Эркин Воҳидов 5 - Adabiyot - Referatlar

Эркин Воҳидов 5

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

47 KB

Ko'chirib olish

ЭРКИН ВОҲИДОВ 1936 йилда туғилган Ўзбек шеъриятининг йирик вакилларидан бири Эркин Воҳидов 1936 йил 17 декабрда Фарғона вилоятининг Олтиариқ туманида қишлоқ ўқитувчилари оиласида туғилган. Ўз таржимаи ҳолини ёзувчи қуйидагича изоҳлаган. «Отамни Олтиариқнинг ўқимишли, обрўли одамларидан бўлган деб эслашади... урушнинг дастлабки йилларида фронтга кетиб, бош миясида осколка жароҳати ва ўпка шамоллаши касали билан қайтиб келди. 1945 йилда... вафот этди. Бир йилдан сўнг онам ҳам дунёдан ўтди. Икки қисқа умрнинг ёлғиз ёдгори бўлиб мен тоға қўлида қолдим» 1 . Ўша мурғак қалбнинг ўксик туйғулари, армонлари кейинчалик «Болалик», «Оқсоқол», «Болалик экан-да» шеърларида, «Нидо», «Қуёш маскани» достонларига кўчган эди. 1960 йил Эркин Воҳидов Тошкент Давлат университетининг филология факультетини тугатиб, аввал «Ёш гвардия», сўнгра Ғафур Ғулом номидаги Адабиёт ва санъат нашриётида муҳаррир, бош муҳаррир ва раҳбар бўлиб ишлаган. «Ёшлик» журналида муҳаррирлик қилган. Ҳозирги кунда у Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Парламентлараро ҳамкорлик қўмитаси раисидир. Шоир Эркин Воҳидов «Тонг мадҳияси» (1961), «Қўшиғим сизга» (1962), «Ақл ва юрак» (1963), «Менинг юлдузим» (1964) каби тўпламлари орқали ўзбек шеъриятини янги образлар, мавзу ва ғоялар билан бойитди. Айни пайтда, ўзбек ва Шарқ поэзияси анъаналарини давом эттириб, ғазал, қасида, мухаммас каби жанрларда ҳам баракали ижод қилмоқда. 1969 йилда шоирнинг «Ёшлик девони» китобхонларга тақдим этилди ва адабий жамоатчилик томонидан юқори баҳоланди. «Тирик сайёралар» (1978), «Шарқий қирғоқ» (1981) каби шеърий тўпламлари Эркин Воҳидовнинг хорижий мамлакатларга қилган сафари таассуротлари асосида яратилган бўлса, «Келажакка мактуб» (1983), 1 Э.Воҳидов. Шоиру, шеъру, шуур. –Т.: 1987, 5-бет.

«Яхшидир аччиқ ҳақиқат» (1992) тўпламларига кирган шеърларида замондошларининг поэтик образлари, туйғу кечинмалари, эҳтиросларга йўғрилган ўй-хаёллари руҳият манзаралари орқали тасвирланган. Шоир лиро-эпик жанрда ҳам баракали ижод қилган. «Буюк ҳаёт тонги» (1960), «Орзу гаммаси» (1964), «Нидо» (1964), «Палаткада ёзилган достон» (1966), «Чордевор» (1970), «Қуёш маскани» (1972), «Руҳлар исёни» (1980), «Кўҳинур» (1982) достонларини, «Олтин девор» комедиясини, «Истамбул фожиаси» шеърий драмасини катта ижодий изланишлар натижаси дейиш мумкин. Ана шу ижодий меҳнатлари туфайли шоир «Буюк хизматлари учун» (1995) ордени билан тақдирланган. «Ўзбекистон Қ аҳрамони» унвонига сазовор бўлган. Эркин Воҳидовнинг 1978 йилда «Тирик са йёралар», 1981 йилда эса «Шарқий қирғоқ» номли шеърлар тўпламлари нашр қилинган. Бу йиллар давомида шоир тинимсиз ижодий сафар ва саёҳатларда бўлди, кўплаб олис юртларни кезди, нотаниш одамлар ҳаёти билан танишди. Табиати турли-туман одамларни шоир «тирик сайёралар»га ўхшатган. Шу тўпламдан жой олган «Бонг уринг» номли шеърга эътиборни қаратсак, муаллиф одамларни ҳ ушёрликка, олтинга тенг умр сонияларининг қадрига етишга даъват этади. «Бонг уринг, ҳаммани уйғотинг, Бонг уринг, шаҳару қишлоқда. Ҳаяжон кўтаринг, тўп отинг, Ўт кетди, ҳаммаёқ ёнмоқда... Оламда топилмас молимиз – Вақтимиз ёнмоқда, ёнмоқда...» Эй, лоқайд, бефарқ одамлар, ахир ғафлат тўшагида қанча қотиш мумкин? Ахир жаҳонда варақлаб ҳам кўрилмаган китоблар, Сиз яратишингиз мумкин бўлган ижоду кашфиётлар беписандлигингиз туфайли, ҳаётингиз қадрига етмаганлигингиздан ёнмоқда-ку?! Агар барча одамлар фурсатларни беқадр ўтказсалар, умр дақиқаларининг самарасиз, бўшлиққа айланиб

боришини ҳаяжонсиз, лоқайд кузатиб тураверсалар бу дунёнинг буткул ёниб адо бўлиши ҳеч гап эмас! Одамлар, уйқудан уйғонинг, Шошилинг, қидиринг тез нажот. Жон куйсин, қалб ёнсин, сиз ёнинг То ёниб кетмасин бу ҳаёт. Мустақилликни асраб-авайлаш, янада мустаҳкамлаш учун барчамиз бир тан, бир жон бўлиб курашмоғимиз, ёниб яшамоғимиз зарур. Сиз, азиз талаба лар ҳам ёшликдан вақтингиз қадрини билинг, дақиқалардан таркиб топувчи умрингизни бемақсад ўтказманг, бу дунёни кўпроқ англаш учун кўп ўқинг, фикрланг. Шоир Эркин Воҳидов ана шундай сермазмун шеърлари билан бир қаторда «Руҳлар исёни», «Кўҳинур» 1 сингари достонлар ҳам яратган. «Кўҳинур» достони марказида машҳур, қимматбаҳо олмос образи туради. Шоир молу дунё рамзи сифатидаги бу образга инсонларнинг муносабатини тасвирлаш орқали муҳим ва салмоқли поэтик ғояни ёритиб беришга эришган. Достон ана шу образ - рамзга мурожаат орқали бошланади. Қай маконда, қай замонда Бино бўлдинг, Кўҳинур? Қай бахтсиз кун Ҳиндистонда Пайдо бўлдинг, Кўҳинур?.. ... Бунча жозиб, бунча соҳир, Якто бўлдинг, Кўҳинур? Соҳибингга аввал-охир Бало бўлдинг, Кўҳинур . Одамзод молу дунёга меҳр қўйган кундан бошлаб Кўҳинурга ҳам ипсиз боғланди. Хазиналар ва имонлар ўртасида қонли жанглар бошланди. Кўҳинурнинг кўзни қамаштирувчи жилвалари не-не эллар, ҳукмдорлар ақл- ҳушини гўё сеҳрлаб қўйди. 1 Кўҳинур – Ҳиндистондан инглизлар олиб кетган машҳур қимматбаҳо олмос.

Жигар-жигар кўзин ўйди, Дўст қасд дўсти жонига. Фарзанд қўлин бўяб қўйди Ўз падари қонига. Шу тариқа ғолиб қўшин бу қимматбаҳо тошни гоҳ Ғарбга, гоҳ Шарққа олиб кетди, охир-оқибат мағлуб ҳинднинг божи сифатида у Англия қироличасининг тожига қадалди. Фиръавнлар, шаҳаншоҳлар Кетдилар ҳам йўқ бўлиб, Нигоҳларни то бу чоғлар Ёндирасан чўғ бўлиб... ... Бунча зўр деб ишқи зарнинг Балки ҳайрон бўларсан, Сенга меҳр қўйганларнинг Аҳволидан куларсан. Шоир достон хотимасида Кўҳинур сабоқлари ҳақида ўйлашдан, фикрлашдан маҳрум, эзгу тилаклари бўлмаган одамларнинг хатти- ҳаракатлари, тақдирлари ҳам аянчли, ҳам кулгили, ҳам фожиали эканини рўйрост ёритган. Сен куларсан, о яна ким Бўлур менга эга, деб. Одамзотга қонли ўлим Сабоқ бўлмас нега, деб... Шоир Эркин Воҳидов драматург, таржимон, моҳир публицист ҳамдир. Унинг 1992 йилда чоп этилган «Изтироб» номли тўпламидан қатор муаммоларни ёритувчи мақолалари, мунаққид ва шоирлар билан мунозара- суҳбат чоғидаги савол-жавоблари ўрин олган. Мана, «Ён дафтардан» кичик намуна: «Меҳр шоир қалбига туғилган ҳаётий туйғуларни ифода қилади ва шу билан ўқувчи юрагини ром қилади. Шоир ўзи ёнмаса, бошқаларни

ёндиролмайди, қалб ҳисларида оташ бўлмаса, бошқа қалбларга ҳарорат беролмайди» 1 . Ўз ҳаётий ҳукм-хулосаларига таяниб баракали ижод қилаётган истеъдодли шоир Эркин Воҳидов Ўзбекистон қаҳрамони, Х алқ шоири, Давлат мукофоти совриндори, халқимизнинг ардоқли асл фарзандидир. Шоирнинг «Она тилим ўлмайди» номли шеърини мустақил ўқиш учун тавсия қиламиз. 1 Э.Воҳидов. Изтироб. –Т.: Ўзбекистон, 1992, 116-бет.

O'xshashlar

Эркин Воҳидов ижоди

Эркин Вахидов

Эркин Вохидов

Эркин Вохидов

Зулфия 5