Koreys tilida bosh kelishik qo’shimchasining o’ziga xos xususiyatlari va uning semantik tahlili - Tilshunoslik - Kurs ishlari

Koreys tilida bosh kelishik qo’shimchasining o’ziga xos xususiyatlari va uning semantik tahlili

Yuklangan vaqt:

09.10.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

56.306640625 KB

Ko'chirib olish

Koreys tilida bosh kelishik qo’shimchasining o’ziga xos xususiyatlari va uning semantik tahlili Reja: I. Kirish II. Asosiy qism 1.1 Bosh kelishikning Grammatik ma’nosi 1.2 Bosh kelishikning boshqa qo’shimchalar bilan ma’nodoshligi 1.3 Bosh kelishikning badiiy asarda qo’llanish doirasi va tahlili III. Xulosa IV. Foydalanilganadabiyotlarro’yxati 1

KIRISH Mavzuning dolzarbligi . Yurtimiz mustaqillikka erishgandan so’ng , xorijiy tillarni o’rganishga keng yo’l ochib berildi. Xususan, koreys tilini o’rganish hozirgi kunda muhim ahamiyat kasb etmoqda. Ayniqsa, mamlakatimiz va Janubiy Koreya Respublikasi o’rtasidagi keng qamrovli iqtisodiy, ijtimoiy, madaniy, siyosiy va ilmiy aloqalarning rivoj lanib borayotganligi bu tilni yanada chuqurroq o’rganish zarurligini ko’rsatmoqda. 1 Hozirda til, uning rivojlanish tendensiyalari, jamiyatga ta’siri kabi masalalarni tadqiq etish nafaqat mahalliy yoki mintaqaviy, balki umuminsoniy ahamiyat, global miqyos kasb etmoqda. Biz buni so’nggi yillarda O’zbekistonning qator xorijiy mamlakatlar,jumladan Janubiy Koreya Respublikasi bilan siyosiy-iqtisodiy aloqalari o’sib borayotgani misolida ko’rishimiz mumkin. Kurs ishi uchun tanlangan mavzu koreys tilidagi bosh kelishik va uning semantik tahliliga bag’ishlangan. Bosh kelishikning gapdagi o’rni va ahamiyati muhim hisoblanib, u gap qurilishida o’ziga xos grammatik ma’noga ega sanaladi. Mavzuning o’rganilganlik darajasi. Koreys tilidagi kelishiklarning qo’llanilishi va ularning o’ziga xos xususiyatlari, umuman bosh kelishik bilan bog’liq masalalar koreys tadqiqotchilari tomonidan keng o’rganilgan.Xususan, Kim Jong Suk ( 김김김 ) va Pak Dong Hou ( 김 김김 ) ning 2004-yil Seulda chop etilgan “ 김 김김김김 1” (Koreys tili grammatikasi 1) va “ 김 김김김김 2” (Koreys tili grammatikasi 2 ) to’plamida bosh kelishikning gapdagi turli ma’nolari va o’rni keng yoritilgan.Lee Ju Heng ( 김 김김 ) ning2002-yilda chop etilgan“ 김 김김김김김김김 ” (Koreys tili grammatikasini tushunish) kitobida esa bosh kelishikning yordamchi qo’shimchalar bilan ma’nodoshligi haqida alohida to’xtalib o’tilgan. Tadqiqotning maqsad va vazifalari. Tadqiqotning maqsadi bosh kelishik va uning ifodalanishi bilan bog’liq o’ziga xos xususiyatlarni 1 Габрусенко Т. Корейская литература и российский читатель. Русский журнал Круг чтения. – М ., 2000. C-4. 2

o’rganishdan iborat. Ushbu maqsadni amalga oshirish uchun kurs ishi oldiga quyidagi vazifalar qo’yildi: 1. Koreys tilida bosh kelishik qo’shimchasi bilan bog’liq vaziyatlarni o’rganish ; 2. Bosh kelishik bilan bog’liq tilbirliklariga oid kengroq va chuqurroq ma’lumotlar to’plash; 3. Bosh kelishik qo’shimchasi bilan ma’nodosh holatda qo’llana oluvchi qo’shimchalarni o’rganish va sinonimlik darajasini aniqlash; 4. Bosh kelishikning badiiy asarda tutgan o’rnini tahlil etish; Tadqiqotning predmeti va ob’yekti. Koreys tilidagi bosh kelishik va uning semantik tahlili kurs ishining ob’yekti sanaladi. Bosh kelishik qo’shimchasi hisoblanuvchi - 이 / 이 qo’himchasi esa ishning predmeti qilib olindi. Tadqiq etilgan ishning ilmiy ahamiyati. T adqiqot ishining ilmiy- amaliy ahamiyatikoreys tilidagi bosh kelishikning o’zbek tilida ifodalanishini atroflicha o’rganish uchun zamin yaratadi. Ushbu tadqiqot ishi koreys tilini o’rgatish va o’quv qo’llanmalar tuzishda qo’llanilishi mumkin. Tadqiqotning tuzilishi: Kurs ishi kirish, III ta bo’limni o’z ichiga oluvchi asosiy qism, xulosa, foydalanilgan adabiyotlar ro’yxatidan iborat. Kirish qismida mavzuning dolzarbligi ko’rsatilib, maqsad va vazifalar belgilandi.Asosiy qismda bosh kelishik haqida umumiy ma’lumot berilib, qo’shimchalarining tarixiga, gapda qo’llanish darajasi va sinonim qo’shimchalari haqida to’xtaldi. Shu bilan birga, bosh kelishikning maxsus qo’llanish usuli va yordamchi qismda qo’llanishi yoritildi. X ulosada o’rganilib chiqilgan tajribalarga muvofiq chiqarilgan fikrlar bayon etildi. Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxatida ishni amalga oshirishda qo’llanilgan koreys va o’zbek tillaridagi darslik va o’quv qo’llanmalar, badiiy asarlar hamda lug’atlar keltirildi. Kurs ishida o’zbek tilida keltirilgan misollar 3

O’tkir Hoshimovning “Ikki eshik orasi” asaridan, koreys tilida keltirilgan misollar esa “ 김김김김김김” (Koreys milliy ertaklari) to’plamidan olindi. 4

ASOSIY QISM 1.1 Bosh kelishikning grammatik ma’nosi Bosh kelishik shaxsni, predmetni, narsa-hodisani nomini atab kim? nima? so’roqlariga javob bo’ladi Bosh kelishikdagi so’z boshqa so’zlarga hokim bo’lganligi sababli, gapda ega bo’lib keladi. 2 a) Dadam bilan oyim gapiraveradi. 3 b) Zum o’tmay eshik ochildi. 4 a) va b) misollarda kim? nima? so’roqlariga javob bo’luvchi “dadam”,” oyim” va “eshik” so’zlari bosh kelishik shaklida kelgan. Koreys tilida bosh kelishik bir gapning egalik qismiga qo’shiladigan qo’shimcha hisoblanib, 이이이이 deb ataladi.Bosh kelishik qo’shimchasi ikki xil ya’ni - 이 va- 이 ko’rinishida bo’lib, ular qo’llanish o’rniga qarab farqlanadi. - 김 so’z oxiri undosh harf bilan yakunlanganda, - 김 esa unli harf bilan yakunlanganda so’z so’ngiga qo’shiladi. 5 a. 김 김김김 이 김 김 . Bu yerda qor ko’p. 김 김김김김김 이 김 김김김김김김김김김김김김김김김 . Insonlar vaqt o’tishini turli gaplar bilan ifodalashadi. b . 김 김김김 이 김 김김김김김김김 . 1daqiqa kam bo’lsada, keta olamiz. 김 김김김김김 이 김 김김김김김김김김김김김김김김김김김김 ? Har kim o’zi tuzgan rejalar asosida yashasa qanchalar yaxshi! Yuqorida keltirilgan a) misolda bosh kelishik qo’shimchasi - 김 undosh harf bilan tugagan so’zga qo’shilgan bo’lsa, b) misolda unli harf bilan yakunlangan so’zga - 김 qo’shimchasi birikib kelganini va u birikib kelgan so’z ega vazifasida kelayotganini ko’ramiz. 2 Xolmanova Z.T, Tilshunoslikka kirish, T-2007,-98b 3 O'tkir Hoshimov .Ikki eshik orasi-T.Meriyus 2011 30b 4 O'tkir Hoshimov. Ikki eshik oresi-T.Meriyus 2011 44b 5 김 김김 , 김 김김김김 1, 김 김김김김김김김 ,2004.-113 김 5

Ushbu qo’shimchalarning tarixiga e’tibor bersak, - 김 qo’shimchasi ancha oldinroq shakllanib qo’llangan bo’lsa, - 김 qo’shimchasi nisbatan keyinroq, ya’ni XVI asrda paydo bo’lib, muomalaga kiritilgan. 6 (a) 김김김김김김김김 이 김 김김김 . Bir kechada g’aroyib ishlar sodir bo’ldi. (b) 김 김 이 김 김김김김김김김 . Tulki shunday debdi. Bosh kelishikning gapdaqo’llanishi. 1. Bosh kelishikning ot so’z turkumiga birikishi: a) 김 김김김김 이 김 김김김김김김 . Bugungi imtihonim juda qiyin edi. b) 김 김 이 김 김김김김김김 ? Do’sting yordam so’radimi? Yuqoridagi a) va b) misollarda bosh kelishik birlikdagi turdosh otlar bilan kelgan. Bundan tashqari bosh kelishik atoqli va ko’plikdagi otlar bilan ham qo’llanadi. 7 a) 김 김김김김김김김김김김 . Bolalar ko’p olma yeyishdi. b) 김 김김김김김김김김 . Sumi oxirigacha chidadi. 2. Bosh kelishikning olmosh bilan qo’llanishi: a) 김 김 이 김 김김김김김김김김김김 Qayer yoqsa o’sha yerda o’tirishingiz mumkin. Yuqoridaboshkelishikso’roqolmoshigaqo’shilibkelgan.Suhbatjarayonidaso’roqol moshigajavobbo’luvchiso’zgahamboshkelishikbirikadi. Masalan: 김 : 김 김 몇 몇 김 김김김 ? A: Necha kishi ketdi? 김 : 몇 몇 김 김김김 . B: Ikkovi ham ketdi. b) 김 김 이 김 김김김김김김김 . 6 김 김김 , 김 김김김김 , 김 김김김김김김김 ,2004.-113 김 7 김 김김김 , 김 김김 , 김 김김김김 -1996 6

Hamma bu gapni tushundi. c) 김김 이 김 김김김김김 . Bu bizning uy emas. Yuqoridagi misollarda bosh kelishikning so’roq va ko’rsatish olmoshlariga birikib kelganini kuzatdik. Shuningdek, bosh kelishik kishilik olmoshlariga ham qo’shiladi. Ammo, ba’zi olmoshlarga qo’shilganda so’z tarkibida o’zgarish bo’ladi. Ya’ni, “ 김 김 ” - “kim?” olmoshiga - 김 qo’shilsa, “ 김 김 ” tarzida, “ 김 ”–“ sen”, “ 김 ”–“ men” olmoshlari esa “ 김 김 ” , “ 김 김 ” tarzida o’qiladi va yoziladi: a) 김 김김김 김 김 김 김김김 ? Bu safar kim g’olib bo’ldi? b) 김 김 김 김김김김 ? Bu ishni sen qildingmi? c) 김 김김김 김 김 김 김김김김김김김 . Keyingi safar men ham borishga qaror qildim. 3. Bosh kelishikning faqat ot va olmosh so’z turkumiga mansub so’zlariga emas, son so’z turkumiga xos sanoq, hisob va tartib so’zlariga ham birikadi: a) 김 김김김김김김김김김김김김김 . Koreyaga kelganimga endi bir yil bo’lgandi. b) 김 김김김김김김김김김김김김 . Cho’ntagimda uchta konfet bor edi. c) 김 김김 « 김 » 김 김김김김김김김김 . Birinchidan, baxt uzoq umr ko'rishdir . d) 김 김김김김김김김김김김김 . Xonada ikki kishi o’tirgan edi. 4. Majhul nisbat shaklidagi fe’lga birikuvchi egaga qo’shiladi 8 : a) 김 김 이 김 김김김 . Olmaning hammasi sotildi. b) 김 김김김김김김 이 김 김김김김김김 . Uzoqdan qizning yig’i ovozi eshitildi. c) 김 김김김 이 김 김김 . Uzoqdan dengiz ko’rindi. 5. Qo’shma gaplar tarkibidagi egaga birikadi: 8 김 김김김김김김김김김 , 김 김김 , 김 김김김김김 -2006,-18-19 김 7

a) 김김김김김김김김김김김김 . Yomg’ir yog’sa, biz ham bormaymiz. b) 김 김김김김김김김김김김김김김김김김김김 . Odam ko’proq bo’lganda, bu ish tezroq tugashi mumkin edi. Yordamchi qismda bosh kelishik. “ 김 김 ” fe’li va “ 김 김김” sifatlaridan oldin qo’llanuvchi ot so’z turkumidagi so’zga, albatta,- 김 yoki - 김 qo’shimchasi qo’shiladi va grammatik ma’no anglatadi. 9 (a) 김 김김김김김김김김 . Sen vatanparvar emassan. (b) 김 김김김김김김김김김김 ? U odam qachon rahbar bo’ldi? (a) va (b) misollarda keltirilgan 김 김김 va 김 김 so’zlari o’zbek tilida shaxs otlariga mansub so’zlar hisoblanib, shaxsning kasbi yoki unga berilgan ta’rifni bildiradi. 김 김김 , 김 김 fe’llaridan oldin kelgan bu so’zlarga - 김 / 김 qo’shimchalari qo’shilib, ularni kesim sifatida shakllanishiga yordam bermoqda. Agar 김 김김김 va 김 김김 so’zlari ishtirok etmasa,gapning asosiy mazmuni anglashilmaydi. Shuningdek, hissiyot fe’llari hisoblanuvchi 김 김김 , 김 김김 , 김 김 , 김 김김김 … kabi fe’llardan oldin kelgan ot yoki olmoshga ham bosh kelishik qo’shimchasi birikib keladi. (a) 김 김김김김김 . Men seni yaxshi ko’raman. (b) 김 김김김김김김김김 . Men uni yomon ko’raman. a) misolda kelgan 김 김 fe’li hissiyot feli sifatida ifodalangan bo’lib, uni “ 김 김김김김김김김 .”( Bugun havo juda yaxshi. ) gapidagi sifat so’z turkumiga mansub bo’lgan 김 김 bilan almashtirmaslik lozim. Shuningdek, 김 김 fe’liga 김 / 김 김김 ko’makchi fe’lini qo’shsak ham “yaxshi ko’rmoq” degan hissiyot fe’liga aylanadi. Ammo 김 김김김 ( yoqtirmoq ) f e’li o’zidan oldin bosh kelishik 9 김 김김 , 김 김김김김김김 - ISBN -89-342-0016-2, 2001,-174 김 8

qo’shimchasi - 김 / 김 ni emas,tushum kelishigi qo’shimchasi - 김 / 김 ning kelishini talab etadi 10 : a) 김김김김김김 이 김 김김김 . Onam kuz ni yaxshi ko’radi. Maxsus foydalanish usuli Bosh kelishik quyidagi misollardagi singari asosiy qismlarda qo’llaniladi: a) 김 김김김김김김김김김김김김김 . b) 김 김김김김김김김김김김김김김 . Yuqoridagi har ikkala gap bir xil (to’satdan muattar gul hidini hidlagim keldi.) tarjima qilinsada, 김 김 fe’li kesim sifatida qo’llanilganda, bosh kelishik o’zi birikkan otga aniqlilik yuklasa, tushum kelishigi hisoblanuvchi - 김 qo’shimchasi gapning tabiiyligini ta’minlaydi. 11 a) 김 김김김김김김 이 김 김김 . b) 김 김김김김김김 이 김 김김 . c) 김 김김김김김김 _ 김 김김 . Menga bu gap yoqdi. Yuqoridagi gaplar ham bir xil tarjima qilinsa-da, bosh kelishik qo’shimchasi ishlatilmasdan tushib qolishi nutqning tabiiyligini oshirgan. Shuning uchun odatda og’zaki nutqda bosh kelishik qo’shimchasining tushib qolishini kuzatamaz 12 : a) 김 김 김김김 ? Qayerga ketyapsan? b) 김 김김 김 김김 . 김 김김김김김김김김김 . Dadang keldi. Tez chiqib sumkasini ol. 10 김 김김 , 김 김김김김 , 김 김김김김김김김 ,2004.-123 김 11 김 김김 , 김 김김김김김김김 , ISBN-89-8477-106-6,2004,-148 김 12 김 김김 , 김 김김김김 2, 김 김김김김김김김 ,2004.-115 김 9

Yuqoridagigaplarda boshkelishik qo’llanilmasa ham ma’no o’zgarmaydi.Shuning uchun ba’zi badiiy adabiyotlarda ham uning tushirilib qolishini kuzatishimiz mumkin 13 : a) 김김김김김김김김김김김김 . Kema to’lqinlar uzra suzib ketdi. b) 김 김김김김김김김김 . Koinot cheksiz va yorug’ . Yuqoridagi a) va b) misollarda o’quvchiga oson va tabiiy nutq orqali fikrni yetkazish uchun bosh kelishik qo’llanilmagan. Shuningdek, bir gapda bosh kelishikni bir necha bor qo’llash mumkin: a) 김 김김김 이 김 김 이 김 김김김 . Cholsuning uyining maydoni judayam keng ekan . b) 김 김김김 이 김 김 이 김 김김김김김 . Yosh bolalar shirinlikni judayam yoqtirishadi-a? 13 김 김김 , 김 김김김김 2, 김 김김김김김김김 ,2004.-122 김 10

1.2 Bosh kelishikning boshqa qo’shimchalarbilan ma’nodoshligi Bosh kelishik qo’shimchalari - 이 va - 이 bilan bir qatorda - 이이 qo’shimchasi ham mavjud bo’lib, u ega vazifasida kelgan so’z hurmat ma’nosini ifodalaganda qo’llaniladi: (a) 김 김김김김 이 이 김 김김김김김김김김김김김김김김김김 . Direktor janoblari bituruvchilarga o’z tabrigini izhor etdi. (b) 김 김김김김김 이 이 김 김김김김김김김김 . Bu qo’llanmani katta bobom yozgan. Bosh kelishikdagi so’z nufuzli tashkilot yoki guruh nomi shaklida kelsa, - 이 이 qo’shimchasi bosh kelishik qo’shimchasi sifatida qo’llaniladi: 14 (a) 김 김김김김김 이 이 김 김김김김김김김김김김김김김 . O’sha payt butun davlat ko’zi ojizlar uchun katta xayriya o’tkazdi. (b) 김 김 이 이 김 김김김김김김 . Yuqori lavozim mas’uliyatni talab etadi. Shuningdek, bosh kelishik qo’shimchasi o’rnida yordamchi qo’shimchalar ham qo’llaniladi.Ulardan biri - 이 / 이 qo’shimchasi bo’lib, u ham so’zni yakunlovchi 14 김 김김 , 김 김김김김 1, 김 김 , 김 김김김김김김김 , 2005- 124 김 11

harfga qarab turlicha birikadi, ya’ni unli harflar bilan tugagan so’zlarga - 이 , undosh harf bilan tugagan so’zlarga esa - 이 qo’shimchasi qo’shiladi. a) 김김김 이 김 김김김김김김김김김김김김김 . Mushuk butun qishni issiqqina xonada o’tkazibdi. b) 김 김 김 김 김 김김김김김김김 . Bu xona judayam shinam ekan. Bosh kelishik nutqda ma’lum predmet, shaxs, yoki voqelik to’g’risida ilk marta ma’lumot berilganda qo’llaniladi. Ikkinchi marta takrorlanganda esa - 이 / 이 ni qo’llashimiz mumkin: a) 김 김김김김 김 김김 김 김김김김 . 김 김 김김 김 김김김김김김김김김김김김김 . Qadimda bir yigit yashagan ekan.U onasini hurmat qilmas ekan. b) 김 김 : 5 김 김김김 김 김김김김김김김김김김김김김 ? 김 김김김김김 ?... 김 김 : 김 김김 . 김 김김김김김 , 김 김김 ? Mison: Besh yil oldin Chejudoga sayohat qilgandik-a? Rosa qiziqbo’lgandi-a? Minji: Haa! U paytlar yaxshi edi! Shunaqami? (a) misolda “ 김 김김 ” (bir yigit) ilk bor qo’llanilayotganligi sababli unga - 이 qo’shimchasi qo’shilgan bo’lsa, keying gapda takror kelganligi bois - 이 qo’shimchasi qo’llanilgan. (b) misolda “ 5 김 김김 ” (besh yil oldin) so’zi birinchi bor qo’llanilganda - 이 qo’shilib, ikkinchi gapda aynan o’sha davr nazarda tutilgani sababli “ 이 이이 ” holatida kelgan. Yuqoridagi kabi holatlarda bosh kelishik va yordamchi qo’shimchalar o’rnini almashtirib bo’lmaydi. 15 a) 김 김김김김김김김김김 , 김 김김김김김김 ( 김 ) b) 김 김김김김김김김김김 , 김 김김김김김김 . (x) Qadimda bir go’zal qiz yashagan ekan. Bosh kelishik va yordamchi qo’shimcha – 김 / 김 ning farqli tomonlari quyidagilardan iborat 16 : 15 김 김김 , 김 김김김김김김김 , ISBN-89-8477-106-6,2004,-147 김 16 김 김김 , 김 김김김김김 , 김 김 -2005, 214 김 12

1) Gapda shaxs nomiga - 김 / 김 , shaxsga tegishli predmetga esa - 김 / 김 qo’shiladi: a) 김김김김김김김 . Yongsuning bo’yi baland. b) 김 김김김김김김김김 . Cholsuning mushugi bor. 2) Ikki xil predmet solishtirilganda – 김 / 김 qo’shiladi: a) 김 김김김김김김김김김김김김김 . Cholsu g’olib, Sonhue esa mag’lub bo’ldi. b) 김 김김김김김김김김김김 . Qish sovuq, bahor esa iliq bo’ldi. 3) Vaqt birliklari bilan – 김 / 김 qo’llaniladi: a) 김 김김김김김김김김김 . Bir kun yigirma to’rt soatdan iborat. b) 김 김김김김김김김 . Bir yilda o’n ikki oy bor. 4) Yoshi kattalar huzurida kishilik olmoshiga – 김 / 김 birikib, so’zlovchining nutqiga kamtarlik ma’nosini yuklaydi: a) 김 김김 , 김 김김김김김김김김 . Ustoz, mening aybim yo’q. b) 김 김김김 , 김 김김김김김김김김김김김김 . Zoti oliyalari, Soujop endi bu dunyoda yo’q. Keyingi yordamchi qo’shimcha - 이 bo’lib, u ham bosh kelishik o’rnida qo’llaniladi: a) 김 김김 김 김김김김김김김김김김김 . Sunhue ham men bilan birga sayohatga ketgandi. Yuqoridagi misollarda bosh kelishik belgisiz qo’llangan deyish mumkin. Ammo, bu yordamchi qo’shimchalar boshqa qo’shimchalar bilan ham birga qo’llana olishi bilan farq qiladi: a) 김 김 김 김김김 김 김김김김김김 ? Sen menga nima bera olasan? 13

b) 김김김 김 김김김김 김 김김김김김김김 . Kecha Pusanda ham fudbol musobaqasi bo’ldi. Ammo, bosh kelishik qo’shimchasi boshqa qo’shimchalar bilan birga qo’llanila olmaydi: a) 김 김김김김 ? ( 김 ) b) 김 김김김김김 ? (x) Cholsu ham keldimi? Shuningdek, bir xil ma’nodagi bosh kelishikning “- 김 김 ” hamda “- 김 김 ” qo’shimchalari yordamchi qo’shimchalar “- 김 / 김 ” va “- 김 ” bilan birga kela oladi: a) 김 김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김 . Oyim opam o’qishga ketishi bilan kuta boshlaydi. b) 김 김김김김김김김김김김김김김김김 . Bizning maktab ham keying hafta sayohatga chiqadi. - 이 , - 이 이 , - 이 이 kabi yordamchi qo’shimchalar bilan ham bosh kelishik qo’shimchasi- 김 / 김 ni qo’llash mumkin 17 : a) 김 이 이 김 김김김김김김김김김김김 . Faqat men o’sha kuni majlisda ishtirok eta olmadim. b) 김 김 이 이이 김 김김김김김김 . Bugungacha yozgi ta’til edi. 2.3 Bosh kelishikning badiiy asarda qo’llanish doirasi va tahlili Bosh kelishikning badiiy asarda qo'llanish darajasini o'rganish uchun koreys xalq ertaklaridan biri bo’lgan “ 김 김김김김김김김” (“Quloqsiz bola” ) ertagini oldik va uni tahlil qilamiz: 김 김김김김김김김 18 김 김 , 김 김김김김김김김김김김 이 김 김김김김김김 . 김 김김 , 김 김김김김김김김김김김김김김김김 . 17 김 김김 , 김 김김김김 , 김 김김김김김김김 ,2004.-121 김 18 김 김김김김김 , Woongjin Publishing co, ltd 1989. 14

(Qadim zamonda bir qishloqda ota-va o’g’il yashagan ekan. Ammo o’g’il qanday ish bo’lsa-da aksini bajarar ekan. ) Yuqoridagi jumlada 김김김 va 김 김 so’zlari ilk bor qo’llanilgani bois – 김 qo’shimchasi birikib kelgan. Xuddi o’sha shaxs keying gapda takrorlangani bois bu qo’shimcha - 김 ga almashgan; « 김 김김김김 이 김 김김김김김김김김김김 » 김 김김김김 이 김 김김 , 김 김김 « 김 김김김 , 김 김 이 김 김김김 » 김 김김김김김김김김김김 . 김 김김김김김김김김김김김김김김김김 이 김 김김김김김 . 김 김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김 이 김 김김김김김김김김김김김김김김김김김김 . 김 김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김 . 김 김김김김김김김김김김김김김김김김 . 김 김김김김김김김김김김김김김김김김김김김 , 김 김 이 김 김김김김김김김김김김김김김김김 . ( Otasi : “Dengizsuvininghidibor, shuninguchunbuloqsuviolibkel,” – desa, o’g’li : ”yo’q, dengizsuviyaxshiroq,” – debdengizsuvidanolibkelarekan. Otaaytilganishnifaqat aksiniqiladigano’g’linio’ylabko’po’ksinibdi.Ammo,o’ylab- o’ylabdonootaqandayqilibquloqsizo’g’linio’zizmigasolishningyo’linitopibdi.Bu usulshundayediki, otasovuqsuvichmoqchibo’lganidao’g’ligaissiqsuvolibkelishnibuyuribdi, shundao’g’ilsovuqsuvolibkelibdi. Shundanboshlab, otao’g’ligabuloqsuviichmoqchibo’lsa, dengizsuviolibkeldeb, go’shtyemoqchibo’lsa, mevayeylik, deyaboshlabdi. ) Yuqoridagi matnda kelgan « 김 김 이 김 김김김김김김김김김김김김김김김 .» jumlada bosh kelishik maxsus usul orqali keltirilgan. Ya’ni bu yerda – 이 - 이 qo'shimchasi o'rnida kelgan. « 김 김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김 이 김 김김김김김김김김김김김김김김김김김김 .» bu gapda esa 김 김 so'ziga qo'shilgan bosh kelishik aynan shu so'zga urg'u berayotganini bildiradi; 김 김김김김김김김김김김 . 김 김김김김김 이 김 김김김김김김김김김김김김김김 , 김 김김김 이 김 김김김김김김김김김 . 김 김김김김김김김김김김김김김김김김김김김 . 김 김김김김김 이 김 김김김김김김김김 , 김 김 이 김 김김김김김김김김김김김 . « 김 이 김 김김김김김김김김김김김김 .» « 김 김김김김김김김김 .» « 김 김김 이 김 김김김김김김김 . 김 이 김 김김김김김김김김김김김김김김김 .» 15

김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김 . « 김 김 , 김 김김김김 . 김 김김김김 이 김 김김김김김김 .» (Kunlarshundayo’taboshlabdi.Birkuniota- o’g’ilqo’shniqishloqdanqaytayotganlaridato’satdankuchliyomg’iryog’aboshlabdi . Go’yo osmonda teshik paydo bo’lib, hamma yomg’ir ularning ustiga yog’ayotgandek edi. Ota-bola dengiz qirg’og’iga yetib kelishganda, dengiz suvi toshib, judayam tez oqayotganini ko’rishibdi. Shunda ota o’g’liga suv sathi kamayguncha kutib turish yaxshiroq ekanligini aytibdi. Ammo o’g’il otasini qo’rqoqlikda ayblabdi. Shunda ota :“Sening fikring shunaqa bo’lsa na iloj, shunday qilganim bo’lsin! Ammo, men birinchi dengizga tushaman, sen mening ortimdan kelasan, ” debdi. Ota dengiz o’tlariga o’ralib qolmasa-da,qiyinchilik bilan dengizning narigi qirg’og’iga o’tib olibdi va o’g’liga baland ovozda :”Ehtiyot bo’l, ko’pik chiqayotgan joyga oyog’ingni qo’ymaslikka harakat qil, u yer eng chuqur joy ekan,” deya uqtiribdi.) Yuqorida keltirilgan “ 김 김김 이 김 김김김김김김김 . 김 이 김 김김김김김김김김김김김김김김김 .» jumlasida 김 olmoshiga – 김 qo'shilishi natijasida 김 김 ga o'zgarganini kuzatamiz. Shuningdek, bosh kelishik ba'zi birikmalarda qotib qolganini, ya'ni ajralmas bo'lak bo'lib kelish holati ham mavjud bo'lib, « 김 김김김 이 김 김김김김김김김김김 .» jumlasida 김 (yomg'ir) so'zi 김 김김 (yog'moq) so'ziga birikishi uchun – 김 ko'makchi vazifasini bildirgan va shu holatda qotib qolgan; 김 김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김 . 김 김 이 김 김김김김김김김김김김김 . 김 김김김김김김김김김김김김김 , 김 김 이 김 김김김김김김김 . 김 김김김김김김김김김김김김 . 김 김김김김김김김김김김김김김 , 김 김김김김 이 김 김김김김김김김김 . 김 김김 , 김 김 이 김 김김김김김김김김김김김김김김김김김 이 김 김김김김 . (Otashunchalikshoshilganidangapningteskarisiniaytishlozimliginihamunut ibqo’yibdi. Boladengiznikesibo’tishniboshlabdivako’pikchiqayotganjoygayetibkelgandaesaa tayin oyog’inibosibdi. Shuzahotidengiz o’tlariga chirmashib qolibdi. 16

Ota bor ovozi bilan baqirib, qishloq odamlarini dengiz tomonga boshlab kelibdi. Ammo allaqachon dengizga g’arq bo’lgan o’g’ilni topa olishmabdi.) Bosh kelishik ba'zi grammatik birkmalar tarkibida ham ajralmas qism bo'lib kelishini quyidagi gap misolida kuzatamiz: « 김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김김 이 김 김김김김 .»( Allaqachon suvo'tlariga o'ralib qolgan bolani topa olishmabdi.) Yuqoridagi gapda - 김 / 김 김김김김 grammatik birligida - 김 qo'shimchasi yaxlit birikma bo'lib kelgan. 17

XULOSA Koreys tilida bosh kelishikning qo'shimchalari mavjud va bu qo'shimchalar o’ziga xos ma'no va xususiyatga ega. Bosh kelishikning mazmuni, o’rni va qo’llanilishito’g’risida yuritilgan yuqoridagi fikrlardan, shuningdek, kurs ishi avvalida qo’yilgan vazifalardan kelib chiqqan holda quyidagi xulosalarga kelindi: 1. So'zga ta'kid ma'nosini yuklashda qo’llaniladi; 2. Ba’ziso’zlargabirikib,o’zakni qisman o’zgartiradi ( 김 - 김김 , 김 김 - 김 김 , 김 - 김 김 kabi); 3. So'zlashuv usulida bosh kelishik tushib qoladi; 4. Bir gapda bir necha bor qo’llanishi mumkin; 5. Bosh kelishik hisob so’zlariga ham birikadi; 6. Bosh kelishik qo’shimchasi - 김 / 김 ni - 김 , - 김 김 , - 김 김 kabi yordamchi qo’shimchalar bilan qo’llaniladi; 7. Hissiyot fe’llari hisoblanuvchi 김 김김 , 김 김김 , 김 김 , 김 김김김 … kabi fe’llardan oldin kelgan ot yoki olmoshga ham bosh kelishik qo’shimchasi birikib keladi; 8. Bosh kelishik qo’shimchasi - 김 va - 김 bilan bir qatorda - 김 김 qo’shimchasi ham mavjud bo’lib, u ega vazifasida kelgan so’z hurmat ma’nosini ifodalaganda qo’llaniladi; 9. Bosh kelishikdagi so’z nufuzli tashkilot yoki guruh nomi shaklida kelsa, - 김 김 qo’shimchasi bosh kelishik qo’shimchasi sifatida qo’llaniladi; 10. Bosh kelishik qo’shimchasi o’rnida yordamchi qo’shimcha - 김 / 김 qo’llanishi mumkin; 11. “ 김 김 ” fe’li va “ 김 김김 ” sifatlaridan oldin qo’llanuvchi ot so’z turkumidagi so’zga , albatta,- 김 yoki - 김 qo’shimchasi qo’shiladi; 18

12. Bir gapda ikki xil predmet solishtirilganda bosh kelishik qo’shimchasi emas, yordamchi qo’shimcha – 김 / 김 qo’llaniladi; 13. Bosh kelishik qo’shimchasi boshqa qo’shimchalar bilan qo’llanila olmaydi; 19

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI : O’zbek tilidagi adabiyotlar: 1. Xolmanova Z.T , Tolshunoslikka kirish, T-2007 2. O’tkir Hoshimov, Ikki eshik orasi, “Meriyus” T-2011 3. 김김김김김김김김김김김 . 김 김김김김김 . 2005 Koreys tilidagi manbaalar: 4. 김 김김 , 김 김김김김 1, 김 김김김김김김김 ,2004 5. 김 김김 , 김 김김김김 2, 김 김김김김김김김 ,2004 6. 김 김김 , 김 김김김김 1, 김 김 , 김 김김김김김김김 , 2005 7. 김 김김 , 김 김김김김김김 , 김 김 , 2002 8. 김 김김김김 .- 김 김김 .-1996. 9. 김 김김 , 김 김김김김김김 , 김 김김김김 , 2001 10. 김 김김김김김김김김김김 1-2. 김 김 , 2005 Lug’atlar: 11. 김 김김 , 김 김김 , A.Ismoilova, S. Muhamadjonova. 김 - 김 김김 (o’zbekcha- koreyscha lug’at) 김 김김김 . 김 김김 . 2006 12. 김 김김 , 김 김김 . 김 김김김김 . 김 김김김 .2001 13. 김 김김 . 김 김김김김김 G, 김 김김김김김 A, 김 김김 . 김 김김김 - 김 김김김김 . 김 김김김김김김김김김김김김 .2009 14. 김 김 , 김 김김 . 김 김김 - 김 김김김김 . 김 김 . 김 김김김김 . 김 김김 . 김 김김김김김 . 2008 15. 김 김김김김 II.- 김 김김김김김김김 .- 2003 . 20

O'xshashlar

Yapon tilidagi qo’shma fe’llarning semantik va gramatik tahlili

Xitoy tilida o’rin holining grammatik xususiyatlari

O’zbek tilida ruhiy holatni ifodalovchi sifatlar semantikasi

Taqlid so`zlar va ularning lingvomadaniy xususiyatlari

O’zbek tilida sifatlarning ma’noviy guruhlari