака шаҳарчасида истиқомат қилувчи собиқ полковник, гражданлар уруши(1899- 1903 й.) иштирокчиси Маркес хонадонида 1928 йил 6 март куни ўғил туғилди. Бола Маркеснинг набираси, телеграфчи Гарсиа Маркеснинг ўғли эди. Боланинг ёзувчи бўлиб шаклланишида бувиси Транкилин хонимнинг таъсири катта эди. Умуман, оиланинг барча аъзолари, полковник Маркес ҳам хотини Транкилиннинг чизган чизиғидан чиқмас эди. Ёзувчининг кейинчалик эслашича, бобосининг оиласида(ва шаҳарча ҳаётида ҳам) фантастик ва реаллик қоришиб кетган. Одамлар турли хил ҳодисаларни тўқиб туришарди. Бўлажак ёзувчи саккиз ёшга етганда, яъни 1934 йилда бобоси Маркес вафот этди ва бола ҳам Аракатакани тарк этди. Уни Сапакирадаги интернатга ўқишга беришади. Шу ерда Габриель биринчи марта асар ёзишга уриниб кўради. 1946 йилда Габриель Маркес Богота университетининг ҳуқуқшунослик факультетига ўқишга киради. Г.Г.Маркеснинг биринчи ҳикояси 1947 йилда босилган. Аммо муаллиф ҳали адабиётни ўзининг асосий мақсади деб ҳисобламас эди. 1948 йил либерал партиянинг лидери ўлдирилгач, пойтахтда яшаш оғирлашиб қолади. Шу сабабли Маркес Картахенага кўчиб ўтади ва адвокатлик фаолияти билан шуғуллана бошлайди. Бироқ бу ишнинг унга қизиғи йўқ эди. Шунинг учун адвокатликни ташлаб журналистликка ўтади. 1950 йилдан 1954 йилгача Маркес газетада репортер бўлиб ишлайди ва хроника бўлимини бошқаради. 1951 йил унинг “Тўкилган барглар”(Палая листва)номли қиссаси чиқади. Унда қадрдон Аракатакани эсга солувчи Макондо шаҳарчаси тасвирланади. Мазкур қисса билан Маркес ижодига Макондо билан бирга кейинчалик ижодининг марказий мавзусига айланган ёлғизлик мавзуси кириб келди. 1954 йил Маркес Боготага кўчиб ўтади. Бу ерда газетада ишлашни давом

эттиради, шунинг билан бирга сиёсий ишларда қатнаша бошлайди. 1 955 йилнинг июлида эса “Эль Эспектадор”газетасининг мухбири сифатида Европага келади ва Римда ишлайди. Бир вақтнинг ўзида Эскпрементал киноматография марказининг режиссёрлик курсида ўқийди. Сўнгра Римдан Парижга кўчиб ўтади. Ватанида юз берган давлат тўнтариши уни Франция пойтахтида қолишга мажбур қилади. Айнан шу ерда Маркес “Полковникка ҳеч ким хат ёзмайди” номли қиссасини ёзди. Қиссанинг биринчи варианти 1956 йил тугайди. Алоҳида китоб ҳолатда эса 1961 йил босилади. Қиссада Хемингуэйнинг таъсири кучли эканлиги сезилиб туради. Буни Маркес ҳам бир неча бор таъкидлаган. Аммо, муаллифнинг репортёрлик фаолиятида орттирган тажрибаси яққол кўзга ташланиб туради. Хусусан, қиссанинг стилистикасида Маркеснинг ажойиб лаконизми, “снайперларга хос аниқ тили”, сўзни ҳис этиши, тагмаъноларини очиб бериши ва албатта баён қилишдаги бадиий-психологик ишончи сезилиб туради. Маркес бу қиссани 11 марта қайта ёзган. Ундаги замон 1956 йилга тегишли, макон эса номсиз шаҳарча. Аммо қаҳрамон тушларида ва фуқаролар уруши иштирокчиси бўлган полковникнинг хотираларида узоқ йиллар ўзи яшаган шаҳар Макондо мавжуд. Айнан Макондо билан бирга асарга тарихий давр кириб келади. У ерда реал воқеалар ва афсонавий ҳодисалар бир-бирига пайвандлашиб, бирлашиб кетади. “Полковникка ҳеч ким хат ёзмайди” қиссасида ёлғизлик ва баъзиларнинг маънисиз ҳаёти, қашшоқлик, очлик ва ночорлик, бюрократик лоқайдликка қарши кураш, инсоннинг адолат тантанасига бўлган ишончи ҳақида сўз боради. Лотин Америкасининг турли газеталарида мухбир бўлиб ишлаб юриш пайтида Маркес Европанинг кўплаб мамлакатларини кезиб чиқди. Маълум муддат Венесуэлада яшади. 1961 йилда эса Мексикада қўним топди ва “Машъум вақт” романини ёзади. Асарнинг муҳаррирлар томонидан қисқартирилган, бузилган варианти биринчи марта Испанияда дунё юзини кўрди. Аммо унинг тўлиқ варианти 1966 йилда Мексикада босилган.

Маркес бадиий тадқиқ предмети сифатида зўравонлик ва унинг шахсга салбий таъсирини қаламга олади. Саҳифаларда яна Макондо шаҳри, Аурелиано Буэндиа, Ребека образи кўринади. Болалик хотиралари, ёлғизлик ва тақдирдаги зўравонлик Маркесга тинчлик бермайди. Шу тариқа 1962 йил “Катта онанинг кўмилиши” номли ҳикоялар тўплами пайдо бўлди. Айнан шу асарда биринчи марта Катта онанинг салкам юз йилга чўзилган чегарасиз ҳукмронлиги остидаги Макондо қиролигининг кенгайган тасвири пайдо бўлади. Тўплам дунё юзини кўргач, Маркес маълум муддатга адабиётдан кетади ва ўзининг кучини киноматографияда синаб кўради. Аммо, “кинода ишлай туриб,— дейди Маркес, — шунга амин бўлдимки, кинода ҳикоя қилиш элементидан кўра образлилик устун экан, яна чекланганлик ҳам бор экан. Бу мен учун кашфиёт бўлди. Мен кинодан кўра, романнинг имконияти кенгроқ эканлигини". Шу тариқа адиб яна насрга қайтди. 1965 йилнинг январида Маркес романнинг биринчи бобини сўзма-сўз машинисткага айтиб туриб ёздирди. Сўнг 18 ойга узлатга чекинади. Узлат муаллифнинг йигирма йил давомида ёзолмай келган романини дунёга келиши билан тугайди. “Ёлғизликнинг юз йили” 1967 йил Буэнос-Айресда дунё юзини кўрди. Роман муаллифга ҳайратланарли даражада омад келтирди. Уч ярим йил ичида асар беш юз мингдан ортиқ нусхада чоп этилди. Бундай катта тираж Лотин Америкаси учун фавқулодда ҳолат эди. Дунёда роман тарихи ва ижодий методлар тизимида янги давр бошлангани ҳақида гапира бошлашди. Кўплаб адабий газеталар саҳифаларида “ сеҳрли реализм” атамаси кўз ташлана бошлади. Лотин Америкасидаги кўплаб адабиётшунослар ёзувчининг романига хос индивидуал усулни айнан шундай атай бошлашди. “Сеҳрли реализм”нинг характерли томони шунда эдики, у Лотин Америкаси ёзувчиларига маиший ҳаётни чуқур идрок хазиналари билан пайвандлаш эркинлигиини берди. “Ёлғизликнинг юз йили” романи кўп қамровли китоб бўлиб, Буэндиа сулоласининг олти авлоди

мисолида Лотин Америкаси тарихи баён қилинади. Бу антик эпосдан оилавий романгача бўлган жаҳон адабиёти тарихи ҳамдир. Буэндиа оиласи мисолида Маркес индивидуализм белгиси остида аждодлардан ўтиб келаётган инсон идроки эволюциясини тадқиқ қилади. Ренессанснинг тиришқоқ, интилувчан ва тадбиркор инсонидан тортиб, барча соҳаларни қамраб олган, ХХ асрга хос, индивиднинг бегоналик характеридаги онгининг қурбонига айланган полковник Аурелиано Буэндиа образигача инсон ақл- заковатининг ривожланиш босқичи ётади. Роман Макондо шаҳарчаси ва унинг аҳолиси билан хайрлашишга ҳамда ажойиб якун топган ёлғизлик мавзусининг Маркеснинг кейинги асарларида иккинчи планга сурилишига сабаб бўлди. Асар 1987-1988 йилларда Нурали Қобул, Анвар Жўрабоев ва Тоҳир Қаҳҳорлар томонидан ўзбек тилига таржима қилинди ҳамда 1990 йил китоб ҳолида чоп этилди. Асар ўзбек китобхонлари орасида катта қизиқиш уйғотди. Шунинг учун таниқли журналист Анвар Жўрабоев ёзувчи билан учрашиб, уни Тошкентга таклиф этган. Ниҳоят адиб Ўзбекистонга ташриф буюрди. Адиб билан суҳбат “Туркистон” газетасида эълон қилинган.. 1972 йил “Очиқкўнгил Эрендир ва унинг қаттиққўл бувиси ҳақида ғайритабий, ғамгин ҳикоя” номли ҳикоялар тўплами пайдо бўлди. Шу тўпламдан бошлаб Маркес ҳокимият муаммоларини тадқиқ қилишга киришади. Тадқиқотнинг натижалари эса “Патриахнинг кузи”(1975) романида ёрқин тасвирланади. Айнан шу романда инсоният тарихида кўп учрайдиган зўравонлик ва мустабидликни умумлаштириб беради. Асар марказида ўзбошимчаликни тирикликнинг ягона қонунига айлантирган кучли шахс туради. Адиб 1981 йилда “Ошкора қотиллик қиссаси” ёзди. 1982 йил эса ёзувчига Нобель мукофоти берилди. Адиб асарлари билан дунё романчилигида ўзига хос мактаб ярата олди. У ўз қаҳрамонлари тимсолида ҳаётдаги маънавий лоқайдликка, маънавий ёлғизликка қарши курашди

Адабиётлар : 1. Алимасов В. Борхес парадокслари // Тафаккур , 2004, №- 1, 36-41-бетлар. 2. Затонский Д. Постмодернизм : Гипотезы и возникновения. Иностранная литература. - М., 1996, № 2 3. Михальская Н.П., Пронин В.А., Редина О.И., Кузнецова А.И., Мончаковская О.С. Зарубежная литература XX века. М:- «Дрофа». 2007. 4. Постмодернизм энциклопедия. Составители А.А. Грицанов, М.А. Можейко Интерпрессервис. Книжный дом. Минск. 2001 5. Рубен Ишханян. Умберто Экон или Дедалус? Copyright: 2 0 09 6. Скороденко В. Достоинство человека и хаос жизни. Заметки о р о манах Айрис Мёрдок. М:. «Радуга». 1991 год. 7. Словарь иностранн ых слов. М. Русский язык. 1989 8. Субҳон Шермурод. Постмодернизм ҳақиқати // Гулистон , 2008 , 5-сон 9. Субҳон Шермурод “Постмодернизм: истилоҳлар”. “ЎзАС” газетаси 2009 йил 30 январь. 5-сон, 4 саҳифа. 10. Шарафиддинова М. ХХ аср адабиётида абсурд ҳаёт руҳи//Жаҳон адабиёти, 1999, январь, б-194-199. 11. Холбеков М. Сўлган атиргулнинг номи . « ЎзАС” 2008 й. 16-январь. 12. Этическая м ысль. Научно-публицистические чтения. М.- Издательство политической литературы. 1990.

O'xshashlar

Г.Г.Маркес ижоди ва магик реализм

Ферит Ўрхон Памуқ

Бугунги ўзбек романида давр, тарих. замон масаласи

ХХ асрниг 80-йилларидан постструктурализм глобаллашув жараёни билан биргаликда ўсди, қамров миқёсини кенгайтирди

Насрдаги эклектик жараён