Badiiy asar ustida ishlash jarayoni - Adabiyot - Referatlar

Badiiy asar ustida ishlash jarayoni

Yuklangan vaqt:

11.09.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

36.5 KB

Ko'chirib olish

Badiiy asar ustida ishlash jarayoni Reja: 1. Badiiy asarni o`qishga tayyorgarlik: a) tayyorgarlik ko`rishning vazifalari; b) ekskursiya; v) film namoyish qilish; g) o`qituvchining hikoyasi; d) lug`at ishi. 2. Matn ustida ishlashning asosiy bosqichlari: Bugungi sintez → analiz → ikkinchi sintez Birinchi bosqich → ikkinchi bosqich → uchinchi bosqich 3. a) birinchi sintez: asar mazmunini yaxlit idrok etish. b) analiz: asar mazmunini tahlil qilish. v) ikkinchi sintez: asarni hayotga bog`lash, munosabat bildirish. 4. Asar mazmunini tahlil qilishning ta`lim-tarbiyaviy ahamiyati.

Badiiy asar ustida ishlash murakkab jarayon bo`lib o`qituvchi o`qish darslarining ta`lim-tarbiyaviy vazifalari badiiy asarning o`ziga xos xususiyatlari va o`quvchilarning tayyorgarligini hisobga olishni taqozo qiladi. Badiiy asarda barcha komponentlar o`zaro bog`langan bo`ladi. Asarda obrazlar rivojlanib boradi. Voqealar rivojlanib borgan sari qaxramonlarning yangi- yangi tomonlari ochila boradi. Bu xususiyatlari asar ustida ishlashda uni yaxlit o`qishni, idrok etishni, ya`ni sintezni talab qiladi. Asar boshidan oxirigacha o`qilgandan so`ng analiz qilinadi, so`ng yana yuqori sifatli sintezga o`tiladi. Asarni o`qishga kirishishdan oldin o`quvchilarni badiiy asarni o`qishga tayyorlash lozim bo`ladi. Demak, tayyorgarlik davri – sintez-analiz-sintez jarayonini beradi. O`quvchilar asar mazmunini to`g`ri idrok etishlari uchun hayot haqida ma`lum tasavvurga ega bo`lishlari zarur. Buning uchun tayyorgarlik ishlari o`tkaziladi. Tayyorgarlik ishlarining vazifalari: 1.O`quvchilarning asarda aks ettirilgan voqea-hodisalar haqidagi tasavvurlarini boyitish, matnni ongli idrok qilishga ta`sir etadigan yangi ma`lumotlar berish, badiiy asarda tasvirlangan faktlarni o`quvchilar o`z hayotida kuzatishlari bilan bog`lay olishlariga sharoit yaratish. 2.YOzuvchining hayoti bilan tanishtirish, yozuvchiga, uning hayotiga ijodiga qiziqish uyg`otish. 3.O`quvchilarni asarni emosional idrok etishga tayyorlash. 4.Asar mazmunini tushunishga xalal beridigan so`zlarning lug`aviy ma`nolarini tushuntirishdan iborat. Tayyorgarlik ishlarining shakllari xilma-xil bo`lib, o`qituvchi asar mazmunini va sharoitga qarab ish turini tanlaydi. Tayyorgarlik davri uchun 2-5 daqiqa ajratiladi. Ekskursiya. Bu ish turidan tabiat tasviriga bag`ishlangan yoki ishlab chiqarish, qurilish, shahar, qishoq hayotiga doir mavzular o`rganilganda foydalanish mumkin. CHunonchi, 2-sinfda “Metropoliten”, 1-sinfda “Issiqxonada” kabi materiallarni o`rganishdan oldin ekskursiya qilish maqsadga muvofiq.

Ekskursiya uchun reja beriladi va matn o`rganilishidan kamida bir hafta oldin o`quvchilarga e`lon qilinadi. Film namoyish qilish. Inqilobdan oldingi hayot voqealari tasvirlangan matnlardan oldin film namoyish qilinsa, o`quvchilarning asarni idrok qilishlari faollashadi. Albatta, hozir o`quv filmlari etarli emas. Ammo videofilmlardan foydalanish mumkin. O`qituvchi hikoyasi. Asar muallifi haqida ma`lumot berishda eng samarali metod hisoblanadi. CHunonchi, 4-sinfda Q.Muhammadiyning she`ri o`rganilayotganda shoirning bolalar uchun yozgan asarlari namoyish etilib, ular haqida qisqacha ma`lumot so`zlab berilsa, o`quvchilarning asarni o`qishga qiziqishlari ortadi. Tayyorgarlik davridan so`ng 1-bosqich amalga oshiriladi. Bu bosqichning asosiy matnni yaxlit idrok etish jarayonida asarning aniq mazmuni bilan, uning syujet chizig`i bilan tanishtirish, asarning emosional ta`sirini aniqlashdir. Matn ifodali o`qib beriladi. (2-sinfda o`rganiladigan “Mehribon qiz” matni magnitofon orqali o`qib eshittiriladi).o`qituvchi o`quvchilarga umumiy taassurotlarini aytishni talab qiladigan savollar beradi. 1. Hikoyani qaysi o`rni sizga yoqdi? 2. Qahramonlardan qaysi biri sizga ayniqsa yoqdi? 3. Hikoya o`qilganda siz qaysi o`rinda juda xursand bo`ldingiz? kabi savollar beriladi Tekshirish uchun savol va topshiriqlar: 1. Boshlang`ich sinflar ona tili dasturi (“O`qish” bo`limi) va o`qish kitoblaridan foydalanib, 1-3 sinflarda o`qish tematikasini belgilang. 2. Badiiy asar ustida ishlashning sxematik rejasini tuzing va uni asoslang. Badiiy asar ustida ishlashning har bir bosqichi vazifalarini ayting. 3. Matn ustida ishlash yuzasidan o`quvchilar ko`nikmasiga qo`yilgan dastur talablarini tahlil qiling.

4. 1-4 sinflar “O`qish kitobi”da berilgan topshiriqlarni guruhlang; o`quvchilarda matn ustida ishlash, xususan reja tuzish va qayta hikoyalash ko`nikmasini shakllantirish qay darajada amalga oshirilganligini aniqlang. 5. “O`qish darslarida bolalarni g`oyaviy-siyosiy tomondan tarbiyalash” yoki “O`qish darslarida o`quvchilarni axloqiy tarbiyalash” mavzusida qisqacha og`zaki axborotga tayyorlaning. 6. O`qish darslari ishchi rejasini izohlang. 7. O`qish darsiga dar ishlanmasi namunasini tuzing (2- sinf) 8. Matnga test tuzing. 9. Badiiy adabiyot nima? Tayanch so`zlar: analiz bosqichi, sintez bosqichi, sifatli sintez bosqichi, tanlab o`qish, reja tuzish, matnni tasvirlash, ichida o`qish, ovoz chiqarib o`qish.

O'xshashlar

Badiiy asar matni ustida ishlash

Badiiy asar tili

Badiiy asar kompozitsiyasi

Badiiy asar uzvlari

Badiiy asar tarkibi